ÓRÒ 03
?Fë éɔsɛ ebɔ Biblënë ewu nahɔnrɛ wú?
Biblënë ehɛ elë ngbeɲi gbo oohʋn yɔghɔ jɔ, ekpa eo elë jɔ fannga nhɛn. Agheci fë evivi n’ye fë émʋn bunë Biblë eyayanë, ese kɔpɛ fë ghe bɔ Biblënë ghe wu nahɔnrɛ tete wo. ?Fë éɔsɛ ebɔ jɔnë nakwa hɔ́hɔ ntɔnë ehɛnë lɛ, jɔnë eonë lɛ ewu nahɔnrɛ wú? ?Fë akɔnda ghë, Biblënë bë eɔsɛ eboka fë amɛn wú? ?Ngbeɲi gbo jɔnë Biblë ehɛnë esë, fë éɔsɛ ebɔ ewu nahɔnrɛ wú? Elë ele fë ndɔnʋn n’ye fë omunë fë éwɛsɛ jɔ ntɔnelë.
1. ?Biblënë lɛ́ onɛn nakwa an, akɔ jɔ tete ëë nʋn ëë ghë an?
Biblënë ehɛ kɔ “jɔnë nʋn ëë ghënë lɛ́ nahɔnrɛ” (Ecclésiaste 12:10). Biblënë ehɛ bunë shú teteghë lɛ, ngikinë kë hʋ́n-oo teteghënë lɛ jɔ (ka Luc 1:3; 3:1, 2). Biblënë ehɛ bunë shú lahɔ gbo lɛ, mícínë bu ntɔnelë shúnë lɛ jɔ. Ekpa ehɛ ngiki lɛ, aʋnku esë lɛ jɔ. Aghɩnë kë ehɛ alahɔ jɔnë lɛ, arkeolɔgë fannga nhɛn lɛ kë yá n’ye bu ntɔnelë powu lɛ́ nahɔnrɛ.
2. ?Mabughëwu elë gha ɔɔsɛ ebë ehɛ kɔ Biblënë jí-kíyi wué?
N’ye kë në eba eghɛghɛ Biblënë, bu nfre nfrenë Biblë rúru eyinë, jɔghɔ lɛ́ bunë ngiki gha mʋ́n se. Fɛ bu ntɛnɩ mɩnɛn, Biblënë ehɛ siansë jɔ. Cibɩnë kë në eghɛghɛ ëënë, siansë jɔ nfre nfrenë hɛ́në, ngiki fannga nhɛn gha bɔ́ ëë gha wú nahɔnrɛ. Ese bunë siansë-aghɩ wú amɛnnë eya n’ye jɔnë Biblënë hɛ́në lɛ́ nahɔnrɛ. Ebë eɔsɛ “eji ëë ntɩ amɛn mɩɩ bë elɛ wɔ́wɔ́.”—Psaume 111:8.
3. ?Mabughëwu ebë eɔsɛ ebɔ ngbeɲi gbo jɔnë Biblënë ehɛnë ewu nahɔnrɛ é?
Biblënë hɛ́ jɔ fannga nhɛn báshia. Në “epie epi ehɛ bunë kë gha lɛ́ se wunë ebashi” (Isaïe 46:10). Biblënë hɛ́ bu fannga nhɛn jɔ báshi nʋnmɔn, ë bu ntɔnelë gbɔ shú. Kpa hɛ́ bu nfre nfrenë eshu amɛnnë jɔ ayɔghɔ nhɛn. Órò ntɛnɩ ghë, ebá ewu jɔ nfre nfrenë Biblë hɛ́ báshinë aghɔ. N’ye jɔ ntɔnelë eba eshu cɛɛnë, ejisɛ tete.
KPE BU FUƆNË FË ÉKPA EMƲN
Wu n’ye jɔnë siansë ehɛ amɛnnë lɛ, ntɛnɩ Biblë ehɛnë lɛ eba epa-eyi.
4. Siansë jɔ lɛ Biblë jɔ lɛ epa-eyi
Lahɔ gbo, ngiki fannga nhɛn dí akɔnda n’ye eshipatanë só bu nkpɔ ngboru. Ékpɩ VIDEONË.
Jɔnë kë ghɛ́ghɛ Job nakwanë ghënë, le ëë aɛn ghë. Kë ghɛ́ghɛ jɔ ntɔnë amɛn lɛ́ fɛ agbʋʋn 3.500 sásɛ dádá mɩnɛn. Éka Job 26:7, álɛ eɲë ébɔ jɔnë kë vívi oghoshi n’yonë edidi jɔ:
Job nakwanë ehɛ kɔ eshipatanë sende, bʋʋn gha ɲí ëë shi. ?Mabughëwu jɔ ntɔnë ejisɛ é?
Ngbunë elɔ loru epie ngʋjinë ghë esɔ eyi oforu, bu ntɔnë ekaci hao ë elɔ miji enɔn. Miji ntɔnë ekpa epeghe eyi ngʋjinë ghë. Píe agbʋʋn 1800 ghë ëë ngiki gbɔ cé ëë eshi yɛsɛ. Ese le jɔnë Biblënë hɛ́ agbʋʋn 3.500 sásɛ dádánë aɛn ghë. Éka Job 36:27, 28, álɛ eɲë ébɔ jɔnë kë vívi oghoshi n’yonë edidi jɔ:
?Jɔnë Biblënë ehɛ eya bunë elɔ miji enɔnnë, mabu jɔ fë éɔsɛ ehɛ ëë ghë é?
?Biblë abɩnë fë ká petenë ele ntɩjinë fë bɔ́ bá Biblënë ghënë mɛnsɩ wú?
5. Biblënë hɛ́ jɔ tete fannga nhɛn báshi
Éka Isaïe 44:27—45:2, álɛ eɲë ébɔ jɔnë kë vívi oghoshi n’yonë edidi jɔ:
?Agbʋʋn 200 álɛ Babilɔnë bë egbɔ ejaeshinë, mabu jɔ Biblënë hɛ́ báshi jɔ ntɔnë ghë é?
Bunë shú lahɔ gbonë eya n’ye Pɛrsë Blengbi Sirisë lɛ, ëë sonjaghɩnelë lɛ kë bɔ́ Babilɔnë oonë agbʋʋn 539 E.B.G.b Jibɔnë jí oonë aɛn álɛ ngiki ghe eɔsɛ ghe ehʋn ghe eyi ëë ghë wunë, kë gbá shigbë lɔ́ ëë péghe yí álɛ bë emɔnmɔn. Oonë ëë teninelë fɩ́fɩ báshi. Kë hʋ́n-yí, kë bɔ́ oonë, kë gha dí ntɔ. Amɛn, agbʋʋn 2.500 sásɛ, Babilɔnë oonë kpʋ́sʋshi bá n’yo ebise. Pëlɛ, wɛsɛ jɔnë Biblënë hɛ́ báshinë.
Éka Isaïe 13:19, 20, álɛ eɲë ébɔ jɔnë kë vívi oghoshi n’yonë edidi jɔ:
?Élé jɔnë Biblënë hɛ́ báshinë bá shú é?
Babilɔnë oonë kpʋ́sʋshinë, kpe n’ye bá nʋn amɛn Irakë budenë ghë.
6. Biblënë hɛ́ bunë eshu amɛnnë jɔ báshi.
Biblënë ehɛ kɔ elë ehʋn-oo mici fɛjinelë ghë (2 Timothée 3:1). Elë brɛsʋ n’ye jɔnë Biblënë hɛ́ báshinë, le ëë aɛn ghë.
Éka Matthieu 24:6, 7, álɛ eɲë ébɔ jɔnë kë vívi oghoshi n’yonë edidi jɔ:
?Bu nfre nfre nkpɔca Biblënë hɛ́ báshi kɔ bá eshu mici fɛjinelë ghë é?
Éka 2 Timothée 3:1-5, álɛ eɲë ébɔ jɔnë kë vívi oghoshi n’yonë edidi jɔ:
?Élé Biblënë eba eya n’ye ngiki bë eba eta fù mici fɛjinelë ghë é?
?Jɔnë Biblë hɛ́ báshinë, nkpɔca fë ewu fùnë ngiki etanë ghë é?
NGIKI JƆGHƆ EHƐ KƆ: “Biblënë lɛ́ onɛn nakwa.”
?Fë akɔnda ghë, bu nkpɔca elɔ fë emʋn eyɛsɛ n’ye Biblënë lɛ́ nahɔnrɛ é?
BUNË EBË EƝISHI
Alahɔ jɔnë lɛ, siansë jɔnë lɛ, jɔnë Biblënë omunë hɛ́ báshinë lɛ powu eya n’ye fë éɔsɛ eji Biblënë ntɩ.
?Fë eghagha ëë ghë wú?
?Biblënë lɛ́ onɛn nakwa an, akɔ jɔ tete ëë nʋn ëë ghë an?
?Bu nfre nfre nkpɔca ghë Biblënë lɛ siansë lɛ epa-eyi é?
?Fë akɔnda ghë, Biblënë bë eɔsɛ ehɛ jɔnë bá eshu ngbeɲi gbonë ebashi wú? ?Mabughëwu fë ehɛ jɔ ntɔnë é?
KPA WU BU FUƆ
?Siansë jɔnë Biblë ehɛnë, aghɔ gha sheghë wué?
« La science est-elle d’accord avec la Bible ? » (Jɔnë nʋn jw.org ghë).
?Mabu eya n’ye enʋ́n “mici fɛjinelë” ghë é?
« 6 Prophéties qui se réalisent sous vos yeux » (La Tour de Garde, 1er mai 2011)
Wu n’ye jɔnë Biblë hɛ́ báshi Grɛkë oodinë ghënë bá shú.
Wu n’ye jɔnë Biblënë hɛ́ báshinë bá pétè n’ye yikpe nkpɔ eba ewu Biblënë.
« Pour moi, Dieu n’existait pas » (La Tour de Garde no 5 2017).
a Jɔnë kë hɛ́ báshinë ëë lɛ́ jɔnë Ofo ghʋ́ ngiki ghë hɛ́ yá bunë bá eshu ngbeɲi gbonë.
b E.B.G. ëë eshi ëë lɛ́: Elë Brɛsʋ Gha shú se.