1 Mose
41 Jeha enyɔ nyagbe ɔ, Farao nla nɛ e daa si ngɛ Nilo Pa a nya. 2 Nɛ hyɛ, na kpaago nɛ a wo zɔ nɛ a he ngɛ fɛu je pa a mi kɛ ma, nɛ a ngɛ nga nɛ ngɛ Nilo Pa a he ɔ kpee. 3 Na kpaago kpa nɛ a he ngɛ tãi nɛ a flãã nyɛɛ a se kɛ je Nilo Pa a mi kɛ ba, nɛ a ba da si ngɛ nahi nɛ a wo zɔ ɔ a kasa nya ngɛ Nilo Pa a tue. 4 Nɛ nahi nɛ a he ngɛ tãi nɛ a flãã a bɔni nahi nɛ a wo zɔ nɛ a he ngɛ fɛu ɔ yemi. Kɛkɛ nɛ Farao hɛ tsɛ.
5 Lɔ ɔ se ɔ, e kpale ya hwɔ si nɛ e nla nlami enyɔne. E na ngma kpaago nɛ a ngɛ gbae ngɛ ngma tso kake nɔ, nɛ́ a wo ní nɛ a ti. 6 Nɛ ngɛ a se ɔ, e na ngma kpaago kpa hu nɛ a ngɛ gbae nɛ́ mɛɛ lɛɛ a ti we, nɛ puje he kɔɔhiɔ ngla mɛ. 7 Nɛ ngma nɛ ti we ɔ bɔni ngma kpaago nɛ a wo ní nɛ a ti ɔ miimi. Kɛkɛ nɛ Farao hɛ tsɛ nɛ e yɔse kaa e ngɛ nlae.
8 E nɔ jena mɔtu ɔ, e hao.* Lɔ ɔ he ɔ, e tsɔ kɛ ya tsɛ Egipt kunya yeli ɔmɛ kɛ juɛmitsɛmɛ ɔmɛ tsuo kɛ ba. Farao de mɛ e nlami ɔ, se a kpɛti nɔ ko nɔ ko nyɛ we nɛ e tsɔɔ Farao nlami ɔmɛ a sisi.
9 Kɛkɛ nɛ dã wolɔ nɔkɔtɔma a kɛ Farao tu munyu nɛ e de lɛ ke: “Mwɔnɛ ɔ, ma jaje ye yayami ɔmɛ. 10 Be ko nɛ be ɔ, mo ye nyɔmtsɛ Farao, o mi mi fu o sɔmɔli ɔmɛ wawɛɛ, lɔ ɔ he ɔ, o wo mi tsu ngɛ buli ɔmɛ a nya dalɔ ɔ we ɔ mi, i kɛ abolo salɔ nɔkɔtɔma a tsuo. 11 Lɔ ɔ se ɔ, wɔ tsuo wa nla ngɛ nyɔ kake mi. Wɔ ni enyɔ ɔmɛ tsuo wa nla, nɛ nɔ fɛɛ nɔ kɛ e nlami sisi. 12 Hebri niheyo ko piɛɛ wa he ngɛ lejɛ ɔ, e ji buli ɔmɛ a nya dalɔ ɔ sɔmɔlɔ. Benɛ wa de lɛ wa nlami ɔmɛ ɔ, e tsɔɔ wɔ nlami ɔmɛ eko fɛɛ eko sisi. 13 Bɔ nɛ e tsɔɔ wɔ nlami ɔmɛ a sisi ɔ, jã pɛpɛɛpɛ nɛ a ba mi. A ngɔ ye ní tsumi ɔ kɛ wo ye dɛ ekohu, se nyumu kaketsɛ ɔ lɛɛ, a sɛu lɛ.”
14 Lɔ ɔ he ɔ, Farao tsɔ konɛ a ya ngɔ Yosef kɛ ba, nɛ a ya ngɔ lɛ kɛ je tsu womi he ɔ* kɛ ba amlɔ nɔuu. E sɛ e kpɛni kɛ e yi nɛ e tsake e tade ɔmɛ nɛ e ya Farao ngɔ. 15 Kɛkɛ nɛ Farao de Yosef ke: “I nla nlami ko, se nɔ ko be nɛ e maa tsɔɔ mi sisi. I nu kaa ke a de mo nlami ko ɔ, o ma nyɛ maa tsɔɔ sisi.” 16 Kɛkɛ nɛ Yosef ha Farao heto ke: “Pi ye he wami nya! Mawu lɛ maa tu Farao nɔ yami he munyu.”
17 Farao ya nɔ nɛ e de Yosef ke: “I nla nɛ i daa si ngɛ Nilo Pa a tue. 18 Nɛ i na na kpaago nɛ a wo zɔ nɛ a he ngɛ fɛu nɛ a je kpo ngɛ Nilo Pa a mi kɛ ma, nɛ a bɔni nga nɛ ngɛ Nilo Pa a tue ɔ kpemi. 19 Nɛ i na na kpaago kpa nɛ a ngɛ kanyakanya, nɛ a he ngɛ tai, nɛ a flãã nɛ a je kpo kɛ nyɛɛ a se kɛ ma. I nɛ nahi nɛ a he ngɛ tai kaa kikɛ nɛ ɔ hyɛ ngɛ Egipt zugba a nɔ tsuo. 20 Nɛ nahi nɛ a flãã nɛ a he ngɛ tai ɔ bɔni kekleekle na kpaago ɔmɛ nɛ a wo zɔ ɔ miimi. 21 Se benɛ a ye mɛ ta a, nɔ ko po be lee kaa a ye nɔ́ ko, ejakaa bɔ nɛ a he ngɛ tai sa a, jã nɔuu nɛ a ngɛ. Kɛkɛ nɛ ye hɛ tsɛ̃.
22 “Lɔ ɔ se ɔ, i nla nɛ ngma kpaago ngɛ tsɛ̃e ngɛ ngma tso kake nɔ nɛ a wo ní, nɛ a ti. 23 Nɛ ngɛ a se ɔ, i na ngma kpaago kpa hu nɛ a ngɛ tsɛ̃e nɛ́ mɛɛ lɛɛ a pee nyagbãnyagbã, nɛ a ti we, nɛ puje he kɔɔhiɔ ngla mɛ. 24 Kɛkɛ nɛ ngma nɛ a ti we ɔ bɔni ngma kpaago nɛ a ti ɔ miimi. I sɛɛ nlami ɔ kɛ ha kunya yeli ɔmɛ, se nɔ ko nɔ ko nyɛ we nɛ e tsɔɔ mi sisi.”
25 Kɛkɛ nɛ Yosef de Farao ke: “Farao nlami ɔmɛ tsuo hɛɛ sisi numi kake. Anɔkuale Mawu ɔ de Farao nɔ́ nɛ lɛ Mawu ɔ maa pee. 26 Na kpaago ɔmɛ nɛ a wo zɔ ɔ ji jeha kpaago. Jã kɛ̃ nɛ ngma kpaago nɛ a ti ɔ hu ji jeha kpaago. Nlami ɔmɛ tsuo hɛɛ sisi numi kake. 27 Na kpaago nɛ a flãã nɛ a he ngɛ tai nɛ a je kpo kɛ nyɛɛ a se kɛ ba a ji jeha kpaago, nɛ ngma kpaago nɛ a wui ní, nɛ puje he kɔɔhiɔ ngla mɛ ɔ ji jeha kpaago nɛ hwɔ maa ye. 28 Kaa bɔ nɛ i de Farao ɔ, anɔkuale Mawu ɔ ha nɛ Farao na nɔ́ nɛ lɛ Mawu ɔ maa pee.
29 “Niye ní babauu maa ba Egipt zugba a nɔ tsuo jeha kpaago. 30 Se kokooko ɔ, hwɔ ma ba ye jeha kpaago ngɛ lɔ ɔ se, nɛ bɔ fɛɛ bɔ nɛ ji ɔ, nihi a hɛ maa je niye ní babauu nɛ ba Egipt zugba a nɔ ɔ nɔ, nɛ hwɔ ɔ ma kpata zugba a hɛ mi. 31 Akɛnɛ hwɔ nɛ maa ba a nya maa wa wawɛɛ he je ɔ, nihi be niye ní babauu nɛ ba zugba a nɔ kɛ sɛ hlami ɔ kaie. 32 A ha nɛ Farao nla nlami ɔ si enyɔ, ejakaa anɔkuale Mawu ɔ ma e juɛmi nya si kaa e maa pee jã, nɛ e be kɛe nɛ anɔkuale Mawu ɔ ma tsu he ní.
33 “Lɔ ɔ he ɔ, amlɔ nɛ ɔ, Farao nɛ e hla nyumu ko nɛ e kɔɔ nɔ́ se, nɛ e ngɛ juɛmi konɛ e ngɔ lɛ kɛ da Egipt zugba a nya. 34 Farao nɛ e pee he nɔ́ ko, nɛ́ e hla nɔ hyɛli ngɛ zugba a nɔ, nɛ e ngɔ ní babauu nɛ maa ba Egipt zugba a nɔ jeha kpaago ɔ mi dlami enuɔɔnuɔ mi kakaaka kɛ to. 35 Ha nɛ a ngɔ jeha kpakpahi nɛ maa ba a mi niye ní tsuo, nɛ́ a bua ngma nya ha Farao kaa niye ní nɛ a kɛ maa to ngɛ ma ngua amɛ a mi, nɛ a baa yi ngɛ lejɛ ɔmɛ. 36 Niye ní ɔ nɛ pee nɔ́ nɛ a maa ye ngɛ zugba a nɔ jeha kpaago nɛ hwɔ maa ba Egipt zugba a nɔ ɔ, bɔ nɛ pee nɛ zugba a hɛ mi nɛ ko kpata ngɛ hwɔ ɔ dɛ mi.”
37 Farao kɛ e sɔmɔli ɔmɛ tsuo a bua jɔ nɔ́ nɛ Yosef de ɔ he. 38 Lɔ ɔ he ɔ, Farao bi e sɔmɔli ɔmɛ ke: “Anɛ wa ma nyɛ maa na nɔ kpa ko nɛ Mawu mumi ɔ ngɛ e nɔ kaa nɔ nɛ ɔ lo?” 39 Kɛkɛ nɛ Farao de Yosef ke: “Akɛnɛ Mawu ha nɛ o le nɔ́ nɛ ɔ tsuo he je ɔ, nɔ ko nɔ ko be nɛ e kɔɔ nɔ́ se nɛ e ngɛ juɛmi kaa mo. 40 Mo lɛ o maa hyɛ ye we ɔ nɔ, nɛ ye we bi ɔmɛ maa bu mo tue ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ mi. He blɔ nɛ i ngɛ kaa matsɛ ɔ pɛ* lɛ ma kɛ pã mo.” 41 Nɛ Farao ya nɔ nɛ e de Yosef ke: “Hyɛ, i ngɛ mo ngɔe kɛ da Egipt zugba a tsuo nya.” 42 Kɛkɛ nɛ Farao je e nɔ́ nya sɔumi ga a ngɛ lɛ nitsɛ e nguɛ,* nɛ e kɛ wo Yosef nguɛ,* nɛ e ngɔ klala kpakpa tadehi kɛ wo lɛ, nɛ e ngɔ sika tsu kuɛ ní kɛ wo e kuɛ. 43 Jehanɛ se hu ɔ, e ha nɛ e hi matsɛ ɔ ta zugba lɛ enyɔne ɔ mi, nɛ a kpa ngmlaa kɛ nyɛɛ e hɛ mi ke, “Avrek!”* Lɔ ɔ he ɔ, e ngɔ lɛ kɛ to Egipt zugba a tsuo nya.
44 Farao ya nɔ nɛ e de Yosef ke: “Imi ji Farao ɔ nɛ, se ke o ha we he blɔ ɔ, nɔ ko nɔ ko be nyɛe maa pee nɔ́ ko* ngɛ Egipt zugba a nɔ tsuo.” 45 Lɔ ɔ se ɔ, Farao wo Yosef biɛ ke Zafenat-panea, nɛ e ngɔ Asenat, nɛ ji On* osɔfo Potifera biyo ɔ kɛ ha lɛ kaa e yo. Nɛ Yosef bɔni Egipt zugba a nɔ hyɛmi.* 46 Yosef ye jeha 30 benɛ e ya da Farao, nɛ ji Egipt matsɛ ɔ hɛ mi ɔ.*
Kɛkɛ nɛ Yosef je Farao hɛ mi, nɛ e ya kpa Egipt zugba a tsuo nɔ. 47 Ngɛ jeha kpaago ɔ nɛ niye ní ba a mi ɔ, zugba a ya nɔ nɛ e ba ní babauu nitsɛ. 48 Nɛ e ya nɔ nɛ e ngɔ jeha kpaago ɔ mi niye ní ɔ tsuo ngɛ Egipt zugba a nɔ, nɛ e bua niye ní ɔ nya ngɛ ma ngua amɛ a mi. E ngɔɔ niye ní kɛ jeɔ ngmɔhi nɛ a bɔle ma ngua fɛɛ ma ngua a mi, nɛ e kɛ toɔ ngɛ ma ngua nɛ ngmɔ ɔmɛ bɔle lɛ ɔ mi. 49 Yosef ya nɔ nɛ e bua ngma babauu nitsɛ nya kaa wo nya zia, hluu kɛ ya si be nɛ a kpa susumi, ejakaa a nyɛ we nɛ a susu hu.
50 Benɛ jeha nɛ hwɔ ɔ maa ba a bɛ lolo ɔ, Yosef kɛ Asenat, nɛ ji On* osɔfo Potifera biyo ɔ fɔ binyumuhi enyɔ. 51 Yosef wo kekleekle bi ɔ biɛ ke Manase,* ejakaa e de ke, “Mawu ha nɛ ye hɛ je ye haomi ɔmɛ tsuo kɛ ye tsɛ we ɔ tsuo a nɔ.” 52 Nɛ e wo bi enyɔne ɔ biɛ ke Efraim,* ejakaa e de ke, “Mawu ha nɛ i wo yiblii ngɛ zugba nɛ i na amanehlu ngɛ nɔ ɔ nɔ.”
53 Kɛkɛ nɛ jeha kpaago ɔ nɛ niye ní ba babauu ngɛ Egipt zugba a nɔ ɔ ba nyagbe, 54 nɛ jeha kpaago nɛ hwɔ maa ba a je sisi kaa bɔ nɛ Yosef de ɔ. Hwɔ ɔ ba zugba amɛ tsuo a nɔ, se niye ní* ngɛ Egipt zugba a nɔ tsuo. 55 Nyagbenyagbe ɔ, hwɔ ɔ ba Egipt zugba a nɔ tsuo, nɛ ni ɔmɛ bɔni ya fomi pue Farao nɔ kaa é ha mɛ niye ní.* Kɛkɛ nɛ Farao de Egipt bi ɔmɛ tsuo ke: “Nyɛɛ ya Yosef ngɔ, nɛ nyɛɛ pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ e ma de nyɛ ɔ.” 56 Hwɔ ɔ ya nɔ nɛ e ye ngɛ zugba a nɔ tsuo. Benɛ hwɔ ɔ nya wa wawɛɛ ngɛ Egipt zugba a nɔ ɔ, Yosef bɔni niye ní nɛ ngɛ nito he ɔmɛ ɔ juami ha Egipt bi ɔmɛ. 57 Jehanɛ se hu ɔ, nihi nɛ a je zugba a nɔ tsuo ɔ ba Egipt nɛ a ba he niye ní ngɛ Yosef dɛ, ejakaa hwɔ ɔ nya wa wawɛɛ ngɛ zugba a nɔ tsuo.