“Oḅaạl Olhoghi Odianhaan Buphẹ Ophamhanhạm Bọ Ḍimheerạ Phọ Abidị” Esi AZihova

1-2. (a) Eeghe araraạr kụ edị iniin itooghị agomẹnt moḍighi okikima awe phọ aZihova, kuolọ ika kụ idị awe phọ aZihova romegheron esi iphẹn phọ? (b) Ika kụ idị igbiphoghọm rekọm ghan oḅaạl olhoghi? (Kaaphọm ilọ afoto oḅẹl opoḍi phọ.)

IDUỌN rokaạph bọ, 30 iikpọ itooghị siẹn ade phọ osophoghom ni oḅilhẹ okikima oḍighi phọ ayira. Kụ iniin arikpisi phọ iphẹn phọ iikpọ itooghị phọ odoghoḍi ikoli bumor ḅilhẹ r’abumaranhi phọ ayira. Bidị usoor eeghe olhogh? Olhogh bidị u/ soor ghisigh aZihova. Olhogh phọ bidị osoor bọ ghisigh agomẹnt phọ, pọ otuughạ ghan aBaibul phọ, oghaạph ilọ omheeraam mọ abidị oḅenhị bunhọn, r’ooḍikuan ghan r’abuḅaramạ omheeraam mọ abidị. Ḅilhẹ kẹn r’iduọn bidị oghị bọ ghisigh ophamhanhạm dọl asạm. Kuolọ etigheri oomo igbiphoghọm mọ iphẹn phọ, arebenhẹ phọ aZihova abuẹn phọ okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ okị ni ghisigh opamanhạm ḍimheerạ phọ abidịb—ḅilhẹ r’oḅạr phọ abidị esi aZihova Enhaạn phọ. Kụ iphẹn phọ rengo ghan ni bidị ibo!

² Eeni nạ mamhiịn ni sifoto abuniin Abugbaanhaạn phọ abuẹn phọ oḍeenhaan bọ akpọ oḅio phọ dị oyighọgh. Olhoghi abidị aḅaạl li loor esi dị bidị olegheri ni mọ aZihova asereghiạn ni ikuph phọ bidị olhọgh bọ ophamhanhạm aḍimheerạ phọ abidị esi odị. (1 Chron. 29:17a) AZizọs aḅẹm mọ: “Ibo k’Enaạn edianaan ni we dị otuạn oḍighi ghan ipẹ Enaạn rewạ bọ kụ romiinọm . . . Ibo ni, emoọgh oḅaạl ologhi Ioor esi aruunmo phọ kiinmo bọ inyina.”—Mat. 5:10-12.

EḌEENHAAN DỊ YIRA KOTUE OTUUGHAẠNY

3. Odaphạn Iiḍighi 4:19, 20, abutelhedom mọ umhegheron ika kụ oghị esi igbiphoghọm mọ bidị osoman bọ siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ, kụ eeghe kụ iḍighi?

³ Eniin phọ eten phọ ogbiphoghọm bọ butelhedom mọ siphẹ oḅẹl okuron asiạ phọ loor esi oghaạph ghan ilọ aZizọs, kụ edị rogbiphoghọm bumor r’abumaranhi phọ ayira rodon. Ibadị amem, abugboom iiruẹn abuọ aJu phọ ungọ bidị itọ mọ bidị ‘ku/ kaạph mun ilọ aJizọs.’ (Iiḍighi 4:18; 5:27, 28, 40) Abutelhedom mọ umhegheron ika kụ oghị esi itọ phọ iphẹn phọ? (Bạl Iiḍighi 4: 19, 20.) Bidị ulhọgh ni elhegh mọ iikpọ itooghị dị epelheghiom ilọ awe kụ ingọ bọ bidị itọ ‘oghaạph oḅenị weye’ ilọ aKraist. (Iiḍighi 10:42) Esi iduọn phọ, abumeerạ enye phọ abidị, Pita r’aJọn, ughaạph ni r’akpọ oḅio mọ bidị konaghanhạn Enhaạn opu bugboom iiruẹn phọ, ḅilhẹ mọ bidị ko/ sophe oghaạph ghan ilọ aZizọs. Kotue ni oḅẹm mọ bidị upuru ghan bugboom iiruẹn phọ mọ, ‘Ophoophe aloor anyinha masi esi dị nyinha rewạ mọ awe inhaghanhạn inyinha opu Enhaạn ḍughụm?’

4. Odaphạn Iiḍighi 5:27-29, eeghe eḍeenhaan kụ edị abutelhedom mọ ophighinhaan oomo abugey aKristẹn, kụ ika kụ idị yira kotue otuughaạny bidị?

⁴ Abutelhedom mọ mophighinhaan oomo abugey aKristẹn emạ eḍeenhaan dị bidị rodaphạn, mem mọ bidị oḅẹm bọ mọ “yoor konaghanạn Enaạn, ko/ naghanạn we.” (Bạl Iiḍighi 5: 27-29.) R’ogurọgh butelhedom mọ loor ophamhanhạm aḍimheerạ phọ abidị, kụ abutelhedom mọ oḍuạ siphẹ otu iiruẹn abuọ aJu phọ “r’ibọ dị Enaạn megbiom aani mọ abunọ omanạm ni otuạn aḍien phọ aJizọs omiinọm,” kụ bidị oghiọm ghisigh ogbạ ghan ikpo onhụ phọ!—Iiḍighi 5:40-42.

5. Eeghe asipuru kụ edị ewạ mọ ophanyanhaạn?

⁵ Eḍeenhaan abutelhedom mọ emiteom ni sipuru. Esi omaạm, ika kụ idị abutelhedom mọ odaphạn bọ ipẹ bidị osopha bọ onhaghanhạn Enhaạn opu awe ḅilhẹ r’ipẹ aBaibul phọ atọ bọ mọ “ekpẹ ni dị torobọ oye kanaghanạn ghan buphẹ rotooghị bọ itooghị phọ”? (Rom. 13:1) Ika kụ idị yira rodon kotue “onaghanạn ghan itooghị abuphẹ odạ bọ,” idiphọ otelhedom aPọl aḅẹm bọ, kụ oḅilhẹ okiọm ghisigh opamanhạm ḍimheerạ phọ ayira okị esi Enhaạn phọ aḍighi bọ ogbogh Otooghiạ?—Taitọs 3:1.

“BUPHẸ ROTOOGHỊ BỌ ITOOGHỊ PHỌ”

6. (a) Abuọ anhiạn kụ ‘abuphẹ rotooghị bọ itooghị phọ’ oghaạph bọ oghol siphẹ Rom 13:1, kụ ika kụ edị yira kozọ okị esi abidị? (b) Eeghe kụ eniin iyaạr dị olhegheri ilọ itooghị awe?

⁶ Bạl Rom 13: 1. Siẹn ekpịgh phọ ephẹn phọ, ikpo onhụ phọ “buphẹ rotooghị bọ itooghị phọ” remạ ghan buọ itooghị aḅirinhi phọ rotooghị bọ kongọ bunhọn. AKristẹn omoọgh osooromhi aloor onhaghanhạn ghan itooghị phọ repogh bọ bidị. Abuọ itooghị phọ abuẹn phọ romaạr ghan komhiịn mọ eephọ edi ni ḅilhẹ mọ awe odaphạn ni olhogh phọ. Kụ eeni amem bidị rotu ghan ni koghoph we phọ aZihova. (Ogan. 12:16) Esi iduọn phọ, aBaibul phọ uromha iyira mọ ongọ ghan bidị iisogh lọ bidị owạ, oghiilhaan ghan, kụ oḅilhẹ olhọgh ghan bidị eegu r’eghuan. (Rom. 13:7) Toroboiperolbọ, aZihova kụ angọ bidị eepoogh omhoọgh iikpọ phọ iphẹn phọ. AZizọs agananamhi ni iphẹn phọ mem mọ odị amheerạ bọ ghisigh opoghom Olọ aRom mọ Pontiọs Pailet. Mem mọ aPailet rakaạph bọ m’onọ amoọgh ni iikpọ otagharạn obobọ oghiigh odị, aZizọs aḅenhị nyodị mọ: “Nạ mu/ moọgh iikpọ odaạm amị, mọ Enaạn kụ nyinạ mi/ ngọ bọ.” (Jọn 19:11) Idiphọ iikpọ itooghị phọ aPailet emhoọgh bọ ni esi dị ekpọ ukpe mem mọ amuphẹ phọ, kụ edị oomo iikpọ abutooghiạ r’abupoghom siẹn aḅirinhi phọ emhoọgh aani esi dị ekpọ ukpe.

7. Ighẹn asidọl kụ edị ke/ wạ mọ yira onhaghanhạn buọ itooghị phọ, kụ eeghe kụ edị ewạ mọ olhọgh elhegh?

⁷ AKristẹn rosooromhi ghan ni loor kodạph iilhogh agomẹnt dị i/ gbạgh r’iilhogh phọ Enhaạn. Kuolọ yira ko/ naghanhạn bidị mem dị itọ phọ abidị egbạgh r’ilọ Enhaạn. Esi omaạm, bidị otue ni otọ mọ iḍoọgh anmụny oḍighan aani buọ eghạm eelhe phọ.c Obobọ bidị otue ni osophoghom iyira oḍighinhom aBaibul phọ ayira obobọ rinyạ ookpomhoghan phọ, obobọ bidị otue ni usophoghom iyira oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ ḅilhẹ r’ookpomhoghan ooḅereghị aZihova. Mem dị abuọ itooghị phọ osighẹ iikpọ phọ abidị oḍighinhom eten dị i/ kpeanhaạn esi ogbiphoghọm abumatuạn phọ aKraist, bidị komoọgh ni sipuru ophanyanhaạn ghisigh Enhaạn. Loor esi dị aZihova ramiịn ni!—Eccl. 5:8.

8. Eeghe ogbaranhaạn kụ odi esi itooghị awe r’itooghị Enhaạn?

⁸ Itooghị awe otue ni omoọgh iikpọ, kuolọ kii/ kpọ dị epelheghiom. AZihova kụ amhoọgh iikpọ dị epelheghiom. ABaibul phọ akaạph akol nyodị inya amem mọ “Okaraghị Egbogh Enhaạn phọ.”—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

“OKARAGHỊ EGBOGH ENHAẠN PHỌ”

9. Eeghe iyaạr kụ edị oyil phọ aDaniel amhiịn esi uḍien?

⁹ Oyil phọ aDaniel amhiịn ni uḍien dị akạr agananamhi aZihova idiphọ Enhaạn dị amhoọgh iikpọ dị epu inhọn iikpọ. ADaniel aphụr amhiịn inya igbogh ilhom inhạm dị emherenyạn iikpọ itooghị, idị metooghị ghan epẹ omhạn ḅilhẹ r’idị retooghị nyiidiphọ—idiphọ aBabilọn, Medo-Persia, Greece, Rome ḅilhẹ r’iikpọ itooghị phọ eḍuạ bọ pạ emite, Anglo-America. (Dan. 7:1-3, 17) Ipẹ reten kụ odị amhiịn aZihova Enhaạn phọ dị arolhọm agadạ itooghị phọ odị epẹ k’akẹ. (Dan. 7:9, 10) Iyaạr phọ oyil phọ aDaniel aḅilhẹ bọ amhiịn eḍighi ni iyaạr dị emhoghi dị abuọ itooghị phọ arodon koler rurụ ongọ.

10. Odaphạn Daniel 7:13, 14, 27, anhiạn kụ edị aZihova angọ bọ iikpọ otooghị ade phọ, kụ iphẹn phọ eḍeenhaan eeghe iyaạr ilọ Odị?

¹⁰ Bạl Daniel 7: 13, 14, 27. Enhaạn masighẹ oomo itooghị r’iikpọ ḍighaạgh itooghị omhạr awe kụ angọ we dị okpeanhaạn omhoọgh iikpọ itooghị. Buọ anhiạn kụ edị odị angọ bọ? Mangọ “oye dị aghịgh oọny oye,” Zizọs Kraist, ḅilhẹ ‘r’awe iigbia Okaraghị Egbogh Enhaạn phọ,’ oḍighi bọ 144,000, otooghị “k’agee-pọ k’agee-pọ.” (Dan. 7:18) Dị eegholhaan ni, AZihova kụ “Okaraghị Egbogh Enhaạn phọ,” ogina odị bịn kụ amhoọgh iikpọ r’elhiom oḍighi iphẹn phọ.

11. Eeghe iyaạr kụ edị aDaniel aḅilhẹ agẹ dị eḍeenhaan mọ iikpọ phọ aZihova epu ni ilọ itooghị areelhe phọ?

¹¹ Araraạr phọ aDaniel amhiịn bọ siphẹ uḍien phọ emoọgh muḅọph r’iyaạr dị odị maghaạph ghan ni epẹ omhạn. ADaniel aghaạph ni mọ, “Enhaạn akẹ phọ, kụ razu kaḅilhẹ azughuron eghoony buḍaạm mọ.” Kụ aḅilhẹ agẹ mọ: “Okaraghị Egbogh Enhaạn phọ kụ imhoọgh iikpọ odạ, kụ odị rangọ ghan torobọ oye lọ odị asaḅạr.” (Dan. 2:19-21; 4:17) Amem merọl ghan ni dị aZihova agbotol agadạ otooghiạ kụ adaamhị onhọn ḍughụm? Ii!

12. Ngọ eḍeenhaan aruw-emhạ dị aZihova agboton agadạ epẹ omhạn.(Miịn afoto phọ.)

¹² AZihova maḍeenhaan ni eten dị eegholhaan mọ odị kụ akạr amhoọgh iikpọ apu “buphẹ rotooghị bọ itooghị phọ.” Ooḅeghiọn iraạr areḍeenhaan. Uw-emhạ phọ Ijipt Fero, aḍighi we phọ aZihova rebenhẹ siphẹ eelhe phọ odị, kụ o/ mheera mọ bidị ogheel. Kuolọ aZihova atagharạn ni bidị kụ aḅilhẹ aḅiemhi Fero siphẹ Ophiịny Igbila phọ. (Ex. 14:26-28; Ps. 136:15) Uw-emhạ phọ Belshazzar opọ aBabilọn aamhaghạgh ni we olhe amale kụ “aphoophemhi [loor] aghị esi Omoọgh-we k’akẹ phọ” aḅilhẹ ‘aaseeny ikaaghinheẹn arumhụgh dị oḍighinhom gol r’asilva kparipẹ r’aZihova. (Dan. 5:22, 23) Kuolọ Enhaạn asooromhi ni oye ophoophe aloor phọ ophọn phọ. “Ḍughul phọ aḍiphẹ phọ,” ughiigh ni aBelshazzar, kụ osighẹ itooghị phọ odị oḅọgh ongọ buọ aMede r’aPersian. (Dan. 5:28, 30, 31) Uw-emhạ phọ Herọd Agripạ I opọ aPalestine aghiigh otelhedom mọ Jems kụ alhọgh otelhedom mọ Pita ikoli, r’aḍiitughiạn oghiigh odị. Kuolọ aZihova akikima ni Herọd oḍighi ipẹ odị magbiighi bọ. “Ookpaạny [aZihova] asuom nyodị ezẹgh,” bịn odị amhugh.—Iiḍighi 12:1-5, 21-23.

13. Ngọ eḍeenhaan idị aZihova akpạr apu ḍita aruw-emhạ.

¹³ AZihova maḍeenhaan kẹn ni mọ odị amoọgh ni iikpọ apu ḍita aruw-emhạ dị oḅophoghạn. Odị alhoghonhaạn ni ḍighaạgh we phọ Izrạl ophiemhi 31 aruw-emhạ abuọ aKena phọ kụ okpạr opu ogbogh opol apakirị Ade Oguan phọ. (Josh. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) AZihova alhoghonhaạn ni kẹn buọ Izrạl phọ ḍighaạgh okpạr opu Uw-emhạ phọ Ben-hadad ḅilhẹ r’32 abunhọn aruw-emhạ aSyria dị ozuom we phọ Izrạl eghạm.—1 Ki. 20:1, 26-29.

14-15. (a) Eeghe kụ edị Uw-emhạ phọ Nebuchadnezzar r’aDarius oghaạph ilọ elhiom itooghị phọ aZihova? (b) Okọ suọr phọ aghaạph eeghe ilọ aZihova r’eelhe phọ Odị?

¹⁴ Mem etum mem aZihova raḍeenhaan ghan ni mọ odị kụ amhoọgh iikpọ dị epelheghiom! Mem mọ Uw-emhạ phọ aBabilọn Nebuchadnezzar aabaga bọ ilọ ‘iikpọ r’inyaạm ḅilhẹ r’arughuanhian phọ odị’ kparipẹ r’olhọgh elhegh aZihova Opọ akpẹ bọ oghuenhi phọ, Enhaạn akọm ni elhaạl angọ nyodị. Kụ mem mọ aNebuchadnezzar alhoghoma bọ loor, “odị angọ rughuenhian Okaraghị Egbogh Enhaạn phọ.” Odị aru ni alhọgh elhegh mọ “itooghị phọ [aZihova] edi ghan bịn k’agee-pọ.” Kụ aḅarạm mọ: “Oye o/ lho dị katue akikima nyodị.” (Dan. 4:30, 33-35) Mem mọ odẹgh bọ ophogh ḍimheerạ phọ aDaniel, kụ aZihova aphẹl bọ nyodị asighẹ siphẹ ooni iḍimini-buagụ phọ, Uw-emhạ phọ Darius angọ itọ dị eḅẹm mọ: “Torobọ oye aghiilhaan aḅilhẹ alhọgh eghuan Enhaạn phọ aDaniel. Odị kụ Enhaạn dị edi ghan bịn. Ḅilhẹ odị kadạ k’agee-pọ, omhạr phọ odị ko/ tue opiemhi r’iikpọ phọ odị ke/ kureri.”—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27, igẹ dị edi ude.

¹⁵ Okọ suọr phọ aḅẹm mọ: “AZihova maawalhamhị igbiighi areelhe phọ, aḅilhẹ agbaragbaramhị iitughiạn awe phọ.” Kụ aḅarạm mọ: “Oḅaạl olhoghi odianhaan eelhe dị aZihova kụ aru Enhaạn abidị, buphẹ odị asaḅạr bọ amhoọgh.” (Ps. 33:10, 12) P’eeghe emạ ephigh dị yira omhoọgh otuạn ophamhanhạm aḍimheerạ phọ ayira oghị esi aZihova!

EGHẠM DỊ ESUGHANHAM OMHẠN

16. Idị egbolhomaam ‘igbogh iiḅaghamhị phọ’ eeghe kụ edị yira koḍuom olhoghi, kụ eeghe kụ iḍighi? (Miịn afoto phọ.)

¹⁶ Yira motuughạ omiịn idị aZihova aḍighi iḍiodi phọ. Eeghe nuụn kụ edị yira rogon omhiịn epẹ ghisigh? Yira kotue ni omoọgh akpọ oḅio mọ aZihova katagharạn ni rebenhẹ phọ odị oḅạr bọ nyodị mem ‘igbogh iiḅaghamhị phọ.’ (Mat. 24:21; Dan. 12:1) Odị kaḍighi iphẹn phọ mem mọ ookpomhoghan aḍita areelhe phọ oghol bọ mọ Gog opọ aMagog, kozuom bọ rebenhẹ phọ odị okpẹ bọ oḍuomolhoghi siẹn oomo aḅirinhi phọ. Ghalhamọ aḍita areelhe phọ abuẹn phọ iḅaramaạm ni 193 areelhe phọ oḍighom bọ United Nation, bidị ko/ si eraạph opọ amhoọgh bọ iikpọ dị epelheghiom ḅilhẹ r’aḍita abuọ eghạm k’akẹ phọ! AZihova aguanhaan mọ: “Mị kaḍeenhaan oomo areelhe phọ mọ mị abụgh ni; ḅilhẹ mọ mị oye aruukuan, kụ bidị ogbi olhegheri mọ mị kụ aZihova phọ.”—Ezek. 38:14-16, 23; Ps. 46:10.

17. ABaibul phọ akaạph m’eeghe kụ kemitenhaan budaạm aḅirinhi phọ r’abuphẹ ophạm bọ ḍimheerạ phọ abidị oghị esi aZihova?

¹⁷ Izuoghom mọ aGog kụ ketorori bọ ekị eghạm mọ esughanham bọ omhạn, eghạm Amagedọn, mem mọ aZihova kapiemhi bọ “oomo abudaạm aḅirini phọ.” (Ogan. 16:14, 16; 19:19-21) Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, “awe abuphẹ ophamhanhạm bọ ḍimheerạ phọ abidị, awe eeḅi ezọ kotọl li de phọ aḍiẹn.”—Prov. 2:21, igẹ dị edi ude.

EWẠ MỌ YIRA OPHAMHANHẠM ḌIMHEERẠ PHỌ AYIRA

18. Eeghe iyaạr kụ edị ibadị abugey aKristẹn moḍighi, kụ eeghe kụ iḍighi? (Daniel 3:28)

¹⁸ Esi ibadị asiạ, ibadị abugey aKristẹn molhọgh ni dọl eereẹgh phọ abidị ḅilhẹ r’asighuḍum abidị esi ooto r’osooromineen loor ephomhoghiạn phọ bidị omhoọgh bọ oghị esi aZihova, idiphọ Enhaạn dị amhoọgh Elhiom Otooghị. Abugey aKristẹn phọ abuẹn phọ oḍighi we dị ophamhanhạm ni ḍimheerạ phọ abidị. Bidị okịgh iraạr anmụny abuọ aHibru phọ ophamhanhạm bọ ḍimheerạ phọ abidị oghị esi opọ amhoọgh bọ iikpọ dị epelheghiom, aphẹl bọ bidị asighẹ siphẹ ooni aniạn phọ.—Bạl Daniel 3: 28.

19. AZihova kadaphạn eeghe kụ asophonhaan we phọ odị iiruẹn, kụ iphẹn phọ ewạ dị yira koḍighi ika nyiidiphọ?

¹⁹ Okọ suọr phọ Devid aghaạph ni iyaạr phọ eḍighi bọ kụ ophamhanhạm aḍimheerạ oghị esi Enhaạn emhạn bọ maạr. Odị agẹ mọ: “AZihova kụ oogboom iiruẹn oomo aḅirinhi phọ. Soph iiruẹn ugheelhemhi imhị, Sey Zihova, dị edaphạn elhiom eḍighinhom iyaạr phọ r’aḍimheerạ phọ amhị.” (Ps. 7:8) ADevid aḅilhẹ kẹn agẹ mọ: “Aḍimheerạ phọ amhị r’oseleman phọ amhị iiko ghan imhị.” (Ps. 25:21) Orọl adọl dị ekpẹ oḍuomolhoghi kụ adọl aghuḍum dị enhighẹ epu. Yira ku/ bilẹ aZihova etigheri odọ odẹgh ophogh phọ uteẹny bọ iyira! Nạ aḍighi iduọn phọ, nạ kaloghoma ni eten phọ okọ suọr phọ alhoghoma bọ kụ aḅẹm bọ mọ: “Oḅaạl olhoghi odianhaan buphẹ ophamhanhạm bọ ḍimheerạ phọ abidị . . . , buphẹ rodaphạn ghan bọ iilhogh phọ aZihova.”—Ps. 119:1, igẹ dị edi ude.