EMHUOGHAẠPH ITUUGHẠ PHỌ 28
Kiọm Ghisigh Amhooghọm Suọ Oghiilhaan Enhaạn
“Opọ ratelhe ghan bọ eten aruukuan phọ rakiilhaan ghan aZihova.”—PROV. 14:2.
AḌUỌR PHỌ 122 Be Steadfast, Immovable!
OGHAẠPH OOKARAGHa
1-2. Idiphọ aLọt, ighẹn ipaanhaạn kụ idị aKristẹn osoman ḍio arodon?
IDỊ egbolhomaam raagharạ aḅirinhi phọ ophọn phọ, yira ologhoma aani idiphọ oye elhiom eḍighinhom iyaạr phọ Lọt alhoghoma bọ. Opọ “ekarạph eḍighinhom iyaạr abuyeelayeela awe ipesi phọ eeḅaghamị ghan bọ,” loor esi dị odị alhegheri ni mọ Odẹ k’akẹ phọ ayira akel li ikarạph aroozọ. (2 Pit. 2:7, 8) Oghiilhaan r’ephomhoghiạn Enhaạn inyu ni Lọt oghel ikarạph araagharạ awe phọ okoom bọ nyodị. Yira phọ kẹn odi igbo awe dị ophogh osooromhi obobọ u/lọgh eegu siigbu elhiom eḍighinhom iyaạr phọ aZihova. Ghalhamọ r’iduọn phọ ni, yira kotue ni otolhọm roozọ dị esererẹ eḍighi maạr dị yira ophamhanhạm ephomhoghiạn Enhaạn oḅilhẹ omhoọgh ogey oghiilhaan odị.—Prov. 14:2.
2 AZihova rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh oḍighi iduọn phọ esi ongọ ayira oroma okparamhị phọ odi bọ ḍinyạ aProverbs. Oomo aKristẹn, nmariịr r’alhephiri, iḍoọgh r’ikumor awe, kotue ni omooghọm suọ oromha osụ-olhoghi phọ odi bọ siphẹ phọ.
OGHIILHAAN ENHAẠN RUGHOPH GHAN IYIRA
Ewạ mọ oghel okarạph ooḅughonhaan ḅilhẹ r’aḍimhạgh oḍighi araraạr dị i/kpeanhaạn epẹ otu oḍighi phọ ayira (Miịn ekpịgh phọ 3)
3. Odaphạn Proverbs 17:3, eeghe kụ eniin ephigh otuạn oghoph ekpom mọ ayira? (Miịn kẹn afoto phọ.)
3 Ekpanhạ ephigh otuạn oghoph ekpom mọ ayira omaaniọm bọ pọ aloor esi dị aZihova raaḅeghiọn ghan ni kaphogh. Iphẹn phọ remạ ghan mọ odị ramiịn ghan ni k’epẹ olhoghi phọ, ka/nyụ r’anyụ bịn idiphọ awe romiịn ghan bọ. (Bạl Proverbs 17:3.) Odị kuphomhoghiạn ni iyira eḍighi maạr dị yira omuzeḍi ilhoghi ayira osụ-olhoghi phọ rangọ ghan bọ ghuḍum. (Jọn 4:14) Bịn yira ko/ngọ eepoogh dị ikạ aḅirinhi phọ aSetan kiphuẹ iyira. (1 Jọn 5:18, 19) Mem dị yira oḍuraan otuman aZihova, ephomhoghiạn phọ r’eegu phọ yira rolọgh ghan bọ nyodị kebụgh ni. Loor iduọn yira ro/wạ bọ oḍighi idị kepin esi Odẹ phọ ayira, kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oghel ghalhamọ r’aḍiitughiạn oḍighi ikarạph. Mem dị yira osoman odẹgh ophogh oḍighi ikarạph yira kopuruan siloor mọ, ‘Mị katuạn bọ eeghe kụ alegheri kụ aḍighi idị kepin esi Oye dị muḍeenhaan imhị ephomhoghiạn dị elheeny iduọn?’—1 Jọn 4:9, 10.
4. Ika kụ idị oghiilhaan aZihova aghoph oniin onyọ umaranhi asighẹ esi odẹgh ophogh?
4 AMarta, onyọ umaranhi epẹ Croatia dị asoman odẹgh ophogh opesi ipesi, agẹ mọ: “Ikparanhaạn ni imhị omhiịn araraạr eten dị eeleeny ḅilhẹ r’eenhan eephuạ oghelhọm ikarạph ekulha amem mọ. Kuolọ oghiilhaan aZihova kụ ughoph imhị.”b Ika kụ idị oghiilhaan Enhaạn aghoph bọ nyodị? AMarta aḅẹm mọ onọ aatughiạn ilọ ipẹ okarạph osopha kakọm bọ amiteom. Yira kotue ni oḍighi aani iniin phọ. Iikpiạ dị eeph epu pọ oḍighi idị aZihova kakururu, bịn oroph eepoogh ooseeny odị k’agee-pọ.—Gen. 6:5, 6.
5. Ipẹ emitenhaan bọ Leo etughemhị nyinhạ eeghe?
5 Mem dị yira rokiilhaan aZihova, yira ko/ḍigh righirị r’awe dị roḍighi ghan ikarạph. Onyọ umor dị oghol mọ Leo epẹ Congo, amhiịn ni ipẹ phọ. Odị r’oḍiiny muụm inya asiạ reten, odị amhiigh ni orelhean ikarạph arighirị. Odị aatughiạn ghan mọ iduọn onọ r’aloor kụ ra/ḍighi bọ ikarạph araraạr phọ, pọ odị o/ḍighi ikarạph oghị esi aZihova. Moọny amem bịn, ikarạph arighirị phọ erorori nyodị elhọgh ophughọl amiim otenhom okụ ḅilhẹ r’ipesi. Pọ kụ amem dị odị amhiigh ootughiạn ipẹ odẹ r’onhiin phọ odị otughemhị bọ nyodị siẹn igey phọ, ḅilhẹ r’oḅaạl olhoghi phọ odị maroph bọ. Eeghe kụ iḍuạ emite? Odị aḅilhẹ amhiigh oḍighi ipẹ enhighẹ bọ. R’olhoghonhaạn aḍighaạgh ikumor awe phọ, odị abulha ni esi aZihova. Rodon, odị aḅaạl li olhoghi rakumuan idiphọ okumor oye r’okọy eten dị agbatanhaạn.
6. Ilọ abughẹn iyạl anmariịr dị oghaạph omaaniọm kụ edị yira kooḅeghiọn?
6 Uguạ ooḅeghiọn Proverbs emhụ phọ 9, siphẹ eghaạph bọ ilọ iyạl anmariịr dị omherenyạn osụ-olhoghi r’elologhi. (Poghom Rom 5:14; Galetia 4:24.) Iduọn yira rooḅeghiọn bọ, legheri mọ orolạn esi dị u/ḅaạl ḅilhẹ r’asifoto aradaḅạ kụ imuza aḅirinhi phọ aSetan. (Efẹ. 4:19) Esi iduọn phọ, emạn ni maạr dị yira kokiọm ghisigh omoọgh oghiilhaan Enhaạn kụ oḍuạ esi ikarạph. (Prov. 16:6) Oomo phọ ayira mughumọ anmariịr obobọ alhephiri, kotue ni omooghọm suọ esi aBaibul phọ ephẹn phọ. Esi phọ eḅẹm mọ iyạl phọ anmariịr phọ romạgh ghan “weye dị iyaạr u/legheri.” Torobọ onyọ abidị raḅẹm ghan mọ, ‘Itu eḍigh otu elhe eḍien.’ (Prov. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Kuolọ oboom ogbaranhaạn odi ni esi ipẹ kemitenhaan bọ buphẹ omhegheron bọ ḍimhạgh iyạl anmariịr phọ.
KEL ḌIMHẠGH ELOLOGHI ANHỊR PHỌ
“Elologhi anhịr” phọ agbutọn ḍighaạgh ramạgh ghan ḍimhạgh dị ketorori engọ ikarạph iikpiạ (Miịn ekpịgh phọ 7)
7. Odaphạn Proverbs 9:13-18, eeghe kụ kemitenhaan buphẹ omhegheron bọ ḍimhạgh elologhi anhịr phọ? (Miịn kẹn afoto phọ.)
7 Ooḅeghiọn ḍimhạgh “elologhi anhịr” phọ. (Bạl Proverbs 9:13-18.) R’oḅom emhụ, odị ramạgh ghan ni oomo abuphẹ iyaạr u/legheri bọ mọ, “Itu eḍigh otu” elhe eḍien. Eeghe kụ memitenhaan bidị? “Awe lọ oghị k’odị komugh ni.” Eeni nạ atue ni aatughiạn oghaạph omaaniọm dị aghịgh nyoọn phọ siphẹ Proverbs. Uphụr iyira rurụ ilọ “anhịr ipesi” phọ mọ: “Nạ aghị k’odị, pọ nạ ratelhe eten aḍuugh.” (Prov. 2:11-19) Proverbs 5:3-10 epamanạm iphụr arurụ olọ onhọn “anhịr ipesi” mọ “eten phọ odị ratelhe bọ eten aḍuugh.”
8. Eeghe osopha kụ edị yira omhoọgh osopha?
8 Buphẹ ronaghạn bọ eḍọgh “elologhi anhịr” phọ kụ kosopha: Mughumọ bidị komegheron ni ḍimhạgh phọ odị obobọ kokel li. Eeni yira kosoman aani ni odọ osopha phọ ophọn phọ. Mem dị yira osoman ipesi obobọ sifoto aradaḅạ, idiphọ ipẹ edi bọ olhoghi asifim obobọ pạ intanẹt phọ, yira koḍighi ika?
9-10. Ighẹn kụ iniin ariphigh phọ yira kotuạn bọ okel roozọ orolhạn esi dị u/ḅaạl?
9 Imạ ariphigh otuạn oghel ipesi edi ni. Esi phọ eḅẹm mọ “elologhi anhịr” phọ raḅẹm ghan mọ: “Amuụm lọ omhi kụ radụgh ghan iboom.” “Amuụm lọ omhi” p’eeghe? ABaibul phọ atomaạm orolhạn esi dị budị maalhạn rokelhọm ghan idiphọ amuụm dị raamhanhamhi ghan oye. (Prov. 5:15-18) Olom r’anhịr dị maalhạn ni kotue ni okelhọm orolhạn esi. Kuolọ egbatanhaạn ni mem lọ rokaạph ilọ “amuụm lọ omhi.” Iphẹn phọ etue ni eḍighi ugbini ugbini, orolhạn esi dị u/ḅaạl. Iphẹn phọ egbor remite ghan ibooghiạn, idiphọ oḅạ rami ghan bọ ibooghiạn. “Amuụm lọ omhi” ramaạr ghan kadụgh mem lọ eghịgh mudị ko/siphom oye phọ. P’eeghe obia aloor! AZihova ramiịn ni oomo araraạr. Iyaạr i/lo dị eghiḍim eeleeny oroph akuuḅi aghisigh aZihova. Kụ iḍighi kụ iyaạr dị ‘redụgh’ i/lo esi amuphe phọ amuphẹ phọ. (1 Kọr. 6:9, 10) Kuolọ i/muneen siphẹ.
10 Orolhạn esi dị u/ḅaạl rakọm ghan umugholoor, olhoghoma e”moọgh maạr oḍighinhom, eghun dị u/wạ, ḅilhẹ rekạ ghan rughunotu. Eegholhaan ni mọ eḍighi ni osụ-olhoghi oghel “otu” r’eḍien elologhi anhịr phọ. Etigheri oroph asiya phọ abidị r’aZihova, ibadị awe dị aroozọ i/ḅaạl roḅọm ghan ni reezẹgh dị ketue ni ekọm ḍuugh epuụny. (Prov. 7:23, 26) Proverbs emhụ phọ 9 ekpịgh phọ 18 ekureri mọ: “Awe lọ oghị k’odị komugh ni.” Kuolọ eeghe kụ iḍighi kụ ibadị romegheron ghan bọ ḍimhạgh iikelheghian phọ odị rekọm ghan bọ ḍuugh?—Prov. 9:13-18.
11. Uḍighi ika kụ ophogh asifoto aradaḅạ ekạr bọ eḍighi ooto r’osooromineen?
11 Aḍiniin aḍiphil dị eetura pọ asifoto aradaḅạ. Abuniin rootughiạn ghan mọ ophogh asifoto aradaḅạ i/ḍighi ooto r’osooromineen. Kuolọ, asifoto aradaḅạ rekọm ghan ghụn ooto r’osooromineen, roofolha, ḅilhẹ relọgh ghan oye dọl ebenhẹ. Re/dugh ghan owulha asifoto dị i/ḅaạl mem dị oye phọ maphogh; ekpạr ogbuurogh osighẹ siphẹ olhoghi phọ. Idị epelhom siẹn, ophogh asifoto aradaḅạ re/kiigh ghan ikarạph aruuphuạ; kparipẹ ghụn reezaghamhị ghan. (Kọl. 3:5; Jems. 1:14, 15) Okạr agey, ibadị dị ropogh ghan sifoto aradaḅạ romeel ghan koḍighanhaan orolhạn esi dị u/ḅaạl.
12. Ika kụ idị yira koḍeenhaan mọ yira rokoronhaan ni esi asifoto dị kesumeẹny ruuphuạ dị i/ḅaạl?
12 Idiphọ aKristẹn, yira koḍighi ika eḍighi maạr dị afoto edaḅạ amite ekperenhom fon obobọ akomputa ayira? Ku/pogh r’ophogh. Iyaạr dị kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh oḍighi iduọn phọ pọ olhegheri mọ amasian phọ ayira r’aZihova kụ egbogh iyaạr dị yira omhoọgh. Ghalhamọ kẹn iniin asifoto dị i/ḍighi ni ilọ aradaḅạ bịn ketue ni esumeẹny ruuphuạ. Uḍighi ika kụ ewạ bọ m’oghel? Loor esi dị yira ko/wạ ghalhamọ r’ootughiạn ilọ olhe emhạ siphẹ ekpom mọ ayira. (Mat. 5:28, 29) Okumor oye ookpomhoghan dị oghol mọ David epẹ Thailand aḅẹm mọ: “Mị rapuruan ghan loor mọ: ‘Ghalhamọ asifoto phọ i/ḍighi ni ilọ aradaḅạ, keḅeraạn ni aZihova eḍighi maạr dị mị aghiọm ghisigh aphogh ghan ḍughụm?’ Odọ iitughiạn phọ iphẹn phọ reḍighi ghan idị mị kazọ r’osụ-olhoghi.”
13. Eeghe kụ rilhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh ozọ r’osụ-olhoghi?
13 Oghiilhaan oḍighi araraạr dị aZihova aghel kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh ozọ r’osụ-olhoghi. Oghiilhaan Enhaạn “kụ emhiighom,” obobọ iphighiom “osụ-olhoghi.” (Prov. 9:10) Yira omiịn iphẹn phọ siphẹ emhiighom aProverbs emhụ phọ 9, eghaạph bọ ilọ ophoriphọ anhịr phọ amherenyạn bọ “ogey osụ-olhoghi.”
MEGHERON ḌIMHẠGH “OGEY OSỤ-OLHOGHI PHỌ”
14. Ḍighẹn aḍimhạgh dị egbatanhaạn kụ edi siphẹ Proverbs 9:1-6?
14 Bạl Proverbs 9:1-6. Siẹn phọ yira omiịn ḍimhạgh dị eḍuạ k’Olemiạ phọ asụ bọ olhoghi apeleghiom, aḍighi bọ Zin r’Iphighiom ogey olhegheri iyaạr phọ kụ eru. (Prov. 2:6; Rom. 16:27) Siẹn phọ okaạph ilọ ogbogh otu dị omheremhiọm oḍual arokọ. Iphẹn phọ reḍeenhaan ghan mọ aZihova amaạr inmo ḅilhẹ ralọgh ghan ni otu torobọ oye dị rawạ ni orolhọm r’osụ-olhoghi phọ odị.
15. Enhaạn rumhạgh ghan iyira oḍighi eeghe?
15 AZihova kụ ogbogh Ongoọm ḅilhẹ r’onmoom inmo dị apelheghiom. Araagharạ phọ iphẹn phọ eganana ni siphẹ Proverbs emhụ phọ 9 esi anhịr phọ amherenyạn bọ “ogey osụ-olhoghi.” Esi phọ eḅẹm mọ anhịr phọ ophọn phọ mamhaạr aakolhobian eḍien r’inhạm ḅilhẹ r’amiim aḅamaghị idaabilị otọ k’odị. (Prov. 9:2) Kụ odaphạn siikpịgh phọ 4 r’ 5: “Odị [iduọn phọ pọ osụ-olhoghi] aḅenhị oye phọ olhoghi u/lo bọ mọ: ‘Tue, le eḍien amhị.’” Uḍighi ika kụ yira kokị bọ otọ k’ogey osụ-olhoghi ole eḍien phọ odị aakolhobian bọ? AZihova rawạ mọ anmụny phọ odị osụ-olhoghi oḅilhẹ omhoọgh oghoph. Odị o/wạ mọ ekarạph iyaạr imitenhaan iyira kụ yira ogbi osighẹ osuọm olhoghi. Pọ kụ iyaạr phọ “odị aseenhaan bọ osụ-olhoghi osighẹ oḍighinhom buọ aruukuan phọ.” (Prov. 2:7) Yira omhoọgh ogey oghiilhaan aZihova, kiphụ ghan iyira oḍighi idị eḅeraạn nyodị. Yira konaghạn oromha osụ-olhoghi phọ odị, kụ oḅaạl olhoghi osighẹ oḍighinhom.—Jems. 1:25.
16. Ika kụ idị oghiilhaan Enhaạn alhoghonhaạn ḍighaạgh Alain orue osopha osopha osụ-olhoghi, kụ eeghe kụ iḍuạ emite?
16 Omhiịn idị oghiilhaan Enhaạn alhoghonhaạn ḍighaạgh Alain osopha r’osụ-olhoghi. Odị okumor oye ookpomhoghan ḅilhẹ r’otughemhiạ otu askul. Odị aḅẹm mọ, “ibadị abuẹn r’amhị rotughemhị ghan bọ osighẹ sifim aradaḅạ idiphọ iyaạr dị retughemhị ghan we ilọ orolhạn esi.” Kuolọ ipẹ phọ ii/kelheghi Alain. Odị aḅẹm mọ, “oghiilhaan Enhaạn aḍighi idị mị asopha mọ mị ka/pogh sifim mọ ipẹ phọ. Kụ mị aḅilhẹ kẹn aḅenhị bidị iyaạr phọ eḍighi bọ.” Odị aḍighinhom ghan oromha “ogey osụ-olhoghi” phọ ilọ “oghiọm aghisigh orelhe eten olhegheri iyaạr phọ.” (Prov. 9:6) Loor aḍimheerạ phọ Alain, abuniin abutughemhiạ phọ momhiigh rotuughạ Baibul phọ oḅilhẹ rokị ghan ituughạ.
Omhegheron aḍimhạgh “ogey osụ-olhoghi” phọ ketorori engọ ghuḍum (Miịn siikpịgh phọ 17-18)
17-18. Buphẹ omhegheron bọ ḍimhạgh “ogey osụ-olhoghi” phọ rokelhọm ighẹn aḍisẹph kirokirọ, kụ komoọgh eeghe ghisigh? (Miịn kẹn afoto phọ.)
17 AZihova asighẹ eḍeenhaan iyạl anmariịr kụ uḍeenhaan iyira ilọ omhoọgh oḅaạl olhoghi epẹ ghisigh. Buphẹ phọ omhegheron bọ ḍimhạgh “elologhi anhịr phọ” rowạ ghan oghelhọm “eedughạ”dị eḍighi elọ ibooghiạn. Okạr oghaạph, bidị rogbon ghan oghelhọm aloor ilọ amem mọ bịn kowulha ipẹ ketọl bọ ghisigh. Iduọn phọ pọ bidị rotelhe “eten aḍuugh.”—Prov. 9:13, 17, 18.
18 P’eeghe idị egbatanhaạn r’abuphẹ omhegheron bọ ḍimhạgh “ogey osụ-olhoghi” phọ! Buphẹ oghị bọ k’odị rokelhọm ni emạ eḍien aruwaloor dị omhaạr ookolhobianhaan bidị. (Isa. 65:13) Dị eego esi oyil phọ Aizaya, aZihova aḅẹm mọ: “Unhaghanhạn imhị aḍighi ilọ mị aḅẹm, bịn nạ kale eḍien dị edụgh epu oomo ariiḍien.” (Isa. 55:1, 2) Yira rotuughạ ghan ophomhoghiạn ipẹ eḅeraạn bọ aZihova kụ oghel ipẹ odị alhọgh bọ ḍien. (Ps. 97:10) Kụ olhoghi ayira aḅaạl li iduọn yira romạgh aani bọ bunhọn omhooghọm aani asuọ “ogey osụ-olhoghi” phọ. Ekịgh mudị yira odi “riisi dị ephoph iboom siphẹ emhạ phọ,” kụ rogbeel ghan mọ: “Itu eḍigh, weye dị iyaạr u/legheri.” Asuọ dị yira r’abuphẹ omhegheron bọ ḍimhạgh phọ komoọgh ka/ḍighi olọ anyiidiphọ bịn, kuolọ katọl li bịn. Ii, odạph “eten olhegheri-iyaạr” phọ kingọ iyira eepoogh ‘orọl’ k’agee-pọ.—Prov. 9:3, 4, 6.
19. Dị emhoọgh muḅọph r’Ecclesiastes 12:13, 14, ewạ mọ osopha oḍighi eeghe? (Poghom igbe phọ “Oghiilhaan Enhaạn Rungọ Ghan Iyira Suọ.”)
19 Bạl Ecclesiastes 12:13, 14. Eḍighi ni idị oghiilhaan Enhaạn kakiọm ghisigh akoph rokpom mọ ayira kụ aḅilhẹ ulhoghonhaạn iyira ḍighaạgh osererẹ esi aroozọ r’eten aruwaloor siẹn eekunha okarạph aḅirinhi phọ ophọn. Oghiilhaan dị amhoon kunyu iyira oghiọm aghisigh omhạgh ghan ibadị awe lọ edugh oru owạ kụ oḅilhẹ omhooghọm aani suọ “ogey osụ-olhoghi” phọ.
AḌUỌR PHỌ 127 The Sort of Person I Should Be
a Ewạ mọ aKristẹn omhoọgh ogey oghiilhaan Enhaạn. Odọ oghiilhaan phọ ophọn phọ kaaḅakị ekpom mọ ayira aḅilhẹ ughoph iyira asighẹ esi ipesi r’asifoto aradaḅạ. Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ yira kooḅeghiọn Proverbs emhụ phọ 9, emiteom bọ ogbaranhaạn dị aḍighan elhegh igbo osụ-olhoghi r’elologhi, esi oḍighinhom iyạl anmariịr dị amaaniọm. Yira komooghọm ni suọ dị katọl abia siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ.
b Iniin asiḍien monme.