Yi 4
“Hyɛ! Jata a Nɛ Je Yuda Wɛtso ɔ Mi”
1-3. Mɛni haomi Yesu kɛ kpe, nɛ kɛ e tsu he ní ha kɛɛ?
BASABASA peeli komɛ ngɛ Yesu hlae nɛ a nu lɛ. A ji nimli asafo, nɛ a kpɛti ni komɛ ji tabuli, nɛ a hɛɛ klaatehi kɛ tso kpotihi. Mɛ tsuo a hɛɛ yi mi tomi yayami kake, nɛ a gu Yerusalem blɔ nɛ nɔ wo diblii ɔ nɔ, kɛ gu Kedron Dɔgba a mi kɛ kuɔ Nu Yoku ɔ. Nyɔhiɔ ɔ nya kpe nɛ e ngɛ tsɛ̃e, se kɛ̃ ɔ, a hɛɛ jatɛhi kɛ kanehi. Anɛ bɔku ɔ tsi nyɔhiɔ ɔ hɛ mi nɛ lɔɔ heje nɛ a hɛɛ kanehi konɛ a kɛ hyɛ a nane nya lo? Aloo a susumi ji kaa nɔ nɛ a ngɛ hlae ɔ ya laa e he ngɛ diblii ɔ mi? Wa be nyɛe maa tsɔɔ, se nɔ́ kake nɛ wa le ji: Ke nɔ ko susu kaa Yesu maa ye gbeye ɔ, lɛɛ e li lɛ saminya.
2 Yesu le haomi nɛ e kɛ ma kpemi ɔ. Se kɛ̃ ɔ, e daa si nɛ e ngɛ mlɛe. Basabasa peeli ɔmɛ ba su lejɛ ɔ, nɛ Yuda nɛ be ko ɔ, e ji Yesu huɛ nɛ e heɔ lɛ yeɔ ɔ ji nɔ nɛ nyɛɛ a hɛ mi. Yuda ngɔ nya he fiɔmi kɛ tsɔɔ Yesu nɛ be ko ɔ, e ji e nyɔmtsɛ ɔ se blɔ nɛ zo pee we lɛ. Se Yesu tsui pui. E ya da si ngɛ basabasa peeli ɔmɛ a hɛ mi nɛ e bi mɛ ke: “Mɛnɔ nyɛ ngɛ hlae?” A he nɔ ke: “Yesu nɛ je Nazaret ɔ.”
3 Nihi fuu maa nu sawale ke a daa si ngɛ basabasa peeli nɛ́ a hɛɛ tsohi kɛ klaatehi kaa kikɛ ɔ a hɛ mi. Eko ɔ, nimli asafo ɔ a blɔ hyɛmi ji kaa nyumu ɔ nɛ daa si ngɛ a hɛ mi ɔ hu maa nu sawale. Se sawale nui Yesu ɔ, e tui fo, nɛ e yi lakpa ko hulɔ. Mohu ɔ, e de ke: “Imi ji nɛ ɔ nɛ!” Ni ɔmɛ a nya kpɛ a he ejakaa e tsui pui nɛ e yi gbeye. Enɛ ɔ ha nɛ a gbee senyasenya nɛ a ya nɔ si!—Yohane 18:1-6; Mateo 26:45-50; Marko 14:41-46.
4-6. (a) A ngɔ Mawu Bi ɔ kɛ to mɛni he, nɛ mɛni heje? (b) Mɛni blɔhi etɛ a nɔ nɛ Yesu je kã peemi kpo ngɛ?
4 Mɛni ha Yesu nyɛ nɛ e da haomi nɛ ɔ nya nɛ e tsui pui? Heto ɔ ngɛ kpiti, nɛ lɔɔ ji, e ngɛ kã. Kã peemi ji su ko nɛ ke hɛ mi nyɛɛlɔ ko ngɛ ɔ, nihi a bua jɔɔ e he, nɛ nɔ ko nɔ ko be nɛ pee kã kaa bɔnɛ Yesu pee ɔ. Ngɛ yi nɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ, wa kase bɔnɛ Yesu baa e he si nɛ e he jɔ ha. A tsɛɛ lɛ ngɛ blɔ nɛ da nɔ ke “To Bi ɔ.” (Yohane 1:29) Se kã nɛ Yesu pee ɔ ha nɛ a ha lɛ biɛ kpa. Baiblo ɔ tu Mawu Bi ɔ he munyu ke: “Hyɛ! Jata a nɛ je Yuda wɛtso ɔ mi.”—Kpojemi 5:5.
5 A pɔɔ jata he munyu tumi kaa e ngɛ kã. Anɛ o da jata eku ko hɛ mi hyɛ lo? Ke o da eko hɛ mi hyɛ po ɔ, lɛɛ eko ɔ, a po piɛ ngɔ wo e he, nɛ e ngɛ he nɛ a lɛɛ lohwehi ngɛ. Lɔɔ po ɔ, sawale ma nyɛ maa nu mo. Benɛ o hyɛ lohwe nɛ ɔ hɛ mi nɛ lɛ hu e hyɛ o hɛ mi ɔ, o maa na kaa nɔ́ ko be nɛ ma nyɛ maa wo lohwe nɛ ɔ he gbeye nɛ́ e maa tu fo kɔkɔɔkɔ. Baiblo ɔ tu jata he munyu ke, ‘e he wa pe lohwehi tsuo, nɛ e yi nɔ ko nɔ ko gbeye.’ (Abɛ 30:30) Kã nɛ Kristo peeɔ ɔ ngɛ kaa kã nɛ jata peeɔ ɔ.
6 Nyɛ ha nɛ wa susu blɔhi etɛ a nɔ nɛ Yesu gu kɛ pee kã kaa jata a he nɛ waa hyɛ: kã nɛ e kɛ fa anɔkuale ɔ he, kã nɛ e kɛ fi dami sane yemi se, kɛ kã nɛ e kɛ da si temi kɛ womi nya. Jehanɛ se hu ɔ, wa maa na blɔhi a nɔ nɛ wɔ tsuo—wa ngɛ kã jio, wa be kã jio ɔ—wa maa gu kɛ kase bɔnɛ Yesu je kã peemi kpo ha a.
E Kɛ Kã Fa Anɔkuale ɔ He
7-9. (a) Mɛni ba benɛ Yesu ye jeha 12 ɔ, nɛ mɛni heje ke nɔ ko ya je si himi nɛ ɔ mi ɔ, gbeye ma nyɛ maa nu lɛ? (b) Mɛni blɔ nɔ nɛ Yesu je kã peemi kpo ngɛ benɛ e kɛ tsɔɔli ɔmɛ tu munyu ngɛ sɔlemi we ɔ?
7 Ngɛ je nɛ Satan, nɛ ji “lakpatsɛ kpanaku” ɔ ngɛ nɔ yee nɛ ɔ mi ɔ, behi fuu ɔ, e biɔ kã peemi loko nɔ ko ma nyɛ fã anɔkuale ɔ he. (Yohane 8:44; 14:30) Yesu mlɛ we kɛ ya si benɛ e maa pee nɔkɔtɔma loko e fã anɔkuale ɔ he. Benɛ Yesu ye jeha 12 ɔ, e kɛ e fɔli ɔmɛ ya ye Hetsɔmi gbijlɔ ngɛ Yerusalem, nɛ lɔɔ se ɔ, a nɛ lɛ hu. Maria kɛ Yosef hla jokuɛ ɔ kɛ hɛdɔ ligbi etɛ. Nyagbe ɔ, a ya na lɛ ngɛ sɔlemi we ɔ. Mɛni e ya ngɛ pee ngɛ lejɛ ɔ? “E hii si ngɛ mlaa tsɔɔli ɔmɛ a kpɛti; e ngɛ mɛ tue bue, nɛ e ngɛ mɛ ní bie.” (Luka 2:41-50) Mo susu si fɔfɔɛ nɛ ní sɛɛmi ɔ ya nɔ ngɛ mi ɔ he nɛ o hyɛ?
8 Yinɔ sane ngmali tsɔɔ nya kaa, ke gbijlɔ yemi ɔ ba nyagbe ɔ, jami nya dali ngua amɛ ekomɛ pɔɔ sɔlemi we ɔ himi, nɛ a tsɔɔ ní ngɛ ablanaa ko nɔ. Nihi hii a nane nya nɛ a buɔ mɛ tue, nɛ a biɔ mɛ sanehi. Tsɔɔli nɛ ɔmɛ le womi mi saminya. A he be ngɛ Mose Mlaa amɛ a mi, nɛ a le mlaahi kɛ kɔhi nɛ nimli wo nɛ a sisi numi yee nɛ a he ba hiɛ fuu ngɛ jehahi nɛ be ɔ mi ɔ saminya. Kɛ e maa pee mo kɛɛ ke o hii si ngɛ nimli nɛ ɔmɛ a kpɛti? O maa ye gbeye, aloo pi jã? Sisi numi ngɛ he kaa o maa ye gbeye. Nɛ ke eko ɔ, o ye jeha 12 pɛ hu nɛɛ? Nihewi kɛ yihewi fuu gboɔ zo. (Yeremia 1:6) A kpɛti ni komɛ bɔɔ mɔde konɛ a ko gbla tsɔɔli ɔmɛ a juɛmi kɛ ba a nɔ be mi nɛ a ngɛ sukuu; a yeɔ gbeye kaa a ma tsɛ mɛ nɛ a pee nɔ́ ko, aloo a ha sane heto, nɛ a yeɔ gbeye hu kaa a ma pue a hɛ mi si loo a maa ye a he fɛu.
9 Se, moo hyɛ Yesu nɛ hii si ngɛ nyumuhi nɛ a le womi mi ɔ a kpɛti nɛ e ngɛ mɛ sanehi nɛ haa nɔ susuɔ níhi a he ɔ bie nɛ e yi gbeye. Nɛ pi enɛ ɔ pɛ nɛ e pee. Amaniɛ bɔmi ɔ de ke: ‘Nihi tsuo nɛ ngɛ lɛ tue bue ɔ a nya kpɛ a he; ejakaa a na kaa e juɛmi mi kuɔ, nɛ e ngɛ munyuhi a heto hae pɛpɛɛpɛ.’ (Luka 2:47) Baiblo ɔ tsɔɔ we nɔ́ nɛ e de ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, se wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa e tui lakpa munyuhi nɛ jami mi tsɔɔli ɔmɛ pɔɔ tsɔɔmi ɔ eko. (1 Petro 2:22) Se mohu, e fã anɔkuale nɛ ngɛ Mawu Munyu ɔ mi ɔ he, nɛ atsinyɛ jemi ko be he kaa e tue buli ɔmɛ a nya kpɛ a he kaa nyumuyo nɛ ye jeha 12 nyɛ nɛ e kɛ nile kɛ kã tsɔɔ níhi a nya jã.
10. Mɛni blɔ nɔ Kristofoli nɛ a ji nihewi kɛ yihewi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ guu kɛ kaseɔ Yesu kã peemi ɔ?
10 Mwɔnɛ ɔ, Kristofoli nɛ a ji nihewi kɛ yihewi fuu ngɛ Yesu nane mami he ɔmɛ a se nyɛɛe. Anɔkuale, a yi mluku kaa bɔnɛ nyumuyo Yesu ye mluku ɔ. Se kaa bɔnɛ Yesu pee ɔ, a mlɛ we nɛ a wa loko a fã anɔkuale ɔ he. A guu ga blɔ nɔ nɛ a biɔ nihi nɛ a kɛ mɛ ngɛ sukuu, loo a kpɔ ɔ mi ɔ sanehi, nɛ a buɔ tue nɛ a ngɔɔ bumi kɛ yeɔ anɔkuale ɔ he odase kɛ tsɔɔ mɛ. (1 Petro 3:15) Nihewi kɛ yihewi nɛ ɔmɛ ye bua a sukuubi, tsɔɔli, kɛ a kpɔ ɔ mi bi nɛ a ba plɛ Kristo se nyɛɛli. Moo hyɛ bɔnɛ kã nɛ a je kpo ɔ maa sa Yehowa hɛ mi ha! E Munyu ɔ ngɔ nihewi kɛ yihewi nɛ a ngɛ kaa kikɛ ɔ kɛ to makɛ bɔ́ he—a haa nɔ he jɔmi, kɛ bua jɔmi, nɛ a he hiɛ babauu.—La 110:3.
11, 12. Benɛ Yesu wa a, mɛni blɔ nɔ e kɛ kã fa anɔkuale ɔ he ngɛ?
11 Benɛ Yesu wa a, e ya nɔ nɛ e fã anɔkuale ɔ he kɛ kã. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nihi fuu ma susu kaa ka nɛ e kɛ kpe ngɛ e sɔmɔmi ɔ sisije ɔ ngɛ gbeye wawɛɛ. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, pi bɔfo nɔkɔtɔma ji Yesu, se e ji adesa helo kɛ muɔ kɛkɛ, nɛ e kɛ Satan nɛ ji Yehowa he nyɛli ɔmɛ a kpɛti nɔ nɛ he wa nɛ e he ngɛ gbeye pe kulaa a kpe. Yesu kua Satan munyu ɔ, nɛ Ngmami ɔ nɛ e kɛ tsu ní ngɛ blɔ yaya nɔ ɔ hu, e kplɛɛ we nɔ. Yesu ngɔ nya sãmi nɛ ya nɔ ngɛ a kpɛti ɔ kɛ ba nyagbe benɛ e kɛ kã de ke: “Satan, jee hiɛmɛ nɛ ɔ!”—Mateo 4:2-11.
12 Lɔɔ he ɔ, kã peemi nɛ Yesu kɛ fã e Tsɛ ɔ Munyu ɔ he, nɛ́ e kplɛɛ we nɛ a kɛ tsu ní ngɛ blɔ yaya nɔ ɔ ji ní peemi nɛ e kɛ je e sɔmɔmi nítsumi ɔ sisi. Ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, níhi nɛ dɛ nɛ a peeɔ ngɛ Mawu jami mi ɔ pɔhe kaa bɔnɛ e ji mwɔnɛ ɔ. Yesu de jami nya dali nɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ ke: “Nyɛɛ kɛ nyɛ blema tsɔɔmi ɔmɛ nɛ nyɛ tsɔɔ ɔ gu Mawu munyu ɔ.” (Marko 7:13) Nihi buɔ nyumu nɛ ɔmɛ saminya, se Yesu tu munyu kɛ kã kɛ si mɛ kaa a ji blɔ tsɔɔli nɛ a hɛ yu nɛ a peeɔ osato.a (Mateo 23:13, 16) Kɛ wa ma plɛ kɛ kase kã nɛ Yesu je kpo nɛ ɔ kɛɛ?
13. Benɛ wa ngɛ Yesu kasee ɔ, mɛni e sa kaa wa kai, se mɛni ji he blɔ nɛ wa ná?
13 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e sa nɛ wa kai kaa wa be he wami nɛ Yesu ngɛ nɛ e kɛ leɔ nɔ tsui mi níhi ɔ, nɛ wa be he blɔ hu kaa wa kojoɔ nɔ ko. Se wa ma nyɛ maa kase kã nɛ e kɛ fa anɔkuale ɔ he ɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke wa haa nɛ nihi naa lakpa jami mi tsɔɔmihi, nɛ ji níhi nɛ dɛ nɛ a tsɔɔ ngɛ Mawu, e yi mi tomi, kɛ e Munyu ɔ he ɔ, wa haa nɛ nihi naa la nɛ ngɛ kpɛe ngɛ je nɛ Satan lakpa munyuhi ha nɛ e mi wo diblii ɔ mi. (Mateo 5:14; Kpojemi 12:9, 10) Wa yeɔ bua nihi nɛ a yeɔ a he ngɛ lakpa tsɔɔmihi nɛ ngɔ nihi nyɔguɛ, nɛ e ha a tsui mi hyi tɔ kɛ gbeye yemi nɛ lɔɔ puɛ a kɛ Mawu kpɛti ɔ he. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa ná he blɔ agbo kaa wa na kaa Yesu si womi ɔ ngɛ mi bae. E de ke: “Anɔkuale ɔ ma ha nyɛ maa ye nyɛ he.”—Yohane 8:32.
E Kɛ Kã Je Dami Sane Yemi Kpo
14, 15. (a) Mɛni ji blɔ kake nɔ nɛ Yesu gu kɛ ha nɛ a na “nɔ́ nɛ ji dami sane yemi”? (b) Mɛni juɛmi yaya Yesu kua benɛ e kɛ Samaria yo ɔ tu munyu ɔ?
14 Baiblo ɔ gba kɛ fɔ si kaa Mesia a ma ha nɛ a na “nɔ́ nɛ ji dami sane yemi.” (Mateo 12:18, NW; Yesaya 42:1) Atsinyɛ jemi ko be he kaa Yesu pee ja benɛ e ngɛ zugba a nɔ ɔ. E kɛ kã pee dami ní be tsuaa be nɛ e hyɛ we nɔ hɛ mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e kua juɛmi yaya nɛ a hɛɛ ngɛ nihi a he kɛ ninyɛ nɛ pɔhe ngɛ e be ɔ mi ɔ.
15 Benɛ Yesu kɛ Samaria yo ko tu munyu ngɛ Sikar nyu vu ɔ he ɔ, e pee e kaseli ɔmɛ nya kpɛ. Mɛni heje? Ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, Yudabi ɔmɛ sume Samariabi ɔmɛ a sane; a kɛ mɛ yi kɛ je blema. (Ezra 4:4) Jehanɛ se hu ɔ, rabi komɛ bui yihi kulaa. Rabi ɔmɛ a mlaa amɛ nɛ pee se ɔ a ngma kɛ fɔ si ɔ tsɔɔ kaa, e sɛ nɛ nyumu kɛ yo nɛ tu munyu; a tsɔɔ kaa e sɛ nɛ a tsɔɔ yihi Mawu Mlaa a. A buɔ Samaria yihi kaa a he tsɔ we kulaa. Yesu ngɔɛ juɛmi yaya nɛ a hɛɛ ngɛ nihi a he ɔ kɛ tsu we ní, nɛ e tsɔɔ Samaria yo (nɛ e jemiba puɛ) ɔ ní ngɛ magbɛ nɔ, nɛ e je e he si po kɛ tsɔɔ lɛ kaa lɛ ji Mesia a nɛ.—Yohane 4:5-27.
16. Mɛni heje e sa kaa Kristofoli nɛ a pee kã kɛ kua juɛmi yaya nɛ a náa ngɛ nihi a he ɔ?
16 Anɛ o kɛ nihi nɛ hɛɛ juɛmi yaya ngɛ nihi a he ɔ bɔ hyɛ lo? Eko ɔ, a kɛ he guɛ gbemi yeɔ nihi nɛ a je ma kpa nɔ loo a hɛɛ he womi nɔ su kpa a he fɛu, nɛ a tuɔ nihi nɛ a hɛɛ bɔ su kpa a he munyu yaya, loo a bui nihi nɛ be nɔ́ ko ɔ. Kristo se nyɛɛli kplɛɛ we susumi yaya nɛ ɔmɛ a nɔ, nɛ a bɔɔ mɔde wawɛɛ kaa a ma je juɛmi yaya nɛ ngɛ a tsui mi ɔ kɛ fɔ he. (Bɔfo ɔmɛ A Nítsumi 10:34) E sa kaa wa ti nɔ tsuaa nɔ nɛ bɔ mɔde nɛ e pee kã kɛ pee nɔ́ nɛ da ngɛ enɛ ɔ blɔ fa mi.
17. Mɛni Yesu pee ngɛ sɔlemi we ɔ, nɛ mɛni heje?
17 Kã nɛ Yesu ngɛ ɔ hu ha nɛ e tsɔ Mawu webi kɛ anɔkuale jami he. Benɛ e je e sɔmɔmi nítsumi ɔ sisi ɔ, e ya Yerusalem sɔlemi we ɔ nɛ benɛ e na nɛ jua yeli kɛ sika tsakeli ngɔ sɔlemi we ɔ kɛ pee jua nɔ ɔ, e hao wawɛɛ. Yesu mi mi fu nɛ e fie hɛ tsuli ɔmɛ, nɛ e tsitsɛɛ a ní ɔmɛ ngɔ pue si. (Yohane 2:13-17) E pee jã kɛ̃ benɛ e piɛ bɔɔ nɛ e sɔmɔmi nítsumi ɔ maa ba nyagbe ɔ. (Marko 11:15-18) E ngɛ heii kaa enɛ ɔ ha nihi nyɛ lɛ, se lɔɔ wui e kɔni mi nyu. Mɛni heje? Kɛ je e jokuɛwi a si tɔɔ nɛ e tsɛ sɔlemi we ɔ kaa e Tsɛ we, nɛ pi munyu gu ko kɛkɛ nɛ e tu. (Luka 2:49) Enɛ ɔ he ɔ, jami klɔuu nɛ a ngɛ he mu woe ngɛ sɔlemi we ɔ ji dami sane nɛ a yi, nɛ e be nyɛe nɛ e ma e hɛ kɛ fɔ nɔ kɔkɔɔkɔ. Kã nɛ e ngɛ ɔ lɛ ha nɛ e pee nɔ́ nɛ sa kaa e pee ɔ nɛ.
18. Mɛni blɔ nɔ Kristofoli ma nyɛ ma je kã peemi kpo konɛ a ha nɛ asafo ɔ he nɛ tsɔ?
18 Mwɔnɛ ɔ, Kristo se nyɛɛli suɔ kaa Mawu webi a he nɛ tsɔ konɛ blɔ nya nɛ a to kɛ ha jami klɔuu ɔ hu he nɛ tsɔ. Ke a na kaa Kristofono ko ngɔ e he kɛ ya wo yayami ko nɛ hɛdɔ ngɛ he mi ɔ, a ma we a hɛ kɛ fɔɛ nɔ. A peeɔ kã nɛ a tuɔ he munyu. (1 Korintobi 1:11) A bɔɔ mɔde nɛ a haa nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ leɔ. Asafo mi nikɔtɔma amɛ ma nyɛ maa ye bua nihi nɛ be he wami ngɛ mumi mi ɔ, nɛ a hyɛ konɛ Yehowa to ɔmɛ a he nɛ tsɔ.—Yakobo 5:14, 15.
19, 20. (a) Ngɛ Yesu be ɔ mi ɔ, mɛni ji dami sane nɛ a yi ní peepeehi nɛ pɔhe? (b) Mɛni heje Kristo se nyɛɛli kɛ a he wui ma kudɔmi sanehi kɛ basabasa peemi mi, nɛ mɛni ji nɔ́ nɛ je a si dami nɛ ɔ mi kɛ ba?
19 Se, anɛ e sa kaa waa mwɔ sane nya kaa Yesu hwu kɛ si dami sane nɛ a yi ɔ tsuo ngɛ e be ɔ mi lo? Ngɛ anɔkuale mi ɔ, dami sane nɛ a yi ɔ bɔle lɛ kɛ kpe. Ma jeli lɛ a ngɛ e ma a nɔ yee. Romabi ɔmɛ ngɔ tabuli babauu kɛ ba wa Yudabi ɔmɛ yi mi, a he tó fuu ngɛ a dɛ, nɛ a ngɔ a he kɛ wo a jami kusumihi po a mi. Enɛ ɔ he ɔ, e be nyakpɛ kaa nihi fuu suɔ kaa Yesu nɛ ngɔ e he kɛ wo ma kudɔmi sanehi nɛ ngɛ nɔ yae ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ mi. (Yohane 6:14, 15) E sa nɛ e je kã peemi kpo ngɛ si fɔfɔɛ nɛ ɔ mi hulɔ.
20 Yesu tsɔɔ nya kaa e Matsɛ Yemi ɔ pi je nɛ ɔ mi nɔ́. E gu nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ e pee ɔ nɔ nɛ e kɛ tsɔɔ e se nyɛɛli ɔmɛ kaa á ko ngɔ a he kɛ wo a be ɔ mi ma kudɔmi sanehi a mi, se mohu, a ngɔ Mawu Matsɛ Yemi he sane kpakpa a fiɛɛmi kɛ pee oti ngɛ a si himi mi. (Yohane 17:16; 18:36) Benɛ basabasa peeli ɔmɛ ba nɛ a ba nu lɛ ɔ, e tsɔɔ nɔ́ heje nɛ e sɛ kaa a kɛ a he woɔ basabasa peemi mi. Petro kɛ he sɔmi hia e klaate ɔ nɛ e kɛ plaa nɔ ko. E he wɛ kulaa kaa o maa nu Petro sisi. Kaa e da kaa a peeɔ basabasa a, jinɛ be nɛ sa kaa a pee jã ji jamɛ a gbɔkuɛ ɔ nɛ a nu Mawu Bi nɛ pee we nɔ́ ko ɔ nɛ. Se Yesu tsɔɔ sisi tomi mlaa ko nɛ sa kaa e se nyɛɛli nɛ a ngɛ zugba a nɔ ngɛ jamɛ a be ɔ mi kɛ mwɔnɛ ɔ, a kɛ tsu ní. E de ke: “Ngɔɔ o klaate ɔ ngɔ to e to he; ejakaa nihi tsuo nɛ hiaa klaate ɔ, a kɛ klaate ma kpata a hɛ mi.” (Mateo 26:51-54) Atsinyɛ jemi ko be he kaa Kristo se nyɛɛli nɛ hi si ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ hia kã peemi bɔnɛ pee nɛ a nyɛ nɛ a hi si ngɛ tue mi jɔmi mi kaa bɔnɛ e ji mwɔnɛ ɔ. Akɛnɛ Mawu webi nɛ ngɛ mwɔnɛ ɔ kɛ a he wui ma kudɔmi sanehi a mi heje ɔ, a kɛ a he wui tahi nɛ a kɛ tane nimli babauu a yi, pɛhi, kɛ basabasa peemi kpahi a mi. Kã nɛ a peeɔ ɔ ji nɔ́ nɛ ha nɛ a ná biɛ kpakpa nɛ ɔ nɛ.
E Kɛ Kã Da Si Temi Kɛ Womi Nya
21, 22. (a) Mɛni yemi kɛ buami Yesu nine su nɔ loko e kɛ ka nɛ nya wa pe kulaa a kpe? (b) Mɛni blɔ nɔ Yesu gu kɛ pee kã kɛ ya si nyagbe?
21 Loko Yehowa Bi ɔ maa ba zugba a nɔ ɔ, e le kaa a maa te si kɛ wo lɛ wawɛɛ. (Yesaya 50:4-7) Nihi ka si abɔ kaa a maa gbe lɛ, hluu kɛ ya si benɛ nyagbe ɔ, a nu lɛ kaa bɔnɛ a tu he munyu ngɛ yi nɛ ɔ sisije ɔ. Se mɛni ye bua Yesu nɛ e ya nɔ nɛ e pee kã ngɛ haomi be nɛ ɔmɛ a mi? Loko basabasa peeli ɔmɛ ba nu Yesu ɔ, mɛni ji nɔ́ nɛ e ngɛ pee? E kɛ hɛdɔ ngɛ sɔlee kɛ ngɛ Yehowa hae. Nɛ mɛni Yehowa pee ngɛ sɔlemi ɔ he? Baiblo ɔ de wɔ ke ‘Mawu bu Yesu tue.’ (Hebribi 5:7) Yehowa tsɔ bɔfo ko kɛ je hiɔwe kɛ ba nɛ e ba wo e Bi kãtsɛ ɔ he wami.—Luka 22:42, 43.
22 Benɛ a wo Yesu he wami ta pɛ ɔ, e de e kaseli ɔmɛ ke: “Nyɛɛ te nɛ waa ho.” (Mateo 26:46) Mo susu he wami nɛ e kɛ tu munyu ɔ he nɛ o hyɛ. E de mɛ ke, “waa ho,” be mi nɛ e le kaa e ma de basabasa peeli ɔmɛ kaa a ko ye e huɛmɛ ɔmɛ awi, nɛ́ e le kaa e huɛmɛ ɔmɛ ma kua lɛ nɛ a maa tu fo kɛ je e he, nɛ́ jehanɛ se hu ɔ, e le kaa lɛ nɔ kake too pɛ nɛ e maa da haomi nɛ nya wa pe kulaa ngɛ e si himi mi ɔ nya a. A ye e sane nɛ a bu lɛ fɔ ngɛ blɔ nɛ dɛ nɔ, a ye e he fɛu, a pii lɛ nɛ e na nɔ́ loko e gbo nɛ́ nɔ ko piɛɛ we e he. Se ngɛ enɛ ɔ tsuo mi ɔ, e ngɔ kã peemi kɛ da nya.
23. Moo tsɔɔ nɔ́ heje nɛ blɔ nɔ nɛ Yesu gu kɛ da ka kɛ gbenɔ nya a tsɔɔ we kaa e susuu we nɔ́ he saminya.
23 Anɛ Yesu susuu we níhi a he saminya nɛ lɔɔ heje nɛ e kɛ e he ya wo haomi ɔ mi lo? Dɛbi; ke nɔ ko je kã peemi nɛ sa kpo ngɛ nɔ́ ko mi ɔ, lɔɔ tsɔɔ we kaa e susuu we níhi a he saminya. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yesu tsɔɔ e se nyɛɛli ɔmɛ kaa e sa nɛ a hɛ mi nɛ tɛ, nɛ a yu a he ngɛ haomihi a he konɛ a nyɛ nɛ a ya nɔ nɛ a pee Mawu suɔmi nya ní. (Mateo 4:12; 10:16) Se ngɛ si fɔfɔɛ nɛ ɔ mi ɔ, Yesu le kaa bɔ tsuaa bɔ nɛ ji ɔ, e sa nɛ e da nya. E le nɔ́ nɛ e sa kaa e pee konɛ Mawu bua nɛ jɔ. Yesu mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa hɛɛ e we anɔkuale yemi ɔ mi, enɛ ɔ he ɔ, nɔ́ pɛ nɛ e ma nyɛ maa pee ji kaa, e da ka a nya.
24. Mɛni heje wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa wa ma nyɛ maa da ka tsuaa ka nɛ waa kɛ maa kpe ɔ nya kɛ kã?
24 Yesu se nyɛɛli ɔmɛ kɛ kã nyɛɛ a Nyɔmtsɛ ɔ nane mami he ɔmɛ a se be tsuaa be! A ye a kpɛti nihi fuu a he fɛu, a wa mɛ yi mi, a nu mɛ wo tsu, nɛ a gbe a ti ni komɛ po. Jije adesahi nɛ yi mluku nɛ ɔmɛ ná kã peemi nɛ ɔ kɛ je? Pi mɛ nitsɛmɛ a ngɔ nɛ e je. Kaa bɔnɛ Yesu nine su yemi kɛ buami nɔ kɛ je Mawu ngɔ ɔ, jã nɔuu nɛ e se nyɛɛli ɔmɛ hu a nine suu yemi kɛ buami nɔ kɛ jee Mawu ngɔ. (Filipibi 4:13, NW) Enɛ ɔ heje ɔ, koo ye nɔ́ nɛ maa ba hwɔɔ se ɔ he gbeye. Moo mwɔ o yi mi kpɔ kaa o maa ye anɔkuale daa, nɛ Yehowa maa wo mo kã nɛ hia mo ɔ. Yaa nɔ nɛ o kase nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu, wa Hɛ Mi Nyɛɛlɔ ɔ pee ɔ. E de ke: “Nyɛ tsui nɛ nɔ nyɛ mi, ejakaa i ye je ɔ nɔ kunimi.”—Yohane 16:33.
[Sisi ningma]
a Yinɔ sane ngmali tsɔɔ nya kaa a dla rabi ɔmɛ a yɔkɔ ɔmɛ saminya kaa bɔnɛ a dla gbali kɛ blematsɛmɛ ɔmɛ a yɔkɔ ɔmɛ ɔ.
Mɛni Blɔ Nɔ O Maa Gu Kɛ Nyɛɛ Yesu Se?
● Mɛni blɔ nɔ Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o kɛ kã nɛ tu anɔkuale ɔ he munyu ke nihi a bua jɔɛ munyu ɔ he po?—Yohane 8:31-59.
● Mɛni heje e sɛ kaa wa ha nɛ Satan loo e daimonio ɔmɛ a he gbeye yemi nɛ tsi wa nya ngɛ yemi kɛ buami nɛ waa kɛ ma ha nihi ɔ he?—Mateo 8:28-34; Marko 1:23-28.
● Mɛni heje e sa kaa wa ná suɔmi kaa wa maa da yi mi wami nya bɔnɛ pee nɛ waa ye bua nihi nɛ ngɛ nɔ́ nae ɔ?—Yohane 9:1, 6, 7, 22-41.
● Mɛni blɔ nɔ hɛ nɔ kami nɛ Yesu ngɛ ha hwɔɔ se ɔ ye bua lɛ nɛ e da kahi a nya, nɛ mɛni blɔ nɔ hɛ nɔ kami nɛ o ngɛ ɔ ma nyɛ maa wo mo kã?—Yohane 16:28; 17:5; Hebribi 12:2.
[Foni ngɛ bafa 39]
Kristofoli nihewi kɛ yihewi fuu tuɔ a hemi kɛ yemi ɔ he munyu kɛ tsɔɔ nihi
[Foni ngɛ bafa 42]
“Imi ji nɛ ɔ nɛ”
[Foni ngɛ bafa 44]
Yehowa Odasefoli pee kã ngɛ yi mi wami behi a mi