“Je ɔ Tsuo Kojolɔ ɔ” Yeɔ Dami Sane Be Tsuaa Be
‘Yehowa ji nyɛ yi baalɔ nɛ se be; e hi kɛ pi si, nɛ e da ngɛ blɔ tsuaa blɔ nɔ.’—5 MOSE 32:4.
1. Mɛni blɔ nɔ nɛ Abraham tsɔɔ kaa e ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa Yehowa yeɔ dami sane ngɛ? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)
“JE Ɔ tsuo kojolɔ ɔ, e sa kaa e yeɔ dami sane.” (1 Mose 18:25) Munyu nɛ ɔ nɛ Abraham tu ɔ tsɔɔ kaa e ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa Yehowa kɛ dami sane yemi maa kojo Sodom kɛ Gomora. Abraham he ye kaa Yehowa be nɔ́ nɛ dɛ blɔ pee kɔkɔɔkɔ ‘kaa e maa gbe dali kɛ nimli yayamihi kɛ bla.’ Abraham tsɔɔ kaa “e ko ba mi” kaa Yehowa maa pee nɔ́ nɛ ɔ, ejakaa e he we yi kaa Yehowa maa pee jã. Maa pee jeha 400 se ɔ, Yehowa de ngɛ lɛ nitsɛ e he ke: ‘Yehowa ji nyɛ yi baalɔ nɛ se be; e hi kɛ pi si, nɛ e da ngɛ blɔ tsuaa blɔ nɔ. Nyɛ Mawu ɔ yeɔ e siwo nɔ; yayami ko be e he; nɔ́ nɛ da, kɛ nɔ́ nɛ sa pɛ e peeɔ.’—5 Mose 31:19; 32:4.
2. Mɛni he je nɛ Yehowa be nyɛe nɛ e ye nɔ ko sane yaya a?
2 Mɛni he je nɛ Abraham ná nɔ mi mami kaa Yehowa yeɔ dami sane be tsuaa be ɔ? Ejakaa Yehowa lɛ tsɔɔ nɔ́ nɛ ji “dami sane yemi,” kɛ “nɔ́ nɛ da.” Ngɛ anɔkuale mi ɔ, a kɛ Hebri munyu nɛ a tsɔɔ sisi ke “dami sane yemi” kɛ “nɔ́ nɛ da” a pɔɔ ní tsumi ngɛ he kake ngɛ Hebri Ngmami ɔ mi. E ngɛ heii kaa dami sane yemi kɛ nɔ́ nɛ da peemi ɔ tsɔɔ nɔ́ kake. Akɛnɛ Yehowa lɛ tsɔɔ nɔ́ nɛ da he je ɔ, bɔ nɛ e naa dami sane yemi ha a, tsakee we. Jehanɛ hu ɔ, kaa bɔ nɛ lɛ nitsɛ e Munyu nɛ e ha nɛ a ngma a tsɔɔ ɔ, ‘e suɔ nɔ́ nɛ da, nɛ e yeɔ dami sane.’—La 33:5.
3. Moo ha nɔ hyɛmi nɔ́ ko nɛ tsɔɔ bɔ nɛ a yi dami sane ngɛ je ɔ mi mwɔnɛ ɔ.
3 Akɛnɛ tsui kpakpatsɛmɛ le kaa Yehowa yeɔ dami sane he je ɔ, a bua jɔɔ. Se mwɔnɛ ɔ, nihi fuu yi dami sane ngɛ je ɔ mi. Enɛ ɔ he je ɔ, nihi fuu ngɛ nɛ a po sane kɛ fɔ a nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nihi fuu ngɛ nɛ a pee we nɔ́ ko, se a wo mɛ tsu. Ngɛ a ti ni komɛ a blɔ fa mi ɔ, lingmi nɛ ɔ nɛ a kɛ DNA bɔni níhi a mi hlami ɔ loko a yɔse kaa mamoo a li sane ɔ he nɔ́ ko po. Se aywilɛho sane ji kaa loko a maa na anɔkuale ɔ, a ye jehahi abɔ ngɛ tsu ɔ mi momo. Dami sane nɛ a yi nɛ ɔ gbaa nihi fuu a nya, nɛ e haa nɛ a mi mi fuɔ. Se ngɛ Kristofohi a blɔ fa mi ɔ, a ma nyɛ maa ye mɛ sane yaya ngɛ blɔ kpa ko nɔ, nɛ e nya dami ma nyɛ maa ye.
DAMI SANE NƐ A YI NGƐ ASAFO Ɔ MI
4. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Kristofo no ko kɛ e hemi kɛ yemi ɔ he ka ma nyɛ maa kpe?
4 Kristofohi le kaa nihi nɛ be asafo ɔ mi ɔ ma nyɛ maa ye mɛ sane yaya. Se waa kɛ wa hemi kɛ yemi ɔ he ka ma nyɛ maa kpe ke ji a ye wɔ nitsɛmɛ aloo nɔ ko sane yaya ngɛ asafo ɔ mi. Ke o susu kaa a ye mo sane yaya ngɛ asafo ɔ mi, aloo o nyɛmi Kristofo no ko ye mo sane yaya a, kɛ o maa pee o ní ha kɛɛ? Anɛ o maa ha nɛ lɔ ɔ nɛ tɔ̃tɔ̃ o nane lo?
5. Ke a ye Kristofo no ko sane yaya ngɛ asafo ɔ mi ɔ, mɛni he je nɛ e sɛ nɛ e pee lɛ nyakpɛ ɔ?
5 Akɛnɛ wɔ tsuo wa yi mluku, nɛ wa tɔ̃ɔ he je ɔ, wa le kaa nihi ma nyɛ maa ye wɔ sane yaya ngɛ asafo ɔ mi, nɛ wɔ hu wa ma nyɛ maa ye nihi sane yaya. (1 Yoh. 1:8) E ngɛ mi kaa enɛ ɔ pɔɛ he mohu lɛɛ, se ke a ye anɔkuale Kristofohi sane yaya a, lɔ ɔ pee we mɛ nyakpɛ, nɛ a ha we nɛ e tɔ̃tɔ̃ a nane hulɔ. Ngɛ yi mi tomi kpakpa ko he je ɔ, Yehowa ha wɔ ga womi ngɛ e Munyu ɔ mi nɛ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa ya nɔ nɛ waa ye anɔkuale ke wa nyɛmimɛ Kristofohi ye wɔ sane yaya po.—La 55:12-14.
6, 7. Mɛni sane yaya lɛ a ye nyɛminyumu ko ngɛ asafo ɔ mi, nɛ mɛni suhi nɛ ye bua lɛ nɛ e nyɛ tsu sane ɔ he ní ngɛ blɔ kpakpa nɔ?
6 Mo susu nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Willi Diehl sane ɔ he nɛ o hyɛ. Ngɛ jeha 1931 sisi je ɔ, Nyɛminyumu Diehl kɛ anɔkuale yemi sɔmɔ ngɛ Betel nɛ ngɛ Bern ngɛ Switzerland ɔ. Ngɛ jeha 1946 mi ɔ, e ya Gilead Sukuu nɛ to nɔ kpaanyɔ ɔ ngɛ New York, U.S.A. Benɛ e gbe sukuu ɔ nya a, a ha nɛ e ya sɔmɔ kaa kpɔ mi nɔ hyɛlɔ ngɛ Switzerland. Nyɛminyumu Diehl de ngɛ e he sane nɛ a ngma a mi ke: “Ngɛ May 1949 ɔ mi ɔ, i ha nɛ asafo ɔ ní tsumi yi nɛ ngɛ Bern ɔ le kaa i ngɛ blɔ nya toe nɛ ma sɛ gba si himi mi.” O le heto nɛ a ha lɛ lo? A de lɛ ke: “A maa ngɔ o sɔmɔmi he blɔhi tsuo ngɛ o dɛ, nɔ́ nɛ o ma nyɛ maa tsu pɛ ji daa blɔ gbami ní tsumi ɔ.” Nyɛminyumu Diehl ya nɔ nɛ e de ke: “A ha we mi ní tsumi ngɛ munyu tumi kpoku ɔ nɔ hu . . . Nihi fuu nga we wɔ hu, nɛ a kɛ wɔ hi si kaa nihi nɛ a fie mɛ kɛ je asafo ɔ mi.”
7 Kɛ Nyɛminyumu Diehl tsu si fɔfɔɛ nɛ ɔ he ní ha kɛɛ? E de ke: “Wa le kaa gba si himi mi sɛ mi ti si kɛ wui Ngmami ɔ, enɛ ɔ he ɔ, wa sɔle nɛ waa kɛ wa hɛ fɔ Yehowa nɔ.” Nyagbenyagbe ɔ, a dla juɛmi nɛ dɛ nɛ nyɛmimɛ hɛɛ ngɛ gba si himi mi sɛmi he ɔ, nɛ a kpale ngɔ Nyɛminyumu Diehl sɔmɔmi he blɔ ɔmɛ kɛ wo e dɛ ekohu. E ya nɔ nɛ e ye Yehowa anɔkuale, nɛ Yehowa hu jɔɔ lɛ.a Wa ma nyɛ ma bi wa he ke: ‘Ke imi nɛ i ya je si fɔfɔɛ nɛ ɔ mi ɔ, anɛ jinɛ ma nyɛ ma pee ye ní kaa nyɛminyumu nɛ ɔ lo? Anɛ i ko to ye tsui si kɛ hyɛ Yehowa blɔ lo, aloo i ko tsu sane ɔ he ní ngɛ ye dɛ he?’—Abɛ 11:2; kane Mika 7:7.
8. Mɛni he je nɛ o ma nyɛ ma susu kaa a ye mo nitsɛ aloo nɔ kpa ko sane yaya, se eko ɔ, pi jã ji sane ɔ?
8 Jehanɛ hu ɔ, o ma nyɛ ma susu kaa a ye mo nitsɛ aloo nɔ kpa ko sane yaya ngɛ asafo ɔ mi, se eko ɔ, pi jã kulaa ji sane ɔ. E ma nyɛ maa ba lɛ jã, ejakaa wa yi mluku, nɛ eko ɔ, wa li anɔkuale tsuo nɛ ngɛ sane ɔ mi. Bɔ nɛ wa nu sane ɔ sisi ha a da jio, e dɛ jio, ke wa sɔle kɛ ha Yehowa, nɛ wa ngɔ wa hɛ kɛ fɔ e nɔ, nɛ wa ye lɛ anɔkuale ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ wa ko ‘ngɔ abofu ɔ ya kple Yehowa mohu nɔ.’—Kane Abɛ 19:3.
9. Mɛni nɔ hyɛmi níhi a he wa ma susu ngɛ munyu nɛ ɔ kɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi?
9 Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ hyɛmi ní etɛ komɛ nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ tsɔɔ sane yaya nɛ a ye Yehowa we bi komɛ ɔ he. Ngɛ munyu nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu Abraham bibimibi Yosef he, nɛ wa ma susu bɔ nɛ e nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ lɛ hi si ha a hu he. Ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi ɔ, wa ma susu bɔ nɛ Yehowa kɛ Israel matsɛ Ahab hi si ha a, kɛ níhi a si kpami nɛ bɔfo Petro ná ngɛ Antiokia ngɛ Siria a he. Ke wa ngɛ nɔ hyɛmi ní nɛ ɔmɛ a he susue ɔ, moo bɔ mɔde nɛ o kase nɔ́ ko nɛ ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o ngɔ o hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ, nɛ o po huɛ bɔmi nɛ ngɛ o kɛ lɛ nyɛ kpɛti ɔ he piɛ, titli ɔ, be mi nɛ o susu kaa a ye mo sane yaya ko ɔ.
A YE YOSEF SANE YAYA
10, 11. (a) Mɛni sane yaya nɛ a ye Yosef? (b) Mɛni he blɔ nɛ Yosef ná benɛ e ngɛ tsu ɔ mi ɔ?
10 A ye Yehowa sɔmɔlɔ anɔkualetsɛ Yosef sane yaya. Aywilɛho sane ji kaa, pi ni kpahi pɛ nɛ a ye lɛ sane yaya, se mohu, lɛ nitsɛ e nyɛmimɛ hu ye lɛ sane yaya. Benɛ Yosef ye jeha 17 ɔ, e nyɛmimɛ ɔmɛ nu lɛ pani nya nɛ a jua lɛ kaa nyɔguɛ, nɛ a ngɔ lɛ kɛ ho Egipt ya. (1 Mose 37:23-28; 42:21) Pee se ɔ, a po sane kɛ fɔ e nɔ kaa jinɛ e yaa tua nɔ ko abonua, nɛ a wo lɛ tsu be mi nɛ a hla we sane ɔ mi. (1 Mose 39:17-20) Yosef na nɔ́ benɛ e ngɛ sɔmɔe kaa nyɔguɛ ɔ, kɛ benɛ a wo lɛ tsu ɔ. E gblee dengme nɛ ɔ mi jeha 13 sɔuu. Ke wa nyɛmimɛ Kristofohi ye wɔ sane yaya a, kɛ Yosef sane ɔ ma nyɛ maa ye bua wɔ ha kɛɛ?
11 Yosef ná he blɔ nɛ e sɛɛ e sane ɔ kɛ ha nyumu ko nɛ e kɛ lɛ ngɛ tsu ɔ mi ɔ. Be ko nɛ be ɔ, nyumu nɛ ɔ sɔmɔɔ kaa matsɛ ɔ dã nɔ hyɛlɔ nɔkɔtɔma. Benɛ a wo Yosef kɛ dã nɔ hyɛlɔ ɔ tsu ɔ, dã nɔ hyɛlɔ ɔ nla nlami ko, nɛ Yosef tsɔɔ lɛ sisi. Yosef tsɔɔ kaa a maa ngɔ dã nɔ hyɛlɔ ɔ kɛ to e blɔ he ɔ ekohu, nɛ e maa wo dã ha Farao. Benɛ Mawu ye bua Yosef nɛ e tsɔɔ nyumu ɔ nlami ɔ sisi ɔ, e ngɔ jamɛ a he blɔ ɔ kɛ bɔ nyumu ɔ nɔ́ he je nɛ a wo lɛ hu tsu ɔ. Wa ma nyɛ maa kase nɔ́ ko kɛ je nɔ́ nɛ Yosef de ɔ mi, se pi lɔ ɔ kɛkɛ. Wa ma nyɛ maa kase níhi fuu ngɛ nɔ́ nɛ e de we ɔ hu mi.—1 Mose 40:5-13.
12, 13. (a) Mɛni Yosef de dã nɔ hyɛlɔ ɔ nɛ tsɔɔ kaa e bua jɔɛ e si fɔfɔɛ ɔ he? (b) Mɛni Yosef de we dã nɔ hyɛlɔ ɔ?
12 Kane 1 Mose 40:14, 15. Mo kadi kaa Yosef tsɔɔ kaa a nu lɛ “pani nya.” Nɔ́ nɛ Hebri munyu nɛ a kɛ tsu ní ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ a tsɔɔ sisi ke “pani nya” a tsɔɔ tutuutu ji “jumi.” Niinɛ, a ye lɛ sane yaya. Jehanɛ hu ɔ, Yosef tsɔɔ kaa e pee we nɔ́ ko nɛ e sa kaa a wo lɛ tsu. Enɛ ɔ he ɔ, e de dã nɔ hyɛlɔ ɔ kaa e tu e he munyu kɛ tsɔɔ Farao. Mɛni he je? Yosef de ke: ‘Konɛ e ba je mi kɛ je tsu nɛ ɔ mi.’
13 Nɔ́ nɛ Yosef de ɔ tsɔɔ kaa e bua jɔɛ e si fɔfɔɛ ɔ he, nɛ e suɔ nɛ a pee he nɔ́ ko, aloo pi jã? Yosef le paa kaa a yi lɛ dami sane ngɛ blɔhi fuu a nɔ. Yosef susu kaa dã nɔ hyɛlɔ ɔ ma nyɛ maa ye bua lɛ, enɛ ɔ he ɔ, e tsɔɔ lɛ nɔ́ he je nɛ a wo lɛ tsu ɔ. Nɔ́ ko be Ngmami ɔ mi nɛ tsɔɔ kaa Yosef de nɔ ko kaa e nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ a nu lɛ pani nya, nɛ a jua lɛ. Farao po, e de we lɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, benɛ Yosef nyɛmimɛ ɔmɛ ba Egipt nɛ e kɛ mɛ a dla a kpɛti ɔ, Farao he Yosef nyɛmimɛ ɔmɛ atuu, nɛ e kplɛɛ nɔ kaa a ba hi Egipt, nɛ “Egipt zugba a nɔ ní kpakpahi tsuo maa pee a nɔ́.”—1 Mose 45:16-20.
Ke wa tu nɔ ko he munyu yaya a, lɔ ɔ ma nyɛ ma puɛ sane ɔ kulaa (Hyɛ kuku 14)
14. Ke a ye wɔ sane yaya ngɛ asafo ɔ mi po ɔ, mɛni maa ye bua wɔ konɛ wa ko tu munyu yaya ko?
14 Ke Kristofo no ko susu kaa a ye lɛ sane yaya a, e sa nɛ e hyɛ nɛ hi nɛ e ko gbɛ sane ɔ kɛ fĩa. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e sa nɛ wa ha nɛ nikɔtɔma amɛ nɛ a ye bua wɔ, nɛ ke nyɛmi ko pee yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ, e sa nɛ waa bɔ nikɔtɔma amɛ amaniɛ. (3 Mose 5:1) Se ke pi tɔmi nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ, eko ɔ, e maa hi kaa o kɛ lɛ pɛ nɛ tsu he ní nɛ o be nɔ kpa ko, aloo nikɔtɔma amɛ po amaniɛ bɔe. (Kane Mateo 5:23, 24; 18:15.) Nyɛ ha nɛ waa je anɔkuale yemi mi nɛ waa ngɔ Baiblo sisi tomi mlaahi kɛ tsu sanehi kaa kikɛ nɛ ɔmɛ a he ní. Be komɛ ɔ, eko ɔ, pee se loko wa ma yɔse kaa tsa pi nɛ a ye wɔ sane yaya po. Wa bua maa jɔ kaa wa tui munyu yaya kɛ si wa nyɛmi Kristofo no ko, ejakaa lɔ ɔ peemi ko puɛ sane ɔ kulaa! Mo kai kaa wa nɔ́ da jio, wa nɔ́ dɛ jio, ke wa tu munyu yaya kɛ si nɔ ko ɔ, lɔ ɔ be nyɛe ma tsu sane ɔ he ní. Ke wa yeɔ Yehowa kɛ wa nyɛmimɛ anɔkuale ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ wa ko pee jã. Benɛ la polɔ ɔ ngɛ “nɔ nɛ piami be e he” ɔ he munyu tue ɔ, e de ke, “e yi nɔ he sieku, e tu we nɔ he munyu, nɛ e pee we e nyɛmi yayami.”—La 15:2, 3; Yak. 3:5.
MO KAI HUƐ BƆMI NƐ HE HIA MO PE KULAA A
15. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ bɔ nɛ Yosef kɛ Yehowa bɔ huɛ ha a ha nɛ a jɔɔ lɛ?
15 Wa ma nyɛ maa kase nɔ́ kpa ko nɛ he hia wawɛɛ ngɛ bɔ nɛ Yosef kɛ Yehowa bɔ huɛ ha a mi. Ngɛ jeha 13 nɛ Yosef kɛ na nɔ́ ɔ tsuo mi ɔ, e ha nɛ e pee heii kaa e susuɔ níhi a he kaa Yehowa. (1 Mose 45:5-8) E pia we Yehowa gblee kaa lɛ nɛ e ha nɛ e ngɛ nɔ́ nae. E ngɛ mi kaa Yosef hɛ ji sane yaya nɛ a ye lɛ ɔ nɔ mohu lɛɛ, se e kɛ lɔ ɔ he abofu wui e mi. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, e ha we nɛ mluku nɛ ni kpahi yi, kɛ a tɔmihi nɛ je lɛ kɛ je Yehowa he. Anɔkuale nɛ Yosef ye ɔ ye bua lɛ nɛ e na bɔ nɛ Yehowa tsu sane ɔ he ní, kɛ bɔ nɛ Yehowa jɔɔ e kɛ e weku ɔ ha.
16. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa hɛ wɔ kɛ su Yehowa he wawɛɛ ke a ye wɔ sane yaya ngɛ asafo ɔ mi ɔ?
16 Jã kɛ̃ nɛ e sa kaa wɔ hu wa ha nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ he nɛ hia wɔ, nɛ waa po he piɛ. Nyɛ ko ha nɛ waa ngmɛ blɔ nɛ wa nyɛmimɛ a fã tɔmihi nɛ je wɔ kɛ je wa Mawu nɛ wa suɔ lɛ nɛ wa jaa lɛ ɔ he. (Rom. 8:38, 39) Mohu ɔ, ke wa nyɛmi Kristofo no ye wɔ sane yaya ko ɔ, nyɛ ha nɛ waa kase Yosef nɛ waa hɛ wɔ kɛ su Yehowa he wawɛɛ, konɛ waa bɔ mɔde kaa wa ma susu níhi a he kaa Yehowa. Ke wa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ, nɛ wa tsu sane ɔ he ní kaa bɔ nɛ Ngmami ɔ tsɔɔ ɔ, e sa nɛ waa ngmɛɛ nɔ́ nɛ piɛɛ ɔ he kɛ ha Yehowa, nɛ wa ná nɔ mi mami kaa e maa gu lɛ nitsɛ e blɔ nɔ kɛ tsu sane ɔ he ní ngɛ be nɛ sa mi.
NGƆƆ O HƐ KƐ FƆ “JE Ɔ TSUO KOJOLƆ Ɔ” NƆ
17. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ “je ɔ tsuo kojolɔ ɔ” mi?
17 Akɛnɛ wa ngɛ je yaya nɛ ɔ mi loloolo he je ɔ, a ma nyɛ maa ye wɔ sane yaya. E ngɛ mi kaa a pɔɛ nihi sane yaya yemi ngɛ asafo ɔ mi mohu lɛɛ, se eko ɔ, mo nitsɛ aloo nɔ ko nɛ o le lɛ kɛ si fɔfɔɛ ko ma nyɛ maa kpe nɛ e maa pee kaa nɔ́ nɛ a ye lɛ sane yaya. Ke e ba jã a, ko ha nɛ lɔ ɔ nɛ e tɔ̃tɔ̃ o nane. (La 119:165) Mohu ɔ, akɛnɛ wa ji Mawu sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ he je ɔ, wa sɔleɔ haa lɛ, nɛ waa kɛ wa hɛ fɔɔ e nɔ. Se kɛ̃ ɔ, wa jeɔ he si bami mi nɛ wa kplɛɛɔ nɔ kaa wa be nyɛe maa le anɔkuale tsuo nɛ ngɛ sane ko mi. Wa le kaa eko ɔ, e ma nyɛ maa ba jã, ejakaa wa yi mluku. Nyɛ ha nɛ waa kase Yosef, nɛ wa ko tu munyu yaya kɛ si nɔ ko, ejakaa ke wa pee jã a, lɔ ɔ mohu ma puɛ sane ɔ kulaa. Nyɛ ko ha nɛ wa tsu nyagbahi a he ní ngɛ wa dɛ he, mohu ɔ, nyɛ ha nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa maa ya nɔ ma fĩ Yehowa se, nɛ waa hyɛ lɛ blɔ kɛ ya si benɛ e ma tsu sane ɔ he ní. Ke wa pee jã a, Yehowa bua maa jɔ wa he, nɛ e maa jɔɔ wɔ kaa bɔ nɛ e jɔɔ Yosef ɔ. Niinɛ, wa ma nyɛ ma ná hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa Yehowa nɛ ji “je ɔ tsuo kojolɔ ɔ” maa ya nɔ maa pee nɔ́ nɛ da be tsuaa be, ejakaa “e da ngɛ blɔ tsuaa blɔ nɔ.”—1 Mose 18:25; 5 Mose 32:4.
18. Mɛni he wa ma susu ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi?
18 Ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi ɔ, wa ma susu nɔ hyɛmi ní enyɔ kpa komɛ nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ kɔɔ bɔ nɛ a ye Mawu we bi sane yaya a he. Sane nɛ ɔmɛ a he nɛ wa ma susu ɔ ma ha nɛ waa le bɔ nɛ he si bami kɛ yayami kɛ pami kɔɔ Yehowa kojomi ɔ he ha.
a Moo hyɛ Willi Diehl he sane nɛ ji “Jehovah Is My God, in Whom I Will Trust,” nɛ je kpo ngɛ November 1, 1991 Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ.