Tika Onongo Ingeyo?
I yo ma nining ma matafali ma kigolo ki i Babilon kacel ki kit ma onongo kiwangogi kwede nyuto ni lok me Baibul tye kakare?
LUGOL piny gugolo ki i wi obur me Babilon macon matafali milion mapol ma kiwango dok kitiyo kwede me gero boma man. Ma lubbe ki lok pa lagol piny mo ma nyinge Robert Koldewey, matafali magi onongo kiwangogi i ruk mac “ma tye woko i nge boma, ka ma onongo lobo agulu maber kacel ki yen mapol tye iye.”
Lugol piny bene guniang ni ludito me gamente me Babilon onongo gitiyo ki ruk mac magi me timo jami maraco. Profesa mo ma nyinge Paul-Alain Beaulieu, ma tiyo i University of Toronto dok tye ki ngec madok i kom jami me tekwaro kacel ki leb pa jo Aciria macon, owaco ni: “Coc mogo me Babilon nyuto ni kabaka omiyo rukca ni jo ma pe gibibedo luwiny bote nyo pe gibinyuto woro pi jami me woro lubangegi omyero kibolgi woko i ruk mac wek guwang kunu.” Me labolle, coc mo acel ma kicoyo i kare pa Kabaka Nebukadnejar waco ni: “Jwergi woko ducu, wanggi i mac, bulgi ki mac, . . . i ruk mac me tedo . . . wek itogi oduny malo, wunekgi kun wubologi i mac malyet.”
Man poyo wi jo ma kwano Baibul i kom gin mutimme ma kicoyo pire i buk pa Daniel cura 3. I cura man, wakwano ni Kabaka Nebukadnejar oyubo cal mo madit me jabu ci ocibo ocung i bar me Dura—i nge boma me Babilon. I kare ma awobe ma Luibru ma nyinggi Cadrak, Mecak, ki Abednego gukwero ryebbe piny me woro cal meno, kiniga omako Nebukadnejar matek ci ociko ni kimed mac olyetti “tyen abiro kulu makato kit munongo lyet kwede wi ati ca” dok ni ‘gibol awobe adek ca woko i ruk mac mukur malyet-ti.’ Lamalaika mo matek adada aye olarogi ki i to.—Dan. 3:1-6, 19-28.
© The Trustees of the British Museum. Licensed underCC BY-NC-SA 4.0. Source
Matafali ma kiwango ma tye ki nying Nebukadnejar iye
Matafali ma kinongo i wi obur me Babilon nyuto bene ni lok me Baibul tye kakare. Matafali magi mapol tye ki coc mogo i kome ma pako kabaka. Coc acel i kingi kwanne ni: “Nebukadnejar, Kabaka me Babilon . . . Gang ker man an Kabaka madit aye agero . . . Amito ni likwaya gulo loc ki iye pi naka.” Coc man cal ki lok ma kicoyo i Daniel 4:30, ma waco ni Nebukadnejar obedo ka wakke ni: “Man aye pe Babilon Madit-ti, ma an aye agero ki tek me twerona wek obed gang me bedo pa luye, ki pi deyo me ditta?”