Jehovah Bigwoki

1, 2. I kine mukene waromo penye ki lapeny mene, dok labol macalo mene ma ginonge i Baibul ma gibino i wiwa?

TIKA dong ipenye kekeni ni: ‘Tika twona-ni bicang?’ Nyo ipenye ka ce dano mo ma imaro i pacowu nyo laremi mo twone bicang. Par ma kit meno pe rac ka itye ngat mo ma kome lit adada. Luker aryo bene gubedo ki par ma kit meno i kare pa lunebi Elia ki Elica. Kabaka Akajia, wod pa Akab ki Jejebel opoto ki i wang ot ci owanne ma oweko en openyo ni: ‘Tika awano man bicang?’ Lacen, Ben-adad Kabaka me Ciria onongo kome lit ma oweko en bene openyo ni: ‘Tika abicang ki i two man?’—2 Luker 1:2; 8:7, 8.

² Ki lok ada, wageno ni adwogi maber tye piwa kacel ki lutwo ma watye ka gwokogi-ni. Kadi bed kumeno, dano mapol gipenye ka ce Lubanga bitimo gin mo me konyogi. I kare pa Kabaka Akajia gin ki Ben-adad, Lubanga onongo i kine mukene cero jo muto dok cango dano i yo me tango kun tiyo ki lunebine. (1 Luker 17:17-24; 2 Luker 4:17-20, 32-35) Tika tye tyen lok mo mumiyo omyero wabed ki gen ni en bitimo tango ma kit meno i kareni?

3-5. Teko ango ma Lubanga gin ki Yecu gitye kwede, dok man kelo lapeny macalo mene?

³ Labongo akalakala, Lubanga tye ki twero me loko yotkom pa ngat moni. Baibul moko lok meno. I kine mukene, en opwodo dano mogo ki two, calo Parao i kare pa Abram ki dong lacen Miriam lamin Moses. (Acak. 12:17; Nak. 12:9, 10; 2 Cam. 24:15) Lubanga ociko jo Icrael ni ka pe gubedo lugen, ci ebipwodogi ki “kit two ducu ki kit atwom ducu.” (Nwo. 28:58-61) Ki tungcel bene, Jehovah romo kwanyo two nyo gengone woko. (Nia 23:25; Nwo. 7:15) Ki bene, en romo cango dano. Lubanga ocango Yubu i kare ma en ocanne ki two ma tamme ducu onongo tye ni omyero eto woko!—Yubu 2:7; 3:11-13; 42:10, 16.

⁴ Ada, Lubanga tye ki teko me cango ngat mo ma komgi lit. Wode bene tye ki teko ma kit meno. Ka wakwano ki i Baibul, wanongo ni Yecu ocango ludobo, jo ma twoyo two alili nyo ekwikwing, luto wang, ki dong jo ma twoyo two akweya. (Kwan Matayo 4:23, 24; Jon 9:1-7) Bedo ka tamo i kom two mapat pat ma Yecu ocangogi-ni jingo niyewa i kom gin ma en bitimone i lobo manyen-ni. I ngeye, “pe tye dano mo ma bedo i lobowa ma biwaco ni, ‘An koma lit.’”—Ic. 33:24.

⁵ Ento, tika omyero wabed ki gen ni Lubanga gin ki Yecu gibicango twowa i kareni? Omyero wanen two ma odiyowa nyo goro ma watye kwede nining dok gin ango ma myero watim?

JENGE I KOM JEHOVAH KA KOMI LIT

6. Ngo ma wangeyo madok i kom ‘mot ma kitgi patpat’ ma Lukricitayo mogo i cencwari me acel onongo gitye kwede?

⁶ Ka wakwano ki i Baibul wanongo ni i cencwari me acel Lubanga otiyo ki Lukricitayo mogo ma kiwirogi me timo tango. (Tic 3:2-7; 9:36-42) I kin ‘mot ma kitgi patpat’ ma bino pi cwiny maleng aye “mot me cango two.” (1 Kor. 12:4-11) Ento mic ma kit magi kacel ki mukene calo dumo leb mapat pat onongo bigik woko. (1 Kor. 13:8) Mic magi dong gipe i kareni. Pi meno, wape ki gen mo keken ni Lubanga bitimo tango mo keken piwa nyo jo ma wamarogi.

7. Jabuli 41:3 cuko cwinywa nining?

⁷ Kadi bed kumeno, ka komwa lit, wan pud waromo nongo cuko cwiny, ryeko ki dong cwak pa Lubanga kit ma Lukricitayo mogo gutimo kwede i kare mukato angec. Kabaka Daudi ocoyo ni: “Tye ki gum dano ma paro pi lucan! Rwot lare woko i kare me can. Rwot [Jehovah] bigwoko en dok miyo bedo kwo.” (Jab. 41:1, 2) Kit ma wangeyo kwede, Daudi onongo pe tye ka wacci ngat ma okonyo lacan pe dong bito matwal. Pi meno, Daudi onongo pe tye ka wacci ngat ma konyo lucan bikwo i yo me tango, ma weko en nongo kwo ma pe tum. Lok meno romo konyowa me niang ni Lubanga bigwoko jo ma lugen ma gikonyo lucan. En timo man nining? Daudi otito ni: “Rwot [Jehovah] gwoke ka two ma tye i wi kitanda; en cango twone woko liweng maber.” (Jab. 41:3) Ada, ngat ma konyo lacan bedo ki gen ni Lubanga tamo pire kacel ki jami mabeco ma en timo. Jehovah bene ocweyo kom dano i yo ma weko cang kene labongo yat.

8. Gin ango ma Daudi openyo ki bot Jehovah ma lubbe ki Jabuli 41:4?

⁸ Daudi owaco ni: “Awaco ni, ‘Ai, Rwot [Jehovah], kica omaki i koma; canga, pien atimo bal i komi!’” (Jab. 41:4) Daudi nen calo ocoyo lok man i kare ma Abcalom otemo mayo loc ki bote i kare ma onongo kome lit dok pe twero timo gin mo keken. Kadi bed ni Lubanga otimme kica, ento Daudi wiye pe owil i kom bal ma en otimo gin ki Batceba kacel ki adwogi marac ma bal meno okelo. (2 Cam. 12:7-14) Kadi bed kumeno, Daudi onongo tye ki gen madit ni meno Lubanga wang ma ogwoke ka kome lit ma etye i wi kitanda. Ento, tika Daudi onongo mito ni Lubanga ocange i yo me tango dok omed nino me kwone?

9. (a) Gin mutimme i kom Daudi pat ki pa Kabaka Kejekia nining? (b) Gen ango ma Daudi onongo tye kwede i kom Jehovah?

⁹ I nge mwaki mogo, Lubanga oyero me cango Kabaka Kejekia ma “two omako . . . ma onongo cok to woko.” Lubanga okonye kadi bed ni en onongo dong cok to woko. Kejekia ocang dok okwo pi mwaki 15 mukene. (2 luker 20:1-6) Kitungcel, Daudi pe olego bot Lubanga ni ocange i yo me tango. Lok ma orumo ka ngete nyuto ni meno Daudi olego Jehovah ni okonye kit ma En konyo kwede ki ngat mo keken ma konyo lacan. Meno kwako konyo en ka nongo ‘etwo ma etye i wi kitanda.’ Pien kitimme kica pi balle, Daudi olego Lubanga ni okwe cwinye kun konye bene ki dok ni owek kome ocang wek ewiny maber. (Jab. 103:3) Wan bene waromo lega kumeno.

10. Ngo mutimme i kom Tropimo gin ki Epaprodito, dok man pwonyowa gin ango?

¹⁰ Tropimo, ngat acel ma otiyo gin ki lakwena Paulo-ni, pe kicange i yo me tango kit macalo Lubanga pe ocango Daudi i yo me tango dok bene pe omedo nino me kwone-ni. Wangeyo ni i kine mukene Lubanga onongo miyo Paulo teko me cango two. (Kwan Tic pa Lukwena 14:8-10.) “Won Publio onongo two kun obedo ka winyo lyeto, cado bene. Paulo olime, olego pire kun keto cinge i kome, ci ocange.” (Tic 28:8) Ento inongo ni meno aye pe gin ma Paulo otimo i kom Tropimo, ma otiyo kwede macalo lamiconari i kare mo acel. (Tic 20:3-5, 22; 21:29) I kare ma two omako Tropimo matek adada ma pe romo medde gin ki Paulo, lakwena Paulo oweke i Mileto wek kome ocang. (2 Tem. 4:20) I yo acel-li, Epaprodito “kome onongo obedo lit matek ma obwot to woko,” ento pe tye gin mo ma nyuto ni Paulo otimo tango me cango kom ngat ma gipoko kwede pyer ngwen.—Pil. 2:25-27, 30.

TAM MENE MA MYERO ITI KWEDE?

11, 12. Pingo Luka obedo ngat ma onongo romo konyo Paulo, dok ngo ma waromo wacone ma lubbe ki kwanne macalo daktar?

¹¹ “Luka ma en daktar me amara,” ngat ma ocoyo buk me Tic pa Lukwena-ni obedo bene ka wot ki Paulo. (Kol. 4:14; Tic 16:10-12; 20:5, 6) Macalo daktar, Luka kadi ningo nen calo omiyo tam ma lubbe ki yotkom bot Paulo dok bene omiyo yat bote kacel ki jo mukene ma gubedo lumiconari. Pingo onongo mitte ni Luka otim gin ma kit meno? Pien kadi wa Paulo bene kome obedo lit i wotte. (Gal. 4:13) Oromo bedo ni Luka ocango two ma lubbe ki lok ma Yecu owaco wacon ni: “Jo ma komgi yot pe gimito daktar; ento jo ma komgi lit aye mito.”—Luka 5:31.

¹² Baibul pe tittiwa kakwene nyo awene ma Luka okwano iye me bedo daktar. Kibyeko ni Paulo nen calo owaco bot Lukricitayo me Kolocai gin ma Luka otimo macalo daktar pienni onongo gingeye maber adada. Tye me yomcwiny ni cukul ka ma kikwano i iye me bedo daktar onongo tye i Laodikia, kabedo macok ki Kolocai. Ka ineno mot, Luka pe obedo daktar orekorek ma obedo ka miyo tam madok i kom yotkom ento daktar kikome. Man onen ka maleng ma lubbe ki kit ma en otiyo kwede ki leb pa ludaktari i Jirine, i buk me Tic pa Lukwena ki dong lokke madok i kom kit ma Yecu obedo ka cango jo mukene.

13. Ngo ma myero wiwa opo iye ma peya wamiyo nyo wajolo tam madok i kom yotkom

¹³ Wan pe dong wakwo i kare ma Lakricitayo lawotwa mo romo tic ki ‘motte me cango twowa.’ Ento pienni gimito konyowa, omegiwa ki lumegiwa giromo miniwa tam me tic ki yat me cango two moni kadi bed ni pe wapenyogi. Tye kono ni, omege mukene giminiwa tam ma konyowa dok keliwa adwogi maber. Meno aye bene gin ma Paulo otimo i kare ma Temceo onongo iye lit, ma oromo bedo ni ka ma en okwo iye-ni piine onongo pe leng.a (Kwan 1 Temceo 5:23.) Ka ineno ki wang me diro, tam pa Paulo-ni pat ka iporo ki bito Lucaden luwotwa me tic ki yat me tekwaro, yat pa munu, camo cam moni nyo kwero cam mogo ma dok twero wanowa awana. I kine mukene, jo mogo gitemme me bitowa me tic ki yat moni kun giwaco ni: ‘Watta mo onongo bene tye ki kodi two ma omaki-ni ento otiyo ki yat eni . . . Ento man dong kome ocang ma pe winyo kadi wa ton arem mo.’ Kadi bed ni tam moni kimiyo ki cwiny maber, wiwa omyero pe owil ni twero bene kelo adwogi marac.—Kwan Carolok 27:12.

RYEKO KONYOWA ME GWOKE

14, 15. (a) Jo mukene guloko two pa luwotgi macalo yo me timo gin ango? (b) Pwony ango ma wanongo ki i Carolok 14:15?

¹⁴ Wan macalo Lukricitayo wamito ni wabed ma komwa yot wek wanong mit pa kwo dok wanywak ki cwinywa ducu i tic pa Lubanga. Kadi bed kumeno, wan watwo pien walako roc ki bot lunyodowa mukwongo. Ngat acel acel myero omok tamme ma lubbe ki yo mene ma ebitiyo kwede. Tye me cwercwiny ni i lobo man ma dano gitye luworo-ni, tye jo mukene ma giloko two pa luwotgi doko me tiyo cente. Jo mogo gicato “yat” kun giloko lok goba nyo gimiyo caden ma tere otuc. Jo mukene nyo kampuni mogo gibedo ka diyo lutwo me tic ki yadi mogo ma welgi tego wek ginongo magoba mabup. Bot latwo ma tye ka mito ni myero ecang woko oyotoyot, en romo tamo ni kodi “yadi” magi pe rac wa ki acel. Ento, wiwa pe myero owil ni Lok pa Lubanga miniwa tam ni: “Dano ma laming ye jami [lok] ducu ayeya, ento ngat maryek kong ngiyo ka kwene ma en ecito iye.”—Car. 14:15.

¹⁵ “Ngat maryek” kong tamo matut ka ngat moni ma tye ka ‘lok’ kwede-ni pe obedo daktar kikome. “Ngat maryek” myero otam ni: ‘En owaco ni yat me tekwaro man ki kodi cam eni okonyo ngat moni, ento tika tye caden mo ma moko ni lokke ni lok ada? Tika tye tyen lok mo mumiyo atwero bedo ki gen ni yat-ti bikonya? Tika myero kong akwed nyo apeny daktar mo ma okwano lok madok i kom twona-ni?’—Nwo. 17:6.

16. Lwodo lok i kom lapeny mene ma romo konyowa me ‘bedo ki wic makwiri’?

¹⁶ Lok pa Lubanga cuko cwinywa me ‘bedo ki wic makwiri i lobo man.’ (Tito 2:12) ‘Bedo ki wic makwiri’ myero okonywa ka kit yat nyo yo me cango two moni nen pat adada dok pe waniang iye maber. Tika daktar nyo ngat ma tye ka cato yat meno romo tito i yo ma waniang maber adada kit ma yatte tiyo kwede? Tika cik ye ni kiti ki yat meno dok bene ludaktari mapol giye ni yatte ber? (Car. 22:29) Tika tye mere me gudo cwinywa? Nyo kiwaco ni kiyubo nyo kibedo ka tic kwede i lobo nyo i caro mo mabor calo iwacci pe dong gitwero kwedone i kare. Tika lok ma kit meno moko ni yatte ocango two pa ngat mo dok pore me tic kwede? Jo mukene giromo miniwa yadi ma kirubogi ki jami mogo ma pe gimito ni wange nyo tye ki teko ma pe wangeyo. Meno nyuto ni omyero wagwoke adada pien Lubanga cikowa ni pe myero wadony i tim me “tyet” nyo wakubbe ki jogi.—Levi 19:26; Nwo. 18:10-12.

“WUBED MABER”

17. Miti mupore ango ma myero wabed kwede?

¹⁷ Lukiko madit me cencwari me acel gucwalo waraga mo ma pire tek adada bot kacokke mapat pat. I nge ryeyo jami mogo ma Lukricitayo myero gugwoke kwedgi, guwaco ni: “Ka wugwokke i kom meno ducu, ci wubitimo ber. Dong wubed maber.” (Tic 15:29) I leb mukene, lok ma gigonyo ni “wubed maber” ni kiromo bene gonyone ni “wubed matek.” Wan weng wamito ni myero “wabed maber” dok matek ka nongo watiyo pi Lubangawa madit-ti.

18, 19. Gin ango ma watye ka kurone i lobo manyen-ni

¹⁸ Two pud bimedde ki makowa ka nongo Lubanga peya ojwero lobo man dok ka pud watye ki roc. Pe waromo bedo ki gen ni kibicangowa i yo me tango i kareni. Ento kadi bed kumeno, Niyabo 22:1, 2 waco ni i anyim kibicango twowa matwal. Lakwena Jon oneno i ginanyuta “kulu me pii me kwo” ki “yat me kwo” ma pote tye me “cango two pa jo me rok ducu.” Pot yat man pe cung pi yat me tekwaro ma dano tiyo kwede i kareni nyo ma kibitic kwede i lobo manyen ma tye ka bino-ni. Ma ka meno, man nyuto mic ma Jehovah omiyo kun tiyo ki Yecu wek jo ma luwiny gunong kwo ma pe tum—man aye gin ma wan weng watye ka kurone.—Ic. 35:5, 6.

¹⁹ Ka nongo wakuro anyim meno mamwonya tutwal-li, wan wangeyo ni Jehovah paro piwa ki acel acel kadi bed ni komwa lit. Calo Daudi, watwero bedo ki tekcwiny ni Lubangawa bigwokowa i kare mo keken ma nongo komwa lit. Wan bene watwero wacone calo Daudi ni: “Ento dong ityeko konya pi leng-cwinya, ka dong iketa me bedo i nyimi matwal.”—Jab. 41:12.