“Eghạm Mọ Elọ AZihova”

Iiḅaghamhị phọ imhiigh lhạ phọ 1999, mem mọ itooghị abuọ aFrance oḅẹm bọ mọ olạ agadạ phọ aFrance osogh ikpoki ongọ bidị esi ikpoki phọ abumor phọ osogh bọ lhạ phọ 1993 kụ esi 1996. Ookpomhoghan phọ ugbo ni bidị ogbo ruutu iiruẹn phọ aFrance, kuolọ akeel o/rolhonhaạn ookpomhoghan phọ. Ookpomhoghan phọ uḅilhẹ ni ogbo bidị ogbo ogbogh otu iiruẹn aFrance, kuolọ iphum ni iyoor, bịn itooghị abuọ aFrance u/meera mun mọ olạ agadạ phọ osighẹ ikpoki abidị dị erọl bạnk dị epel li inya r’egbem erubal euros ($6,300,000 U.S.). Eru bọ eḍighi iduọn phọ, oḍuomolhoghi ayoor arọl esi otu iiruẹn phọ oghol bọ mọ European Court of Human Rights (ECHR). ECHR phọ uḅẹm mọ tutụ bidị kosoph ḍighiton phọ, pọ yoor r’abuọ iilhogh phọ omheerạ bọ enye agomẹt phọ aFrance r’Ogeeghiạ otu iiruẹn phọ kopụr ri okaaphọgh oḅophoghị kụ egbi oteẹny aḍio iiruẹn phọ.

Yoor uutughiạn ghan mọ ogeeghiạ otu iiruẹn phọ kukpaariọm iyoor okpẹ apakirị ikpoki phọ agomẹt aFrance oḅenhị bọ ookpomhoghan phọ mokpẹ pidị araghaạph phọ emuneen siphẹ. Kuolọ yoor ulhegheri ni mọ ghalhamọ r’akobọ kụ yoor okpẹ pọ mekạ sinhị iilhogh aBaibul phọ. Loor esi dị ikpoki phọ abumor r’abumaranhi phọ osogh bọ usogh obakiọm oḍighi Omhạr phọ, i/ḍighi ilọ agomẹt. (Mat. 22:21) Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, yoor ughị ni siphẹ otu iiruẹn phọ oḍeenhaan mọ yoor olọgh ni eegu iikolhobian phọ otu iiruẹn phọ omiteom bọ.

Kụ reteẹny ḍio phọ kokaaphọgh bọ raghaạph phọ, yoor ughị ni. Yoor urọl oniin imạ osoph siphẹ otu iiruẹn phọ. Emhiighom mọ, araghaạph phọ i/kị imạ. Ogeeghiạ otu iiruẹn phọ ramiighom bọ raghaạph phọ odị aḅẹm mọ, odị ragon ghan dị Abugbaanhaạn AZihova kokpẹ ikpoki phọ agomẹt phọ aFrance oḅẹm bọ mọ okpẹ phọ. Mem mem mọ bịn iru ni olhoghi ayoor opuru odị mọ, “Nạ alegheri ni mọ iduọn rokaạph bọ agomẹt aFrance u/meera mun mọ Abugbaanhaạn phọ osighẹ ikpoki abidị dị edi bạnk, dị repel li inya r’egbem erubal euros ḍughụm?”

Iphẹn phọ iḍigh ni iikia esi odị, loor esi dị odị o/lhegheri mọ iphẹn kụ idị agomẹt aFrance moḍighi. Kụ mem dị abuọ iilhogh phọ omheerạ bọ enye agomẹt phọ aFrance omheeraam bọ mọ bidị uḍighi ni iduọn phọ, bịn Ogeeghiạ otu iiruẹn phọ anme eten phọ odị aphogh ghan bọ ḍighiton phọ. Odị aḅaạm ni bidị, bịn akureri raghaạph phọ egina amem. Mị uru ni amhiịn mọ aZihova manme ipẹ aḍighiton phọ rekị bọ, eten dị yoor u/seere olhoghi. Ikạr kụ eḅaạl olhoghi ayoor iboom ipẹ aḍighiton phọ aḍiẹn phọ ekitonhu bọ. Yoor uḅuạ pạ otu iiruẹn phọ r’oḅaạl olhoghi.

Unwanyụ aJune 30, 2011, ogbogh otu iiruẹn phọ ECHR usoph ni ḍighiton phọ ugheelhemhi iyoor. Bidị usoph mọ ookpomhoghan phọ ku/kpẹ iyaạr ungọ gomẹt phọ aFrance, mọ bidị oḅulemhi ikpoki phọ ayoor bidị ophạm bọ r’oḅạr! Aḍighiton phọ aḍiẹn phọ egheel bọ ookpomhoghan phọ kụ iḍighi bọ idị abumor r’abumaranhi phọ aFrance omhoọgh bọ eereẹgh okumu aZihova k’aḍio arodon. Aḍipuru ekperenhom mọ aḍiphẹ yoor opuru bọ ighịgh ekpo phọ aDevid arạph bọ epul phọ aGoliath bịn enme bọ eghạm mọ. Eeghe kụ iḍighi kụ aḍighiton phọ igheel bọ iyoor? Odaphạn ipẹ aDevid aḅenhị bọ aGoliath, “eghạm mọ elọ aZihova.”—1 Sam. 17:45-47.

Okpạr opu phọ ophọn phọ kụ ko/ḅẹl. K’aḍio arodon, ghisigh iikpọ itooghị ḅilhẹ r’isophoghom dị eḍuạ esi ikarạph aruukụ iiḅereghị kụ eru, igbogh aruutu iiruẹn areelhe dị remạn ni 70 ḅilhẹ r’inhọn aruutu iiruẹn mesoph ni sighiton dị emhạn ni 1,225 ekeelhemhi Bugbaanhaạn AZihova. Okpạr opu phọ iphẹn phọ kụ rekoph ghan bọ ikpanhạ arilhiom mọ ayira. Esi omaạm, elhiom mọ yira omhoọgh bọ idiphọ ekụ iiḅereghị, elhiom omite ghan epẹ erugh phọ, r’elhiom oḅẹm mọ yira ko/pinomaam ghan bin rayaạl oosenyom eelhe phọ, ḅilhẹ r’elhiom oḅẹm mọ yira ko/loghạ ghan iḅaạl.

Eeghe kụ isighẹ bọ imhị elhọgh ekụ abuphẹ kokị bọ epẹ Europe omeerạ ogbạ omeremhị elhiom Abugbaanhaạn phọ mem dị mị odi ephẹn emhụ agadạ Abugbaanhaạn AZihova ephẹn New York, U.S.A. rakumuan?

ODẸ R’ONHIIN DỊ OḌIGHI MISONARỊ KỤ UUKONHOM IMHỊ

Odẹ r’onhiin phọ amhị oghol bọ mọ George r’aLucille, umhadạn aani askul aGilead phọ amhunhenhiom bọ 12. Umhạr imhị lhạ phọ 1956 mem dị bidị odi Ethiopia idiphọ amisonarị. Bidị usighẹ ḍien aFilip siphẹ aBaibul phọ kụ ughol imhị. (Iiḍ. 21:8) Lhạ phọ etum bọ siphẹ, itooghị abuọ eelhe phọ Ethiopia usophoghom ni oḍighi phọ ayira. Ghalhamọ r’iduọn mị aḍighi bọ ni obumoọny mem mọ amuphẹ, mị aatughiạn ni ipẹ eghunotu phọ ayoor aaghiạn ghan bọ esi ooḅereghị aZihova. Kụ loor iduọn mị aḍighi bọ obumoọny mị usighenhọm mọ iduọn phọ enighẹ ni! Dị eeph ni, abuọ itooghị phọ uphorogh ni iyoor oḍuạ eelhe phọ lhạ phọ 1960.

Eghunotu phọ ayoor uḍuạ ni ogheel Wichita, Kansas, U.S.A. Odẹ r’onhiin phọ amhị uphạm ni ookiạ oophugh phọ abidị idiphọ amisonarị kụ oḍuanhạm bọ. Bidị usighẹ igey phọ kụ oḍighi ilọ abidị, kụ osighẹ iphẹn phọ utughemhị imhị r’okumoor umaranhi phọ amhị, Judy, ḅilhẹ r’obạm umor phọ amhị, Leslie. Iyạl phọ abidị umhạr aani kẹn epẹ Ethiopia. Mị uḍiiny muụm mem dị mị amhạn 13 asiạ. Iraạr asiạ reten, kụ eghunotu phọ ayoor oḍuạ oghị ekpisi dị ewaạm mọ ebụgh, epẹ Arequipa, Peru.

Mem dị mị amhạn 18 asiạ, lhạ phọ 1974, olạ agadạ phọ aPeru uḅenhị ni imhị r’inya abunhọn abumor okumuan idiphọ abukọy eten opọ agbatanhaạn bọ. Bidị uḅenhị iyoor mọ yoor kokaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ epẹ Central Andes Mountains, ekpisi dị oye k”oghaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ. Iphẹn phọ eḅaramaạm oghaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị awe dị roḅạ ghan onhụ Quechua r’onhụ Aymara. Yoor uḍigh moto dị arọl idiphọ otu kụ oghị. Yoor ughol moto phọ mọ The Ark, loor esi dị atọl idiphọ igbe. Redụgh ghan agey esi amhị mem dị mị aatughiạn ipẹ yoor osighẹ ghan bọ Baibul phọ otughemhiọm we phọ mọ moọny amem ekulhom, ariiphinha, ḅilhẹ r’aḍuugh ke/tọl mun. (Ogan. 21:3, 4) Ibadị abidị umhiigh ni ooḅereghị aani aZihova.

USIGHẸ IMHỊ OGHỊ EPẸ EMHỤ AGADẠ PHỌ

Mem dị umor phọ Albert Schroeder, oniin siphẹ Aloor Phọ Repogh Bọ, aru ophogh olạ agadạ phọ aPeru, lhạ phọ 1977, odị uromha ni imhị mọ mị ugẹ ilọ oghị epẹ emhụ agadạ phọ okumuan aani. Kụ mị uḍighi ni iduọn phọ. I/bia bịn umhạgh imhị oghị aBetẹl aBrooklyn okumuan, unwanyụ aJune 17, 1977. Inya asiạ phọ edaphạn bọ siphẹ mị ukumuan ghan r’abuphẹ rogbuurogh ghan bọ riisi ḅilhẹ r’abuphẹ roselhemhi ghan bọ raraạr siphẹ Betẹl.

Unwanyụ aJune 1978, mị uuzuanhaan ni umaranhi dị oghol mọ Elizabeth Avallone mem dị ophạm oniin ogbogh ookpomhoghan eephugh epẹ New Orleans, Louisiana. Odẹ r’onhiin dị osighẹ igey phọ oḍighi ilọ abidị idiphọ odẹ r’onhiin phọ amhị kụ uukonhom Elizabeth. Mị aazuanhaan bọ Elizabeth, odị makọy ni eten esi inya asiạ. Kụ odị amoọgh kẹn ḍiḅeraạn okumu aZihova siphẹ oomo aghuḍum mọ odị. Yoor ughaaphạn ghan ni, i/bia bịn ephomhoghiạn phọ ayoor ebụgh. Yoor oru aalhạn unwanyụ October 20, 1979, kụ yoor omhiigh rukumuan aBetẹl idiphọ olom r’anhịr.

Oḅẹl ookpomhoghan phọ yoor orọl bọ pọ ookpomhoghan aBrooklyn Spanish. Kụ abumor r’abumaranhi ukạr kụ uḍeenhaan iyoor ephomhoghiạn. Siẹn oomo asiạ phọ iphẹn phọ, yoor urọl li inhọn iraạr arookpomhoghan dị oḅilhẹ uphomhoghiạn iyoor kụ ubakị iyoor oghiọm aghisigh rukumuan aBetẹl phọ ayoor. Yoor okạr kụ rosereghiạn ipẹ abumor r’abumaranhi phọ ḅilhẹ r’abuọ eghunotu phọ ayoor ropogh bọ burudẹ r’aburnhiin phọ ayoor mokpọ bọ.

OḌIGHI PHỌ AMHỊ SIPHẸ EKỤ ABUỌ IILHOGH PHỌ

Dị mị u/sere olhoghi, unwanyụ aJanuary 1982 bịn usighe imhị oghị Ekụ Abuọ Iilhogh Phọ Epẹ Betẹl. Esi iraạr asiạ bịn usighẹ imhị oghị olhọgh askul iilhogh, pidị mị amoọgh ḍinyạ osighẹ ghan omheeraạm idiphọ onyọ iilhogh. Iḍighi ni iikia otuughạ omhiịn mọ eereẹgh phọ ibadị awe omhoọgh bọ epẹ United States r’inhọn areelhe iigo esi akeel phọ Abugbaanhaạn AZihova momhoọgh ghan bọ. Kụ sighiton phọ iphẹn phọ ukạr ri oghaạph oogeliọn agey siphẹ ekụ phọ.

Lhạ phọ 1986 mem dị mị mamhạn 30 asiạ, bịn umạ imhị oḍighi opoghom Eku Abuọ Iilhogh Phọ siphẹ Betẹl. Loor iduọn mị aḍighi bọ obumoọny, mị u/kạr ulegheri idị oḍighi phọ abụgh, kuolọ mị usighẹ idiphọ emạ eepoogh bịn mị amhiigh oḍighi.

Lhạ phọ 1988 bịn mị asi amhanhanhaạm idiphọ onyọ iilhogh, kuolọ mị u/seere olhoghi ooto r’osooromineen dị askul phọ ophọn phọ malhọgh dọl aruwaloor phọ amhị. Ogbogh askul phọ raḍighi ghan iyaạr dị oye phọ kapoophe loor, kụ aḅilhẹ amoọgh ḍiitughiạn oḅẹm mọ oye phọ matuughạ iyaạr dị abunhọn u/legheri aani ḅilhẹ mọ oye phọ mabụgh apu bueriphọ awe phọ. Mọ anhịr phọ amhị Elizabeth kụ mu/lo bọ, obọ miḅeephenhaan ni imhị. Odị ulhoghonhaạn imhị ḍighaạgh oḅilhẹ oḍighi araraạr phọ ipẹ mị aḍighi ghan bọ kụ ekparamhị ghan bọ siya phọ amhị r’aZihova mem mọ mị k”oghị bọ askul phọ. Kuolọ isighẹ ni mem kụ asiya phọ amhị r’aZihova egbi oḅilhẹ ogbiphạn. Mị makạr amiịn mọ omhoọgh olhegheri iyaạr dị abunhọn u/moọgh aani kụ ke/kpanhạ iyaạr siphẹ aghuḍum mọ. Omhoọgh akugey aghuḍum reego ghan esi igey asiya r’aZihova ḅilhẹ r’ephomhoghiạn phọ oye phọ amhoọgh bọ esi odị r’awe phọ odị.

OGHAẠPH OPHELHỌM R’OKPARAMHIỌM OOḄI OGHAẠPH PHỌ

Mị romadạn askul iilhogh phọ, bịn mị amhiigh olhoghonhaạn aḍighaạgh ekụ iilhogh phọ siphẹ Betẹl omhaạr ophighi araraạr ḅilhẹ r’omheerạ ghan enye ookpomhoghan phọ otu iiruẹn. Oḍighi phọ ungọ ni imhị oḅaạl olhoghi ghalhamọ r’iduọn i/dugh bọ, loor esi dị ibadị araraạr siẹn ookpomhoghan phọ renmeeghian ni egina amem. Esi omaạm, emhiighom alhạ phọ 1991 ookpomhoghan phọ ungọ ni iiḅakiọm ekụ abuọ iilhogh phọ osopheom ikpoki phọ yira aạr ghan bọ mem lọ yira rongọ rinyạ phọ ayira epẹ erugh phọ. Bịn emhiigh mem mọ amuphẹ phọ kụ rekị, Abugbaanhaạn AZihova u/boọr ghan mun oye ikpoki mem lọ bidị rongọ oye rinyạ epẹ erugh phọ. Iphẹn phọ idughe oḍighi phọ ayira epẹ Betẹl ḅilhẹ r’epẹ erugh phọ, kụ k’aḍio arodon, meghoph rukumuan phọ ayira esighẹ esi iiḅaghamhị iisogh dị i/kpeanhaạn. Emhiighom mọ buniin uutughiạn ghan mọ yira komeel ekulhom bịn yira ko/moọgh ghan mun rinyạ oghimọm epẹ erugh phọ. Kuolọ i/ḍighi idiphọ. Esi omaạm, emhiigh k’amem mọ amuphẹ phọ kụ rekị, awe dị okpiphaan kụ roḍigh siẹn ookpomhoghan phọ mopu idị merọl ghan, idị eḍighi bọ awe romoọgh ghan rinyạ phọ ayira oopho bịn k’aạl. Mị phọ r’aloor bịn makạr amiịn mọ esi inyaạm mọ aZihova rangọ ghan bọ r’iiḅakiọm mọ odị rangọ ghan bọ dị eego esi ebenhẹ phọ asụ bọ olhoghi phọ, kụ edị oomo araraạr phọ ookpomhoghan phọ mooḅenhion bọ remoọgh ghan bọ ekol.—Ex. 15:2; Mat. 24:45.

Akeel phọ yira romoọgh ghan bọ i/ḍuạ esi oḅẹm mọ yira omoọgh bugey awe iilhogh bịn. Ibadị amem imạ araagharạ Abugbaanhaạn phọ kụ renyu ghan bọ buugboom iiruẹn phọ ongọ ayira akeel. Iphẹn phọ ikạr ri emite eganhanha mem dị iraạr awe siphẹ Aloor Phọ Repogh Bọ r’anmariịr abidị oghị ookpomhoghan eephugh dị agbatanhaạn epẹ Cuba. Osooromhi aloor r’olhọgh eegu phọ bidị oḍeenhaan bọ buọ itooghị phọ ilhoghonhaạn ghụn ḍighaạgh buọ itooghị phọ omhiịn mọ Abugbaanhaạn aZihova ro/ḍighom aani ghan imirighan itooghị.

Kuolọ eeni amem remoghi ghan ni mọ osighẹ ḍighiton phọ oghimọm otu iiruẹn pidị yira osighẹ olhogh phọ okaạph opelhọm oḅilhẹ okparamhiọm ooḅi oghaạph phọ. (Fil. 1:7) Esi omaạm, esi ibadị asiạ itooghị Europe r’aSouth Korea u/meera mọ yira oḍighi inhọn iiḍighi dị roḍighi ghan kparipẹ r’oghị oḍighi awe eghạm. Esi iduọn phọ, ulhoghoḍị ni ikoli 18,000 abumor epẹ Europe r’19,000 abumor epẹ South Korea loor iduọn bidị u/meera bọ uḍighi we eghạm.

Eekunha phọ, July 7, 2011, ECHR phọ usoph ni ooruẹn dị aḍighan elhegh ḍighiton phọ aBayatyan v. r’Armenia. Usoph mọ itooghị phọ omoọgh omiteom arukumuan dị i/ḍighi ilọ eghạm ongọ oye lọ u/wạ okumuan arukumuan eghạm ongọ eelhe phọ, epẹ oomo Europe. I/bia bịn June 28, 2018, otu iiruẹn dị oghol mọ Constitutional Court epẹ South Korea osoph aani iniin phọ iiruẹn phọ. Iduọn phọ kụ mọ r’oniin onyọ umor amheera ni okumuan arukumuan eghạm mọ obọ yira mu/moọgh r’oniin akeel phọ ophọn phọ.

Abuọ ekụ iilhogh phọ epẹ emhụ agadạ phọ r’epẹ ilạ agadạ oomo isiẹn aḅirinhi phọ okạr ri roḍighi oboom oḍighi oghoph r’ogbạ omheremhiọm arukumuan Omhạr phọ. Eḍighi ni eepoogh ogbaanhaạn abumor r’abumaranhi phọ ayira osoman bọ ikpuuroghọm ḍighaạgh abuọ itooghị phọ. Mem lọ rokaạph ḍighiton, mughumọ igheel iyira obobọ i/keel, ipẹ yira rokaạph bọ rengọ ghan ni ogbaanhaạn buọ itooghị phọ r’aruwo-emhạ oomo isiẹn aḅirinhi phọ. (Mat. 10:18) Abuugboom iiruẹn, abuphẹ omherenyạn bọ itooghị phọ, r’abuọ iinhaghạn phọ, ghalhamọ r’ogbo phọ rokạr ghan ni kooḅeghiọn riisi aBaibul phọ yira rokaạph ghan bọ koghol mem lọ ophạm ḍighiton phọ. Mem dị eḍighi iduọn phọ abuọ iiḅi arokpom mọ rotuughạ ghan ni kolhegheri we dị Abuugbaanhaạn AZihova oru, ḅilhẹ r’esi phọ omheeraam mọ r’itughemhị phọ abidị eḅua bọ eru. Abuniin abuẹn phọ moḍighi Bugbaanhaạn AZihova rodon.

MAḌIGHI ZIHOVA!

Dị mepel li 40 asiạ, mị mamhoọgh ni eepoogh okumuan r’aruukụ iilhogh inhọn ilạ agadạ oomo isiẹn aḅirinhi phọ, ameerạ ruutu iiruẹn kirokirọ, aḅilhẹ kẹn akaaphạn bugbogh awe itooghị kirokirọ. Oomo abuẹn r’amhị oḅọph bọ rokumuan siẹn Ekụ Iilhogh phọ ephẹn emhụ agadạ phọ, r’aruukụ iilhogh ipheriphọ ilạ agadạ oomo isiẹn aḅirinhi phọ, okạr kụ uḅeeraạn imhị kụ mị apomhoghiạn ni bidị. AZihova makạr kụ usẹph imhị siẹn aghuḍum mọ amhị.

Anhịr phọ amhị Elizabeth akạr kụ ubakị imhị siẹn 45 asiạ phọ, mem dị araraạr rekị agey r’amem dị araraạr ekpạr. Iphẹn phọ rebughẹ ghan ephomhoghiạn phọ mị amhoogh bọ aghị esi odị, loor esi dị ghalhamọ r’iduọn aloor phọ odị i/kạr bọ ni i/nighẹ ḅilhẹ ra/tue ghan mun bọ kaḍighi raraạr phọ ipẹ odị aḍighi ghan bọ, odị uḅạr ri imhị.

Yoor mokạr omiịn mọ inyaạm mọ r’okpạr opu phọ re/ḍuạ ghan esi asighalhanyạ ayira kụ keru. Idiphọ aDevid aḅẹm bọ, “aZihova kụ inyaạm awe phọ odị.” (Ps. 28:8) Okạr agey, “eghạm mọ elọ aZihova.”