Ghɔɲɔnghɔɲɔnnë nʋn politikë ghënë lɛ́ jɔnë Biblënë hɛ́ báshi óó eshu

Ngiki fannga nhɛn wúwughë amɛn politikë jɔ ghëwu. Kë ghe disʋ ghe bɔ mbranë kë bába óó eci kelë oohʋnnë aba, lapɔ esë mëlɔ ghë ëë kë ehɛ akɔndanë kelë ëë kë edi bu ntɔnelë ghë. Gufrëmɔndɔnnelë ghë, aghɩnë kë ebaba mbra lɛ aghɩnë shiba nʋn kelë mërɩ lɛnë, kë ghe ce kelë esë mbë, kë ghe kpa ghe disʋ ghe bɔ jɔnë aghɩ fuɔ ehɛnë. Mbënë kë ghe ce kelë esë lɛ, dinë kë ghe disʋ ghe bɔ jɔnë aghɩ fuɔ ehɛ wunë lɛnë elɛ ghɔɲɔnghɔɲɔn enʋn politikë ghë, bu ntɔnë esë eka elɛ gufrëmɔndɔnnelë kë ghe ɔɔsɛ ghe di jumannë bayɛ n’ye kebë edinë.

Ghɔɲɔnghɔɲɔnnë esë óó nʋn politikë ghë Eta Zini gbo lɛ, Grandë-Bretaɲë (óó kë ekpa elɛlɛ ëë Roayomë Ini esë) gbo lɛnë ɔɔ mɛnsɩ dɔ́ tete. ?Mabughëwu damë ɔɔ mɛnsɩ nhɛn é? Noo Biblënë hɛ́ báshi kɔ ghɔɲɔnghɔɲɔn ntɔnë bá enʋn oo aɲʋn ntɔnelë ghë, cibɩ ntɛnɩ ghë óó Ofo gufrëmɔndɔnnë bá damë epete bu tete eshipata n’yenë ghë.

Ghɔɲɔnghɔɲɔnnë nʋn politikë ghë “mici rere-kunelë ghë”

Biblënë ghë, ɔɔ jɔ nkpɔnë kë hɛ́ báshi óó edamë eyɛyɛsɛ tete, nʋn Daniel nakwanë ghë. Jɔ ntɔnë kë hɛ́ báshinë ghë, Ofo yá “bunë bá eshu mici rere-kunelë ghë”; n’ye Daniɛlë në eba eghɛghɛ jɔ ntɔnë, në yá n’ye cibɩ ntɔnë lɛ́ ngbeɲi gbo cibɩnë bu ologbɔ bá epetè elɔ ngikinë.—Daniel 2:28.

Ofo ghʋ́ mëlanë Babilɔnë blengbinë kínë ghë yá bunë bá eshu. Mëlanë blengbinë kínë ghë, në damë wú bu gbɔgbɔnë kë bɔ́ ogbó nfre nfre fʋ́ óó ebɔbɔ yikinë. Bɛtɛɛ, Ofo agbagho Daniɛlë gbágba jɔ shi yá n’ye, bunë, pie órònë ghë mɩɩ shi fùnë ghënë, ëë lɛ́ shiba nfre nfrenë kë bá eɔ mɛnsɩ edɔ edi-oo mɩɩ bë eshu n’ye kebë ejaeshinë, ngiki oohʋn jɔnëa ghë. Ese álɛ bë ererenë, opú gbɔ nkpɔ bá ewa ele ëë ekpʋsʋ ëë shi. Opú ntɔnë, ëë lɛ́ Shibanë Ofo só ëë eshi, ebë ekpa eɔsɛ elɛlɛ ëë gufrëmɔndɔn esë.—Daniel 2:36-45.

Fɛ n’ye jɔnë kë hɛ́ báshinë eba eyanë mɩnɛn, Ofo Shibanë bá ebɔ ngiki gufrëmɔndɔnnelë powu oku edi-oo. Shiba ntɔnë, ëë lɛ́ Shiba nkpɔkpɔnë Ʒezi yáya ëë ejiti-aghɩnë kɔ kebë esɛrɛ Ofo álɛ bë ewanë, n’ye në bá hɛ́ kɔ: “Lɔ fë Shibanë bë ewa.”—Matthieu 6:10.

?Ese, jɔnë kë hɛ́ báshinë ghë, yadʋwa Biblë eya n’ye ghɔɲɔnghɔɲɔn bá enʋn politikë ghë é? Le aɛn ghë wú n’ye bunë blengbinë wú mëlanë në kínë ghënë, ëë fùnelë “ghɔgbo jɔghɔ lɛ́ ogbo, ghɔgbo jɔghɔ esë lɛ́ ci pa” (Daniel 2:33). N’ye bu ntɔnelë bá cɔ́cɔghënë elɛ fùnelë lɛ ëë sɛ kalanë gbe powu lɛ nʋn agha, bu ntɔnë eka eya n’ye shiba ntɔnelë nkpɔ ghe enʋn fɛ gbeenelë mɩnɛn. ?Élé bë eba enʋn agha é? Jɔnë Daniɛlë hɛ́ báshinë ehɛ kɔ:

Fɛ n’ye jɔnë kë hɛ́ báshinë eba eyanë mɩnɛn, shibanë óó lɛ́ fùnë, ghɔɲɔnghɔɲɔnnë nʋn politikë ghënë bá enʋn ëë oodinë ghë. Ngikinë kë ehʋn-oo shiba ntɔnë oodinë ghënë, kelë ëë kë bá elɛ bu nfre nfrenë bë elɛ bë ekpɛkpɛ elɔ ëë n’ye bë eɔ mɛnsɩ eyinë.

Jɔnë Daniɛlë hɛ́ báshinë eshu amɛn

Bunë blengbinë wú mëlanë në kínë ghënë, ëë fùnelënë, ëë lɛ́ shibanë ɔɔ mɛnsɩ tete maɛnnë ghë amɛnnë. Eta Zini lɛ Grandë-Bretaɲë lɛnë kë sɛ́ mbë shi ë kë edi juman aʋn-nkpɔ amɛnnë, kelë ëë kë lɛ́ shiba ntɔnë. ?Élé bu nfre nfrenë eshu amɛnnë eba eya n’ye jɔ ntɔnë lɛ́ nahɔnrɛ é?

Fùnelë “ghɔgbo jɔghɔ lɛ́ ogbo, ghɔgbo jɔghɔ esë lɛ́ ci pa,” bu aɲʋn ntɔnë kë bɔ́ cɔ́cɔghënë elɛ fùnelë ghe eɔ mɛnsɩ (Daniel 2:42). Amɛn, Eta Zini lɛ Grandë-Bretaɲë lɛ mɛnsɩnë eji ewa eshi, wuwunë kelë ngikinë ewuwughënë ghëwu. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, oo aɲʋn ntɔnelë ghë, ngikinë kë nʋnnʋn ëë ghënë kë ghe ce kelë esë mbë. Lapɔ esë, kë elɛ kpatakpata bu eya n’ye kë ɔɔ shigbë álɛ kebë ebɔ elɛ bu. Kelë oo ngbeɲighɩnë kë enɩ ebɔnë, kë ghe ɔɔsɛ ghe ce kelë esë mbë jɔ nfre nfre ghë. Noo oo aɲʋn ntɔnelë ngikinë wúwughë dɔnë, gufrëmɔndɔn aɲʋn ntɔnelë esë kë ghe ɔɔsɛ ghe lɛ bu nfre nfrenë kë vívi n’ye kebë elɛnë.

Elë éwɛsɛ bu jɛelë jɛelë jɔghɔ jɔnë Daniɛlë hɛ́ báshinë ghë álɛ ebë emʋn ëë eshi eyɛsɛ, ebë ekpa ewu n’ye eba eshu amɛn esë:

Jɔnë kë hɛ́ báshi: “Shibanë [bá] ewuwughë, ese bá ekpɛkpɛ je fɛ n’ye ogbo bá kpɛkpɛ mɩnɛn.”—Daniel 2:41.

Jɔ ntɔnë eshi: Élɛ Eta Zini o, élɛ Grandë-Bretaɲë o, àlɛ́ bɔ́bɔ́ kelë gufrëmɔndɔnnelë wúwughënë, kë da ɔɔ sonja nfre nfrenë ɔɔ mɛnsɩ tete. Bu ntɔnë ghëwu, kebë eɔsɛ ebɔ mɛnsɩ, mɛnsɩnë nʋn fɛ ogbo mɛnsɩ mɩnɛnnë, elɛ bu nfre nfrenë eci maɛn kalanë gbe aba.

N’ye eba eshu

Agbʋʋn 2023 ghë, oo nfre nfrenë kë sɔ́ shigha álɛ kebë ebɔ ele kelë sonjanelë mɛnsɩnë, elë ewu n’ye Eta Zini lɛ Roayomë Ini lɛ ee shighanë kë sɔ́në, dɔ́ shi oo 12 kë ti kelë eji ee shighanë kë sɔ́ lé kelë sonjanelë mɛnsɩnë.—Institut international de recherche sur la paix de Stockholm.

“Omunë Roayomë Ini lɛ Eta Zini lɛ kë óo álɛ kebë elɛ bu aʋn-nkpɔ ebidi kelë oonelë shinë [...] káci omuonë damë ɔɔ mɛnsɩ tete. Oo aɲʋn gha ba nhɛn gha óo-omu tete fɛ kelë mɩnɛn óó kë ebɔ tɛknoloʒinë tiaji sɔ́në elɛ bu. [...] Elë edi juman aʋn-nkpɔ, elë etu elë esë àkpa, elë eghʋ aghʋ aʋn-nkpɔ.”—Strategic command, Ministère de la défense du Royaume-Uni, agbʋʋn 2024 Avɛ-alɛ́.

Jɔnë kë hɛ́ báshi: “Noo furʋnɔnnelë ghɔgbo jɔghɔ lɛ́ ogbo, ghɔgbo jɔghɔ esë lɛ́ ci panë, nhɛn esë ëë ɔɔ n’ye shibanë bá eɔ mɛnsɩ, ɔɔ n’ye ghe eɔ mɛnsɩ.”—Daniel 2:42.

Jɔ ntɔnë eshi: Àlɛ́ bɔ́bɔ́ Eta Zini lɛ Grandë-Bretaɲë lɛ sonjanelë ɔɔ mɛnsɩ tetenë, n’ye kelë gufrëmɔndɔnnelë eba edi juman ghëwunë, kë ghe ɔɔsɛ ghe lɛ́ bunë kë evivi n’ye kebë elɛnë powu. Àlɛ́, lɛ́ fɛ ngiki kwapowu mɩnɛn gha dísʋ n’ye kebë elɛ bu nkpɔ jɔ nkpɔ ghë wunë, mici jɔghɔ ekpɛkpɛ elɔ gufrëmɔndɔn ntɔnelë n’ye kebë elɛ bunë kë bába álɛ kebë elɛnë.

N’ye eba eshu

“Aghɩnë kë mʋn politikë jɔ yɛsɛnë, kë ehɛ kɔ wuwunë Amerikë gufrëmɔndɔnnë wúwughënë elɛ Eta Zini ghe ɔɔsɛ ghe lɛ́ bunë në ehɛ maɛnnë powu kɔ në eɔsɛ elɛnë, fɛ bunë në hɛ́ kɔ në élɛ ebidi ëë oonë shi lɛ, bunë në hɛ́ kɔ në élɛ alɔdi jɔnë ghë lɛ mɩnɛn.”—“The Wall Street Journal.”

“Politikë jɔ fannga nhɛn shú Grandë-Bretaɲë gbo, óó kë gha boepi gha wú ëë edɛ se, bu ntɔnë lɛ́ politikë-aghɩnë kë gha ɔɔsɛ gha bɔ́ aɛn gha bá bunë kebë elɛnë ghë. N’yo dʋwanë, aghɩnë kë edi juman gufrëmɔndɔnnë ghënë kë gha ɔɔsɛ gha pétèpetè bunë bayɛ n’ye kebë epetè álɛ bë eboka kelë oo ngikinë.”—Institute for Government.

Jɔnë kë hɛ́ báshi: “[Shibanë] lɛ ngikinë lɛ [bá] ecɔcɔghë; ese kë ghe edadaghë.”—Daniel 2:43, bunë kë ghɛ́ghɛ dá agbanë oghoshi.

Jɔ ntɔnë eshi: Gufrëmɔndɔn nfre nfrenë kë eɲi demokrasi shi edi-oonë ghënë, ngikinë kë gha lɛ́ politikë-aghɩ wunë kebë eɔsɛ emimi bunë eshu gufrëmɔndɔnnë ghënë aɛn. Kʋra, n’ye bu eba eyinë ghe yɛyɛ ngiki powu sɛ tete, élɛ gufrëmɔndɔn-aghɩnë o, élɛ aghɩnë kë elɛ votë enɩ kelë ebɔnë o.

N’ye eba eshu

“Amɛn, n’ye Amerikë-aghɩnë kë eba ewu politikë lɛ, aghɩnë kë nɩ́ kelë bɔ́ óó shiba nʋn kelë mërɩ lɛnë ghe yɛsɛ, eyi apʋpʋ ghë bɔ́bɔ́.”—Pew Research Center.

“Amɛn, Grandë-Bretaɲë ngikinë, ntɩjinë kë ebɔ eba kelë gufrëmɔndɔnnë ghë lɛ politikë-aghɩnë ghë lɛnë ji wa eshi tete, damë ɔɔ mɛnsɩ she n’ye ngiki gha bá gha bɔ́ kelë ntɩji gha bá aghɩ ntɔnelë ghë agbʋʋn 50 ntɛnɩelë sásɛnë ghë.”—Centre national de recherche sociale.

N’ye jɔnë Daniɛlë hɛ́ báshinë bë eba eshu ngbeɲi gbo

Fɛ n’ye jɔnë Daniɛlë hɛ́ báshinë eba eya mɩnɛnnë, omunë Eta Zini lɛ Grandë-Bretaɲë lɛ kë óonë, ëë bá elɛ shibanë bá enʋnghë cibɩnë Ofo Shibanë bá eghɔ ngiki gufrëmɔndɔnnelë powu enɩ ebɔ kelë okunë ghë.—Daniel 2:44.

Jɔnë kë hɛ́ báshi óó ehɛ cibɩ nkpɔkpɔnë jɔ Révélation nakwanë ghënë, Biblënë eya n’ye “oodighɩnë kë nʋn eshipatanë ghënë powu” kë bá eo-omu álɛ kelë lɛ Ofo Ʒoovab lɛ bë eghʋ Armagedɔn aghʋnë, ‘Ofo Mɛnsɩgho Gbɔnë ëë edɛ gha nʋnghë wunë ëë mící gbɔ aghʋnë’ (Révélation 16:14, 16; 19:19-21). Aghʋ ntɔnë ghë, Ʒoova bá ekpʋsʋ ngiki gufrëmɔndɔnnelë powu shi, ë àlɛ́ në alɛ bu ntɔnë arerenë, oodi nfre nfrenë kebë eba maɛnnë shi óó Daniɛlë hɛ́ kelë jɔ báshinë, kelë bu nkpɔe ghe kpa ghe enʋnghë n’ye wu tata.

Álɛ fë ékpa emʋn bu edɔnë, ka jɔ ntɛnɩ: « Qu’est-ce que la bataille d’Armaguédon ? ».

Jɔnë Daniɛlë hɛ́ báshi ghɔɲɔnghɔɲɔnnë nʋn politikë ghënë, wu ayɔghɔ ëë ghë

Biblënë hɛ́ ayɔghɔ nhɛn kɔ ghɔɲɔnghɔɲɔnnë bá enʋn politikë ghënë bá enʋn Eta Zini lɛ Grandë-Bretaɲë lɛ gbo, àlɛ́ fë në ehɔhɔ bu ntɔnë mʋn eyɛsɛnë, bá elɛ n’ye fë eba edi akɔnda bu nfre nfrenë eshu amɛnnë ghënë ghe elɛ nkpɔkpɔ.

• Fá emʋn bunë ghëwu Ʒezi vívi ëë ejiti-aghɩnë kɔ kë gha ébɔ kelë esë gha éjiji maɛn politikë bunelë ghë (Jean 17:16). Lapɔ esë, fá ekpa emʋn bunë ghëwu Ʒezinë lɛ́ ghɩnë Ofo nɩ́ bɔ́ álɛ bë elɛ Ofo Shibanë blengbinë hɛ́ kɔ: “Më Shibanë gha nʋn maɛn ntɛnɩ ghë.”—Jean 18:36.

• Fá ekpa emʋn ayɔghɔ nhɛn kɔ ɲan gbɔɔje, Ofo Shibanë bá epetè bu powu, bá ekpa elɛ shiyɔ fannga nhɛn bë efɩ ngiki, cɛɛ fɛ n’ye Ofo bá hɛ́ báshinë mɩnɛn.—Révélation 21:3, 4.

• Fá ejì ngbeɲi gbo oohʋn yɔghɔ ntɩ, opu ghe kpa ghe eji fë n’ye eshipatanë bá ecɔghɔ, jɔnë nʋnnʋn maɛn oonelë ncɔcɔnë ghëwu.—Psaume 37:11, 29.

Jɔnë Daniɛlë hɛ́ báshinë eya n’ye, omunë Eta Zini lɛ Grandë-Bretaɲë lɛ kë óo, óó lɛ́ bunë Babilɔnë blengbinë wú mëlaki ghë ëë fùnelënë, ëë lɛ́ ngiki shiba fɛjinë bá eba maɛnnë shi. Àlɛ́ shiba ntɔnë aji akiyinë, Ofo Shibanë lɛ́ gufrëmɔndɔnnë sheghënë ëë bá ebɔ shiba fɛji ntɔnë oku, bá eso oforu gbo emimi eshipatanë aɛn!

Álɛ fë ékpa emʋn bu edɔ bunë Ofo Shibanë bá elɛ elɔ ngikinë, kpɩ video ntɛnɩ: ?Mabu lɛ́ Ofo Shibanë é?