Ariisi oghị omhiịn ophanyanhaạn asipuru Aḍinyạ Ituughạ Ogboku Awiki Phọ

JANUARY 7-13

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | IIḌIGHI 21-22

“Ipẹ Eḅeraạn bọ aJihova Etuụgh ni Emite”

(Iiḍighi 21:8-12) ReḅaạI kụ yoor oḍuạ oghị osi Sizaria, kụ orolạn r’aFilip phọ opọ aghaạph aani ghan bọ ooḅi oghaạph phọ. Odị oniin siphẹ oḍual awe phọ osọn bọ omiteom epẹ Jeruselem odi ghan eḍien phọ. ⁹ Kụ oye phọ ophọn amoọgh kẹn ni inya arisina anmanyaạn dị iIom k”aạl dị oghaạph ghan ipẹ Enaạn egananami bọ. ¹⁰ Kụ yoor morọl pạ iminighạn asiḍughul otu, kụ oniin oyil imiịn dị oghol mọ Agabọs aḍuạ Judia aru, ¹¹ kụ asighẹ okuughaam aPọl kụ aphiinyạ ruwoI r’araghaạgh odị kụ aḅẹm mọ, “Uwaloor Iigbia phọ aḅẹm mọ iduọn kụ idị abuọ aJu phọ aJeruseIem kopaḍị uwo okuughaam mọ ophọn, kụ oḅọgh nyodị ongọ ruuruen.” ¹² Mem dị yoor onaghạn bọ iphẹn phọ, yoor r’abuọ ekpisi phọ umirighan ni PọI mọ odị ku/kị JeruseIem.

bt 177-178 ¶15-16

‘Ipẹ Eḅeraạn bọ aJihova Etuụgh ni Emite’

¹⁵ Mem mo aPọl arọl bọ r’aFilip, onhọn ooruen dị oghueni ni dị oghol mọ Agabọs aru ni asi. Abuẹn ookpomhoghan bọ k’aFilip olegheri Agabọs idiphọ oyil; odị kụ amiịn bọ ilọ igbogh igbakurọ phọ erọl bọ mem mọ aKlodiọs atooghị bọ. (Iiḍighi 11:27, 28) Eeni siẹn bidị uutughiạn ghan ni mọ: ‘Agabọs phọ aru oḍighi eeghe? Apạm eeghe adom kụ atumom?’ Iduọn bidị r’opogh bọ ni nyodị, odị asighẹ okuughaam aPọl—oodoọny ukpe dị aghịgh oḍigh esin dị kotue ni osumeeny ikpoki r’inhọn araraạr, dị okuugha ghan siẹn esin phọ. Kụ aphiinyạ ruwol r’araghaạgh odị. Opọ kụ amem dị aphoghoghomhi onhụ odị kụ aghaạph dom okururu. Odị aḅẹm mọ: “Uwaloor Iigbia phọ aḅẹm mọ iduọn kụ idị abuọ aJu phọ aJeruseIem kopaḍị uwo okuughaam mọ ophọn, kụ oḅọgh nyodị ongọ ruuruen.”—Iiḍighi 21:11.

¹⁶ Imiịn phọ imeeraam mọ aPọl kakị ni Jeruselem. Iḅilẹ kẹn eḍeenhaan mọ iiḍighi phọ odị r’aweye aJu epẹ phọ kekọm idị koḅọgh nyodị “ongọ ruuruen.” Imiịn phọ imoọgh ni eekiạ etirom esi awe phọ orọl bọ siphẹ phọ. ALuk agẹ mọ: “Mem dị yoor onaghạn bọ iphẹn phọ, yoor r’abuọ ekpisi phọ umirighan ni PọI mọ odị ku/kị JeruseIem. Kụ aPọI aphagharanaạn mọ, ‘Iḍighi ika kụ nyina remoghi yogh bọ kedughe oIoghi amị? Mị aakolobian ni mọ uphaḍị imị epẹ JeruseIem, kụ idị epu pạ mị u/lọgh aakụ ghuḍum amị omugh ongọ loor emụ aḍien phọ aJizọs Omoọgh-we phọ.’ ”—Iiḍighi 21:12, 13.

(Iiḍighi 21:13) Kụ aPọI aphagharanaạn mọ, “Iḍighi ika kụ nyina remoghi yogh bọ kedughe oIoghi amị? Mị aakolobian ni mọ uphaḍị imị epẹ JeruseIem, kụ idị epu pạ mị u/lọgh aakụ ghuḍum amị omugh ongọ loor emụ aḍien phọ aJizọs Omoọgh-we phọ.”

bt 178 ¶17

‘Ipẹ Eḅeraạn bọ aJihova Etuụgh ni Emite’

¹⁷ Gbiom olhoghi ipẹ emite bọ. Abumor phọ, r’aLuk, rooḅereghiạn Pọl mọ ku/kị. Abuniin romoghi. Dị ephomoghiạn ogbolomaam mọ epẹ bidị oḍeenhaan bọ kụ enyu nyodị, aPọl amiigha ni loor kụ aḅẹm mọ bidị ‘rodughe oIoghi odị,’ obobọ idiphọ iniin idị ogbạ ekpo-onhụ aGrik phọ eḅẹm bọ mọ, bidị “roḅonyon ekpom [odị].” Ghalamọ r’iduọn phọ ni, osopha phọ odị amiigh ni, idiphọ erọl bọ mem mọ opọ odị aazuanaan bọ bumor phọ epẹ Taya, odị o/meeraam mọ iiḅereghiạn r’izin abidị eḍighi idị odị kanme olhoghi. Kparipẹ ghụn, odị aghaạph aḅenị bidị iyaạr phọ eḍighi bọ kụ odị kakị bọ ni. P’eeghe akpọ oḅio r’osopha dị odị aḍeenhaan! Idiphọ aJizọs, aPọl agbon ologhi phọ odị oghị aJeruselem. (Hib 12:2) APọl o/wạ molhegheriom nyodị idiphọ oye dị otuạn ḍimeeraam kụ oghiigh, kuolọ eḍighi maạr dị emite idiphọ, pọ odị asighẹ mọ eḍighi ni eghuan omugh idiphọ otelhedom aJizọs.

(Iiḍighi 21:14) Kụ mem dị yoor u/tue ukaạph iIọ oḅorion ologhi odị, yoor uwiIẹ ni kụ oḅẹm mọ, “Ipẹ eḅeraạn bọ Omoọgh-we phọ etuụgh ni emite!”

bt 178 ¶18

‘Ipẹ Eḅeraạn bọ aJihova Etuụgh ni Emite’

¹⁸ Abumor phọ umegheron ika? Bidị uḍeenhaan ni olhọgh eegu. Esi phọ eḅẹm mọ: “Kụ mem dị yoor u/tue ukaạph iIọ oḅorion ologhi odị, yoor uwiIẹ ni kụ oḅẹm mọ, ‘Ipẹ eḅeraạn bọ Omoọgh-we phọ etuụgh ni emite.’ ” (Iiḍighi 21:14) Abuphẹ okparaghạ ghan bọ olereghian aPọl mọ ku/kị Jeruselem, u/ḅẹm mọ i”ten dị aḍighi ipẹ bidị rokaạph bọ bịn. Bidị unaghanạn ni Pọl bịn owilẹ, olhegheri oḅilẹ omeeraam mọ ogbi aJihova kụ amite, ghalamọ r’iduọn oḍighi iduọn phọ ekparanaạn bọ ni bidị. APọl masopha oghị erelhe dị ketue ni ekọm ḍuugh odị. Kedughanaan ghụn Pọl eḍighi maạr lọ abuẹn ophomoghiạn bọ nyodị u/kparaghạ osophoghom odị.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Iiḍighi 21:23, 24) Tuụgh iphẹn yoor koḅenị bọ nyinạ kụ aḍighi. Inya awe odi ni siẹn dị oghunya. ²⁴ Ḍighom bidị, eḅophoghạn eselemian loor anyina kụ akpeanaạn bidị maliom mọ abidị, obọ bidị oghula rumụ abidị. Iduọn kụ idị oomo awe koIegheri mọ ipẹ ogbaạm bọ nyinạ okpẹ ni, mọ nạ atuụgh ni iilogh phọ aMozis raako.

bt 184-185 ¶10-12

“Inaghạn Iphẹn Mị Kakaạph Bọ Ophelaạm Emụ Phọ Amị”

¹⁰ Toroboiperolbọ, aPọl aḍeenhaan onaghanạn aḍughụm aghị esi abuphẹ ologhoma bọ mọ i/beeph ooko iniin iḍighinom araraạr aJu, idiphọ owilẹ okumuan ghan arukumuan ḍio aSabạt obobọ oghel iniin odọ ariiḍien. (Rom 14:1-6) Odị o/kparaghạ kẹn ophighi iilhogh ilọ iḍun. Ii, aPọl ameera ni mọ aTimoti aḍuna pidị abuọ aJu phọ k/osoghoghomị ghan bọ ḍighaạgh Timoti, odẹ phọ odị aḍighi bọ olọ aGris. (Iiḍighi 16:3) Oghaạph oḍuna aḍighi iyaạr dị oye phọ kụ kasopha. APọl aḅenị we aGaletia mọ: “Ogbaranaạn o/Io mun esi abulọ oḍuna yogh r’abulọ odimom oodu. Omeeraam dị romiịn ghan esi ephomoghiạn kụ aḍighi ghụn ephigh.” (Gal 5:6) Toroboiperolbọ, oghol emụ olhogh phọ kụ oḍuna, obobọ oḅẹm mọ oḍighi iduọn phọ k’eḍighi idị oye k’amoọgh kuuḅi aghisigh aJihova keḍeenhaan e/moọgh omeeraam.

¹¹ Esi iduọn phọ, ghalamọ r’iduọn ophenekpẹ phọ aḍighi bọ ni olọ okọm igbaragbarạ bịn, iiḅaghamị ni buọ aJu phọ abuẹn momeeraam aani bọ. Loor ephigh phọ ephẹn phọ, kụ ikumor awe pho ongọ Pọl iiḅakiọm mọ iphẹn phọ mọ: “Inya awe odi ni siẹn dị oghunya. Ḍighom bidị, eḅophoghạn eselemian loor anyina kụ akpeanaạn bidị maliom mọ abidị, obọ bidị oghula rumụ abidị. Iduọn kụ idị oomo awe koIegheri mọ ipẹ ogbaạm bọ nyinạ okpẹ ni, mọ nạ atuụgh ni iilogh phọ aMozis raako.”—Iiḍighi 21:23, 24.

¹² APọl mutue ni aḅẹm mọ okạr iiḅaghamị phọ k/ipẹ ogbạ bọ ilọ odị, kuolọ oophugh phọ aJu phọ abuẹn momeeraam bọ omoọgh bọ oghị esi Olhogh phọ aMozis. Kuolọ odị aakolobian ghan ni onaghạn ilọ abunhọn, eḍighi maạr lọ u/pogh usooromi sinị iilhogh phọ Enaạn. Epẹ omạn odị magẹ ni mọ: “Igbo abuphẹ rooko bọ ni mị uuko aani ni, obọ mị atophorọn bidị.” (1 Kọr 9:20) Siẹn oghaạph phọ ophọn, aPọl anaghanạn ni ikumor awe abuọ aJeruselem mọ, bịn aḍighi idiphọ odị ‘raako aani olhogh phọ.’ Esi oḍighi iduọn phọ, odị apighi imạ eḍeenhaan kụ ungọ iyira rodon onaghanạn ghan ikumor awe phọ ḅilẹ kẹn mọ k”unyaaghiạn ghan moḍighi raraạr eten phọ epẹ iḅeraạn bọ iyira bịn.—Hib 13:17.

(Iiḍighi 22:16) Kụ nyiidiphọ nạ uḅiIẹ bọ rakori ghan eeghe? Ḅetenu owur muụm, amạgh ḍien phọ odị aghaIạm mọ odị aatoI ikarạph anạ asighẹ.’

nwtsty iyaạr otuughạ dị edi Iiḍ 22:16

amạgh ḍien phọ odị aghalạm mọ odị aatol ikarạph anạ asighẹ: Obobọ “aatol ikarạph phọ anạ asighẹ esi omạgh aḍien phọ odị.” Oḍiiny amuụm mọ kụ raa/tol ghan ikarạph oye kasighẹ, kuolọ esi omạgh aḍien phọ aJizọs. Oḍighi iduọn phọ eḅaramaạm omoọgh omeeraam kụ oḍighi oḍeenhaan omeeraam mọ opọ phọ esi iiḍighi aKristẹn.—Iiḍ 10:43; Jems 2:14, 18.

Ibạl ABaibul

(Iiḍighi 21:1-19) Kụ iphẹn reten kụ yoor oḅenị bidị mọ imaạr erọI, kụ yoor omiteom oghuugh phọ oḅeẹny osoor epẹ Kọs. Ḍio phọ aḍiphẹ etum bọ pạ yoor osi Rods, kụ oḍuạ pạ oghị Patarạ. ² Kụ epẹ phọ yoor umiịn ni oghuugh dị raḅeẹny kaghị Finisia, kụ yoor oḍigh aani ³ osi esi dị yoor kotue ni otọI omiịn Saiprọs, kụ ozoghị ḍighaạgh eIiom ongọ Saiprọs ekeeny, kụ oghị osi Siria. Kụ yoor osuI Taya, esi dị kopunughi dooI. ⁴ Kụ yoor umiịn ni we dị momeeraam kụ orolạn r’abidị pạ oḍual aḍughuI otu; kụ esi iikpọ Uwaloor Iigbia phọ bidị oḅenị PọI mọ odị ku/kị JeruseIem. ⁵ Kụ amem mọ ayoor remunughan, kụ yoor owilẹ bidị onyeene erelhe phọ ayoor; kụ oomo phọ abidị, r’anmariịr abidị r’ibạm anmụny urorori iyoor osiemi epẹ esiḍia phọ, kụ yoor okpuḍughian ooḅereghị Enaạn, kụ yoor oḅeni bidị mọ imaạr erọI, kụ bidị mọ eghị enighẹ ⁶ Kụ yoor moḍigh oghuugh, kụ bidị oḅula ologhi otu. ⁷ Kụ yoor oḍuạ pạ Taya oḅiIẹ omiigh ereIhe phọ, kụ yoor rosi Tolome, kụ ophun oomaghạgh buọ asiya phọ ayoor, kụ ominạ pạ eḅaạl. ⁸ ReḅaạI kụ yoor oḍuạ oghị osi Sizaria, kụ orolạn r’aFilip phọ opọ aghaạph aani ghan bọ ooḅi oghaạph phọ. Odị oniin siphẹ oḍual awe phọ osọn bọ omiteom epẹ Jeruselem odi ghan eḍien phọ. ⁹ Kụ oye phọ ophọn amoọgh kẹn ni inya arisina anmanyaạn dị iIom k”aạl dị oghaạph ghan ipẹ Enaạn egananami bọ. ¹⁰ Kụ yoor morọl pạ iminighạn asiḍughul otu, kụ oniin oyil imiịn dị oghol mọ Agabọs aḍuạ Judia aru. ¹¹ kụ asighẹ okuughaam aPọl kụ aphiinyạ ruwoI r’araghaạgh odị kụ aḅẹm mọ, “Uwaloor Iigbia phọ aḅẹm mọ iduọn kụ idị abuọ aJu phọ aJeruseIem kopaḍị uwo okuughaam mọ ophọn, kụ oḅọgh nyodị ongọ ruuruen.” ¹² Mem dị yoor onaghạn bọ iphẹn phọ, yoor r’abuọ ekpisi phọ umirighan ni PọI mọ odị ku/kị JeruseIem. ¹³ Kụ aPọI aphagharanaạn mọ, “Iḍighi ika kụ nyina remoghi yogh bọ kedughe oIoghi amị? Mị aakolobian ni mọ uphaḍị imị epẹ JeruseIem, kụ idị epu pạ mị u/lọgh aakụ ghuḍum amị omugh ongọ loor emụ aḍien phọ aJizọs Omoọgh-we phọ.” ¹⁴ Kụ mem dị yoor u/tue ukaạph iIọ oḅorion ologhi odị, yoor uwiIẹ ni kụ oḅẹm mọ, “Ipẹ eḅeraạn bọ Omoọgh-we phọ etuụgh ni emite!” ¹⁵ Yoor rorọI siphẹ moọny amem, kụ ookoroghian onyeene JeruseIem. ¹⁶ Kụ buniin abumatuạn buọ aSizaria udạph aani ni iyoor. Kụ usighẹ iyoor osiemi k’aMneson, esi phọ ipạ yoor kotọI bọ. AMneson phọ, olọ aSaiprọs dị amoọgh ni omeeraam k’agediidi. ¹⁷ Kụ mem dị yoor osi bọ Jeruselem, buọ asiosị phọ ughereghọm ni iyoor r’ophalaḅaạl ologhi. ¹⁸ Reḅaạl kụ aPọl r’ayoor oghị k’aJems; kụ oomo phọ ikumor awe asiosị phọ urọI Ii pạ. ¹⁹ Kụ odị romạgh bidị, kụ aghaạph eniin etum nyeniin raraạr dị Enaạn metuạn nyodị eḍighi siphẹ ogbo aruuruen phọ aḅenị bidi.

JANUARY 14-20

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | IIḌIGHI 23-24

“Ugbaanhaạn Mọ Aḍighi Oye Ooto r’osooromineen r’Onyọ Igbaragbarạ”

(Iiḍighi 23:12) Reḅaạl kụ buọ aJu phọ oḍigh egir kụ oghunya Ioor abidị kụ oḅẹm mọ abunọ ko/Ie, ḅiIẹ ko/pughọI tutụ bunọ oghiigh PọI.

(Iiḍighi 23:16) Kụ oọny umarani aPọl anaghạn ezue phọ abidị, kụ odị aghị aḍigh pạ amarugh abuọ eghạm mọ kụ aghaạph aḅenị PọI.

bt 191 ¶5-6

“Oḍuomologhi Phọ Anạ Akpạr Ri!”

⁵ Okparamị phọ ongọ bọ Pọl akạr kụ akasiạn. Ḍierị phọ aḍio phọ, ikpolom awe aJu dị opel li 40 “oḍigh egir kụ oghunya Ioor abidị kụ oḅẹm mọ abunọ ko/Ie, ḅiIẹ ko/pughọI tutụ bunọ oghiigh PọI.” ‘Oghunya iikunya, oghiran iyọ’ phọ reḍeenhaan ghan odọ idị abuọ aJu phọ onyạ oghiigh otelhedom mọ. Kuolọ eḍighi maạr lọ bidị u/tue uḍighi umiteom ipẹ bidị ogbiighi bọ, bidị omeeraam mọ ipẹ kemite bọ, kesighẹ iiḅaghamị kụ etuom bidị obobọ itonyonaan. (Iiḍighi 23:12-15) Oḅian phọ abidị, abugbogh abupinyọn rikiạ phọ r’ikumor awe phọ kụ omeeraam bọ, pọ oḅulemi aPọl siphẹ Ookpomoghan ikpolom awe phọ, mudị rowạ oḅilẹ oopuru odị agey sipuru. Kuolọ bidị oḅian omeerạ eten ozuom odị oghiigh.

⁶ Oọny umarani aPọl anaghạn ni ezue phọ abidị, kụ aghị aghaạph aḅenị PọI. Ḍierị phọ aḍighaạgh phọ, aPọI aḍighi ni idị onyugheeI-oọny phọ aghị aḅenị Klodiọs Lisias, uw-emụ abuọ eghạm mọ. (Iiḍighi 23:16-22) Okạr agey aJihova rapomoghiạn ghan ni iḍoọgh iduọn oọny umarani phọ aPọl, ophọn rakpọ oḅio amaghamị bọ maạr dọl awe phọ Enaạn apuemi ḍiọ odị, kụ eten dị ekpẹ oḍuom ologhi aḍighi bọ ilọ odị katue ophophe araraạr aḍiḅeraạn ilọ Omhạr phọ.

(Iiḍighi 24:2) Kụ romạgh onyọ ikoIi phọ, kụ aTatuIọs agbạ iḅẹI asiagbạ phọ aḅamaghị emụ aPọl. Odị mọ, “Felịks, oboom oboom, edaạm oIegheri iyaạr phọ anạ kụ ingọ iyoor eephọ esi ibadị asiạ, kụ ibadị araraạr dị ekpẹ onmeeghi monmeeghi yogh, pidị igey eroIonaạn we eeIhe phọ ephẹn.

(Iiḍighi 24:5, 6) Yoor uwạ omiịn mọ oye phọ ophọn aḍighi ni ooto r’osooromineen esi aghuḍum atorọbọ abuọ aJu oomo areeIhe phọ. Odị kụ oḍiemiom otuI aweye aNazerẹt. ⁶ Odị awạ kẹn ni oopụ otu iiḅereghị phọ; iduọn kụ iḍighi kụ yoor osiph bọ nyodị. [Yoor uwạ ni odạph iiIogh phọ ayoor kụ osoph iiruẹn oḅạm emụ odị.

bt 192 ¶10

“Oḍuomologhi Phọ Anạ Akpạr Ri!”

¹⁰ Epẹ Sizaria, useere Pọl “siphẹ ogiga phọ ogholom bọ Herọd oolhạ phọ” orọl okoriom abuẹn oḍuạ bọ Jeruselem rotu siagbạ phọ. (Iiḍighi 23:35) Oogh aḍughul otu reten, kụ bidị oghị osi—Ananayạs uw-emụ opinyọn rikiạ phọ r’abuniin ikumor awe r’oniin ogbaạm iiIogh dị oghol mọ aTatulọs. ATatulọs aphụr amiigh ooseeny aFelịks ilọ ipẹ odị raḍighinaan bọ buọ aJu phọ, odị aḍighi iphẹn phọ omoọgh akuuḅi aghisigh oolhạ phọ. Kụ rakaạph bọ ilọ iyaạr phọ odị atuạn bọ aru, aTatulọs aḅẹm mọ aPọl “aḍighi ni ooto r’osooromineen esi aghuḍum atorobọ abuọ aJu oomo areeIhe phọ. Odị kụ oḍiemiom otuI aweye aNazerẹt. Odị awạ kẹn ni oopụ otu iiḅereghị phọ; iduọn kụ iḍighi kụ yoor osiph bọ nyodị.” Kụ abuọ aJu phọ “uḍighan aani ni ogbạ iilogh phọ oḅamaghị emụ odị, kụ oḅẹm mọ asiagbạ phọ aTatulọs agbạ bọ igey ni.” (Iiḍighi 24:5, 6, 9) Mọ aḍighi ooto r’osooromineen, oḍiemiom otuI aweye aNazerẹt, dị raapụ otu iiḅereghị phọ—iphẹn phọ ikarạph asiagbạ dị ketue ni ekọm ḍuugh.

(Iiḍighi 24:10-21) Kụ odaạm eelhe phọ aphighemi ḍighaạgh aḅenị PọI mọ agbạ aani, kụ odị amiigh mọ, “Mị maIegheri ni mọ esi ibadị asiạ dị meten nạ kụ oogboom iiruẹn eeIhe phọ ephẹn. Iduọn kụ iḍighi kụ eḅaạI bọ ni oIoghi amị ogbạ opheIaạm emụ amị ghisigh anạ. ¹¹ Iduọn nạ kamiịn bọ ni r’aIoor anạ, k”epel ḍioph r’iyạl aḍughuI otu dị meten kụ edị mị aghị epẹ JeruseIem ooseeny Enaạn. ¹² Abuọ aJu phọ u/miịn dị oye r’amị roogbanaghiạn onhụ pạ otu iiḅereghị phọ, ḅiIẹ mị rakpuughiọm we iIọ asighiton siphẹ phọ, m’arubughotu phọ, ḅiIẹ m’inọn ariisi. ¹³ Kụ bidị kẹn ko/tue ogbạ omiteom iiIogh phọ bidị usiph bọ imị. ¹⁴ Mị ra/paranaạn mọ mị adạph ni Emoom Eten phọ bidị oghoI bọ mọ okarạph otuI phọ kụ raaseeny Enaạn aburudẹ aburudẹ phọ ayoor. Kụ mị aḅiIẹ kẹn ni ameeraam oomo phọ araraạr phọ ipẹ ogẹ bọ siphẹ iiIogh phọ aMozis r’arinyạ ariiI phọ. ¹⁵ Buẹn ruwạ bọ imị sighiton phọ oḅọph oniin phọ oḍuom ologhi phọ esi Enaạn mọ torobọ oye, ogey r’okarạph, kaḅetenu ni esi aḍuugh. ¹⁶ Iduọn kụ iḍighi kụ oomo phọ amem mọ mị rawạ ghan bọ oḍighi ghan igey ghisigh Enaạn r’aweye. ¹⁷ Mem dị mị aḍuạ bọ JeruseIem ibia ni kụ mị aphạm ikpoki aruomonaan weye phọ amị, aḅiIẹ aphinyọn bidị rikiạ. ¹⁸ Kụ mị odi raḍighi ghan iphẹn phọ siphẹ otu iiḅereghị phọ, kụ bidị umiịn imị dị mị maḍighi iyaạr aghuḍum oseIemian aIoor phọ amạn. Ookpomoghan ḅiIẹ r’ogbaragbarạ i/tọI ¹⁹ Kụ buọ aJu dị oḍuạ Esia kụ oru urọI Ii, kụ obọ bidị mutu ni ghisigh anạ ogbạ ikarạph phọ mị aḍighi bọ oḅenị nyinạ. ²⁰ Pọ buẹn odi bọ siẹn oghaạph odọ ologh phọ bidị omiịn bọ mọ mị asoor phọ, mem mọ mị ameerạ bọ ghisigh ookpomoghan ikpoIom awe phọ! ²¹ Eniin iyaạr kụ irọI dị mị aIooghị mem mọ opọ mị ameerạ bọ pạ ogbo phọ abidị mọ, ‘Rodon utuạn mọ mị ameeraam mọ oḅetenu esi aḍuugh odi ghan ni kụ ogbạ bọ siagbạ phọ roḅamaghị emụ amị ghisigh anạ.’ ”

bt 193-194 ¶13-14

“Oḍuomologhi Phọ Anạ Akpạr Ri!”

¹³ APọl aphighi imạ eḍeenhaan dị yira kotuughaạny eḍighi maạr lọ usighẹ iyira oghị omeremị ghisigh abuọ itooghị phọ loor emhụ iiseeny phọ ayira, kụ ogbaaghị odọ kirokirọ okpẹ oḅạm emhụ ayira, mọ yira awe dị rokomọgh ghan iiḅaghamị, ḅilẹ r’awe “okarạph otul.” APọl oo/seeny otooghiạ phọ r’ikpo-onhụ oophughemi pidị odị amoọgh siya arighirị r’odị idiphọ aTatulọs aḍighi bọ. APọl aphoomị loor odị aḅoorian r’olọgh eegu. R’amagheel, odị angọ ni ogey ogbaanaạn dị aagholaan. APọl aghaạph ni aghol “buọ aJu dị oḍuạ Esia kụ oru” m’obọ bidị mutu ni ghisigh odị otooghiạ phọ ogbạ ikarạph phọ odị aḍighi bọ oḅenị.—Iiḍighi 24:18, 19.

¹⁴ Idị ekạr bọ eḍighan elegh pọ, aPọl o/wilẹ ongọ ogbaanhaạn idị egbolomaam remeeraam mọ odị. R’akpọ ologhi, otelhedom mọ aḅilẹ ni aghaạph aghol oḍuom ologhi oḅetenu esi aḍuugh phọ odị amoọgh bọ, oghaạph phọ ophọn phọ epẹ omạn, m’akọm ni igbaragbarạ alọgh igbo abuọ aFarisi phọ r’abuọ aSadusi phọ. (Iiḍighi 23:6-10) Pạ ogbạ ophelaạm emhụ phọ odị, aPọl aghaạph ni akparamị oḍuom ologhi oḅetenu esi aḍuugh phọ. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị aPọl r’angọ ghan ogbaanhaạn ilọ aJizọs r’oḅeton esi aḍuugh phọ odị—iyaạr dị abuọ isophoghom mọ abuẹn phọ k/omeeraam ni bịn. (Iiḍighi 26:6-8, 22, 23) Ii, oghaạph oḅetenu esi aḍuugh phọ—kuolọ ekạr ekpaariọm omeeraam aJizọs r’oḅetenu esi aḍuugh phọ odị—kụ ikạr bọ ekọm igbaragbarạ phọ.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Iiḍighi 23:6) Kụ mem dị edigheri PọI mọ buniin pạ phọ abuọ otuI aSadusi, buniin abuọ otuI aFarisi, odị amoogha ni pạ ookpomoghan phọ mọ, “Buọ asiya, mị onyọ aFarisi. Onyọ aFarisi kụ umạr imị. Mị adạgh agadạ asiagbạ rodon, idị eḍighi bọ mị amoọgh oḍuom oIoghi mọ bulọ momuughu koḅetenu ni esi aḍuugh phọ.”

nwtsty iyaạr otuughạ dị edi Iiḍ 23:6

mị onyọ aFarisi: Ibadị abuẹn orọl bọ siphẹ aḍita phọ ulhegheri ni Pọl. (Iiḍ 22:5) Iduọn odị aḅẹm bọ mọ onyọ aFarisi kụ amạr nyinọ phọ, aFarisi phọ ulhegheri ni mọ odị raḅẹm ghan mọ bidị oḍighi buniin phọ awe phọ. Bidị unaghanạn ni mọ aPọl oo/keleghi bidị, eḍighi bọ idị aFarisi phọ abuphẹ oḍighi aani bọ otul ikpolom awe phọ olhegheri bọ ni m’odị m’aḍighi onyọ aKristẹn dị amoọgh oophugh. Kuolọ siẹn oghaạph phọ ophọn, ikpo-onhụ phọ aPọl oḅẹm mọ onọ onyọ aFarisi onaghanạm idị eghịgh iphẹn phọ; aPọl phọ raḍeenaan ghan loor odị m’onọ onyọ aFarisi kparipẹ r’aSadusi loor esi dị odị ameeraam aani oḅeton esi aḍuugh phọ aFarisi phọ omeeraam bọ. Esi oḍighi iduọn phọ, odị amoọgh ḍiniin phọ aḍiitughiạn phọ r’aFarisi phọ odi aani bọ siphẹ. Eeni odị agbiighi mọ okar oghaạph phọ ophọn aremeeraam awe phọ egbaranaạn bọ keḍighi ni idị abuniin ikpolom awe phọ komeeraam ipẹ odị rakaạph bọ, kụ ighị ni ipẹ odị agbiighi bọ. (Iiḍ 23:7-9) Ikpo-onhụ phọ aPọl siphẹ Iiḍ 23:6 eḅilẹ kẹn ni eḅọph r’ipẹ odị aghaạph bọ ilọ aloor odị mem mọ odị rakaạph bọ ilọ ophelaạm emhụ odị ghisigh Uw-emạ phọ Agripạ. (Iiḍ 26:5) Ḅilẹ mem mọ odị arọl bọ epẹ Rom kụ agẹ bọ rakiọm Kristẹn phọ orọl bọ Filipai, aPọl aḅilẹ kẹn ni aghaạph aghol erua phọ odị idiphọ onyọ aFarisi. (Fil 3:5) Ekpẹ kẹn ni olọgh elhegh eten phọ epẹ oghaạph bọ oghol buniin aKristẹn dị oḍighi ghan ni otul aFarisi phọ siphẹ Iiḍ 15:5.

(Iiḍighi 24:24) AsiḍughuI otu reten, kụ aFeIịks r’aDrusiIa anịr odị, onyọ aJu, oru, kụ aFelịks arom mọ osighẹ Pọl oru, kụ anaghạn ipẹ dị aghaạph bọ iIọ omeeraam aKraist Jizọs.

(Iiḍighi 24:27) IyạI asiạ reten, kụ aPosiọs Festọs asighẹ esi phọ aFeIịks adạ eeIhe phọ kụ aFeIịks atuạn ni omoọgh aḍigey aḍien esi abuọ aJu phọ, bịn awiIẹ Pọl pạ otu ikoli phọ.

nwtsty iyaạr otuughạ dị edi Iiḍ 24:24

aDrusila: Odị kụ obạm siphẹ iraạr anmanyaạn phọ aHerọd oghaạph bọ oghol siphẹ Iiḍ 12:1, iduọn phọ pọ, aHerọd Agripạ I. Umhạr 38 C.E. kụ aḍighi umaranhi Agripạ II r’aBernice. AFelịks Otooghiạ phọ omuneniom iyạl olom odị. Odị aphụr ghan aạl Uw-emạ aSiria Azizus opọ Emesa, kụ aḅạm ikpoki aḅilẹ aạl Felịks lha phọ eḍighi bọ 54 C.E., mem dị odi 16 asiạ. Eeni etue ni eḍighi idị odị arọl aani ni mem mọ aPọl ameerạ bọ ghisigh aFelịks kụ aghaạph bọ “iIọ oḍighi aruukuan, r’ophamaghạn aloor, r’aḍio iiruẹn iIọ oye r’oye.” (Iiḍ 24:25) Mem mọ aFelịks aḅọgh bọ itooghị phọ angọ Festọs, odị “atuạn ni omoọgh aḍigey aḍien esi abuọ aJu phọ,” bịn awilẹ Pọl siphẹ otu ikoli phọ, ibadị osighẹ m’odị aḍighi iduọn phọ pidị ologhi anhịr iḍoọgh phọ odị aḅaạl, opọ aḍighi bọ olọ aJu.—Iiḍ 24:27.

Ibạl ABaibul

(Iiḍighi 23:1-15) APọI akiririom aphogh ookpomoghan ikpoIom awe phọ, kụ aḅẹm mọ, “Bumor amị, mị asighẹ ni igey iitughiạn kụ odimom ghan bọ ghisigh Enaạn tutụ k’aḍio phọ arodon.” ² Kụ Ananayạs, uw-emụ opinyọn rikiạ phọ, atọ aḅenị buphẹ omereghạ bọ otuman nyodị mọ okpor onhụ odị. ³ APọI aḅenị nyodị mọ, “Nạ iikpe ooghạ dị ogbuI ophaIaḅaạl agbạ, Enaạn kekpor aani ni nyinạ. Nạ atoIọm agadạ otuạn ipẹ iiIogh phọ osoph ooruẹn ongọ amị, kụ nạ aḅilẹ asoor oIogh atọ mọ okpor onhụ amị?” ⁴ Kụ buphẹ omereghạ bọ otuman nyodị oḅẹm mọ, “Nạ ragurughi ghan uw-emụ opinyọn rikiạ phọ Enaạn?” ⁵ Kụ aPọl mọ, “Buọ asiya, mị aIegheri mọ odị kụ uw-emụ opinyọn rikiạ phọ, obọ mị mu/ḅẹm iduọn phọ, idị eḍighi bọ ogẹ ni pạ aḍinyạ iigbia phọ mọ ku/kaạph ghan ikarạph iIọ abuọ arumụ phọ.” ⁶ Kụ mem dị edigheri PọI mọ buniin pạ phọ abuọ otuI aSadusi, buniin abuọ otuI aFarisi, odị amoogha ni pạ ookpomoghan phọ mọ, “Buọ asiya, mị onyọ aFarisi. Onyọ aFarisi kụ umạr imị. Mị adạgh agadạ asiagbạ rodon, idị eḍighi bọ mị amoọgh oḍuom oIoghi mọ bulọ momuughu koḅetenu ni esi aḍuugh phọ.” ⁷ Idiphọ odị aḅẹm bọ iduọn phọ, bịn ogbaragbarạ asoor ogbo abuọ aFarisi phọ r’abuọ aSadusi phọ, kụ ookpomoghan phọ aayạ. ⁸ idị eḍighi bọ buọ aSadusi phọ roḅẹm ghan mọ oḅetenu esi aḍuugh o/Io ghan, mọ aruukpaạny Enaạn r’aruwaIoor i/Io ghan, kụ abuọ aFarisi phọ kụ umeeraam mọ iphẹn phọ edi ghan ni. ⁹ Kụ oboom oruonụ asoor, kụ buniin abutughemiạ iiIogh phọ dị oḍighan Farisi phọ oḅerenu omereghạ iIọ okparamiọm kụ obẹm mọ, “Yoor u/miịn ikarạph dị oye phọ ophọn aḍighi. Iini uwaIoor mughumọ ookpaạny Enaạn kụ aghaạph bọ aḅenị nyodị.” ¹⁰ Kụ mem dị ogbaragbarạ phọ maphughạn, uw-emụ abuọ eghạm mọ rakiiIaan mọ oḍighom iyaạr buẹn kopanyị PọI, kụ atọ aḅenị we phọ odị mọ osoor ude oziton nyodị bidị aạr, osighẹ oghị marugh abuọ eghạm mọ kụ olọgh. ¹¹ Kụ ḍughuI phọ aḍiphẹ etum bọ pạ, Omoọgh-we phọ aru ni ameerạ atuman nyodị kụ aḅenị mọ, “Moọgh okparạm. Idiphọ nạ aghaạph bọ iIọ amị epẹ JeruseIem kụ idị nạ kughaaphaạn ni imị epẹ Rom.” ¹² Reḅaạl kụ buọ aJu phọ oḍigh egir kụ oghunya Ioor abidị kụ oḅẹm mọ abunọ ko/Ie, ḅiIẹ ko/pughọI tutụ bunọ oghiigh PọI. ¹³ Kụ aḍita abuẹn phọ ipeI Ii erubal awe. ¹⁴ Kụ bidị oghị k’uw-emụ opinyọn rikiạ phọ r’ikumor awe phọ kụ oḅẹm mọ, “Yoor moghunya iikunya okiran iyọ mọ yoor iyaạr ko/Ie tutụ yoor oghiigh Pọl. ¹⁵ Iphẹn kụ idị nyina r’ookpomoghan ikpolom awe phọ keḍighi. Itom eghị eḅenị uw-emụ abuọ eghạm mọ mọ asighẹ Pọl aru, Ioor esi dị nyina eḅilẹ ni emoọgh raraạr opuru yogh odị. Kụ yoor kogon ni epẹ eten okiigh nyodị.”

JANUARY 21-27

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | IIḌIGHI 25-26

“APọl Asighẹ Ḍighiton Phọ Aghiomaạn Siza kụ Aḅilẹ Angọ Ogbaanaạn Uw-emạ Phọ Herọd Agripạ”

(Iiḍighi 25:11) Eru dị mị akạ oIogh dị ekpeanaạn oghiigh amị, pọ mị u/keI omugh; kụ eru dị ipẹ bidị rugbaanaạn bọ imị i/tu igey, pọ oye o/lo dị kusighẹ imị angọ bidị. Mị masighẹ ḍighiton phọ amị rakiomaạn Siza uw-emạ phọ aRom!”

bt 198 ¶6

“Mị Masighẹ Ḍighiton phọ amị Rakiomaạn Siza!”

⁶ Aḍiḅeraạn phọ aFestọs oḍighi ipẹ abuọ aJu phọ rowạ bọ m’itue ni esighenhọm ghuḍum aPọl. Esi iduọn phọ, aPọl asighẹ aḍighinom elhiom mọ epẹ odị amoọgh bọ idiphọ onyọ aRom. Odị aḅenị Festọs mọ: “Mị u/meera. Mị rawạ ni dị uw-emạ phọ aRom kụ kaghaạph ḍighiton phọ amị. Isiphẹ kụ ikpẹ orọl oghaạph aḍighiton phọ. Mị u/piomạn buọ aJu phọ, idiphọ nạ aIegheri bọ ni. . . . Mị masighẹ ḍighiton phọ amị rakiomaạn Siza uw-emạ phọ aRom.” Nạ masighẹ onhụ anạ kụ aḅemọm iduọn phọ, pọ nạ ka/tue mun aaḅemiọn. AFestọs adạgh siẹn phọ kụ aḅẹm mọ: “Nạ masighẹ bọ ḍighiton phọ anạ aghiomaạn Siza, pọ nạ kakị ni k’aSiza phọ.” (Iiḍighi 25:10-12) Esi osighẹ aḍighiton phọ oghiomaạn agadạ iiruẹn dị abụgh, aPọl aphighi eḍeenhaan angọ bugey aKristẹn rodon. Mem dị abuọ isophoghom mọ kụ rokparaghạ ghan okọm “iiḅaghamị esi aḍien olhogh phọ,” Abugbaanhaạn AJihova rosighẹ ghan ni koḍighinom iikolobian dị edaphạn olhogh phọ, ogbạ omeremị iiḅi iinaghạn phọ.—Ps. 94:20.

(Iiḍighi 26:1-3) Agripạ aḅenị ni Pọl mọ, “Mongọ nyinạ eepoogh mọ kaạph aani.” Kụ aPọl asele ḍighaạgh phọ odị, kụ agbạ opheIaạm emụ mọ: ² “Nạ Agripạ odaạm emạ phọ, mị akpetaan ni ooḅi owol dị mị ameerạ ghisigh anạ kụ ogbạ ophelaạm emụ amị rodon omaaghị araraạr phọ ipẹ abuọ aJu phọ otụ bọ kụ rugbaghaghaạm bọ imị, ³ idị eḍighi bọ nạ akạr ri atolạn dọl r’eḍighinom iyaạr abuọ aJu phọ. Iduọn kụ iḍighi kụ mị raaḅereghiạn ni nyinạ mọ Ier ri rurụ anaghạn iphẹn mị kagbạ bọ.

bt 198-201 ¶10-16

“Mị Masighẹ Ḍighiton phọ amị Rakiomaạn Siza!”

¹⁰ R’olọgh eegu aPọl asereghiạn ni Uw-emạ phọ Agripạ ongọ odị eepogh omeerạ aghisigh odị kụ ogbạ ophelaạm emụ odị, amạ amiteom mọ uw-emạ phọ akạr ri atolạn dọl r’iḍighinom araraạr abuọ aJu phọ. Kụ aPọl agbi oghaạph ilọ aḍigbaany adọl aghuḍum mọ odị mọ: “Mị uḍighan otul aFarisi phọ olom bọ opu bunọn siphẹ ooko ghan iilogh abuọ aJu phọ.” (Iiḍighi 26:5) Idiphọ onyọ aFarisi, aPọl amoọgh oḍuom ologhi ilọ eeruanaan aMesaya phọ. Nyiidiphọ, idiphọ onyọ aKristẹn, r’akpọ oḅio odị akaạph ramiteom mọ aJizọs Kraist kụ aMesaya phọ okori ghan bọ k’aḍio phọ. Abuẹn ogbaaghị bọ siagbạ phọ oḅạm emụ odị r’odị oḅọph omeeraam—iḍuọn phọ pọ, oḍuom ologhi dị aruguanaan phọ Enaạn aguanaan bọ burudẹ phọ abidị k’emunughan—kụ olhogh phọ aPọl asoor bọ. Araghaạph phọ iphẹn phọ meḍighi iyaạr dị Agripạ akạr rawạ onaghạn araghaạph phọ aPọl.

¹¹ R’akaạph bọ ilọ eten iigamaniạn phọ odị azoọm ghan bọ Kristẹn phọ, aPọl aḅẹm mọ: “Mị r’aIoor amị uutughiạn ni mọ ekpẹ ni eenan abuIọ rokoI ghan ḍien phọ aJizọs opọ aNazerẹt phọ . . . Uphin ghan ologhi amị igey dị tutụ mị aghị ghan ni ramạ inọn areeIhe omiinẹ abidị.” (Iiḍighi 26:9-11) Siẹn phọ i/ḍighi idị aPọl r’aatuma ghan. Ibadị awe ulhegheri ni ipẹ odị agbiphoghọm ghan bọ Kristẹn phọ. (Gal 1:13, 23) Eeni Agripạ aakia ghan ni mọ. ‘Eeghe kụ inme bọ odọ phọ oye phọ ophọn?’.

¹² Ikpo-onhụ phọ aPọl edaphạn bọ siẹn imiteom ni ophagharanaạn phọ: “Mị utuạn ni iduọn phọ kụ rakị Damaskọs r’iikpọ phọ abuọ arumụ abupinyọn rikiạ phọ ungọ bọ imị. Ye phọ, reteẹny ogbo ootaany, mị amiịn epẹ eten phọ ḍiḅaạl dị enmananmanạ epu erumuḍio phọ, dị eḍuạ k’akẹ isoorom imị r’abuphẹ udạph bọ imị ekoom. Kụ oomo phọ ayoor omeleghu ude, kụ mị anaghạn eḍọgh onhụ aHibru dị imạgh ghan imị mọ, ‘SọI, Sọl, uḍighi bọ ika kụ nạ rugbiphoghọm bọ imị nuụn? Ekạr ri ekpạr dị nạ kakuph ookạ.’ Kụ mị apuru mọ, ‘Nạ anhiạn, Omoọgh-we?’ Kụ Omoọgh-we phọ aḅẹm mọ, ‘Mị aJizọs phọ nạ ragbiphoghọm bọ.’ ”—Iiḍighi 26:12-15.

¹³ Kụ iyaạr oḍigh aḍiigu phọ ephẹn egbi bọ omite phọ, aPọl eten dị omaaniọm mamiigh ni ‘rakuph ookạ.’ Idiphọ oye akuph ookạ kaḍighima bọ ni maạr, aPọl alọgh ooto r’osooromineen siya phọ odị r’Enaạn esi oḍighi idị egbạgh r’ogbi Enaạn. Esi omitenaan aPọl epẹ eten aDamaskọs phọ, aJizọs phọ moḅeton bọ aḍighi idị oye phọ ophọn awạ bọ ni oḍighi agey kụ ookeleghi bọ anme ologhi.—Jọn 16:1, 2.

¹⁴ Okạr agey aPọl anmeeghi ni raraạr eten dị eḍighan elhegh siphẹ aghuḍum mọ odị. Raḅaanaạn bọ Agripạ, odị aḅenị mọ: “Esi iduọn phọ mị u/moọgh oḅom emụ iIọ ipẹ mị amiịn bọ uḍien phọ. Mị uphụr ri arọI Damaskọs r’aJeruseIem, kụ areIhe yogh oomo aramạ phọ aJudia r’ipẹ aruuruen phọ, oghaạph ghan mọ bidị okiton esi ikarạph phọ abidị osoman Enaạn, oḅiIẹ oḍighi ghan iIọ emeeraam mọ bidị mokiton ni.” (Iiḍighi 26:19, 20) Esi ibadị asiạ, aPọl raḍighi ghan oḍighi phọ aJizọs Kraist atọ bọ aḅenị nyodị siphẹ uḍien ootaany phọ. Eeghe kụ iḍuạ emite? Abuphẹ omegheron bọ oghị esi iiḅi iinaghạn phọ aPọl aghaạph bọ ukiton ni esi aḍiḅoriạ adọl ogbaaghị okpẹ phọ abidị, ooghiraan osoman Enaạn. Abuẹn phọ uḅilẹ oḍighi buphooneẹn awe siphẹ eelhe phọ, oḅilẹ onaghanạn ghan iilhogh eelhe phọ.

¹⁵ Toroboiperolbọ, onmia phọ ophọn phọ o/mạn iyaạr esi aJu phọ rosophoghom bọ Pọl. APọl aḅẹm mọ: “Kụ esi iphẹn phọ kụ edị buọ aJu phọ usiph bọ imị pạ otu iiḅereghị phọ owaaghị ghan iIọ oghiigh amị. Enaạn kụ riloghonaạn imị ḍighaạgh kụ mị odi bọ ni k’arodon akaạph ooḅi oghaạph phọ raḅenị ghan bubạm r’abugbogh.”—Iiḍighi 26:21, 22.

¹⁶ Idiphọ abugey aKristẹn, ookolhobian ghan “oomo amem ophagharanaạn dị” yira k’ongọ ilọ oḍuom ologhi phọ ayira. (1 Pit. 3:15) Mem lọ yira rokaaphạn buugboom iiruẹn r’abutooghiạ ilọ omeeraam mọ ayira, otuughaạny eten phọ epẹ aPọl aghaaphạn bọ Agripạ r’aFestọs kiloghonaạn ni iyira ḍighaạgh. Esi osighẹ olọgh eegu kụ oḅeniọm abidị idị igey aBaibul phọ menme sighuḍum awe enighemị—sighuḍum ayira r’abuphẹ onaghạn bọ dom mọ yira rogbeelom bọ—eeni ketue ni etir rokpom abugbogh abuọ itooghị phọ.

(Iiḍighi 26:28) Kụ Agripạ aḅenị Pọl mọ, “Nạ ragbiom ghan ologhi mọ siẹn ekulha amem mọ amuẹn phọ nạ katue ni uḍighi imị onyọ aKristẹn ḍughụm?”

bt 202 ¶18

“Mị Masighẹ Ḍighiton phọ amị Rakiomaạn Siza!”

¹⁸ APọl aphagharanaạn ni otooghiạ phọ mọ: “Festọs oboom oboom, mị eIaạI ra/ḍigh. Mị rakaạph ni ipẹ eru bọ inẹ. Nạ odaạm emạ phọ, aIegheri ni iphẹn phọ . . . Nạ Agripạ odaạm emạ phọ, nạ ameeraam ni ipẹ ariiI phọ Enaạn oghaạph bọ ḍughụm? Mị alegheri ni mọ nạ ameeraam ni.” Kụ Agripạ aḅenị Pọl mọ, “Nạ ragbiom ghan ologhi mọ siẹn ekulha amem mọ amuẹn phọ nạ katue ni uḍighi imị onyọ aKristẹn ḍughụm?” (Iiḍighi 26:25-28) Ikpo-onhụ phọ iphẹn, mughumọ igey ni obobọ k/igey, eḍeenhaan mọ ogbaanhaạn phọ aPọl atir ri agey uw-emạ phọ.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Iiḍighi 26:20) Mị uphụr ri arọI Damaskọs r’aJeruseIem, kụ areIhe yogh oomo aramạ phọ aJudia r’ipẹ aruuruen phọ, oghaạph ghan mọ bidị okiton esi ikarạph phọ abidị osoman Enaạn, oḅiIẹ oḍighi ghan iIọ emeeraam mọ bidị mokiton ni.

nwtsty iyaạr otuughạ dị edi Iiḍ 26:20

okiton esi ikarạph: Ekpo-onhụ aGrik phọ osighẹ bọ oḍighinom siẹn phọ, ophogh anyụ r’anyụ remạ ghan “onme ologhi oye,” iduọn phọ pọ onme iitughiạn, aroozọ, obobọ igbiighi. Siẹn oghaạph phọ ophọn, oroma “okiton esi ikarạph” phọ edaphạn ikpo-onhụ phọ eḅẹm bọ mọ osoman Enaạn, esi iduọn phọ remạ ghan siya oye phọ r’Enaạn. Oḅẹm mọ oye phọ m’akạr akiton, pọ amoọgh oḍighi ghan ilọ emeeraam mọ odị makiton ni. Iduọn phọ pọ, iḍighinom araraạr phọ odị kekạr ri eḍeenhaan mọ odị m’akạr anmia siphẹ ologhi phọ r’aroozọ phọ odị.

(Iiḍighi 26:27) Nạ Agripạ odaạm emạ phọ, nạ ameeraam ni ipẹ ariiI phọ Enaạn oghaạph bọ ḍughụm? Mị alegheri ni mọ nạ ameeraam ni.”

w03 11/15 16-17 ¶14

Loghonaạn Ḍighaạgh Bunhọn Onaghạn Adom Omhạr Phọ

¹⁴ APọl alhegheri ni mọ Agripạ phọ onyọ aJu odaphạn ḍien phọ odị. Dị adaphạn olhegheri iyaạr phọ Agripạ ilọ itughemị abuọ aJu phọ, aPọl aḅẹm mọ “Inọn idị mị rakaạph ghan i/Io, omuton ipẹ ariil phọ r’aMozis oghaạph bọ mọ kemite ni” dị egbolhomaam ḍuugh r’oḅilẹ oḅeton aMesaya phọ. (Iiḍighi 26:22, 23) Raḅaanhaạn bọ Agripạ, aPọl apuru mọ: “Nạ Agripạ odaạm emạ phọ, nạ ameeraam ni ipẹ ariiI phọ Enaạn oghaạph bọ ḍughụm?” Agripạ asoman ni iiḅaghamị. Eḍighi maạr lọ aḅẹm mọ odị o/meeraam riil phọ, pọ eghuan phọ odị idiphọ onyọ aJu k’epe ni. Kụ ameeraam ipẹ aPọl rakaạph bọ, pọ odị m’aḍighan butelhedom mọ esi ogbo, bịn k’oḅẹm mọ odị m’aḍighi onyọ aKristẹn. R’osụ ologhi aPọl aphagharanaạn ni ḍipuru phọ odị apuru bọ, kụ aḅẹm mọ: “Mị alegheri ni mọ nạ ameeraam ni.” Inyu Agripạ phọ oghaạph eeghe? Agripạ aḅenị Pọl mọ, “Nạ ragbiom ghan ologhi mọ siẹn ekulha amem mọ amuẹn phọ nạ katue ni uḍighi imị onyọ aKristẹn ḍughụm?.” (Iiḍighi 26:27, 28) Ii obọ Agripạ phọ o/ḍighi onyọ aKristẹn, kuolọ aPọl arue ni aloghonaạn ḍighaạgh dị anaghạn dom mọ.—Hibru 4:12.

Ibạl aBaibul

(Iiḍighi 25:1-12) Kụ aFestọs roru rosi pạ eeIhe phọ, iraạr aḍughul otu reten, kụ aḍuạ Sizaria aghị JeruseIem. ² Kụ abuọ arumụ abupinyọn rikiạ phọ r’ikpolom awe abuọ aJu phọ ogbạ iilogh phọ bidị osiph bọ PọI oḅenị Festọs. ³ Kụ bidị ooḅereghiạn nyodị mọ aḍighi bunọ iiḅi, ameeraam mọ oḅuIemi PọI ephẹn JeruseIem, Ioor esi dị bidị uwạ ghan omoọgh eepoogh okori odị eten oghiigh. ⁴ AFestọs aphagharanaạn bidị mọ, “Loor esi dị aPọI odi bọ ikoIi phọ epẹ Sizaria, kụ mị r’aIoor amị kanuụn bọ ni aḅuIa epẹ. ⁵ “abuọ arumụ phọ anyina udạph imị oghị epẹ ogbạ ikarạph phọ aPọI aḍighi bọ.” ⁶ AFestọs roroIạn r’abidị esi ophanyạ mọ ḍioph aḍughuI otu, kụ odị aḅuIa epẹ Sizaria, kụ ḍio phọ etum bọ pạ odị arolọm agadạ iiruẹn phọ, kụ arom mọ osighẹ Pọl aru. ⁷ Kụ mem dị aPọI aru asi buọ aJu phọ oḍuạ bọ JeruseIem oru umereghạ ni okoom nyodị ogbaaghị iikparạ iiIogh oḅamaghị emụ odị, kụ arị bidị u/tue ugbạ umiteom uIọgh ephigh. ⁸ Kụ aPọI agbạ rapeIaạm emụ odị kụ aḅẹm mọ, “Mị u/ḍighi iyaạr dị epiomạn esi iiIogh abuọ aJu phọ r’otu iiḅereghị phọ r’uw-emạ phọ aRom.” ⁹ Kụ aFestọs awạ ghan omoọgh aḍiiḅi aḍien esi abuọ aJu phọ kụ aḅẹm mọ, “Nạ rawạ ni oghị aJeruseIem kụ orọl oghaạph aḍighiton phọ anạ ghisigh amị ḍughụm?” ¹⁰ Kụ aPọl aḅẹm mọ, “Mị u/meera. Mị rawạ ni dị uw-emạ phọ aRom kụ kaghaạph ḍighiton phọ amị. Isiphẹ kụ ikpẹ orọl oghaạph aḍighiton phọ. Mị u/piomạn buọ aJu phọ, idiphọ nạ aIegheri bọ ni. ¹¹ Eru dị mị akạ oIogh dị ekpeanaạn oghiigh amị, pọ mị u/keI omugh; kụ eru dị ipẹ bidị rugbaanaạn bọ imị i/tu igey, pọ oye o/lo dị kusighẹ imị angọ bidị. Mị masighẹ ḍighiton phọ amị rakiomaạn Siza uw-emạ phọ aRom!” ¹² Kụ aFestọs rozu rurụ buọ oroma phọ odị, kụ aphagharanaạn mọ, “Nạ masighẹ bọ ḍighiton phọ anạ aghiomaạn Siza, pọ nạ kakị ni k’aSiza phọ.”

JANUARY 28–FEBRUARY 3

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | IIḌIGHI 27-28

“APọl Aḍigh Oghuugh Anyeene Rom”

(Iiḍighi 27:23, 24) Idị eḍighi bọ, ḍughul phọ aḍiẹn eḅaạl bọ rodon, ookpaạny Enaạn phọ epẹ imoọgh bọ imị kụ mị raaseeny ghan bọ aru ni ameerạ iigaạny amị ²⁴ Kụ uḅenị imị mọ, ‘PọI, ka/kiiIaan. Nạ kameerạ ni ghisigh aSiza. Pogh aani, Enaạn metuạn emụ anạ eḍighi dị r’eniịn emụ abuphẹ r’anạ oḍigh bọ oghuugh phọ ke/pe.’

bt 208 ¶15

“R’oniin Onyọ Anyina Ka/pe”

¹⁵ Eeni aPọl angọ ghan ogbaanhaạn ibadị siphẹ oghuugh phọ ilọ “oḍuom ologhi phọ, mọ Enaạn kemuneni ni ipẹ dị aguanaan bọ.” (Iiḍighi 26:6; Kọl 1:5) Nyiidiphọ, r’oghuugh dị raḅi, aPọl angọ ni riphigh oḍuom ologhi ilọ anyiidiphọ. Odị aḅẹm mọ: “Ḍughul phọ aḍiẹn eḅaạl bọ rodon ookpaạny Enaạn . . . aru ni ameerạ iigaạny amị kụ uḅenị imị mọ, ‘PọI, ka/kiiIaan. Nạ kameerạ ni ghisigh aSiza. Pogh aani, Enaạn metuạn emụ anạ eḍighi dị r’eniịn emụ abuphẹ r’anạ oḍigh bọ oghuugh phọ ke/pe.’ ” APọl aḅenị bidị mọ: “Esi iphẹn phọ, we phọ, imoọgh ni akpọ oIoghi. Mị ameeraam ni mọ Enaạn ketuụgh ni idiphọ moghaạph bọ uḅenị imị eḍighi. Kuolọ yira kogbanạ ni eniin ekpu-ogbo.”—Iiḍighi 27:23-26.

(Iiḍighi 28:1, 2) Yoor mokpetenaan opunughu, kụ ogbi oIegheri mọ ekpu-ogbo phọ ughoI mọ aMaItạ. ² Abuọ emạ phọ uphạm ni iyoor egey ephamạm. OIophiạ r’osipheeny phọ iphughạn ni, kụ bidị okpoonị niạn mọ yoor oonmạ.   

bt 209 ¶18

“R’oniin Onyọ Anyina Ka/pe”

¹⁸ Iruni emite idị abuẹn okpetenaan bọ mosi siphẹ ekpu ogbo phọ aMaltạ, esoorom aSisili. Abuọ emạ phọ uphạm ni bidị “egey ephamạm.” (Iiḍighi 28:2) Bidị ukpoonị niạn mọ aruuruen phọ mophunughu bọ r’osipheeny phọ oonmạ. Aniạn phọ ighologholomị ni bidị etigheri osipheeny r’olophiạ phọ. Iḅilẹ kẹn ni emiteom iiḍaạny.

bt 210 ¶21

“R’oniin Onyọ Anyina Ka/pe”

²¹ APubliọs oolhạ emhạ phọ atugh ephẹn phọ. Eeni odị kụ aḍighi ogbogh onyọ aRom dị arọl Maltạ. ALuk aḅẹm mọ odị kụ “oolhạ emạ phọ,” asighẹ aḍighinom okạr ikpo onhụ dị omiịn loor iyạl araraạr dị opọgh ogeeghị igẹ epẹ Maltạ. Oye phọ ophọn phọ aphạm ni Pọl r’abuerị phọ awe phọ egey ephamạm esi iraạr aḍughul otu. Toroboiperolbọ, aIoor odẹ aPubIiọs i/moon. Nyeẹn phọ kẹn ni aLuk atuụgh bịn aghaạph dọl e/moon phọ. ALuk agẹ mọ “osipheeny r’amunum-oguạ kụ iiḅaghamị,” amaạr bịn agbạ ipẹ e/moon phọ erọl bọ. APọl aaḅereghinaạn ni oye phọ azụ ḍighaạgh emhụ aḍume. Iphẹn phọ iḍighi ni idị abuọ emhạ phọ osighẹ oruughi bunhọn abudị u/moonogh aani dị kookonom yogh, ku abidị ongooghị Pọl r’abuerị phọ awe phọ raraạr dị ekuom bidị.—Iiḍighi 28:7-10.

(Iiḍighi 28:16, 17) Yoor oru bọ osi Rom, ungọ ni PọI eepoogh mọ arọI Ii ḍiọ odị, kụ olọ onyọ eghạm akori ghan ni nyodị. ¹⁷ Iraạr aḍughuI otu reten, kụ aPọl aagbologh oomo ikpolom awe abuọ aJu phọ, kụ aḅenị bidị mọ, “Buọ asiya, mị maạr u/ḍighi dị epiomạn esi awe phọ ayira r’eḍighinom iyaạr aburudẹ aburudẹ phọ ayira, kụ usighẹ bọ ni imị onyọ ikoIi k’epẹ Jeruselem oḅilẹ uḅọgh imị olọgh raghaạgh abuọ aRom.

bt 213 ¶10

“Angọ Ogey Ogbaanhaạn”

¹⁰ Mem dị aḍita phọ osi Rom, “ungọ ni PọI eepoogh mọ arọI Ii ḍiọ odị, kụ olọ onyọ eghạm akori ghan ni nyodị.” (Iiḍighi 28:16) Onyọ ikoli dị u/kasaghiọm otu ikoli, ulọgh ghan izime phọ kụ okasiọm r’onyọ eghạm mọ rakori bọ nyodị obọ kasuma ghan bọ. Ghalamọ r’iduọn phọ ni, aPọl aḍighi okaaphọm ilọ Omhạr phọ, dị izime ke/tue ekpomori onhụ phọ. Esi iduọn phọ, odị rophooghian iraạr aḍughul otu loor eedoọny erelhe phọ, odị aakpomoghi ikpolom awe aJu phọ odi bọ Rom oḍeenhaan aloor odị ḅilẹ r’ongọ ogbaanhaạn.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

(Iiḍighi 27:9) Yoor ubia ni dị tutụ ariiḍio phọ buọ aJu phọ rotuạn ghan bọ iiḅereghị korọI okoọny meru eten. EreIhe oghuugh mekpạr kụ aPọI aroma bidị mọ

nwtsty iyaạr otuughạ dị edi Iiḍ 27:9

ariiḍio otuạn iiḅereghị orọI okoọny: Obobọ “orọl okoọny iiḅereghị osoor phọ” iduọn phọ pọ, “okoọny.” Ekpo onhụ aGrik phọ oghol bọ mọ “okoọny phọ” remạ ghan ogina itọ phọ erọl bọ eeḍiạn olhogh phọ aMozis, iduọn phọ pọ, orọl okoọny dị emoọgh muḅọph r’Ariiḍio otuạn Iiḅereghị Orọl Okoọny Phọ lhạ lhạ lhạ phọ, oghol ghan bọ kẹn mọ Yom Kippur (onhụ aHibru, yohm hak·kip·pu·rimʹ, “aḍio ookpereghi”). (Le 16:29-31; 23:26-32; Nu 29:7; miịn Glossary, “Day of Atonement.”) Ikpo onhụ phọ “omiinẹ aloor oye phọ,” osighẹ bọ oḍighinom dị emoọgh muḅọph r’Ariiḍio Otuạn Iiḅereghi Orọl Okoọny phọ, onaghanạn mọ remạ ghan ibadị araraạr phọ ipẹ oye phọ kaḍighi bọ omiinẹ aloor phọ eḅaramaạm orọl okoọny phọ. (Le 16:29, igẹ dị edi ude) Osighẹ oḍighinom ekpo onhụ phọ “okoọny phọ” siphẹ Iiḍ 27:9 emeeraam aani mọ eḅẹl eten dị osighẹ ghan oliọm loor phọ idiphọ oḍighi ghan bọ Riiḍio Iiḅereghị phọ pọ orọl okoọny. Ariiḍio Otuạn Iiḅereghị Orọl Okoọny phọ imeelom ghan mem dị aSeptember ramuneen obobọ emiighom October.

(Iiḍighi 28:11) Iraạr unwanyụ reten, kụ yoor oḍighan aani oghuugh dị oghol mọ aKastọr r’aPolụks, dị aḍuạ Aleksandriạ kụ aru arọl pạ runwanyụ eephoọm mọ.

nwtsty iyaạr otuughạ dị edi Iiḍ 28:11

aKastọr r’aPolụks: (Anmụny aZeus) Odaphạn iphirigba aGris r’aRom, “Anmụny aZeus” phọ (onhụ aGrik, Di·oʹskou·roi) uḍighi aKastọr r’aPolụks, anmụny emụgh phọ Zues (Jupiter) r’Ukueni phọ aSparta aLeda dị omạr iyạl. Epel iphẹn phọ, usighẹ bidị idiphọ abudị rokoph ghan bukiilom arunwunyarụ, dị kotue ni opẹl we lọ rowạ oḅi abazị. Oomo ariphigh phọ iphẹn oghaạph bọ ilọ iyaạr phọ okạ bọ pạ aghisigh oghuugh phọ eḍighi enhọn iyaạr dị emạ eḍeenaan mọ oye phọ agẹ bọ oghaạph phọ akạr ri amiịn ipẹ emite bọ kụ agẹ.

Ibạl ABaibul

(Iiḍighi 27:1-12) Mem dị mogu bọ mọ yoor koḍigh oghuugh kụ okị Itali, kụ oḅọgh Pọl r’abunọn abuọ ikoli ongọ nyoniin ogbogh onyọ eghạm, dị oghol mọ aJuliọs, olọ ekpịgh Ogostọs. ² Kụ oniin oboom oghuugh dị aḍuạ Adramitiọm rakị risiḍia eeIhe Esia arọl Ii pạ kụ yoor oḍigh aani. Kụ Aristakọs olọ aTesalonikạ eelhe aMasidonia uḍighan ni iyoor, kụ omiteom oghuugh phọ. ³ Kụ yoor osi Saidon ḍio phọ aḍiphẹ etum bọ pạ, kụ aJuliọs aseeghị ni Pọl angoọm eepoogh mọ odị aghị ni aaphoghogh righirị odị dị komaạr opạm nyodi. ⁴ Oḅilẹ omiteom oghuugh phọ bịn oghim udạ iyoor kụ yoor ogụr oghuugh phọ ongọ eliom ekpu-ogbo phọ aSaiprọs. ⁵ Kụ mem dị yoor mozoghị ophiịny-abazị phọ oḅeẹny risiḍia aSailisia r’aPamfiliạ, kụ yoor osi Maira eeIhe aLisia. ⁶ Epẹ kụ edị ogbogh onyọ eghạm mọ amiịn oghuugh dị aḍuạ Aleksandria rakị ItaIi, kụ usighẹ iyoor asaanyaạn. ⁷ Yoor ukoronaạn ni izoghị phọ r’iminimiịn iminighạn asiḍughul otu, kụ omeremị oghuugh phọ ogbo ophiịny phọ epẹ Knaidọs. Idiphọ oghim mọ u/meera mun bọ mọ yoor oghị ghisigh, kụ yoor ogụr oghuugh phọ oghiọm ḍighaạgh ekeeny ekpu-ogbo aKrit otenom ekuIeẹny aSaImoni. ⁸ R’iminimiịn kụ yoor oḅạr ogbạl ogbạl oghị osi esi dị oghoI mọ Fia Hevuns, dị etuman emạ aLasia. ⁹ Yoor ubia ni dị tutụ ariiḍio phọ buọ aJu phọ rotuạn ghan bọ iiḅereghị korọI okoọny meru eten. EreIhe oghuugh mekpạr kụ aPọI aroma bidị mọ, ¹⁰ “We phọ! Yira oḅilẹ omiteom oghuugh phọ, ke/nighẹ. Aruphua phọ r’oghuugh phọ bịn kụ ke/pe, arumụ awe kepe aani ni.” ¹¹ Kụ ogbogh onyọ eghạm mọ o/meera anaghanạn ghụn ipẹ uw-emụ oghuugh phọ r’uwo oghuugh phọ oghaạph bọ apuemi ipẹ aPọl. ¹² Esiḍia phọ re/nighẹ ghan orọI runwanyụ eephoọm mọ. Iduọn kụ iḍighi kụ ogbogh opol awe phọ oromoghiom mọ omiteom ni ophogh mọ kotue ni osi Finiks, eniin esiḍia aKrit dị egumọm omạn oghim mọ, kụ orọl arunwanyụ eephoọm mọ.