Hwɔɔmi Mɔ INTANƐTI NƆ NITO HE
Hwɔɔmi Mɔ
INTANƐTI NƆ NITO HE
Dangme
Ɛ
  • ã
  • á
  • ɛ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ
  • ɔ́
  • í
  • ĩ
  • BAIBLO
  • WOMIHI
  • ASAFO MI KPEHI
  • w14 6/1 bf. 17-21
  • Anɛ O Naa Adesa Gbɔjɔmi Kaa Bɔ Nɛ Yehowa Naa Lɛ ɔ Lo?

Ngmami nɛ ɔ he video be amlɔ nɛ ɔ.

Wa kpa mo pɛɛ nyagba ko he je ɔ, video ɔ hí jemi.

  • Anɛ O Naa Adesa Gbɔjɔmi Kaa Bɔ Nɛ Yehowa Naa Lɛ ɔ Lo?
  • Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae—2014
  • Munyuyi Nyafinyafihi
  • Munyu Nɛ Ngɛ Kaa Enɛ ɔ
  • BƆ NƐ YEHOWA NAA ADESA GBƆJƆMI HA
  • ANƐ E HE HIA NƐ WA TSAKE WA SUSUMI LO?
  • MO SUSU NÍHI A HE KAA BƆ NƐ YEHOWA SUSUƆ NÍHI A HE
  • NIHI FUU NÁA HE SE
  • “Ke I Gbɔjɔ ɔ, Kɛkɛ I Ná He Wami”
    Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae (Nɔ́ Nɛ A Maa Kase)—2020
  • Yaa Nɔ Nɛ O Ná Bua Jɔmi Ngɛ Yehowa Sɔmɔmi Mi
    Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae—2014
  • ‘Nyɛɛ Ye Bua Nihi Nɛ A Gbɔjɔ’
    La Ha Yehowa
  • Ngɔɔ O Hɛ Kɛ Fɔ Yehowa Nɔ Ngɛ Haomi Behi A Mi
    Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae (Nɔ́ Nɛ A Maa Kase)—2019
Fuu Ngɛ Hiɛ ɔ
Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae—2014
w14 6/1 bf. 17-21
Binyɛ ko kɛ e biyo nɛ a kpɛ se kɛ ma Kristofohi a kpe

Anɛ O Naa Adesa Gbɔjɔmi Kaa Bɔ Nɛ Yehowa Naa Lɛ ɔ Lo?

“Nɔmlɔ tso ɔ he níhi nɛ peeɔ wɔ kaa a he wɛ pe kulaa a, mɛ mohu a he hia wɔ titli.”​—1 KOR. 12:22.

MƐNI HETO O MA HA?

  • Kɛ Yehowa naa nihi nɛ e ngɛ kaa nɔ́ nɛ a gbɔjɔ ngɛ asafo ɔ mi ɔ ha kɛɛ?

  • Mɛni maa ye bua wɔ konɛ waa na adesa gbɔjɔmi kaa bɔ nɛ Yehowa naa lɛ ɔ?

  • Ke wa ye bua nihi nɛ a gbɔjɔ ɔ, mɛnɔ náa he se?

1, 2. Mɛni he je nɛ Paulo mi mi sãa lɛ ngɛ nihi nɛ a gbɔjɔ ɔ a he ɔ?

BE KOMƐ ngɛ nɛ wa naa kaa wa gbɔjɔ. Soso aloo aslã nyɛɔ haa nɛ wa gbɔjɔɔ nɛ wa nyɛ we nɔ́ ko peemi kulaa. Amlɔ nɛ ɔ, ngɔɔ lɛ kaa hiɔ ko bu mo si nyɔhiɔhi abɔ ji nɛ ɔ. Anɛ o be sue kaa nihi nɛ a susu o he lo?

2 Be komɛ ɔ, haomihi nɛ bɔfo Paulo kɛ kpeɔ ngɛ nihi nɛ a be asafo ɔ mi, kɛ nihi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ tsuo a dɛ mi ɔ haa nɛ e gbɔjɔɔ. Be komɛ po ɔ, e susuɔ kaa nɔ́ ko be nɛ e ma nyɛ maa pee hu. (2 Kor. 1:8; 7:5) Haomihi nɛ Paulo kɛ kpe ɔ ha nɛ e de ke: “Ke nɔ ko mumi gbo, kɛkɛ imi hu ye nɔ́ ɔ gbo.” (2 Kor. 11:29) Paulo ngɔ nihi nɛ a ngɛ Kristofohi asafo ɔ mi ɔ kɛ to nɔmlɔ tso ɔ he níhi a he. E tsɔɔ kaa “nɔmlɔ tso ɔ he níhi nɛ peeɔ wɔ kaa a he wɛ pe kulaa a, mɛ mohu a he hia wɔ titli.” (1 Kor. 12:22) Mɛni e ngɛ tsɔɔe ɔ? Mɛni he je nɛ e he hia kaa waa na nihi nɛ e peeɔ wɔ kaa a gbɔjɔ ɔ kaa bɔ nɛ Yehowa naa mɛ ɔ? Ke wa peeɔ jã a, mɛni se wa ma ná?

BƆ NƐ YEHOWA NAA ADESA GBƆJƆMI HA

3. Mɛni he je nɛ eko ɔ, wa ma ná nyɛmimɛ komɛ a he juɛmi yaya a?

3 Mwɔnɛ ɔ, nihewi kɛ yihewi, kɛ nihi nɛ a ngɛ nɔmlɔ tso mi he wami ɔ sisiɔ nihi nɛ a gbɔjɔ ɔ konɛ a nine nɛ su níhi nɛ a ngɛ hlae ɔ nɔ. E ngɛ mi kaa wa bua jɔɛ jamɛ a su ɔ he mohu lɛɛ, se wa ma nyɛ maa pee wa ní jã nɛ́ wa be lee. Eko ɔ, wa ma ná nyɛmimɛ nɛ a hia yemi kɛ buami be tsuaa be ɔ a he juɛmi yaya. Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ na nɔ tsuaa nɔ nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ kaa bɔ nɛ Mawu hu naa mɛ ɔ?

4, 5. (a) Kɛ nɔ́ hetomi nɔ́ nɛ ngɛ 1 Korinto Bi 12:21-23 ɔ haa nɛ wa naa bɔ nɛ Yehowa buɔ adesa gbɔjɔmi ha kɛɛ? (b) Ke wa ye bua nihi ɔ, mɛni se wa náa?

4 Ke wa susu nɔ́ hetomi nɔ́ ko nɛ Paulo kɛ tsu ní ngɛ kekleekle sɛ womi nɛ e ngma ya ha Korinto bi ɔmɛ ɔ mi ɔ he ɔ, wa maa na bɔ nɛ Yehowa naa adesa gbɔjɔmi ha. Ngɛ 1 Korinto Bi yi 12 ɔ mi ɔ, Paulo tsɔɔ kaa nɔmlɔ tso ɔ he níhi nɛ peeɔ wɔ kaa a he wɛ pe kulaa a, mɛ mohu a he hia wɔ titli. (Kane 1 Korinto Bi 12:12, 18, 21-23.) Nihi nɛ a he ye kaa níhi nɛ wami ngɛ a mi ɔ ba ngɛ mɛ nitsɛmɛ a dɛhe kɛkɛ ɔ a ti ni komɛ susu kaa nɔmlɔ tso ɔ he ní komɛ ngɛ nɛ a he hia we.a Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, be ko nɛ be ɔ, nihi susu kaa se nami ko be sekpɛ nane nguɛ ɔ he. Se amlɔ nɛ ɔ, je mi si kpali ba na kaa jamɛ a nane nguɛ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa nyɛɔ daa si saminya.

5 Nɔ́ hetomi nɔ́ nɛ Paulo kɛ tsu ní ɔ tsɔɔ kaa nɔ tsuaa nɔ nɛ ngɛ Kristofohi asafo ɔ mi ɔ he hia. Satan suɔ nɛ wa susu kaa wa he ba se nami ko. Se Yehowa naa e sɔmɔli tsuo kaa a “he hia.” E naa ni nɛmɛ nɛ a gbɔjɔ ɔ hu jã nɔuu. (Hiob 4:18, 19) Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ wa ti nɔ tsuaa nɔ bua nɛ jɔ he blɔ nɛ e ngɛ kaa e ji Yehowa sɔmɔlɔ ɔ he. Mo susu ligbi ko nɛ o pɛtɛ nɔ ko nɛ e bwɔ he kɛ ya he ko ɔ he nɛ o hyɛ. Eko ɔ, lɔ ɔ ha nɛ o nyɛɛ blɛuu. Anɛ o ná we yemi kɛ buami nɛ o kɛ ha lɛ ɔ he se lo? Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke wa ye bua nihi ɔ, wa náa bua jɔmi, nɛ lɔ ɔ haa nɛ wa náa su komɛ kaa tsui si tomi, suɔmi, kɛ su kpakpa kpahi. (Efe. 4:15, 16) Wa Tsɛ nɛ e ngɛ suɔmi ɔ le kaa ke wa susuɔ nihi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi nɛ a gbɔjɔ ɔ a he ɔ, suɔmi maa hi asafo ɔ mi.

6. Mɛni Paulo tsɔɔ kaa ni nɛmɛ nɛ a “hemi kɛ yemi mi wa a” nɛ a pee ha ni nɛmɛ nɛ a “gbɔjɔ” ɔ?

6 Benɛ Paulo ngɛ sɛ womi ngmae ya ha Korinto bi ɔmɛ ɔ, e tsɔɔ kaa nihi nɛ a he we Kristo yi ɔ buɔ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kaa a “gbɔjɔ.” Be komɛ ɔ, lɛ nitsɛ hu e susuɔ kaa e gbɔjɔ. (1 Kor. 1:26, 27; 2:3) Paulo tsɔɔ kaa ni komɛ hu ngɛ nɛ a “hemi kɛ yemi mi wa.” E tsɔɔ we kaa jamɛatsɛmɛ ɔmɛ a nɔ kuɔ pe ni komɛ. (Rom. 15:1) Mohu ɔ, e ngɛ tsɔɔe kaa e sa nɛ Kristofohi nɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi wa a, nɛ a to a tsui si kɛ ha ni nɛmɛ nɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi wɛ lolo ɔ.

ANƐ E HE HIA NƐ WA TSAKE WA SUSUMI LO?

7. Eko ɔ, mɛni ma ha nɛ e he maa ye ha wɔ kaa wa maa ye bua nɔ ko?

7 Ke wa ye bua “nihi nɛ a ní ngɛ mɔbɔ” ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Yehowa kasee, nɛ e bua maa jɔ wa he. (La 41:1; Efe. 5:1) Se be komɛ ɔ, ke wa ná we nihi nɛ a gbɔjɔ ɔ a he juɛmi kpakpa a, e maa ye ha wɔ kaa wa maa ye bua mɛ. Aloo eko ɔ, ke wa li nɔ́ nɛ wa ma de nihi nɛ a ngɛ nɔ́ nae ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa be a he sue. Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Cynthiab nɛ e huno kua lɛ ɔ de ke: “Ke nyɛmimɛ ngmɛɛ o he kɛ fɔ si, nɛ a yi bua mo kaa bɔ nɛ o suɔ kaa huɛmɛ kpakpahi nɛ a pee ɔ, e dɔɔ nɔ wawɛɛ. Ke o kɛ haomihi ngɛ kpee ɔ, e he hia nɛ nihi nɛ a ye bua mo.” Matsɛ David le bɔ nɛ ke a kua nɔ ko ɔ, e peeɔ nɔ ha.​—La 31:12.

8. Mɛni maa ye bua wɔ konɛ wa mi mi nɛ sã wɔ wawɛɛ ngɛ nihi a he?

8 Ke wa kaiɔ kaa haomihi nɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ ekomɛ kɛ ngɛ kpee ɔ lɛ ha nɛ a gbɔjɔ ɔ, e ngɛ heii kaa lɔ ɔ ma ha nɛ wa mi mi maa sã wɔ ngɛ a he. Haomihi nɛ a kɛ kpee ɔ ekomɛ ji, hiɔ, aloo a kɛ a weku mi bimɛ be jami kake mi, aloo nɔ́ kpa ko. Ligbi ko ɔ, wɔ hu wa ma nyɛ ma ya je si himi ko kaa jã mi. Israel bi ɔmɛ na nɔ́ wawɛɛ ngɛ Egipt. Se loko a maa su Si Womi Zugba a nɔ ɔ, Yehowa kai mɛ kaa ke a nyɛmi ko dɛ mi ba ta a, a ‘ko pee lɛ kpɛle.’ Yehowa ngɛ blɔ hyɛe kaa Israel bi ɔmɛ maa bu ohiatsɛmɛ ɔmɛ kaa a he hia konɛ a ye bua mɛ.​—5 Mose 15:7, 11; 3 Mose 25:35-38.

9. Ke wa nyɛmi Odasefo no ko kɛ haomihi ngɛ kpee nɛ e gbɔjɔ ɔ, mɛni e sa kaa waa pee? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

9 Ke wa nyɛmimɛ kɛ haomihi ngɛ kpee ɔ, e sɛ nɛ waa kɛ oya yemi nɛ pia mɛ, aloo wa susu kaa a pee tɔmi ko. (Hiob 33:6, 7; Mat. 7:1) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ: Ke nɔ ko kɛ moto ya nɔ si nɛ e plaa wawɛɛ nɛ a ngɔ lɛ kɛ ho hiɔ tsami he ya a, anɛ dɔkita amɛ kɛ nɛɛsi ɔmɛ bɔɔ mɔde kaa a maa le nɔ́ nɛ ha nɛ e kɛ moto ɔ ya nɔ si ɔ loko a tsa lɛ lo? Dɛbi, mohu ɔ, a kɛ oya yemi yeɔ bua lɛ. Jã kɛ̃ nɛ ke wa nyɛmi Odasefo no ko hu kɛ haomihi ngɛ kpee nɛ e gbɔjɔ ɔ, e sɛ nɛ waa kojo lɛ, mohu ɔ, e sa nɛ waa bɔ mɔde nɛ waa ye bua lɛ konɛ e he nɛ wa ekohu.​—Kane 1 Tesalonika Bi 5:14.

10. E ngɛ mi kaa wa ma nyɛ maa na ni komɛ kaa a gbɔjɔ mohu lɛɛ, se ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ a ji “mumi mi niatsɛmɛ”?

10 Ke wa susuɔ si himi mi nɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ ngɛ ɔ he ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ waa na kaa a gbɔjɔɔ we kulaa. Mo susu nyɛmimɛ yihi nɛ a weku mi bimɛ ngɛ si tee kɛ mɛ woe jehahi babauu ji nɛ ɔ he nɛ o hyɛ. A ti ni komɛ ngɛ nɛ a hɛ mi peeɔ mɔbɔmɔbɔ mohu lɛɛ, se a jeɔ hemi kɛ yemi nɛ mi wa kpo. Ke o naa binyɛ ko nɛ e be huno, nɛ lɛ nɔ kake pɛ e ngɔɔ e bimɛ kɛ baa asafo mi kpehi daa a, anɛ o nɛ kaa e ngɛ hemi kɛ yemi nɛ mi wa lo? Nɛ nihewi kɛ yihewi nɛ a yi jeha 20 lolo nɛ a pɛtɛ anɔkuale ɔ he wawɛɛ, nɛ a ha we nɛ a sukuu bimɛ nɛ je mɛ kɛ je anɔkuale ɔ mi ɔ hu nɛɛ? Ke wa susu mɔde nɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ ngɛ bɔe kɛ ngɛ Yehowa sɔmɔe ɔ he ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ wa maa na kaa e ngɛ mi kaa wa naa mɛ kaa a gbɔjɔ mohu lɛɛ, se a ji “mumi mi niatsɛmɛ.”​—Yak. 2:5.

MO SUSU NÍHI A HE KAA BƆ NƐ YEHOWA SUSUƆ NÍHI A HE

11, 12. (a) Mɛni maa ye bua wɔ konɛ waa na adesa gbɔjɔmi kaa bɔ nɛ Yehowa naa lɛ ɔ? (b) Mɛni wa kaseɔ ngɛ bɔ nɛ Yehowa kɛ Aaron hi si ha a mi?

11 Ke wa susu bɔ nɛ Yehowa kɛ e sɔmɔli komɛ hi si ha a he ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ wa maa na adesa gbɔjɔmi kaa bɔ nɛ Yehowa naa lɛ ɔ. (Kane La 130:3.) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ngɔɔ lɛ kaa o piɛɛ Mose he benɛ Aaron pee sika tsu na bi amaga a. Kɛ o ko bu Aaron ha kɛɛ? (2 Mose 32:21-24) Jehanɛ se hu ɔ, benɛ Miriam puɛ Aaron juɛmi nɛ Aaron tu munyu kɛ si Mose ngɛ ma se yo nɛ e ya ngɔ ɔ he ɔ, kɛ o ko na Aaron ha kɛɛ? (4 Mose 12:1, 2) Benɛ Yehowa gu nyakpɛ blɔ nɔ kɛ ha Israel bi ɔmɛ nyu ngɛ Meriba, nɛ Aaron kɛ Mose wui Yehowa hɛ mi nyami ɔ, kɛ o ko pee o ní ha kɛɛ?​—4 Mose 20:10-13.

12 Jinɛ Yehowa ko gbla Aaron tue ngɛ ní nɛ ɔmɛ nɛ e pee ɔ he amlɔ nɔuu. Se e pee we jã, ejakaa e na kaa Aaron hɛɛ tsui kpakpa. Nihi lɛ a nyɛ e nɔ loko e pee nɔ́ yaya a nɛ. Se benɛ e na kaa e tɔ̃ ɔ, e kplɛɛ tsɔsemi nɛ Yehowa kɛ ha lɛ ɔ nɔ. (2 Mose 32:26; 4 Mose 12:11; 20:23-27) Yehowa kɛ e juɛmi ma hemi kɛ yemi nɛ Aaron ngɛ, kɛ e he nɛ e pia a nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, jeha komɛ a se ɔ, nihi ya nɔ nɛ a tu Aaron kɛ e bimɛ ɔmɛ a he munyu kaa a ji nihi nɛ a ye Yehowa gbeye.​—La 115:10-12; 135:19, 20.

13. Mɛni maa ye bua wɔ konɛ wa tsake bɔ nɛ wa naa adesa gbɔjɔmi ha?

13 Bɔ nɛ pee nɛ wa nyɛ nɛ waa na nihi kaa bɔ nɛ Yehowa naa mɛ ɔ, e sa nɛ wa susu bɔ nɛ wa naa nihi a gbɔjɔmi ha a he ekohu. (1 Sam. 16:7) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke jokuɛ ko nɛ e yi jeha nyingmi enyɔ lolo kɛ nile tsu we ní ngɛ níhi nɛ e kɛ jeɔ e hɛ ja a mi ɔ, kɛ e sa kaa waa na lɛ ha kɛɛ? E sɛ nɛ waa tu munyu kɛ si lɛ, mohu ɔ, e sa nɛ wa susu nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua lɛ ɔ he. Wa ma nyɛ maa ye bua nɔ ko nɛ e hia yemi kɛ buami. Ke wa pee jã a, lɔ ɔ ma ha nɛ wa maa nu jamɛatsɛ ɔ sisi, nɛ wa ma je suɔmi kpo kɛ ha lɛ.

14, 15. (a) Benɛ sawale nu Eliya a, mɛni Yehowa pee? (b) Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Eliya níhi a si kpami ɔ mi?

14 Kɛ Yehowa naa nihi nɛ a hao ɔ ha kɛɛ? Mo susu bɔ nɛ e plɛ kɛ ye bua e sɔmɔli ɔmɛ a kpɛti nɔ kake nɛ e hao ɔ he nɛ o hyɛ. E sɔmɔlɔ nɛ ɔ ji Eliya. Eliya ji Yehowa gbalɔ ko nɛ e kɛ kã da Baal gbali 450 a hɛ mi. Se benɛ Eliya nu kaa Manyɛ Yezebel ngɛ hlae maa gbe lɛ ɔ, e tsui po. Enɛ ɔ he ɔ, e tu fo maa pee si tomi 95 kɛ ho Beersheba ya. E tsa nɔ nɛ e nyɛɛ kɛ ho nga a nɔ tsitsaa ya. Pɔtɔ e he, nɛ e hao wawɛɛ, nɛ “e ná nɛ e gbo” po.​—1 Ma. 18:19; 19:1-4.

Bɔfo ko ngɛ gbalɔ Eliya tsɛ̃ɛ̃e

Yehowa susu Eliya he, nɛ e tsɔ bɔfo ko nɛ e ya wo lɛ he wami (Hyɛ kuku 14, 15)

15 Benɛ Eliya hao, nɛ Yehowa na lɛ ɔ, mɛni Yehowa pee? Anɛ e kua lɛ lo? Ohoo! Yehowa susu e he nɛ e tsɔ bɔfo ko, nɛ e ya bua lɛ. Bɔfo ɔ wo Eliya he wami si enyɔ sɔuu kaa e ye ní. Lɔ ɔ ma ha nɛ blɔ nɛ ngɛ e ‘hɛ mi ɔ, he be wae ha lɛ.’ (Kane 1 Matsɛmɛ 19:5-8.) Niinɛ, loko Yehowa maa ngɔ blɔ tsɔɔmi kpa ko kɛ ha Eliya a, e sɛ hlami nɛ e ye bua lɛ.

16, 17. Mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa gu kɛ kase bɔ nɛ Yehowa kɛ Eliya hi si ha a?

16 Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ kase Mawu, konɛ wɔ hu wa susu nihi a he? E sɛ nɛ waa ye oya kɛ wo nɔ ko ga. (Abɛ 18:13) Ke nɔ ko susu kaa nihi ‘bui lɛ kpakpa ko ɔ,’ e maa hi wawɛɛ kaa kekleekle ɔ, wa mi mi maa sã wɔ ngɛ e he ngɛ si himi mi nɛ e ngɛ ɔ he je. (1 Kor. 12:23) Lɔ ɔ se ɔ, wa ma nyɛ maa ye bua lɛ.

17 Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu Cynthia nɛ wa wo e ta kɛ sɛ hlami, nɛ wa tsɔɔ kaa e huno kua e kɛ e biyihi enyɔ ɔ a he nɛ o hyɛ. A susu kaa a be nɔ ko nɛ maa ye bua mɛ. Se mɛni blɔ nɔ nyɛmimɛ komɛ gu kɛ ye bua mɛ? Cynthia de ke: “Benɛ wa tsɛ mɛ ngɛ tɛlifoo nɔ nɛ wa de mɛ nɔ́ nɛ ba a, maa pee hɛngmɛfia 45 mi ɔ, a ba wa we ɔ mi. Wa ní pee mɛ mɔbɔ nɛ a fo ya. Kɛ je benɛ sane ɔ ba a, a ngmɛɛ we wa he fɔɛ si maa pee ligbi etɛ sɔuu. Akɛnɛ wa hao, nɛ wa nyɛ we ní yemi kpakpa ko he je ɔ, a kɛ wɔ ho a we mi ya.” Níhi a si kpami nɛ ɔ ha nɛ wa kai munyu ko nɛ kaselɔ Yakobo ngma a. E ngma ke: “Waa ngɔ lɛ kaa nyɛmimɛ komɛ be heha ní, loo niye ní. Ke nyɛ ha we mɛ níhi nɛ hia mɛ nɛ ɔ, mɛni se nami ngɛ he kaa nyɛ ma de mɛ ke, ‘Nyɛɛ ya ngɛ he jɔmi mi! Nyɛ ya hlue la; nyɛɛ ye ní nɛ nyɛɛ tɔ?’ Hemi kɛ yemi hu jã nɔuu e ngɛ; ke ní tsumi piɛɛ we he ɔ, e ji hemi kɛ yemi nɛ gbo.” (Yak. 2:15-17) Cynthia kɛ e bimɛ ɔmɛ a bua jɔ yemi kɛ buami nɛ a we asafo ɔ mi nyɛmimɛ kɛ ha mɛ ɔ he. Enɛ ɔ ha nɛ ngɛ nyɔhiɔ ekpa se ɔ, e kɛ e biyi ɔmɛ a nyɛ nɛ a sɔmɔ kaa blɔ gbali a wali.​—2 Kor. 12:10.

NIHI FUU NÁA HE SE

18, 19. (a) Mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa gu kɛ ye bua nihi nɛ a gbɔjɔ ɔ? (b) Ke wa ye bua nihi nɛ a gbɔjɔ ɔ, mɛnɔ náa he se?

18 Ke hiɔ ko bu wɔ si be kɛkɛɛ ɔ, e se kɛɛ loko wa náa he wami saminya. Jã kɛ̃ nɛ ke haomihi ha nɛ Kristofo no ko gbɔjɔ ɔ, e ma nyɛ ma he be loko e he maa wa ngɛ Mawu jami mi ekohu. Munyu anɔkuale ji kaa ke e ba jã a, e he maa hia nɛ nɔ ɔ nɛ ha nɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa. E sa nɛ e pee dɛhe ní kasemi, e sɔle, nɛ e kɛ e he nɛ wo Kristofohi a ní tsumi kpahi a mi. Se anɛ wa ma nyɛ maa to wa tsui si ha lɛ kɛ ya si benɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi maa wa ekohu lo? Be mi nɛ e ngɛ e he mɔde bɔe ɔ, anɛ wa ma nyɛ maa ya nɔ ma je suɔmi kpo kɛ ha lɛ lo? Anɛ wa ma nyɛ maa bɔ mɔde konɛ wa ha nɛ wa nyɛmi ɔ nɛ na kaa e he hia ngɛ asafo ɔ mi lo?​—2 Kor. 8:8.

19 Ke wa ye bua wa nyɛmimɛ ɔ, wa ma ná bua jɔmi. Lɔ ɔ hu ma ha nɛ wa ma ná su komɛ kaa mi mi sami kɛ tsui si tomi. Se tsa pi wɔ pɛ nɛ wa náa he se. Lɔ ɔ haa nɛ suɔmi hiɔ asafo ɔ mi. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Yehowa kasee. Lɛɛ lɛɛ e buɔ nɔ tsuaa nɔ ko kaa e he hia. Niinɛ, wɔ tsuo wa ngɛ yi mi tomi kpakpahi a he je nɛ e sa kaa waa ‘ye bua nihi nɛ gbɔjɔ’ ɔ.​—Níts. 20:35.

a Charles Darwin ngma ngɛ e womi ko nɛ a tsɛɛ ke The Descent of Man ɔ mi kaa nɔmlɔ tso ɔ he ní komɛ ngɛ nɛ “se nami ko be a he.” Nɔmlɔ tso ɔ he níhi nɛ e tsɔɔ kaa se nami ko be a he ɔ ekomɛ ji, appendix (mi ní nya tɔ) kɛ thymus (kuɛ si ngmɛ).

b A tsake biɛ ɔ.

    Dangme Womihi Tsuo (2000-2025)
    Moo Je Mi
    Moo Sɛ Mi
    • Dangme
    • Kɛ Mane
    • Bɔ Nɛ O Suɔ Lɛ Ha
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • E He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Blɔ Nya Tomi
    • JW.ORG
    • Moo Sɛ Mi
    Kɛ Mane