N’ye ebë eba enɩ gbegbe bu ebɔ

1, 2. ?Àlɛ́ enë enɩ gbegbe bu ebɔ, mabughëwu yɛsɛ n’ye ebë ele elë esë aɛn ghë é?

DI AKƆNDA n’ye fë ɲá epu timɔn nkpɔ edi, ese fë wú n’ye timɔnnë gbo nkpɔ pʋ. ?Mabu fë élɛ é? ?Fë éda edi ëë nhɛn an? ?Fë énɛ ëë efu kpa an? ?Akɔ gbo ntɛnɩ pʋnë, fë ékpa ëë enɩ, álɛ fë édi akalanë an?

² Gbegbe bunelë nʋn fɛ timɔn ntɔnë mɩnɛn. Aghɔ yɛsɛ, ese afannga nhɛn pʋ, noo sɛhɛ pʋpʋ bu lɛ, kpatakpata lɛ, kpala bu lɛ nʋn kelë ghë. ?N’yonë, àlɛ́ fë në enɩ gbegbe bu ebɔnë, fë ehɛ fë esë kɔ: “Më ëë më éhɛ bunë më élɛ, më éɔsɛ enɩ ntɛnɩ më kolo powu ebɔ” an? ?Fë ekpa ehɛ kɔ: “Gbegbe bunelë powu gha yɛsɛ” wuan? ?Akɔ fë ele fë esë aɛn ghë enɩ gbegbe bunë yɛsɛ ebɔ, ese fë ekwa ntɛnɩ gha yɛsɛ wunë an?

3. ?Mabu ebë edi akɔnda àlɛ́ enë enɩ gbegbe bu ebɔ é?

³ Bayɛ n’ye elë powu ebë ebɔ cibɩ je enɩ muru, ebë egbegbe; ese ebë edi akɔnda eyɛsɛ enɩ bunë ebë ebɔ egbegbenë ebɔ. N’yonë, bayɛ n’ye ebë evivi elë esë kɔ: “?Élé gbegbe bunë më enɩ ebɔnë bë eba eɔsɛ eci sʋnë më esʋ Ʒoovanë aba é?”

“ÉLƐ BU POWU ELE OFO EYI”

4. ?Biblë mbratishi nkpɔca bë eɔsɛ eboka elë, álɛ ebë enɩ gbegbe bu ebɔ é?

⁴ Mícínë ebɔ́ elë esë hɔ́ Ʒoovanë, ehɛ́ ëë kɔ ebë ebɔ elë oohʋnnë powu edi juman elɔ ëë (ka Ecclésiaste 5:4). Ehɛ́ kɔ ebë elɛ “bu powu éle Ofo eyi” (1 Corinthiens 10:31). Jɔ ntɔnë ëë eshi ëë lɛ́ n’ye ebɔ́ elë esë hɔ́ Ofo àlɛ́ bɔ́bɔ́ enë enɩ muru o, àlɛ́ enë egbegbe o, ese gha lɛ́ elë ayi jɛmɛn lɛ, enë eka Ofo nda lɛ esëkpɔ.

5. ?Élé ebë eba esʋ Ʒoova é?

⁵ Bunë elë elɛ elë oohʋn ghënë powu eci n’ye elë eba esʋ Ʒoovanë aba. Pɔlë gbágba jɔ ntɔnë shi n’ye në bá hɛ́ kɔ: “Ébɔ eɲë sɛakɔnë éyiyi ntɛɛn celenë bë eɔsɛ eyɛ Ofo aɛn” (Romains 12:1). Ʒezi hɛ́ kɔ: “Fë ékolo fë Ofo Ʒoova fë oghorumɔn powu ghë lɛ, fë oohʋn powu ghë lɛ, fë akɔnda powu ghë lɛ, fë mɛnsɩ powu ghë lɛ” (Marc 12:30). Elë evivi n’ye ebë elɛ bunë ebë eɔsɛ elɛnë powu elɔ Ʒoova. Lahɔ gbo Israɛlë oo ghë, álɛ yiki bë ebɔ nɛpiɛ eyiyi ntɛɛn elɔ Ʒoovanë, kë ekɩkɩ n’ye nɛpiɛ ntɔnë bë elɛ nɛpiɛnë sɛ yɛ́ ëë ayɔghɔ nhɛn. Àlɛ́ bu pʋ je ata nɛpiɛnë sɛnë, Ofo ghe disʋ ghe bɔ ëë (Lévitique 22:18-20). Fɛ nhɛn mɩnɛn, elë ofosʋnë bë eɔsɛ elɛ bunë Ʒoova ghe edisʋ ghe ebɔ. ?Élé bu ntɔnë bë eba eɔsɛ eshu é?

6, 7. ?Élé gbegbe bunë elë enɩ ebɔnë bë eba eɔsɛ eci sʋnë elë esʋ Ʒoovanë aba é?

⁶ Ʒoova ehɛ elë kɔ: “Eɲë éca, noo më ca” (1 Pierre 1:14-16; 2 Pierre 3:11). Àlɛ́ elë ofosʋnë alɛ ecele, acanë, n’yonë ëë Ʒoova bë egbɔ eɔsɛ edisʋ ebɔ ëë (Deutéronome 15:21). Àlɛ́ enë elɛ bunë Ʒoova etu tiɛ, fɛ sɛhɛ pʋpʋ bu lɛ, kpatakpata bu lɛ, kpala bu lɛ mɩnɛnnë, elë ofosʋnë ghe ecele Ofo ngbeɲi (Romains 6:12-14; 8:13). Àlɛ́ enë ebɔ bu ntɔnelë egbegbenë, ghe eyɛyɛ Ʒoova sɛ. Bu ntɔnë bë elɔ elë ofosʋnë ghe eca, Ʒoova ghe eɔsɛ ghe edisʋ ghe ebɔ ëë. Bu ntɔnë bë ekpa eɔsɛ ecɔghɔ elë lɛ Ʒoova lɛ ncɔcɔnë.

⁷ ?N’yonë, élé ebë eba eɔsɛ enɩ gbegbe bu ebɔ aɛnshiji ghë é? ?Biblë mbratishi nkpɔca bë eboka elë, álɛ ebë emʋn gbegbe bunë yɛsɛ lɛ, ntɛnɩ gha yɛsɛ lɛ wué?

TU BUNË GHA YƐSƐ WUNË TIƐ

8, 9. ?Gbegbe bu nkpɔca elë epetè eji etu é? ?Mabughëwu é?

⁸ Gbegbe bu nfre nfre fannga nhɛn nʋnghë amɛn. Aghɔ yɛsɛ, kretien bë eɔsɛ ebɔ kelë egbegbe, ese kelë aghɔ kë gha yɛsɛ. Epidɛghë, elë éwu gbegbe bu nfre ntɛnɩ ebë ekwa.

⁹ Sɛhɛ pʋpʋ bu lɛ, kpatakpata lɛ, kpala bu lɛ nʋn filmë lɛ, ɛntɛrnɛtë lɛ, televiziɔn lɛ, ʒe video lɛ, nɛn fannga nhɛn lɛ ghë. Kë eya bunë gha yɛsɛ wunelë fɛ n’ye bu ntɔnelë lɛ́ bunë ghe lɛ́ yiki lakwa, kë lɛ́ gbegbe bu ayɔghɔ mɩnɛn. Ese kretiɛnnë kë ele kelë esë aɛn ghënë, kë epetè eji etu gbegbe bunë ghe bɔ Ʒoova mbranë sheghënë ëë shigbënë wunë (Actes 15:28, 29; 1 Corinthiens 6:9, 10). Àlɛ́ enë epetè eji etu gbegbe bu ntɔnelënë, elë eya Ʒoova n’ye elë etu bunë gha yɛsɛ wunë tiɛ.—Psaume 34:14; Romains 12:9.

10. ?Àlɛ́ enë ebɔ bunë gha yɛsɛ wunë egbegbe, mabu bë eɔsɛ eshu é?

¹⁰ Ese ngiki jɔghɔ ebɔ ewu n’ye, àlɛ́ kë abɔ gbegbe bunë kpatakpata lɛ, sɛhɛ pʋpʋ bu lɛ, kpala bu lɛ nʋn ëë ghënë agbegbenë, bu ntɔnë gha lɛ́ bu kwa. Kë edi akɔnda ehɛ kɔ: ‘?Bu kwa nkpɔca é? Më gha ɔɔsɛ më élɛ bu ntɔnelë wu tata!’ Àlɛ́ nhɛn ëë elë eba edi akɔndanë, elë efafa elë esë. Biblënë ehɛ kɔ: “Oghorumɔn efafa yiki eshe bu powu, në rú levi dɔ́ tete. ?Ca bë eɔsɛ emʋn ëë é?” (Jérémie 17:9). ?Àlɛ́ elë ebɔ bunë Ʒoova gha kolo wunë egbegbe, élé ebë eba eɔsɛ ehɛ kɔ elë etu bu ntɔnelë tiɛ é? Àlɛ́ enë ebɔ bu ntɔnelë egbegbe edɔnë, ebë ewu n’ye kë gha lɛ́ bu kwa, kë nʋn fɛ gbegbe bu kalanë gbe mɩnɛn. Mici në esasɛ eyinë, àlɛ́ eɲá elɛ bunë gha yɛsɛ wunë, elë akɔndanë ghe kpa ghe ɔɔ mɛnsɩ álɛ bë ele elë shi n’ye.—Psaume 119:70; 1 Timothée 4:1, 2.

11. ?Élé Galates 6:7 eba eboka elë álɛ ebë enɩ gbegbe bu ebɔ é?

¹¹ Ofo Mbënë ehɛ elë kɔ: “Bunë yiki aririnë, bu ntɔnë ëë në eghogho ebɔ” (Galates 6:7). Jɔ ntɔnë lɛ́ nahɔnrɛ: Àlɛ́ enë ebɔ bunë gha yɛsɛ wunë egbegbenë, elë esë ebá elɛ bu ntɔnë taa ngbeɲi gbo. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, noo ngiki jɔghɔ kolo n’ye kebë ebɔ sɛhɛ pʋpʋ bu egbegbenë, kelë omunë kë lɛ́ sɛhɛ pʋpʋ bu. Ese Ʒoova eboka elë, álɛ ebë enɩ gbegbe bu ebɔ aɛnshiji ghë.

ÁLƐ FË ÉƆSƐ ENƖ BU AYƆGHƆ EBƆNË, BƆ BIBLË MBRATISHINELË

12. ?Mabu bë eboka elë álɛ ebë enɩ gbegbe bu ayɔghɔ ebɔ é?

¹² Emʋ́n yɛsɛ n’ye Ʒoova gha kolo gbegbe bunelë aghɔ. N’yonë, emʋ́n n’ye ebë ekwa kelë. ?Ese àlɛ́ elë gha mʋn gha yɛsɛ kɔ́ Ʒoova kolo gbegbe bu nkpɔ o, kɔ́ në gha kolo ëë wo, mabu ebë elɛ é? Ʒoova ghe lɔ elë mbra bu nfre nfre powu ghë, álɛ ebë emʋn bunë ebë ekpɩ lɛ, bunë ebë ece lɛ, bunë ebë eka lɛ. Në evivi n’ye ebë ece elë akɔndanë Biblë emimi ëë aɛnnë mbë (ka Galates 6:5). Ʒoova elɔ elë mbratishi. Mbratishinelë lɛ́ nahɔnrɛ tishinë eyaya elë akɔndanë ebë edi jɔ nfre nfre ghë. Mbratishi ntɔnelë eboka elë, ë elë emimi elë akɔndanë aɛn. Kë eboka elë, elë emʋn “bunë Ʒoova evivinë” álɛ ebë eɔsɛ enɩ bunë bë eyɛ ëë aɛnnë ebɔ.—Éphésiens 5:17.

13. (1) ?Mabughëwu kretiɛn powu ghe nɩ gbegbe bu nkpɔkpɔnë ghe bɔ wué? (2) ?Mabu ɔɔ alɔ kretiɛnnelë powu ngbeɲi é?

¹³ Eki fannga nhɛn, bunë kretiɛn nkpɔ enɩ ebɔ egbegbenë, gha lɛ́ nkpɔkpɔnë ëë lafuɔ enɩ ebɔ. ?Mabughëwu é? Noo yiki nkpɔ ɔɔ ee bunë kolo. N’yonë, bunë yiki nkpɔ edisʋ ebɔnë, yiki fuɔ ghe eɔsɛ ghe edisʋ ghe ebɔ ëë. Àlɛ́ bɔ́bɔ́ eba nhɛn eyi o, Biblë mbratishinelë ëë bë emimi kretiɛn powu aɛn, álɛ kebë eɔsɛ enɩ bu ayɔghɔnë kebë elɛnë ebɔ (Philippiens 1:9). Mbratishi ntɔnelë bë eboka elë, álɛ ebë enɩ gbegbe bunë eyɛ Ofo aɛnnë ebɔ.—Psaume 119:11, 129; 1 Pierre 2:16.

14. (1) ?Álɛ ebë eɔsɛ ebɔ elë cibɩnë eyɛsɛ, mabu ebë ele ëë aɛn ghë é? (2) ?Mabu jɔ Pɔlë óo kretiɛnnelë é?

¹⁴ Bu fuɔnë ebë ekpa edi ëë akɔndanë ëë lɛ́ cibɩnë elë ebɔ egbegbenë. Bu ntɔnë bë eya kɔ́ gbegbenë ɔɔ alɔ dɔ́ tete elë ngbeɲi o. Elënë elɛ́ kretiɛnnë, bunë ɔɔ alɔ dɔ́ tete elë ngbeɲinë ëë lɛ́ jumannë elë edi elɔ Ʒoovanë (ka Matthieu 6:33). Ese àlɛ́ elë gha mʋn-lɛ́ wunë, gbegbenë bë ebɔ elë cibɩ edɔ, ese elë ghe emʋn. Pɔlë óo kretiɛnnelë jɔ hɛ́ kɔ: “Éle n’ye eɲë eba eta fùnë aɛn ghë, gha élɛ fɛ kɛkëghɩ mɩnɛn, ese fɛ aɛnshijighɩ mɩnɛn; ébɔ eɲë cibɩnë elɛ bu ayɔghɔnë eɲë éɔsɛ elɛ powu, noo micinelë rú-lakwa dɔ́” (Éphésiens 5:15, 16). Ebë eji cibɩnë ebë ebɔ egbegbenë, álɛ gbegbenë ghe ebɔ elë cibɩ ghe edɔ. Ebë ewɛsɛ ewu mici powu kɔ́ Ofo jumannë ëë elë ebɔ eboepi elë oohʋn ghë o.—Philippiens 1:10.

15. ?Élé elë eba ebidi elë esë shi gbegbe bunë bë eɔsɛ ecɔghɔ elë lɛ Ʒoova lɛ ncɔcɔnë ghë é?

¹⁵ Emʋ́n yɛsɛ n’ye Ʒoova gha kolo gbegbe bunelë jɔghɔ; n’yonë elë esë ebë epetè eji etu bu ntɔnelë. ?Ese àlɛ́ elë etɔtɔ apu aɲʋn aɲʋn kɔ́ gbegbe bu nkpɔ yɛsɛ o, kɔ́ gha yɛsɛ wo, mabu ebë elɛ é? ?Ebë eda ele elë esë aɛn ghë wú? Di akɔnda n’ye fë enɔn faɲi nkpɔ ngboru. ?Fë érɩ eda n’ye kpálashi dɔ́në sɛ wú? Oowo. Àlɛ́ fë akolo oohʋnnë, fë ékà bunë bë eɔsɛ elɔ fë érɔnë miji. Bu nkpɔkpɔnë ëë ebë elɛ àlɛ́ enë enɩ gbegbe bu ebɔ. Ofo Mbënë ehɛ elë kɔ: “Lɔ fë fùnelë ékà bunë gha yɛsɛ wunë miji” (Proverbes 4:25-27). N’yonë, elë epetè eji etu gbegbenë emʋ́n n’ye gha yɛsɛ wunë, ese gbegbe bunë elë edi akɔnda n’ye ghe eyɛsɛ ghe elɔ elë, bë eɔsɛ ecɔghɔ elë lɛ Ʒoova lɛ ncɔcɔnë esë, elë ekà ëë miji.

VIƐ N’YE FË ÉMƲN AKƆNDANË ƷOOVA EDI

16. (1) ?Bu jɔghɔ nkpɔca Ʒoova etu tiɛ é? (2) ?Élé elë eba eya n’ye, bunë Ʒoova etu kelë tiɛnë, elë esë elë etu kelë tiɛ é?

¹⁶ Aghɩnë kë ghɛ́ghɛ Psaumes nakwanë nkpɔ hɛ́ kɔ: “O, eɲënë eɲë kolo Ʒoovanë, étu bunë gha yɛsɛ wunë tiɛ” (Psaume 97:10). Biblënë eyaya elë n’ye Ʒoova eba edi akɔnda lɛ, n’ye bu eba eci ëë aba lɛ. Vivi fë esë kɔ: ?Élé bunë më ehɔhɔnë bë eba eɔsɛ eboka më, álɛ më éwu bu fɛ n’ye Ʒoova eba ewu ëënë mɩnɛn é? Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, elë ehɔhɔ n’ye “lɛtɛnë edi mpu lɛ, bànë ewu ghɩnë gha lɛ́ bʋʋn mpia shi lɛ, oghorumɔnnë eghagha bu apʋpʋ lɛ, fùnë enɛobu eyi bu pʋpʋ ghë lɛnë” Ʒoova etu kelë powu tiɛ (Proverbes 6:16-19). Elë ehɔhɔ n’ye, “sɛhɛ pʋpʋ bu lɛ,” “eɲisʋ lɛ,” “oria-bu lɛ,” “kɔru lɛ,” “opujiji gbɔ lɛ,” “aɛnnë eɛɛ yiki ghɩ fuɔ bu ghëwu lɛ,” “mërɔnɔn gbɔ lɛ,” “fɛtë olopunë ngiki edinë lɛ,” “bu ntɔnelë ëë dɛ lɛ,” ebë ekwa kelë powu (Galates 5:19-21). ?Fë ewu n’ye Biblë mbratishi ntɔnelë bë eba eɔsɛ eboka fë álɛ fë énɩ gbegbe bu ebɔ wú? Elë oohʋn powu ghë, elë evivi n’ye ebë ewu Ʒoova mbranë eya bunë yɛsɛ lɛ, bunë gha yɛsɛ wunë lɛ ghɩ (2 Corinthiens 3:18). N’yonë, bunë elë enɩ ebɔ elɛ àlɛ́ elë esëkpɔ elë asonë bɔ́bɔ́ eya ghɩnë elɛ́ teteghënë.—Psaume 11:4; 16:8.

17. ?Álɛ ebë egbɔ enɩ gbegbe bu ebɔnë, mabu jɔ ebë evivi elë esë é?

¹⁷ Àlɛ́ fë në enɩ gbegbe bu ebɔnë, vivi fë esë kɔ: ‘?Élé bunë më ɲá enɩ ebɔnë bë eba eɔsɛ eci më lɛ Ʒoova lɛ ncɔcɔnë aba é? ?Élé bu ntɔnë bë eba eɔsɛ eci më akɔndanë aba é?’ Elë éwu mbratishi fuɔnë bë eɔsɛ eboka elë, álɛ ebë enɩ gbegbe bu ebɔ.

18, 19. (1) ?Jɔ nkpɔca Pɔlë óo kretiɛnnelë é? (2) ?Mbratishi nkpɔca bë eboka elë álɛ ebë enɩ gbegbe bu ebɔ é?

¹⁸ Àlɛ́ elë anɩ gbegbe bu abɔnë, teteghë, bunë bë enʋn elë akɔnda ghënë ëë elë enɩ ebɔ. Pɔlë ghɛ́ghɛ kɔ: “Álɛ bë ererenë, nɔnjɛelë, bunë lɛ́ nahɔnrɛ powu lɛ, bu ayɔghɔ powu lɛ, bunë sheghë powu lɛ, bunë ca powu lɛ, bunë bayɛ n’ye ebë ekolo powu lɛ, bunë kë ehɛ kelë jɔ yɔghɔ powu lɛ, bunë yɛsɛ lɛ́-ghë powu lɛ, bunë bayɛ n’ye kebë ele ëë eyi powu lɛnë, édi bu ntɔnelë akɔnda eyi” (Philippiens 4:8). Àlɛ́ enë elɔ bu ayɔghɔ ntɔnelë në enʋn elë akɔnda ghë eyinë, ebë eɔsɛ ehɛ kɔ: “Mbënë epie më ɲi esɔnë lɛ, bunë më oghorumɔnnë edi akɔnda ewɛsɛnë lɛ powu éyɛ fë aɛn, o Ʒoova më Ofo, më Eshikwa, më Cagho.”—Psaume 19:14.

¹⁹ Vivi fë esë kɔ: ‘?Mabu më ebɔ ele më akɔndanë ghë é? ?Àlɛ́ më akpɩ filmë nkpɔ arere, më eɔ akɔnda yɔghɔnë enini më sɛ shi wú? ?Më enʋn bɛtɛɛ ghë, akɔnda eyɛ më sɛ wú? (Éphésiens 5:5; 1 Timothée 1:5, 19). ?Sɛ ekà më n’ye më ésɛrɛ Ʒoova an, akɔ më akɔndanë ehɛ më kɔ më lɛ́ bu pʋpʋ an? ?Gbegbe bu ntɔnë elɔ më edi kpatakpata bu lɛ, sɛhɛ pʋpʋ lɛ akɔnda wú? (Matthieu 12:33; Marc 7:20-23). ?Gbegbe bunë më enɩ ebɔnë ghë, më ‘eɲa më esë shi elɔ maɛnnë emimi më aɛn’ wú?’ (Romains 12:2). Mbënë ebë ekaka elɔ elë esë aji nahɔnrɛ ghënë bë eboka elë, ebë ewu bunë ebë elɛ, álɛ elë lɛ Ʒoova lɛ ncɔcɔnë bë eɔ mɛnsɩ eyi. Elë evivi n’ye ebë esɛrɛ Ofo fɛ aghɩnë kë ghɛ́ghɛ Psaumes nakwanë nkpɔ mɩnɛn. Në hɛ́ kɔ: “Lɔ më aɛnmɔnnë gha ékpɩ bunë gha pí bʋʋn wunë.”a—Psaume 119:37.

BUNË ELË ENƖ EBƆ N’YE EBË ELƐNË ECI NGIKI FUƆ ABA

20, 21. ?Àlɛ́ enë enɩ gbegbe bu ebɔ, mabughëwu ebë edi n’ye bu eba eci ngiki fuɔ abanë akɔnda é?

²⁰ Mbratishi fuɔnë bë ekpa enʋn elë órònë ëë lɛ́: “Eɔ́ shigbë n’ye ebë elɛ bu powu, ese gha lɛ́ bu powu ëë ele ndɔnʋn. Yiki nkpɔ gha éviɛ ee bunë bë eba ëë eyɛ esëkpɔ, ese éviɛ ghɩ fuɔ eenë bë eba ëë eyɛnë esë” (1 Corinthiens 10:23, 24). Gha lɛ́ n’ye eɔ́ shigbë n’ye ebë elɛ bu nkpɔ ghëwu ë ebë eka elɛ bu ntɔnë. Ebë edi akɔnda eyɛsɛ ewu n’ye bunë elë enɩ ebɔ n’ye ebë elɛnë eba eci elë nɔnjɛelë eyikpe lɛ eyighɔ lɛ powu aba.

²¹ Ngiki powu gha ɔɔ akɔnda nkpɔkpɔnë. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, fë akɔndanë bë eɔsɛ elɔ fë shigbë n’ye fë ékpɩ bu nkpɔ televiziɔn ghë. ?Ese àlɛ́ bɛtɛɛ, fë ace n’ye bu ntɔnë eci më-nɔnjɛ nkpɔ akɔndanë aba apʋpʋ ghënë, mabu fë élɛ é? Agbate, fë ɔɔ shigbë n’ye fë ékpɩ bu ntɔnë, ese fë éɔsɛ enɩ ebɔ n’ye fë ghe ekpɩ ëë. ?Mabughëwu é? Noo fë gha vívi n’ye fë ‘élɛ më-nɔnjɛnë lɛ, Krisë lɛ lakwa’ (1 Corinthiens 8:12). Elë gha vívi n’ye ebë elɔ elë nɔnjɛelë kretiɛnnelë bë ejaeshi Ofo shigbënë ghë.—Romains 14:1; 15:1; 1 Corinthiens 10:32.

22. ?Bunë kretiɛn fuɔ enɩ ebɔ elɛnë ghë, élé elë ebë eba eya n’ye elë edi akɔnda eyɛsɛ é?

²² ?Ese pëlɛ, àlɛ́ fë akɔndanë ëë ghe lɔ fë shigbë n’ye fë ékpɩ bu nkpɔ, fë éce bu nkpɔ, fë ékpa elɛ bu nkpɔ, ese aghɩnë gbe akɔndanë elɔ kelë shigbë n’ye kebë elɛ bu ntɔnë, mabu fë élɛ é? Noo fë kolo më-nɔnjɛelë, fë ewu kelë ghɩ ghëwu, fë ghe emianmian kelë álɛ fie bunë fë nɩ́ bɔ́në ëë kelë esë kebë enɩ ebɔ. Ghɩnë emi tomobinë, mʋn n’ye ghɩ fuɔ bë eɔsɛ enɛ ee tomobinë obu eshe ëë, lafuɔ bë ekpa eɔsɛ eyi ngbɔ ngbɔ eshe ëë, ese kelë powu kë lɛ́ tomobimighɩ ayɔghɔ. Fɛ nhɛn mɩnɛn, kretiɛn aɲʋnnë kë eɲi Biblë mbratishinelë shinë, akɔnda bë eɔsɛ enʋn kelë agha je gbegbe bunë yɛsɛ, óó kebë enɩ ebɔnë ghë.—Ecclésiaste 7:16; Philippiens 4:5.

23. ?Mabu bë eɔsɛ eboka elë, álɛ ebë enɩ gbegbe bu ayɔghɔ ebɔ é?

²³ ?N’yonë, mabu bë eboka elë, álɛ ebë enɩ gbegbe bu ayɔghɔ ebɔ é? Àlɛ́ elë alɔ Biblë mbratishinelë amimi elë akɔndanë aɛn, óó enë ece ëë mbë, enë ekpa edi elë nɔnjɛelë eyikpe lɛ eyighɔ akɔnda eyɛsɛ teteghënë, ebë eɔsɛ enɩ bu ayɔghɔ ebɔ. Sɛ bë eyɛyɛ elë n’ye elë “elɛ bu powu ele Ofo eyi.”