Ngiki fannga nhɛn ghe kpa ghe yí ofotɩ n’ye, noo gbonë, kë ghe boka kelë álɛ kebë ewu oohʋn jɔ tetenë kë evivi kelë esënë eshi, kë ghe kpa ghe wu bunë bë enini kelë opu shi. ?N’yonë, mabughëwu yɛsɛ n’ye fë éwa jɛmɛnnë Ʒoova Adashɛghɩ eshenë ghë é? ?Mabu fá ewu gbo é?

Sɛ bá eyɛyɛ fë noo fá enʋn ngikinë kë kolo kelë esënë ghë. Kretiɛn pidɛnelë, kë eo-omu ofokwa nfre nfre ghë, kë eshe jɛmɛn esʋ Ofo, kë eka Ofo Mbënë, kë egbagba ëë shi, kë ekpa ele kelë esë ndɔnʋn (Hébreux 10:24, 25). Kelë lɛ, kelë nɔnjɛelë kretiɛnnë kë lɛ́ kelë cɛwuelë ayɔghɔnë lɛ esɩsɩ, kë kolo kelë esë, kë edi kelë esë akɔnda (2 Thessaloniciens 1:3; 3 Jean 14). Elë esë, elë elɛ fɛ kretiɛn pidɛnelë mɩnɛn. Agbate, elë ewu sɛyɛyɛ ntɔnë esë.

Fá ewu n’ye fë éba ebɔ Biblë mbratishinë epɔpɔghë eta fù. Fɛ n’ye Biblënë eba eyanë mɩnɛn, eyikpe lɛ, eyighɔ lɛ, ngbɔjɛelë lɛ powu esɩsɩ. Aghɩnë kë mʋn buyayanë, kë ebɔ Biblënë eboka elë, álɛ ebë ewu n’ye ebë eba ebɔ Biblë mbratishinë epɔpɔghë eta fù elë oohʋn ghë mici powu (Deutéronome 31:12; Nehémia 8:8). Ngiki powu bë eɔsɛ ebɔ mbë jɔnë elë edidinë ghë, kebë kpa eɔsɛ eti nɛn, bu ntɔnë elɛ elë eya elë ntɩjinë ebɔ́ bá Ofo ghënë.—Hébreux 10:23.

Fë ntɩjinë fë bɔ́ bá Ofo ghënë bá edɔomu. Akoto Pɔlë brɛsʋ, Pɔlë omunë hɛ́ ofokwanelë nkpɔ kɔ: “Më evivi tete n’ye më ewu eɲë, [...] álɛ ebë ele elë esë ndɔnʋn, owu-nkpɔ ntɩji bë ele lafuɔ ndɔnʋn, eɲienë lɛ mienë lɛ” (Romains 1:11, 12). Elë nɔnjɛelënë elë ewu jɛmɛnnelë ghënë ele elë ntɩjinë mɛnsɩ, elë ekpa ebɔ mɛnsɩ álɛ ebë eɲi Biblë mbratishinelë shi elë oohʋn ghë.

Elë elɛlɛ fë, wa elë ofokwa jɛmɛnnelë ghë, álɛ fë éwu bu ntɔnelë fë omu aɛn ghë. Ebá etɩ fë shi ayɔghɔ nhɛn. Fë ghe enɛ apɩ álɛ fë égbɔ ehʋn-eyi, kë ghe oo shigha gbo tata.

• ?Aghɩca elë eyɔyɔ eshe elë jɛmɛnnelë é?

• ?Bu ayɔghɔ nkpɔca elë ewu elë kretiɛn jɛmɛnnelë ghë é?

Elë elele mɛnsɩ esɩsɩ elë kretiɛn jɛmɛnnelë powu ghë, àlɛ́ bɔ́bɔ́ ebë enɔn-eshi eyi epi, àlɛ́ bɔ́bɔ́ ebë esɔ cibɩnë gha bá gha yɛ ghë. ?Ʒoova Adashɛghɩ ewu mian kelë oohʋn ghë, kë epɛ àlɛ́ kë apie juman kʋra, ese mabughëwu kë edamë elele mɛnsɩ ntɔnë álɛ kelë lɛ kelë nɔnjɛelë lɛ bë esɩsɩ é?

Bu ntɔnë eboka elë álɛ ebë emʋn n’ye ebë eba elɛ, jɔnë efɩ elë oohʋn ghënë ngbeɲi. Akoto Pɔlë në ehɛ aghɩnë elë lɛ kelë lɛ esɩsɩnë jɔnë, në ghɛ́ghɛ kɔ “elë éwɛsɛ elë esë” (Hébreux 10:24). Jɔ ntɔnë eshi ëë lɛ́ n’ye “ebë edi elë esë akɔnda,” álɛ ebë emʋn aghɩ fuɔ eyɛsɛ. N’yonë, akoto Pɔlë ele elë ndɔnʋn n’ye ebë edi aghɩ fuɔ akɔnda. Àlɛ́ elë amʋn ofokwa ngiki gbeenelë esë, elë ewu n’ye bunë efɩ elënë, kelë aghɔ kë ɔɔsɛ ríshi kpɛkpɛ bu ntɔnelë ngbeɲi, elë ekpa ewu n’ye kebë eɔsɛ eboka elë.

Bu ntɔnë elɛ elë edi cɛwu ayɔghɔ. Elë jɛmɛnnelë ghë, elë lɛ, elë nɔnjɛelënë kë lɛ́ elë cɛwuelë ayɔghɔ tetenë lɛ, elë eo-omu esɩsɩ. Mici jɔghɔ esë, elë esɩsɩ egbegbe je. ?Élé sɩsɩ nfre ntɔnë bá yɛsɛ lɔ́ elë é? Sɩsɩ ntɔnë ghë, elë ehɔhɔ n’ye ebë eba ekolo bunë aghɩ fuɔ elɛnë. Bu ntɔnë ekpa elɔ kolonë nʋn elë ncɔcɔnë ekpa edɔomu. N’yonë, àlɛ́ elë nɔnjɛelë anʋn mian ghë, elë eɔsɛ eboka kelë mɛnsɩghë, noo elë cɛwudinë ɔɔ mɛnsɩ (Proverbes 17:17). Àlɛ́ elë lɛ elë nɔnjɛelënë kë nʋn elë ofokwanë ghënë lɛ asɩsɩ, elë eya n’ye elë ‘edi elë esë akɔnda.’—1 Corinthiens 12:25, 26.

Elë ele fë ndɔnʋn n’ye fë éɲi aghɩnë kë elɛ bunë Ofo evivinë cɛwu. Fá ewu cɛwu ntɔnelë Ʒoova Adashɛghɩnelë ncɔcɔ. Gha éɲa bʋʋn shi bë elɛ elë lɛ fë lɛ ghe esɩsɩ.

• ?Mabughëwu yɛsɛ n’ye ebë esɩsɩ elë jɛmɛnnelë ghë é?

• ?Mici nkpɔca fá ewa elë jɛmɛnnelë nkpɔ ghë álɛ fë émʋn elë eyɛsɛ é?

Kretiɛn pidɛ jɛmɛnnelë ghë, kë eti nɛn, kë esɛrɛ Ofo, kë eka Ofo Mbënë, kë ekpa edidi ëë jɔ (1 Corinthiens 14:26). Bu nkpɔkpɔnë ëë fë éɔsɛ ewu elë jɛmɛnnelë ghë.

Bunë kë eyayanë epie Biblënë ghë. Gbai mici fɛjinelë ghë, ofokwanë eo-omu ece mbënë kë egbagbshi minitë 30 ghë. Mbënë kë egbagbashinë eya elë n’ye Biblënë eba eboka elë amɛn, elë oohʋn ghë. Elë powu, elë ekpɩ elë Biblënë ghë ewu abɩnë kë ekanë. Kë agbagba mbënë shi arere, elë ebɔ cibɩ nkpɔ edidi « La Tour de Garde » jɔ. Elë ebɔ La Tour de Garde mbë órò nkpɔ edidi jɔ. Ngiki powu bë eɔsɛ ebɔ mbë. Jɔdidi ntɔnë eboka elë álɛ ebë elɛ bunë Biblë ehɛ elënë eyɛsɛ elë oohʋn ghë. Eshipatanë powu ghë, elë ofokwa nfre nfre 120.000 ghë, kë ebɔ jɔ nkpɔkpɔ ntɔnë esë egbagbashi.

Elë jɛmɛnnelë eboka elë álɛ ebë emʋn buyaya. Gbai mici gbeenelë ocomba nkpɔ ghë, elë esɩsɩ eshe jɛmɛnnë kë elɛlɛ ëë Elë kretiɛnghɩ oohʋn lɛ jumandi lɛ jɛmɛn. Bunë elë ewu jɛmɛn ntɔnë ghënë epie Oohʋn lɛ jumandi lɛ jɛmɛn nakwa ghënë esɔ vɛ powunë. Jɛmɛn ntɔnë wughë arɩ. Nkpɔnë ëë lɛ́ Bu ayɔghɔnë nʋn Ofo Mbënë ghë. Ghɔgbo ntɔnë eboka elë álɛ, Biblë abɩnë ofokwa ngikinë boepi ká ereninë, ebë ece kelë eshi eyɛsɛ. Eji ee ghë, elë ewu Émʋn ofojɔhɛ jumannë di yɛsɛ. Ghɔgbo ntɔnë ghë, kë edi ngrɛmɔ̀n eya elë n’ye elë lɛ ngiki fuɔ lɛ bë eba edidi Biblë jɔ. Nɔnjɛ nkpɔ eo jɔ eboka elë álɛ ebë emʋn buka lɛ, mbëlɛ lɛ eyɛsɛ (1 Timothée 4:13). Álɛ bë ererenë, elë ewu Kretiɛnghɩ oohʋn. Ghɔgbo ntɔnë esë eboka elë álɛ ebë ewu n’ye ebë eba ebɔ Biblë mbratishinelë epɔpɔghë eta fù tete mici powu. Kpa ɔɔ jɔvivinë elë ebɔ edidi jɔ álɛ Biblë jɔnë bë eso elë oghorumɔn ghë eyɛsɛ.

Àlɛ́ fë awa elë jɛmɛnnelë ghë, teteghë, Biblënë kë eyaya eyɛsɛnë bá eyɛyɛ fë sɛ tete.—Isaïe 54:13.

• ?Jɔ nkpɔca fë éɔsɛ ece àlɛ́ fë ayi Ʒoova Adashɛghɩ jɛmɛnnelë ghë é?

• ?Jɛmɛn nfre nfrenë elë eshe gbainë ghënë, nkpɔca ghë fë evivi n’ye fë éwa mici fuɔ é?

?Fë wú foto nfre nfrenë nʋn nakwa ntɛnɩ ghë wú? ?Fë wú n’ye Ʒoova Adashɛghɩ eba ewɔ talɛ eyɛsɛ eyi kelë jɛmɛnnelë ghë wú? ?Mabughëwu elë eba nhɛn ele talɛnë elë ewɔnë aɛn ghë é?

Elë eya n’ye elë ewu elë Ofonë ghɩ. Agbate, gha lɛ́ elë sɛnë ëë Ofo ekpɩ esëkpɔ wo (1 Samuel 16:7). Ese, àlɛ́ elë asɩsɩ álɛ ebë esʋ ëënë, bunë elë evivi tetenë, ëë lɛ́ n’ye ebë ewu në ghɩ, ebë ekpa ewu aghɩnë elë lɛ kelë lɛ esɩ́sɩnë ghɩ. Álɛ ebë egbɔ eso oodishì ngbeɲi elɛ̀ mbënë, yɛsɛ n’ye ebë ele talɛnë ebë ewɔnë aɛn ghë eyɛsɛ, noo në lɛ́ oodishì. Fɛ nhɛn mɩnɛn, talɛnë elë ewɔ eyɛsɛ elë jɛmɛnnelë ghënë eya ayɔghɔ nhɛn n’ye elë ewu Ofo Ʒoovanë lɛ́ elë “ananan Oodishìnë” ghɩ, ekpa eya n’ye elë ewu aʋnkunë elë eyi esʋ ëënë ghɩ.—1 Timothée 1:17.

Talɛnë elë ewɔnë eya mbranë elë eɲishi ehʋn-oonë. Biblënë ele kretiɛnnelë ndɔnʋn n’ye “kebë ése kelë esë eshi, kebë edi akɔnda eyɛsɛ” ewɔ talɛ (1 Timothée 2:9, 10). Ebë ‘ése elë esë eshi’ ewɔ talɛnë, ëë eshi ëë lɛ́ n’ye elë ghe ewɔ talɛnë bë elɛ ngiki bë ele elë aɛn ghë, noo eya elë sɛnë powu. Àlɛ́ elë “edi akɔnda eyɛsɛ” ewɔ talɛnë, bu ntɔnë bë eboka elë álɛ ebë enɩ talɛ yɔghɔ ebɔ óó gha lɛ́ ghaɲaghaɲa, gha lɛ́ ghedi gha dɔ́, gha dɔ́omu gha dɔ́. Mbratishi ntɔnelë ekpa elɔ elë shigbë álɛ ebë enɩ talɛ nfre nfre fannganë ekólonë ebɔ. “Bunë Ofo elë Caghonë eyayanë,” talɛ ayɔghɔnë elë ewɔnë bë eɔsɛ “ele ëë eyi,” bë ekpa eɔsɛ “ece Ofo eyi orù” (Tite 2:10; 1 Pierre 2:12). Àlɛ́ elë awɔ talɛ ayɔghɔ ayi jɛmɛnnelë ghë, ngiki fuɔ bë ewu sʋnë elë esʋ Ʒoovanë ghɩ.

Ese, gha lɛ́ talɛ ghëwu ëë fë ghe ewa elë jɛmɛnnelë ghë wo. Ebë eɔsɛ ewɔ talɛnë sheghë, talɛnë píe, ese ghe ekpɛkpɛ alɔ.

• ?Mabughëwu elë ewɔ talɛ eyɛsɛ àlɛ́ elë esʋ Ofo é?

• ?Biblë mbratishi nkpɔca elë eɲishi talɛnë elë ewɔnë ghë é?

Àlɛ́ fë lɛ Ʒoova Adashɛgho nkpɔ lɛ egbagba Biblë shi, fë eboepi ebaba fë esë eyɛ álɛ eɲë égbɔ eka bu. Álɛ fë éwu ayɔghɔ jɛmɛnnelë ghënë, yɛsɛ n’ye fë ébaba fë esë eyɛ álɛ fë égbɔ eyi gbo esë. Bu ntɔnë ghëwu, álɛ fë éɔsɛ ebaba fë esë eyɛ mici powunë, yɛsɛ n’ye fë ébaba bu nfre nfre jɔghɔ eyɛ.

Viɛ cibɩ lɛ aʋnku lɛnë fë éso eka bunë. ?Cibɩ nkpɔca ghë fë ebɔ aɛn eba bunë fë elɛnë ghë eyɛsɛ é? ?Ecingbae frëfrë álɛ fë égbɔ eyi edi juman an, kɔ́ orugbu àlɛ́ ngbɔjɛelë powu acamëla an? Àlɛ́ fë gha ɔɔsɛ fë éka bu cibɩ fannga ghë wunë, wu cibɩ ntɛnɩ fë éɔsɛ ebɔ eka bu. Gha élɛ bu fuɔ cibɩ ntɔnë ghë. Viɛ aʋnku yɔghɔ. Ghɔ bunë bë eɔsɛ elɛ enínínë powu nɩ, fë éɔsɛ enini radio lɛ, televiziɔn lɛ, cingrafë lɛ. Àlɛ́ fë asɛrɛ Ofo álɛ fë égbɔ eka bunë, bu ntɔnë bë eboka fë álɛ fë ébɔ fë akɔnda powu eba Ofo Mbënë fë ɲan ekanë ghë.—Philippiens 4:6, 7.

Bɔ bu na jɔnë oghoshi álɛ fë ébaba fë esë eyɛ ebɔ mbë. Boepi wu jɔnë kë bá egbagbashi, bunë fë ɲan ekanë ghë. Di jɔnë ëë mbë órònë akɔnda, wu n’ye mbë órò jɛnelë eba egbagba mbë órònë shi, kpa wɛsɛ fotonelë lɛ, jɔvivinë eghagha bunë fë éɲishinë ghë lɛ. Pëlɛ, ka abɩ nkpɔ álɛ fë éviɛ ee jɔnë kë vívinë eshi. Viɛ Biblë abɩnelë, ka kelë álɛ fë édi akɔnda ewu n’ye kë eba egbagba jɔnë shi (Actes 17:11). Àlɛ́ fë awu jɔnë kë vívinë eshi, bɔ bu na mbë jɛelë-jɛelënë bë elɛ fë éghagha ëë ghënë oghoshi. N’yonë, jɛmɛnnë ghë, àlɛ́ fë akolo, fë éɔsɛ ece bà orù elɛ̀ mbë je, álɛ fë égbagba jɔnë shi fë omu mbë ghë.

Jɔ nfre nfrenë kë egbagbashi gbai powu jɛmɛnnelë ghënë, àlɛ́ fë në eka kelë eyi, fá emʋn bunë nʋn Biblë ghënë edɔ.—Matthieu 13:51, 52.

• ?Mabu fë éɔsɛ elɛ ebaba fë esë eyɛ álɛ fë égbɔ eyi jɛmɛnnelë ghë é?

• ?Élé fë éba eɔsɛ ebaba fë esë eyɛ álɛ fë ébɔ mbë jɛmɛnnelë ghë é?

Píe lahɔ mɩɩ shú amɛn, Ʒoova evivi n’ye shikwa powu ngiki bë ebɔ cibɩ efu aʋn-nkpɔ, álɛ kebë elɛ kelë lɛ në lɛ cɛwudinë bë eɔ mɛnsɩ, álɛ kelë shikwa ncɔcɔnë esë bë esheghë eyɛsɛ (Deutéronome 6:6, 7). Bu ntɔnë ghëwu ëë gbai powu, Ʒoova Adashɛghɩ ebɔ cibɩ esʋ Ofo kelë shikwa ghë. Bu tetenë bë elɛ kelë lɛ Ofo lɛ cɛwudinë bë eɔ mɛnsɩnë, kë edidi ëë jɔ. Àlɛ́ bɔ́bɔ́ fë lɛ́ fë esëkpɔ o, fë éɔsɛ ebɔ cibɩ ntɔnë elɛ fë lɛ Ofo lɛ cɛwudinë bë eɔ mɛnsɩ. Fë éɔsɛ enɩ Biblë jɔ nkpɔ ebɔ eka álɛ fë éwɛsɛ ëë.

Shikwa ofosʋnë lɛ́ cibɩnë kë ebɔ erɩeda Ʒoova sɛ. “Érɩeda Ofo sɛ álɛ Ofo esë bë erɩeda eɲë sɛ” ( Jacques 4:8). Elë emʋn Ʒoova eyɛsɛ àlɛ́ elë ahɔhɔ n’ye në bá nʋnnë mʋn lɛ, n’ye në eba elɛ bu lɛnë Biblënë ghë. Bu nfre nkpɔnë fë lɛ fë shikwa lɛ bë eɔsɛ elɛ eo eɲë shikwa ofosʋnë órònë, ëë lɛ́ n’ye eɲë ébɔ cibɩ je ece mbë orù eka Biblë. Eɲë éɔsɛ eka Biblë abɩnë ebë eka gbainë ghë, óó nʋn Oohʋn lɛ jumandi lɛ jɛmɛn nakwa ghënë. Shikwaghɩ powu bë eɔsɛ eka leje-leje mɩɩ bë erere, álɛ eɲë édidi ëë jɔ ewu bunë eɲë éɲishi ëë ghë.

Shikwa ofosʋnë lɛ́ cibɩnë shikwaghɩ ebɔ elɛ kelë ncɔcɔnë esheghë eyɛsɛ. Ca lɛ ya lɛ, shìelë lɛ jɛelë lɛ, kë elɛ kelë ncɔcɔnë esheghë eyɛsɛ àlɛ́ kë ao-omu aka Biblënë. Yɛsɛ n’ye cibɩ ntɔnë bë elɛ cibɩnë ngiki powu bë enʋn sɛyɛyɛ ghë lɛ, bɛtɛɛ ghë lɛ, óó shikwaghɩ powu ekɩkɩ gbai powu. Shìelë bë ewɛsɛ kelë jɛelë agbʋʋn, álɛ bu tetenë kelë powu kebë ebɔ edidi jɔnë, kebë enɩ ëë ebɔ. Kebë eɔsɛ enɩ jɔnë nʋn elë periodikënelë ghë lɛ, elë ɛntɛrnɛtë adrɛsë jw.org ghë lɛ ebɔ. Fë éɔsɛ ebɔ jɔ kpɛkpɛnë efɩ më-jɛelë nakwatɩ gbonë edidi jɔ, álɛ eɲë éwu n’ye kebë eba elɛ bu ntɔnë ngbeɲi. Fë lɛ fë shikwa lɛ, eɲë éɔsɛ ekpɩ videonë nʋn JW Télédiffusion (tv.jw.org) ghënë nkpɔ, álɛ eɲë édidi ëë jɔ. Eɲë kpa éɔsɛ ehɔhɔ n’ye eɲë éba eti nɛnnë ebá eti jɛmɛnnelë ghënë eyɛsɛ. Shikwa ofosʋnë arere, eɲë éɔsɛ ebɔ bu je edi.

Cibɩnë shikwaghɩ ebɔ esʋ Ʒoovanë eboka kelë powu álɛ kebë ewu sɛyɛyɛ Ofo Mbënë kë ekanë ghë. Agbate, Ofo bá eyɔ eɲë shi noo eɲë elele mɛnsɩ.—Psaume 1:1-3.

• ?Mabughëwu elë ebɔ cibɩ esʋ Ofo shikwa ghë é?

• ?Élé shìelë bë eba elɛ álɛ shikwaghɩ powu bë ewu sɛyɛyɛ cibɩ ntɔnë ghë é?

?Mabughëwu ngiki ntɛnɩelë nʋn sɛyɛyɛ ghë é? Noo kë nʋn elë jɛmɛn ologbɔnë nkpɔ ghë. Lahɔ gbo, aghɩnë kë esʋ Ofonë, kë esɩsɩ eki arɩ agbʋʋn nkpɔ ghë. Fɛ nhɛn mɩnɛn, elë esë, elë ekɩkɩ elë jɛmɛn ologbɔnë sɛyɛyɛ ghë (Deutéronome 16:16). Agbʋʋn powu, elë esɩsɩ jɛmɛn ologbɔ nfre arɩ ghë: bude jɛmɛn aɲʋn, owu-nkpɔ edi mici nkpɔ, alɛ bude jɛmɛn gbɔ nkpɔ lɛ, ntɔnë edi mici arɩ. ?Bu ayɔghɔ nkpɔca elë ewu jɛmɛn ntɔnelë ghë é?

Kë eboka elë álɛ ebë ekolo elë esë eyɛsɛ. Cɛɛ fɛ n’ye Israɛlë ngikinë bá sʋ́ Ʒoova sɛyɛyɛ ghë ‘ooya’ ghënë mɩnɛn, elë esë, elë eo-omu esʋ në sɛyɛyɛ ghë elë jɛmɛn ologbɔnelë ghë (Psaume 26:12; 111:1). Jɛmɛn ntɔnelë ghë, elë esɩ Ʒoova Adashɛghɩnë kë píe ofokwa fuɔ ghë lɛ, oo fuɔ ghë lɛ bɔ́bɔ́. Ecindee, shikwaghɩ lɛ, aghɩnë kë lɛ́ kelë esëkpɔ lɛ, kë ése bunë kebë edi. Cibɩ ntɔnë ghë, ebë eɔsɛ efu aʋn-nkpɔ edi bu jɛmɛn-ku n’yo. Bu ntɔnë elɛ elë ekpa eɲi cɛwu puɔpuɔ (Actes 2:42). Elë jɛmɛn ologbɔnë ghë, elë ewu ayɔghɔ nhɛn kolonë elɛ “elë nɔnjɛelënë kë nʋn maɛnnë ghënë powu” kë óo-omunë.—1 Pierre 2:17.

Kë eboka elë álɛ ebë enɔn Ofo shigbënë ghë eyɛsɛ. Israɛlë ngikinë wú ayɔghɔ jɛmɛnnelë ghë, noo kë cé Ofo Mbënë kë gbágbashi lɔ́ kelënë eshi (Nehémia 8:8, 12). Elë esë, Biblë jɔnë kë eyaya elë, elë jɛmɛn ologbɔnelë ghënë, eyɛyɛ elë sɛ tete. Bunë elë ewunë powu epie Biblë mbë órò nkpɔ ghë. Kë egbagba mbë shi, kë edi ngrɛmɔ̀n eya elë bunë ngiki jɔghɔ lɛ́. Bu ntɔnelë eboka elë álɛ ebë elɛ bunë Ofo evivinë elë oohʋn ghë. Elë nɔnjɛelë oohʋn jɔnë kë eka edi elënë, n’ye kë eba elɛ álɛ kebë ehʋn kretiɛn oohʋn amɛn mici akpɛkpɛ ntɛnɩelë ghënë, edamë ele elë ndɔnʋn tete. Bude jɛmɛn ologbɔnë ghë, kë ebɔ Biblë jɔ edi ngrɛmɔ̀n eya elë n’ye bu bá yí lahɔ gbo, ekpa eo elë jɔ ayɔghɔnë ebë eɲishi amɛn. Jɛmɛn ologbɔnë powu ghë, aghɩnë kë bɔ́ kelë esë hɔ́ Ofo álɛ kebë esʋ ëënë, kë ewɔ kelë ji.

• ?Mabughëwu elë jɛmɛn ologbɔnë lɛ́ sɛyɛyɛ bu é?

• ?Élé fë éba eɔsɛ ewu ayɔghɔ àlɛ́ fë ayi elë jɛmɛn ologbɔnë nkpɔ ghë é?

Gbɔɔje álɛ Ʒezi bë egbɔ erɔnë, në hɛ́ kɔ: “Kë bá eka Ofo Shiba nda yɔghɔ ntɔnë edi ngiki eshipatanë powu ghë, elɔ maɛn powu bë ece, álɛ amɛn maɛn pʋpʋ rere-kunë bë egbɔ eshu” (Matthieu 24:14). ?Ese, élé ebë eba eɔsɛ eka nda ntɔnë edi ngiki maɛnnë powu ghë é? Àlɛ́ elë ayɔyɔ n’ye Ʒezi bá lɛ́, n’ye në bá nʋ́n eshipata n’yenë.—Luc 8:1.

Elë eyi efɩ ngiki kelë ereni. Ʒezi yáya në ejiti-aghɩnë n’ye kebë eka nda yɔghɔnë edi ngiki ereni-ereni (Matthieu 10:11-13; Actes 5:42; 20:20). Kretiɛn pidɛ ntɔnelë brɛsʋ, ofojɔhɛghɩnelë ɔɔ okunë kebë eyi eka Ofo ndanë (Matthieu 10:5, 6; 2 Corinthiens 10:13). Amɛn esë, fɛ nhɛn mɩnɛn, elë edi ofojɔhɛ jumannë eyɛsɛ, ofokwa nkpɔ ɔɔ okunë bë eyi eka Ofo ndanë. Bu ntɔnë elɛ elë eɔsɛ eka Ofo ndanë edi ngiki fannga nhɛn, cɛɛ fɛ n’ye Ʒezi bá hɛ́ elë kɔ ebë eka ëënë mɩnɛn.—Actes 10:42.

Elë elele mɛnsɩ eka ndanë edi ngiki n’ye kë anʋn powu. Ʒezi omunë ká ndanë dí ngiki ja lɛ, ngʋji aba lɛ, akʋmɔn mijinë ngiki ewa eru mijinë ëë aba lɛ. Në lɛ́ bu ntɔnë yá elë n’ye elë esë ebë eba elɛ (Marc 4:1; Jean 4:5-15). Elë esë, elë lɛ ngiki lɛ edidi Biblë jɔ n’ye kë anʋn powu: ja lɛ, juman-ku lɛ, yobɔ jɛelënë ngiki eyi enɩ muru gbonë lɛ, cingrafë ghë esë lɛ. Elë ekpa eka ndanë edi aghɩnë elë lɛ kelë ereni dádasɛnë lɛ, elë juman-ku cɛwuelë lɛ, elë nakwatɩ cɛwuelë lɛ, elë shikwaghɩ lɛ. “Nda yɔghɔnë eca ngikinë,” mɛnsɩnë elë edamë elelenë lɔ́ eɔ́sɛ ká ëë dí ngiki fannga nhɛn eshipatanë powu ghë.—Psaume 96:2.

N’yonë, fë éɔsɛ edi akɔnda ewu n’ye fë éba ebɔ Ofo Shiba nda yɔghɔnë eka edi aghɩnë fë mʋnnë, álɛ fë éya kelë bunë bu ntɔnë bá ése kelë ngbeɲi gbo. Ka nda ntɔnë di ngiki, gha ékɩkɩ wo!

• ?“Nda yɔghɔ” nkpɔca kebë eka edi ngiki é?

• ?Élé Ʒoova Adashɛghɩ eba eyɔyɔ n’ye Ʒezi bá ká ndanë dí ngiki é?

“Shigbëfɩghonë,” ëë lɛ́ ghɩnë eboepi eyi aʋn ghë, në eji shigbë, në efɩ ëë elɔ aghɩ fuɔ, álɛ kelë esë kebë eghʋ ëë ghë. Fɛ nhɛn mɩnɛn, Ʒezi wá eshipata n’ye álɛ bë edi juman, bë efɩ shigbë elɔ ngiki álɛ kebë ewu oohʋn (Matthieu 20:28). Amɛn, Ʒezi ejiti-aghɩnë kë eyɔyɔ ëë, kë ebɔ cibɩ fannganë kebë eɔsɛ ebɔnë powu eboka ngiki álɛ kelë esë kebë ekaci ëë “ejiti-aghɩ” (Matthieu 28:19, 20). Aghɩnë kë eyɔyɔ Ʒezinë, kelë aghɔ, kë ɔɔsɛ dí jumannë elë elɛlɛ ëë shigbëfɩ jumannë.

Shigbëfɩgho lɛ́ ghɩnë ehɛ Ofo jɔ mici powu. Ʒoova Adashɛghɩnelë powu, kë eka nda yɔghɔnë edi ngiki. Ese, kelë aghɔ, kë bába kelë oohʋnnë yɛ álɛ kebë ebɔ cibɩ 70 ehɛ Ofo jɔ vɛ powu. Álɛ kebë eɔsɛ elɛ bu ntɔnë, kelë afannga nhɛn kë eviɛ jumannë kebë edi ewu shighanë bë eboka kelë, ese bë ebɔ kelë cibɩ je. Kelë agheci, kë nɩ́ kelë bɔ́ álɛ kebë eyi okunë ofojɔhɛghɩ gha nʋnghë gha dɔ́ wunë. Kë ebɔ cibɩ 130 ehɛ Ofo jɔ vɛ powu, bë eɔsɛ edɔ eshe ntɔnë bɔ́bɔ́. Shigbëfɩghɩnelë, kë ghe viɛ bu ologbɔ kelë oohʋn ghë, kë eji Ʒoova ntɩ n’ye bá elɔ kelë bunë emian kelë (Matthieu 6:31-33; 1 Timothée 6:6-8). Aghɩnë kë gha ɔɔsɛ kebë ebɔ cibɩ fannga ntɔnelë ehɛ Ofo jɔ wunë, kebë eɔsɛ eghɛghɛ nakwa ehɛ kɔ kë evivi n’ye kebë elɛ shigbëfɩghɩ, ese kebë ebɔ cibɩ kɔ́ 30 o, kɔ́ 50 o ehɛ Ofo jɔ, bë eɔsɛ elɛ vɛ nkpɔ, bë eɔsɛ edɔ eshe ntɔnë bɔ́bɔ́.

Shigbëfɩgho kolo Ofo lɛ ngiki lɛ, bu ntɔnë ëë ele ëë mɛnsɩ álɛ bë eka Ofo ndanë. Fɛ Ʒezi mɩnɛn, elë ewu n’ye ngiki fannga nhɛn eviɛ n’ye kebë emʋn Ofo lɛ, bunë Ofo evivi n’ye bë elɛnë lɛ (Marc 6:34). Ese, eɔ́ bunë kebë emʋn álɛ bë eboka kelë amɛn, kebë ekpa eji ngbeɲi gbo oohʋn yɔghɔ ntɩ. Noo shigbëfɩgho kolo ngikinë, opuyɛ ghë, në edisʋ ebɔ në cibɩ lɛ, në mɛnsɩ lɛ eboka ngiki, álɛ kebë emʋn nda yɔghɔnë (Matthieu 22:39; 1 Thessaloniciens 2:8). Noo shigbëfɩgho eba nhɛn elɛnë, në ntɩjinë në bɔ́ bá Ofo ghënë edɔomu eyi, në erɩeda Ofo sɛ, në ekpa ewu sɛyɛyɛ edɔ.—Actes 20:35.

• ?Mabu fë éɔsɛ ehɛ kɔ shigbëfɩgho elɛ é?

• ?Mabu ele ngiki jɔghɔ mɛnsɩ álɛ kebë elɛ shigbëfɩghɩ é?

Ofo bunë Ʒoova Adashɛghɩ eyayanë lɛ́ bunë, nʋnmɔn, kë elɛ. Aghɩnë kë elele mɛnsɩ ehɛ Ofo jɔ mici powunë, kë lɛ́ nakwatɩ lɔ́ kelë álɛ kebë eɔsɛ ‘edi kelë jumannë powu eyɛsɛ tete.’ —2 Timothée 4:5.

Shigbëfɩghɩ nakwatɩ. Shigbëfɩghonë ebɔ cibɩ 70 ehɛ Ofo jɔnë, àlɛ́ në adi shigbëfɩ jumannë mɩɩ agbʋʋn pidɛnë asaasɛ, kë elɛlɛ ëë Shibatɩnë dá ëë sɛnë ghë, álɛ kebë eyaya ëë bu mici lɔhʋn ghë. Nakwatɩ ntɔnë eboka shigbëfɩghonë álɛ bë erɩeda Ʒoova sɛ, bë emʋn bu jɛelë-jɛelënë bë elɛ shigbëfɩ jumannë ghë, bë ekpa edi ecele edi juman ntɔnë eyi.

Ofo Shiba jɔhɛghɩ nakwatɩ. Shigbëfɩghɩnë kë mʋn ofojɔhɛ jumannë di yɛsɛ, óó kë edisʋ eɲa kelë oonë shi eyi n’ye kë ace kelë powunë, kë eyaya kelë bu nakwatɩ ntɔnë ghë vɛ aɲʋn. Kë ehɛ kɔ: “Kpe më! Tʋ më!” N’yonë, kë eyɔyɔ Ʒezi Krisënë lɛ́ ofojɔhɛgho gbɔnë nʋ́n eshipatanë powu ghënë (Isaïe 6:8; Jean 7:29). Noo kë eyi epinë, kë ehɔhɔ n’ye kebë eba ehʋn-oo puɔpuɔ. N’ye ngiki eba elɛ bu aʋnkunë kë eyinë ghë lɛ, sɛnë emʋnnë lɛ, fenë eyonë lɛ, mpʋnë ngiki edi gbonë lɛ powu bë eɔsɛ epete. Kebë ekpa eɔsɛ ehɔhɔ mbë puɔpuɔnë kebë elɛ̀. Nakwatɩ ntɔnë eboka nɔnjɛelë eyikpe lɛ eyighɔ lɛnë kë gha vi lɛ, aghɩnë kë ví lɛ, álɛ kebë ehɔhɔ bu ayɔghɔ-lɛ, álɛ kebë emʋn n’ye kebë eba edi kelë jumannë powu eyɛsɛ tete. Kebë eɔsɛ edi agbʋʋn 23 mɩɩ bë eshu 65. N’yonë, Ʒoova lɛ ëë omuonë lɛ bë eɔsɛ ebɔ kelë elɛ bu fannga nhɛn.

Gileadë nakwatɩ. Ebre mbënë ghë, “Gileadë” eshi ëë lɛ́ “Bunë fu aʋn-nkpɔ óó edi Adashɛ.” Píe agbʋʋn 1943 ghënë kë fɩ Gileadë nakwatɩ teninë, kë cé misiɔnnɛrë dɔ́ she 8.000 oo oo ghë, álɛ kebë eka ndanë “eshipata okunë nʋn epi dɔ́në ghë.” Agbate, kë bóka ngiki fannga nhɛn (Actes 13:47). N’ye kë bá cé aghɩnë kë yí nakwatɩ ntɔnë ghë Peru gbonë, ofokwa nkpɔe gha nʋ́n gbo. Ese amɛn, ofokwa dɔ́ she 1.000 nʋn gbo. N’ye elë misiɔnnɛrënelë bá shú Ʒapɔn gbo álɛ kebë eka Ofo ndanë, Ʒoova Adashɛghɩnë kë nʋ́n gbonë, kë gha pí enɛn. Ese amɛn, kë dɔ́ she 200.000. Gileadë nakwatɩnë edi vɛ oninë ghë, kë egbagba Ofo Mbënë shi eyɛsɛ tete. Shigbëfɩghɩnë kë ebɔ cibɩ 130 ehɛ Ofo jɔnë lɛ, aghɩnë kë lɛ́ misiɔnnɛrë lɛ, aghɩnë kë nʋn Betɛlë lɛ, bude sasaghɩ lɛ, kë elɛlɛ kelë eyi nakwatɩ ntɔnë ghë, kë eyaya kelë bu álɛ kebë ele jumannë elë edi maɛnnë powu ghënë mɛnsɩ.

• ?Mabughëwu kë lɛ́ shigbëfɩghɩ nakwatɩ é?

• ?Aghɩca ghëwu kë lɛ́ Ofo Shiba jɔhɛghɩ nakwatɩnë é?