Ngɔɔ Hɛ Mi Nyami Kɛ Ha Nihi Nɛ Sa Hɛ Mi Nyami

1. Mɛni he je nɛ ni komɛ sa hɛ mi nyami ɔ, nɛ mɛni he wa ma susu?

KE A ke a wo nɔ ko hɛ mi nyami ɔ, nɔ́ nɛ e tsɔɔ ji kaa a ma susu nɔ ɔ he wawɛɛ, nɛ a je bumi kpo kɛ tsɔɔ lɛ. Behi fuu ɔ, wa ngɔɔ hɛ mi nyami kɛ haa nihi nɛ a pee nɔ́ ko nɛ sa bumi, aloo a hɛɛ blɔ nya pɔtɛɛ ko. Lɔ ɔ he ɔ, e sa nɛ wa bi wa he ke, mɛnɔmɛ nɛ e sa kaa waa ngɔ hɛ mi nyami kɛ ha, nɛ mɛni he je?

2, 3. (a) Mɛni he je nɛ e sa kaa a wo Yehowa hɛ mi nyami ngɛ blɔ klɛdɛɛ nɔ ɔ? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.) (b) Mɛnɔ ji To Bi nɛ a tu e he munyu ngɛ Kpojemi 5:13 ɔ, nɛ mɛni he je nɛ e sa hɛ mi nyami ɔ?

² Kpojemi 5:13 ɔ tsɔɔ kaa “Nɔ nɛ hii si ngɛ matsɛ sɛ ɔ nɔ, kɛ To bi ɔ” sa hɛ mi nyami. Kpojemi yi 4 ɔ tsɔɔ nɔ́ he je nɛ Yehowa sa hɛ mi nyami ɔ. Hiɔwe nibɔ níhi nɛ a nɔ kuɔ ɔ woɔ a gbi nɔ nɛ a jeɔ Yehowa, ‘Nɔ nɛ ngɛ daa a’ yi. A deɔ ke: “Wa Nyɔmtsɛ, kɛ wa Mawu! Mo ji nɔ nɛ sa kaa a ngɔ hɛ mi nyami, bu, kɛ he wami kɛ ha. Mo lɛ o bɔ níhi tsuo; o bɔ mɛ bɔ nɛ o suɔ kaa a hi. Nɛ a ngɛ jã pɛ!”​—Kpoj. 4:9-11.

³ To Bi ɔ ji Yesu Kristo, “Mawu To Bi ɔ nɛ woɔ je ɔ he yayami ɔ kɛ yaa a.” (Yoh. 1:29) Baiblo ɔ ha nɛ wa na kaa e nɔ kuɔ kulaa pe matsɛmɛ nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ, kɛ ni nɛmɛ nɛ a hi si blema a. Baiblo ɔ de ke: ‘Lɛ ji matsɛmɛ a matsɛ, kɛ nyɔmtsɛmɛ tsuo a nyɔmtsɛ. Lɛ nɔ kake pɛ ji nɔ nɛ ngɛ daa nɛ e be gboe gblegbleegble; nɛ la nɛ nɔ ko nɔ ko be nyɛe maa hɛ lɛ kɛ su he ɔ bɔle lɛ kɛ kpe. Nɔmlɔ adesa ko nɔmlɔ adesa ko nɛ́ lɛ hyɛ, nɛ adesa ko be nyɛe maa na lɛ hulɔ.’ (1 Tim. 6:14-16) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, matsɛ te nɛɛ lɛ e je e suɔmi mi nɛ e gbo kɛ kpɔ̃ wɔ kɛ je wa he yayami ɔmɛ a mi? Anɛ o bua jɔɛ kaa o maa piɛɛ hiɔwe nibɔ níhi akpeakpe abɔ ɔ a he kɛ je Yehowa yi lo? A deɔ ke: “To bi nɛ a gbe ɔ, e sa kaa a ngɔ he wami, ní nami, nile, agboje, bu, hɛ mi nyami, kɛ yi jemi kɛ ha lɛ.”​—Kpoj. 5:12.

4. Mɛni he je nɛ nile ngɛ mi kaa wa maa wo Yehowa kɛ Kristo hɛ mi nyami ɔ?

⁴ Nile ngɛ mi kaa wa maa wo Yehowa kɛ Kristo hɛ mi nyami, ejakaa ja wa pee jã loko wa ma ná neneene wami. Munyu nɛ Yesu tu ngɛ Yohane 5:22, 23 ɔ haa nɛ enɛ ɔ jeɔ kpo heii. E de ke: “Tsɛ ɔ nitsɛ kojo we nɔ ko. E ngɔ jamɛ a he blɔ ɔ tsuo kɛ ha Bi ɔ, konɛ Bi ɔ nɛ kojo nihi. Kɛkɛ ɔ, nihi tsuo maa wo Bi ɔ hɛ mi nyami kaa bɔ nɛ a woɔ Tsɛ ɔ hɛ mi nyami ɔ. Lɔ ɔ he ɔ, nɔ tsuaa nɔ nɛ wui imi, Bi ɔ, ye hɛ mi nyami ɔ, Tsɛ ɔ nɛ tsɔ mi ɔ hɛ mi nyami e wui ɔ nɛ.”​—Kane La 2:11, 12.

5. Mɛni he je nɛ adesahi tsuo sa hɛ mi nyami kɛ bumi bɔ nɛ sa a?

⁵ Mawu bɔ nɔmlɔ ‘ngɛ e subai nɔ.’ (1 Mose 1:27) Enɛ ɔ he ɔ, e ngɛ mi kaa e slo bɔ nɛ nɔ fɛɛ nɔ peeɔ e ní ha mohu lɛɛ, se wɔ tsuo wa nyɛɔ nɛ wa jeɔ Mawu su komɛ kpo. Adesahi nyɛɔ nɛ a jeɔ suɔmi, mi mi himi, kɛ mɔbɔ nami kpo. Mawu ha wɔ he nile, nɛ lɔ ɔ haa nɛ wa leɔ kpakpa kɛ yayami, anɔkuale kɛ lakpa, kɛ nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ. (Rom. 2:14, 15) Nihi fuu suɔ nɔ́ nɛ he tsɔ, kɛ nɔ́ nɛ ngɛ fɛu. Behi fuu ɔ, a suɔ kaa a kɛ adesahi nɛ hi si ngɛ tue mi jɔmi mi. Wa le jio, wa li jio, adesahi tsuo nyɛɔ jeɔ Yehowa su komɛ kpo, enɛ ɔ he ɔ, mɛ hu a sa hɛ mi nyami kɛ bumi bɔ nɛ sa.​—La 8:5.

MOO WO NIHI A HƐ MI NYAMI BƆ NƐ SA

6, 7. Ngɛ hɛ mi nyami nɛ a kɛ ma ha adesahi blɔ fa mi ɔ, mɛni blɔ nɔ nɛ e slo Yehowa Odasefohi ngɛ?

⁶ Ja wa ngmɛ pɛpɛɛpɛ loko wa ma nyɛ maa le hɛ mi nyami nɛ sa nɔ ko, kɛ he nɛ e sa kaa waa wo nɔ ɔ hɛ mi nyami kɛ ya si. Akɛnɛ adesahi yi mluku he je ɔ, Satan je ɔ mumi ɔ sisi nihi fuu. Enɛ ɔ he je nɛ nihi fuu ngɔ adesa komɛ kɛ pee a mawu mohu pe nɛ a maa ngɔ hɛ mi nyami kɛ bumi nɛ sa kɛ ha mɛ ɔ nɛ. Behi fuu ɔ, a jeɔ osɔfohi, ma hɛ mi nyɛɛli, nihi nɛ a he biɛ ngɛ hɛ ja jemi kɛ he mi kami mi, kɛ ni kpahi nɛ mɛ hu a he biɛ ɔ a yi tsɔ, nɛ a buɔ mɛ kaa mawuhi. Enɛ ɔ he ɔ, nikɔtɔmahi kɛ jokuɛwi tsuo bɔɔ mɔde kaa a maa kase bɔ nɛ nimli nɛ ɔmɛ peeɔ a ní ha, bɔ nɛ a dlaa a he, kɛ bɔ nɛ a baa a jemi ha a.

⁷ Anɔkuale Kristofohi lɛɛ, a le kaa e dɛ blɔ kaa a maa wo nihi a hɛ mi nyami ngɛ jamɛ a blɔ ɔ nɔ. Kristo pɛ ji adesa nɛ e pee nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ pe kulaa nɛ e hi si hyɛ nɛ wa ma nyɛ maa kase lɛ. (1 Pet. 2:21) Ke wa wo adesahi a hɛ mi nyami pe bɔ nɛ sa a, Mawu bua be he jɔe. E sa nɛ wa ha nɛ anɔkuale munyu nɛ ɔ nɛ hi wa juɛmi mi: “Nihi tsuo pee yayami, nɛ Mawu hɛ mi nyami ɔ bɔ mɛ.” (Rom. 3:23) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e sɛ nɛ waa bu adesa ko kaa mawu.

8, 9. (a) Kɛ Yehowa Odasefohi buɔ ma nɔ yeli ha kɛɛ? (b) Jije e sa nɛ waa bu ma hɛ mi nyɛɛli tue kɛ ya su?

⁸ Ngɛ je ɔ mi ɔ, ni komɛ ngɛ nɛ a hɛɛ blɔ nya ngua. Ma hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ a ní tsumi ji kaa a ma ha nɛ tue mi jɔmi nɛ hi si, nɛ a ha ma bi ɔmɛ a hiami níhi. Nɔ fɛɛ nɔ náa a ní tsumi ɔ he se. Enɛ ɔ he ɔ, bɔfo Paulo wo Kristofohi ga kaa a bu “ma nɔ yeli” ɔmɛ kaa nihi nɛ a hɛɛ blɔ nya nɛ nɔ kuɔ, nɛ a ba a he si kɛ ha mɛ. E fã mɛ ke: “Bɔ nɛ ji nɔ tsuaa nɔ blɔ nya a, nyɛɛ pee ha lɛ. Ma tó nɛ sa kaa nyɛɛ wo ɔ, nyɛɛ wo; . . . nɛ nyɛɛ bu nihi nɛ sa bu.”​—Rom. 13:1, 7.

⁹ Yehowa Odasefohi jeɔ a suɔmi mi nɛ a ngɔɔ hɛ mi nyami kɛ haa ma hɛ mi nyɛɛli nɛ ɔmɛ ngɛ he fɛɛ he nɛ a ngɛ ɔ, kaa bɔ nɛ ma a kusumi biɔ nɛ a pee ɔ. Wa buɔ mɛ tue konɛ a nyɛ nɛ a tsu a ní tsumi ɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Ngmami ɔ ha nɛ wa le kaa huzu ngɛ bumi nɛ e sa kaa wa kɛ ha mɛ ɔ he. Ke a de wɔ ke waa pee nɔ́ ko nɛ teɔ si kɛ woɔ Mawu mlaa amɛ ɔ, wa be nyɛe ma gbo Mawu tue, aloo waa ngɔ wa he kɛ wo ma kudɔmi sanehi a mi.​—Kane 1 Petro 2:13-17.

10. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa sɔmɔli nɛ a hi si blema a pee nɔ hyɛmi nɔ́ ngɛ bɔ nɛ e sa kaa waa kɛ ma hɛ mi nyɛɛli nɛ hi si ha a he?

¹⁰ Yehowa sɔmɔli nɛ a hi si blema a pee nɔ hyɛmi nɔ́ kɛ tsɔɔ bɔ nɛ e sa kaa waa kɛ ma hɛ mi nyɛɛli nɛ hi si ha. Benɛ Roma Nɔ Yemi ɔ fã ke nɔ fɛɛ nɔ nɛ e ya ngma e biɛ konɛ a kane lɛ ɔ, Yosef kɛ e yo Maria bu fami nɛ ɔ tue. E ngɛ mi kaa Maria hɛɛ hɔ, nɛ fɔmi su gbongu mi mohu lɛɛ, se e kɛ e huno ɔ hia blɔ kɛ ho Betlehem ya. (Luka 2:1-5) Pee se ɔ, benɛ a po Paulo nya kaa e tɔ̃ ɔ, e je bumi mi kɛ fã e he, nɛ e wo Matsɛ Herode Agripa kɛ Roma Amlaalo Festo nɛ e ngɛ Yudea nɔ yee ɔ a hɛ mi nyami bɔ nɛ sa.​—Níts. 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. (a) Mɛni he je nɛ e slo bumi nɛ waa kɛ haa ma hɛ mi nyɛɛli ngɛ bumi nɛ waa kɛ haa osɔfo ɔmɛ ɔ he ɔ? (b) Benɛ Odasefo no ko nɛ ngɛ Austria je bumi kpo kɛ tsɔɔ ma hɛ mi nyɛɛlɔ ko ɔ, mɛni je mi kɛ ba?

¹¹ Se Yehowa Odasefohi ngɔɛ hɛ mi nyami klɛdɛɛ ko kɛ ha osɔfohi, e ngɛ mi kaa eko ɔ, osɔfo ɔmɛ maa hyɛ blɔ kaa a wo a hɛ mi nyami ngɛ blɔ klɛdɛɛ nɔ mohu lɛɛ. Lakpa jami tsɔɔ we Mawu kɛ e Munyu ɔ he anɔkuale ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, wa buu osɔfo ɔmɛ kaa bɔ nɛ wa buu adesahi tsuo ɔ, nɛ wa wui a hɛ mi nyami ngɛ blɔ klɛdɛɛ ko nɔ. Mo kai kaa Yesu tsɛ osɔfohi nɛ a hi si ngɛ e be ɔ mi ɔ ke osatotsɛmɛ kɛ hɛ yuyuili. (Mat. 23:23, 24) Se e da blɔ kaa wa ma je bumi nɛ mi kuɔ kpo kɛ ha ma nɔ yeli ɔmɛ, ejakaa be komɛ ɔ, nɔ́ kpakpa ko ma nyɛ maa je mi kɛ ba.

¹² Nazi nɔ yemi ɔ nu Odasefo no ko nɛ ngɛ kã nɛ a tsɛɛ lɛ ke Leopold Engleitner nɛ e je Austria a kɛ wo tlee mi kɛ ho nya tsimi he nɛ a waa nihi yi mi ngɛ nɛ ngɛ Buchenwald ɔ ya. Womi mi lelɔ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Heinrich Gleissner a piɛɛ nihi nɛ a wo mɛ tsu nɛ a ngɛ tlee ɔ mi ɔ a he. Be ko nɛ be ɔ, e piɛɛ Austria ma hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ a he. Se Nazi nɔ yemi ɔ ba kpa lɛ. Benɛ a ngɛ tlee ɔ mi kɛ yaa nya tsimi he ɔ, Nyɛminyumu Engleitner je bumi mi nɛ e tsɔɔ Gleissner e hemi kɛ yemi ɔ mi, nɛ Gleissner bu lɛ tue saminya. Benɛ je mi ta enyɔne ɔ ba nyagbe ɔ, Gleissner ngɔ he blɔ nɛ e ngɛ ɔ kɛ ye bua Odasefohi nɛ a ngɛ Austria a si abɔ. Eko ɔ, o ma kai nɔ hyɛmi ní kpahi nɛ tsɔɔ kaa Odasefo no ko je bumi nɛ sa kpo kɛ tsɔɔ ma hɛ mi nyɛɛlɔ ko kaa bɔ nɛ Baiblo ɔ woɔ Kristofohi he wami kaa a pee ɔ, nɛ nɔ́ kpakpa ko je mi kɛ ba.

NI KPAHI NƐ A SA HƐ MI NYAMI

13. Mɛnɔmɛ nɛ e sa kaa waa ngɔ bumi kɛ hɛ mi nyami kɛ ha, nɛ mɛni he je?

¹³ Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nihi nɛ waa kɛ mɛ hɛɛ hemi kɛ yemi kake ɔ hu sa bumi kɛ hɛ mi nyami, titli ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a nyɛɛ wa hɛ mi ɔ. (Kane 1 Timoteo 5:17.) E ngɛ mi kaa e slo ma nɛ nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ je mi, blɔ nya nɛ a hɛɛ, he nɛ a ya sukuu kɛ ya ta, kɛ sika abɔ nɛ a ngɛ mohu lɛɛ, se wa jeɔ bumi kpo kɛ haa nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ tsuo. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa a ji “nike níhi” nɛ a ngɔ kɛ ha adesahi, nɛ a hyɛɛ Mawu we bi a nɔ. (Efe. 4:8) Mo susu asafo nikɔtɔmahi, kpɔ mi nɔ hyɛli, Asafo ɔ Ní Tsumi Kɔni ɔ Ajla Toli, kɛ Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ a he nɛ o hyɛ. Wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ je bumi nɛ mi kuɔ kpo kɛ ha hɛ mi nyɛɛli nɛ ɔmɛ, nɛ mwɔnɛ ɔ, wɔ hu wa peeɔ jã. Wa bui nyɛmimɛ nɛ a nyɛɛ hɛ mi ngɛ Kristofohi asafo ɔ mi, nɛ a le mɛ wawɛɛ ɔ kaa mawuhi, nɛ ke wa na mɛ ɔ, wa pee we wa ní kaa nɔ́ nɛ wa na bɔfohi. Se kɛ̃ ɔ, akɛnɛ wa nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ tsuɔ ní wawɛɛ, nɛ a baa a he si he je ɔ, wa buɔ mɛ nɛ wa woɔ a hɛ mi nyami.​—Kane 2 Korinto Bi 1:24; Kpojemi 19:10.

14, 15. Moo tsɔɔ bɔ nɛ e slo anɔkuale Kristofohi nɛ a ji asafo mi nikɔtɔmahi ngɛ osɔfohi a he.

¹⁴ Wa le asafo mi nikɔtɔma nɛ ɔmɛ kaa a ji to hyɛli nɛ a baa a he si. Akɛnɛ a baa a he si he je ɔ, a sume nɛ ni kpahi nɛ bu mɛ kaa bɔ nɛ a buu nihi nɛ a he biɛ ngɛ je ɔ mi ɔ. Enɛ ɔ he je ɔ, e slo mɛ ngɛ osɔfohi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ, kɛ osɔfohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi nɛ Yesu tu a he munyu ɔ a he. Yesu de ngɛ osɔfo ɔmɛ a he ke: “A suɔ okplɔɔ yi himi ngɛ ni yemi he, kɛ nikɔtɔmahi a sihi hehi ngɛ kpe he ɔmɛ; a suɔ nɛ a kɛ bumi nɛ nga mɛ ngɛ jua nɔ.”​—Mat. 23:6, 7.

¹⁵ Anɔkuale Kristofohi nɛ a ji asafo mi nikɔtɔmahi ɔ jeɔ he si bami mi nɛ a buɔ Yesu munyu nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ tue: “Nyɛɛ lɛɛ a ko tsɛ nyɛ ‘Tsɔɔlɔ,’ ejakaa nyɛ tsuo pɛpɛɛpɛ nyɛmimɛ ji nyɛ, nɛ tsɔɔlɔ kake pɛ nyɛ ngɛ. Nyɛ ko tsɛ nɔ ko nɔ ko ngɛ zugba a nɔ ‘Tsɛ,’ ejakaa tsɛ kake pɛ nyɛ ngɛ nɛ ngɛ hiɔwe. Jehanɛ ɔ, a ko tsɛ nyɛ ti nɔ ko ‘Tsɔɔlɔ’ hulɔ; ejakaa tsɔɔlɔ kake pɛ nyɛ ngɛ, nɛ lɛ ji Kristo. Nɔ nɛ ji nɔmlɔ ngua ngɛ nyɛ kpɛti ɔ, e plɛ nyɛ sɔmɔlɔ. Nɔ tsuaa nɔ nɛ woɔ e he nɔ ɔ, a maa ba lɛ si; se nɔ nɛ baa e he si ɔ, a ma wo e nɔ.” (Mat. 23:8-12) Enɛ ɔ he je nɛ Odasefohi nɛ a ngɛ je kɛ wɛ ɔ jeɔ suɔmi kɛ bumi kpo kɛ tsɔɔ asafo mi nikɔtɔmahi kaa a nyɛmimɛ, nɛ a woɔ a hɛ mi nyami ɔ nɛ.

16. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa bɔ mɔde konɛ waa le nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ngɛ hɛ mi nyami womi he nɛ waa ngɔ kɛ tsu ní ɔ?

¹⁶ Ngɛ anɔkuale mi ɔ, eko ɔ, e ma he be loko wa maa le nihi nɛ a sa hɛ mi nyami, kɛ bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ wo a hɛ mi nyami ha. Ngɛ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ a blɔ fa mi ɔ, jã nɛ e ji. (Níts. 10:22-26; 3 Yoh. 9, 10) Se ke wa bɔ mɔde nɛ waa kɛ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ngɛ hɛ mi nyami womi he ɔ tsu ní, nɛ wa ngmɛ pɛpɛɛpɛ ɔ, wa ma ná he se wawɛɛ.

NƆ́ HE JE NƐ E SA KAA WAA WO NIHI A HƐ MI NYAMI BƆ NƐ SA

17. Ke wa wo nihi nɛ a hɛɛ blɔ nya a a hɛ mi nyami ɔ, mɛni se wa ma ná?

¹⁷ Ke wa je bumi kpo kɛ tsɔɔ ma hɛ mi nyɛɛli, nɛ wa wo a hɛ mi nyami ɔ, eko ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ a fã wa he, nɛ wa ná he blɔ kɛ fiɛɛ. Behi fuu ɔ, bumi kpo nɛ wa jeɔ kɛ haa mɛ ɔ haa nɛ a náa wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ he juɛmi kpakpa. Jeha komɛ nɛ be ɔ, nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Birgit nɛ e ji blɔ gbalɔ nɛ e ngɛ Germany ɔ ya he nya buami nɛ a peeɔ haa sukuubi ke a gbe sukuu nya a sisi. Jamɛ a be ɔ, e biyo hu piɛɛ nihi nɛ a gbe sukuu nya a a he. Tsɔɔli ɔmɛ de Birgit ke a bua jɔ Odasefohi a bimɛ nɛ a tsɔɔ mɛ ní jehahi nɛ be ɔ tsuo a he. A tsɔɔ kaa ke pi Odasefohi a bimɛ nɛ a ba sukuu ɔ mi ɔ, jinɛ a li nɔ́ nɛ a ko pee. Birgit de mɛ ke: “Wa tsɔɔ wa bimɛ ɔmɛ kaa a ngɔ Mawu sisi tomi mlaa amɛ kɛ tsu ní, nɛ enɛ ɔ biɔ nɛ a je bumi kpo kɛ ha a tsɔɔli, nɛ a wo a hɛ mi nyami hulɔ.” Tsɔɔli ɔmɛ a kpɛti nɔ kake de ke: “Ke jokuɛwi tsuo ngɛ kaa nyɛ bimɛ ɔmɛ ɔ, jinɛ ní tsɔɔmi ko ngɔ kɛkɛ.” Otsi komɛ a se ɔ, tsɔɔli ɔmɛ a kpɛti nɔ kake ya kpokpa nɔ kpe nɛ a pee ngɛ Leipzig ɔ.

18, 19. Mɛni he je nɛ e he hia kaa waa wo asafo mi nikɔtɔmahi a hɛ mi nyami bɔ nɛ sa a?

¹⁸ Ke wa ma nyɛ maa wo asafo mi nikɔtɔmahi a hɛ mi nyami bɔ nɛ sa a, ja waa kɛ sisi tomi mlaahi nɛ da nɛ nile ngɛ mi nɛ ngɛ Mawu Munyu ɔ mi ɔ tsu ní. (Kane Hebri Bi 13:7, 17.) Wa ma nyɛ ma je a yi ngɛ ní tsumi nɛ he wa nɛ a ngɛ tsue ɔ he, nɛ e sa kaa waa pee jã hulɔ. E sa nɛ waa bɔ mɔde kaa ke a kɛ blɔ tsɔɔmi ko ha wɔ ɔ, waa kɛ ma tsu ní. Ke wa pee jã a, lɔ ɔ maa wo mɛ he wami konɛ a ya nɔ nɛ a tsu ní kɛ bua jɔmi. Se enɛ ɔ tsɔɔ we kaa e sa nɛ waa kase bɔ nɛ asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ “a le lɛ wawɛɛ” ɔ dlaa e he ha, bɔ nɛ e tuɔ munyu ngɛ ma hɛ mi ha, aloo bɔ nɛ e kɛ nihi sɛɛ ní ha a pɛpɛɛpɛ. Ke wa pee jã a, e maa pee kaa nɔ́ nɛ wa ngɛ adesahi kasee, se pi Kristo. E sa nɛ wa kai kaa nikɔtɔma nɛ ɔmɛ hu ji adesahi nɛ a yi mluku.

¹⁹ Ke wa je bumi kpo kɛ tsɔɔ asafo mi nikɔtɔmahi, nɛ wa wo a hɛ mi nyami bɔ nɛ sa a, lɔ ɔ maa ye bua mɛ wawɛɛ. Mɛni he je? Lɔ ɔ be hae nɛ a wo a he nɔ, nɛ a susu kaa a nɔ kuɔ pe ni kpahi, aloo a bu a he dali tsɔ.

20. Ke wa woɔ nihi a hɛ mi nyami ɔ, kɛ lɔ ɔ yeɔ bua wɔ ha kɛɛ?

²⁰ Ke wa woɔ nihi nɛ sa hɛ mi nyami ɔ a hɛ mi nyami bɔ nɛ sa a, lɔ ɔ be hae nɛ wa fo wɔ pɛ wa nɔ mi. Jehanɛ hu ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa ba wa he si ke nihi wo wa hɛ mi nyami. E maa ye bua wɔ konɛ waa kɛ Yehowa asafo ɔ nɛ nyɛɛ, nɛ wa be nihi a hɛ mi nyami woe pe bɔ nɛ sa, a ngɛ asafo ɔ mi jio, a be asafo ɔ mi jio. Jehanɛ hu ɔ, ke nɔ ko nɛ wa buɔ lɛ wawɛɛ ɔ pee nɔ́ ko nɛ wa hyɛ we blɔ kaa e ko pee ɔ, lɔ ɔ be hae nɛ wa nane nɛ tɔ̃tɔ̃.

21. Ke wa wo nihi a hɛ mi nyami bɔ nɛ sa a, mɛni ji se nami nɛ pe kulaa nɛ ngɛ he?

²¹ Nɔ́ nɛ pe kulaa a, ke wa wo nihi nɛ sa hɛ mi nyami ɔ a hɛ mi nyami bɔ nɛ sa a, Mawu bua jɔɔ. Lɔ ɔ maa tsɔɔ kaa wa ngɛ e suɔmi nya ní pee, nɛ wa maa ya nɔ maa ye lɛ anɔkuale. E ma ha nɛ Yehowa ma ná nɔ́ kpakpa ko ma de nɔ fɛɛ nɔ nɛ ngɛ lɛ ahlua bɔe ɔ. (Abɛ 27:11) Nihi fuu nɛ a ngɛ je ɔ mi ɔ li bɔ nɛ a ma plɛ kɛ wo nihi a hɛ mi nyami bɔ nɛ sa ha. Se wɔɔ lɛɛ, wa bua jɔ wawɛɛ kaa wa le blɔ nɔ nɛ wa maa gu kɛ wo nihi a hɛ mi nyami kaa bɔ nɛ Yehowa suɔ.