Aḍikpooghinheen Aḍinyạ Iḍiodi Phọ Dị “Mootariọn”
Aḍinueneẹn aḍinyạ Ein Gedi phọ omhiịn bọ k’alhạ phọ 1970 ilọ aạl i/tọl. Kuolọ mem dị ke/bia usighẹ 3-D kamarạ kụ ophoghomiom kụ ogbi omiịn mọ aḍinyạ phọ epamanạm pakirị igẹ aLeviticus, dị eḅaramaạm okạr aḍien phọ Enaạn
LHẠ phọ 1970, awe dị roguphogh ghan de kowaaghị raraạr umhiịn ni ḍikpooghinheen aḍinyạ dị aniạn melhe enhuemị epẹ Izrạl ekpisi dị oghol mọ Ein Gedi, etuman esiḍia aDead Sea phọ edi bọ epẹ erumuḍio phọ remeel ghan bọ. Bidị umhiịn ḍikpooghinheen aḍinyạ phọ siphẹ okuron asiạ phọ amuneniom bọ odiiny siẹn oghiil aKristẹn phọ, mem dị bidị roguph esi dị obughotu dị osụ niạn mem mọ ophiemi bọ emhạ phọ arọl ghan. Loor ipẹ aḍikpooghinheen aḍinyạ phọ erọl bọ, i/dugh dị oye katue amiịn abạl igẹ phọ; ko/tue kẹn ootariọn dị i/panyuạn. Toroboiperolbọ, bidị usighẹ 3-D kamarạ kụ ophoghomiom bịn omhiịn igẹ phọ edi bọ olhoghi aḍinyạ phọ etigheri iduọn bidị u/tue bọ uutariọn. R’ologhonhaạn aḍighaạgh omoom olhẹm asikomputa phọ bịn uḅilhẹ ni orue aạl igẹ phọ edi bọ ologhi aḍinyạ phọ.
Ophoghomiom bọ umhiịn eeghe? Aḍikpooghinheen aḍinyạ phọ igẹ aBaibul. Kụ igẹ phọ epamanạm iniin asiikpịgh emhiighom aḍinyạ phọ aLeviticus. Asiikpịgh aBaibul phọ ipẹ phọ iphamạm ni ḍikaraghị aḍien phọ Enaạn onhụ aHibru, eḍighi bọ inya ikpo igẹ phọ bịn. Ekịgh mudị ugẹ ḍikpooghineen aḍinyạ phọ igbo 50 C.E. r’400 C.E., aḍinyạ phọ aḍiẹn kụ meḍighi ḍikaraghị aḍigbaany aḍinyạ aBaibul aHibru dị mowaaghị omhiịn egbi k’amem mọ omhiịn bọ ikpooghineen arinyạ aDead Sea phọ. Odaphạn ḍinyạ iinhaghạn dị oghol mọ The Jerusalem Post, oye dị oghol mọ Gil Zohar aḅẹm mọ “kụ ogbi bọ owạ omhiịn aḍiparaparạ aḍikpooghinheen aḍinyạ phọ Ein Gedi ephạm bọ igẹ aLevitus phọ, “Ikpooghinheen Arinyạ aDead Sea phọ ogẹ bọ mem Oghiil Otu Iiḅereghị phọ Amuneniom bọ iyạl phọ, m’amhạn bọ 2,000 asiạ phọ, asighẹ 1000 asiạ kụ akupheriom odị oghol mọ Aleppo Codex dị ogẹ okuron asiạ phọ amuneniom bọ 10 siẹn oghiil aKristẹn phọ.” Awe dị okạr olegheri iyaạr uḅẹm mọ: igẹ aḍimoom aḍikpooghinheen aḍinyạ phọ aḍiẹn phọ eḍeenaan mọ igẹ aTorah phọ “omaạr bịn kụ oseere k’asimuunịr asiạ phọ, dị opiomạn abuphẹ rogẹ ghan bọ kotene u/ḍighom.”