Moo Ye Bua “Nibwɔhi” Nɛ ‘A Sɔmɔ Yehowa Kɛ Bua Jɔmi’

1, 2. (a) Mɛni kahi nɛ wa nyɛmimɛ komɛ kɛ kpeɔ? (b) Mɛni sane bimihi nɛ enɛ ɔ tleɔ si?

NYƐMINYUMU ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Lije ɔ de ke: “Benɛ ma bi a kpɛti ta ko te si ngɛ Burundi ɔ, wa weku ɔ tsuo ba bua ngɛ he kake. Wa na kaa nihi ngɛ fo tue, nɛ a ngɛ tu fiae. Wɔ bimɛ 11 kɛ wa fɔli tu fo kɛ wa tade bɔɔ ko pɛ. Ye weku li komɛ ya hia si ngɛ wesa he ko ngɛ Malawi. A po blɔ gagaaga nɛ kɛ pe si tomi 1,000 sɔuu loko a su lejɛ ɔ. Wa kpɛti nihi nɛ piɛ ɔ lɛɛ wa gbɛ fĩa.”

² Ngɛ je ɔ mi tsuo ɔ, nihi nɛ ta hwumi aloo yi mi wami ha nɛ a tu fo kɛ je a wehi a mi ɔ a yi bɔ hiɛ pe 65,000,000. Yi bɔ nɛ ɔ ya hiɔwe pe daa.a Nimli nɛ ɔmɛ a kpɛti nihi akpehi abɔ ji Yehowa Odasefohi. A kpɛti nihi fuu a suɔli gbo, nɛ níhi nɛ a ngɛ ɔ hiɛhiɛɛ je a dɛ. Mɛni ka kpahi nɛ ni komɛ kɛ kpe? Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua wa nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ konɛ a ‘sɔmɔ Yehowa kɛ bua jɔmi’ ngɛ kahi nɛ a kɛ ngɛ kpee ɔ tsuo se? (La 100:2) Nɛ mɛni blɔ kpakpa nɔ wa ma nyɛ maa gu kɛ fiɛɛ sane kpakpa a kɛ tsɔɔ nihi nɛ a ba sa we ngɛ wa ma a mi nɛ a li Yehowa a?

BƆ NƐ NIHI NƐ A YA SA WE NGƐ MA KPAHI A NƆ Ɔ A SI HIMI NGƐ HA

3. Mɛni ha Yesu ya se we ngɛ ma kpa nɔ, nɛ mɛni ha e kaseli ɔmɛ hu ya sa we ngɛ ma kpahi a nɔ?

³ Benɛ Yehowa bɔfo ɔ ba bɔ Yosef kɔkɔ kaa Matsɛ Herode ngɛ hlae nɛ e gbe jokuɛ Yesu ɔ, e fɔli ɔmɛ kɛ lɛ ya sa we ngɛ Egipt. A hi lejɛ ɔ kɛ ya si be nɛ Herode gbo. (Mat. 2:13, 14, 19-21) Jeha nyɔngma komɛ a se ɔ, Yesu kaseli ɔmɛ “gbɛ fĩa Yudea, kɛ Samaria kpokpa amɛ a nɔ” akɛnɛ a ngɛ mɛ yi mi wae ɔ he je. (Níts. 8:1) Yesu le kaa be ko maa su nɛ nɔ nyɛmi ma ha nɛ e se nyɛɛli fuu nɛ hia kɛ je a wehi a mi. E de ke: “Ke a ngɛ nyɛ yi mi wae ngɛ ma ko mi ɔ, nyɛɛ tu fo kɛ ya ma kpa mi.” (Mat. 10:23) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nɔ́ ko be nɛ ma ha nɛ nɔ ko bua nɛ jɔ he kaa e maa tu fo kɛ je e we mi.

4, 5. (a) Mɛni oslaahi nihi nɛ a tuɔ fo kɛ jeɔ a wehi a mi ɔ kɛ kpeeɔ? (b) Mɛni haomihi a kɛ kpeɔ ngɛ hehi nɛ a ya sa we ngɛ ɔ?

⁴ Nihi kɛ oslaahi kpeeɔ ke a ngɛ fo tue kɛ je a wehi a mi, aloo benɛ a ya to si ngɛ wesa hehi ɔ. Lije senɔ Gad de ke: “Waa kɛ otsihi abɔ nyɛɛ kɛ be ngɛ gbogboe lafahi abɔ a kpɛti. Jamɛ a be ɔ, i ye jeha 12. Ye nane sisi tsuo fuufuu, enɛ ɔ he ɔ, i de ye weku ɔ kaa a je ye he. Akɛnɛ ye papaa sume nɛ e je ye he konɛ awi yeli nɛ ba gbe mi he je ɔ, e kpa mi. Wa sɔleɔ kɛ haa Yehowa, nɛ waa kɛ wa hɛ fɔɔ e nɔ, nɛ lɔ ɔ ye bua wɔ nɛ wa gblee si himi ɔ mi bɔɔbɔɔbɔɔ. Be komɛ ɔ, nɔ́ nɛ wa yeɔ pɛ ji mangoo ngmlikiti nɛ wa tsɔɔ ngɛ blɔ ɔ nɔ ɔ.”​—Filip. 4:12, 13.

⁵ Lije weku li fuu kɛ jehahi babauu hi Je Ma Amɛ A Kake Peemi Kuu ɔ wesa hehi. Se a kɛ oslaahi kpe ngɛ lejɛ ɔ hulɔ. Lije nɛ amlɔ nɛ ɔ e ji kpɔ mi nɔ hyɛlɔ ɔ de ke: “Nihi fuu tsu we ní. A yeɔ sieku, a tɔɔ dã, a fiɛɛ asɔ, a juɔ, nɛ a kɛ a he woɔ je mi bami yaya mi.” E he ba hia nɛ Odasefohi nɛ a ngɛ wesa he ɔ nɛ a ya nɔ nɛ a ngɔ a he kɛ wo níhi nɛ a peeɔ ngɛ Mawu jami mi ɔ a mi, konɛ a ko kase su nɛ ɔmɛ. (Heb. 6:11, 12; 10:24, 25) A ngɔ a be kɛ tsu ní saminya konɛ a he nɛ wa ngɛ Mawu jami mi, nɛ a kpɛti nihi fuu tsu blɔ gbami ní tsumi ɔ. A kai a he kaa, nyagbenyagbe ɔ, be maa su nɛ a be wesa hehi hie hu kaa bɔ nɛ Israel bi ɔmɛ a nga nɔ nyɛɛmi ɔ se po ɔ. Enɛ ɔ ye bua mɛ nɛ a ná juɛmi nɛ da.​—2 Kor. 4:18.

MO JE SUƆMI KPO KƐ TSƆƆ NIHI NƐ A BA SA WE NGƐ O MA A MI Ɔ

6, 7. (a) Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ ‘ke wa suɔ Mawu’ ɔ, lɔ ɔ woɔ wɔ nɛ wa ji Kristofohi ɔ he wami konɛ waa ye bua wa nyɛmimɛ nɛ a hia yemi kɛ buami ɔ? (b) Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

⁶ ‘Ke wa suɔ Mawu’ ɔ, lɔ ɔ maa wo wɔ he wami konɛ waa suɔ wa nyɛmimɛ, titli ɔ, nihi nɛ a kɛ haomihi ngɛ kpee. (Kane 1 Yohane 3:17, 18.) Benɛ huɔ ko ba ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi nɛ e sa Yuda bi nɛ a ji Kristofohi ɔ a he ɔ, asafo ɔ to blɔ nya nɛ a ye bua mɛ. (Níts. 11:28, 29) Bɔfo Paulo kɛ bɔfo Petro hu wo Kristofohi he wami kaa a pee a sibi nubwɔ. (Rom. 12:13; 1 Pet. 4:9) Ke a woɔ Kristofohi he wami nɛ a pee nyɛmimɛ nɛ a ba slaa a mɛ ɔ nubwɔ ɔ, lɛɛ wa nyɛmimɛ nɛ a wami ngɛ oslaa mi, aloo a ngɛ mɛ yi mi wae ngɛ a hemi kɛ yemi ɔ he ɔ hu nɛɛ?​—Kane Abɛ 3:27.b

⁷ Lingmi nɛ ɔ, ta hwumi kɛ yi mi wami ha nɛ Yehowa Odasefohi akpehi abɔ nɛ a ngɛ Ukraine puje he ɔ tu fo kɛ je a wehi a mi. Aywilɛho sane ji kaa, a gbe a kpɛti ni komɛ. Se nyɛmimɛ nɛ a ngɛ he kpahi ngɛ Ukraine ɔ ha nɛ a ba to a ngɔ, nɛ nihi fuu hu ya to si ngɛ nyɛmimɛ kpahi a ngɔ ngɛ Russia. Ngɛ ma enyɔ nɛ ɔmɛ tsuo a mi ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ a he wui ma kudɔmi sanehi a mi, ejakaa “pi je ɔ mi bi” ji mɛ, nɛ a ya nɔ nɛ a kɛ kã “fiɛɛ sane kpakpa a.”​—Yoh. 15:19; Níts. 8:4.

MOO YE BUA NIHI NƐ A BA SA WE NGƐ O MA A MI Ɔ KONƐ A HEMI KƐ YEMI Ɔ MI NƐ WA

8, 9. (a) Mɛni kahi nɛ nihi nɛ a ya sa we ngɛ ma kpahi a nɔ ɔ kɛ kpeɔ? (b) Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa to wa tsui si kɛ ye bua mɛ ɔ?

⁸ A je ni komɛ we, nɛ a ya sa we ngɛ he kpahi ngɛ a ma a mi nɔuu, se ni komɛ hu tu fo kɛ ho ma kpahi a nɔ ya. Eko ɔ, amlaalo ɔ ma ha mɛ niye ní, tade, kɛ hwɔ he mohu lɛɛ, se eko ɔ, a be a ma mi niye ní nae maa ye. Eko ɔ, nihi nɛ a je hehi nɛ latsa ngɛ ɔ be lee bɔ nɛ a ma plɛ kɛ dla a he ha kɛ da fiɛ nya ngɛ hehi nɛ a ya sa we ngɛ ɔ. Ke a je kɔpehi a mi ɔ, eko ɔ, e he maa hia nɛ a tsɔɔ mɛ bɔ nɛ a kɛ klama ehehi nɛ a kɛ tsuɔ ní ngɛ we mi ɔ ma tsu ní ha.

⁹ Amlaalo komɛ toɔ blɔ nya nɛ a yeɔ bua nihi nɛ a ba sa we ɔ konɛ a nyɛ nɛ a hi si ngɛ ma ehe ɔ mi. Se behi fuu ɔ, a hyɛɛ blɔ kaa ngɛ nyɔhiɔ bɔɔ komɛ a se ɔ, e sa nɛ ni ɔmɛ nitsɛmɛ nɛ a hyɛ a he. Enɛ ɔ ma nyɛ maa pee haomi agbo. Mo susu níhi nɛ e sa nɛ a kase ngɛ be kake mi ɔ he nɛ o hyɛ. E sa nɛ a kase gbi ehe kɛ kusumi ehe, nɛ a ngɔ mlaa ehehi nɛ kɔɔ to womi, be nɔ yemi, sukuu yami, kɛ jokuɛwi a tsɔsemi he ɔ kɛ tsu ní! Anɛ o maa to o tsui si nɛ o je bumi mi kɛ ye bua wa nyɛmimɛ nɛ a kɛ si fɔfɔɛ nɛ ɔ ngɛ kpee ɔ lo?​—Filip. 2:3, 4.

10. Mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa gu kɛ wo nihi nɛ a ba sa we ɔ a hemi kɛ yemi mi he wami? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

¹⁰ Jehanɛ hu ɔ, be komɛ ɔ, amlaalo ɔ haa nɛ e he waa haa wa nyɛmimɛ nɛ a ya sa we ngɛ ma ko nɔ ɔ kaa a kɛ asafo nɛ ngɛ lejɛ ɔ maa bɔ. Amlaalo ɔ ní tsumi komɛ woɔ wa nyɛmimɛ ɔmɛ a he gbeye kaa a be mɛ ye buae. Amlaalo ɔ ma nyɛ maa nyɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ a nɔ kaa a kplɛɛ ní tsumi ko nɛ ma bi nɛ a po asafo mi kpehi a yami mi ɔ nɔ, ke pi jã a, a be hae nɛ a hi ma a mi. Akɛnɛ nyɛmimɛ ɔmɛ ekomɛ ye gbeye he je ɔ, a kplɛɛ ní tsumi ɔ nɔ jã. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa nyɛmimɛ ɔmɛ ba hia si ɔ, e sa nɛ wa ya kpee mɛ amlɔ nɔuu. E sa nɛ a na kaa wa susuɔ a he. Ke wa je mi mi himi kpo kɛ tsɔɔ mɛ, nɛ wa ye bua mɛ ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ maa wo a hemi kɛ yemi ɔ mi he wami.​—Abɛ 12:25; 17:17.

NÍHI NƐ O MA NYƐ MAA PEE KƐ YE BUA NIHI NƐ A BA SA WE Ɔ

11. (a) Mɛni nihi nɛ a ba sa we ngɛ wa ma a mi ɔ hia kekleekle? (b) Mɛni nihi nɛ a ya sa we ɔ ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa a bua jɔ níhi nɛ a pee ha mɛ ɔ he?

¹¹ Kekleekle ɔ, e sa nɛ wa ha wa nyɛmimɛ ɔmɛ niye ní, tade, kɛ ní kpahi nɛ maa hia mɛ ɔ.c Ke wa ha mɛ ní nyafinyafihi kaa tie po ɔ, a bua maa jɔ wawɛɛ. Ke nibwɔ ɔmɛ hu tsɔɔ kaa a bua jɔ níhi nɛ a haa mɛ ɔ he, nɛ a bɛ ní ɔ, nihi nɛ a ba to a ngɔ ɔ a bua maa jɔ. Se kɛ yaa kɛ yaa a, e sa nɛ nibwɔ ɔmɛ nɛ a bɔ mɔde kaa a ma tsu ní kɛ hyɛ a he. Ke a pee jã a, bumi maa hi a he, nɛ huɛ bɔmi kpakpa maa hi a kɛ a nyɛmimɛ ɔmɛ a kpɛti. (2 Tes. 3:7-10) Se e sa nɛ waa pee ní komɛ kɛ ye bua mɛ.

12, 13. (a) Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nihi nɛ a ba sa we ngɛ wa ma a mi ɔ? (b) Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

¹² Wa hia we sika fuu loko wa ma nyɛ maa ye bua nihi nɛ a ba sa we ɔ. Nɔ́ nɛ he hia mɛ pe kulaa ji be nɛ wa ma ná ha mɛ, kɛ suɔmi kpo nɛ wa ma je kɛ tsɔɔ mɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, o ma nyɛ maa tsɔɔ mɛ hehi nɛ a woɔ lɔle ngɛ, kɛ hehi nɛ a ma ná niye ní kpakpa nɛ he jua wɛ ngɛ. O ma nyɛ maa tsɔɔ mɛ ga ní tsumi ko, aloo níhi nɛ a ma nyɛ maa jua konɛ a ná a nya ngma hulɔ. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, o ma nyɛ maa ye bua mɛ konɛ a nyɛ nɛ a kɛ asafo ehe nɛ a ba je mi ɔ nɛ bɔ saminya. Ke e maa hi ɔ, o ma nyɛ maa ngɔ o lɔle kɛ wo mɛ kɛ ya asafo mi kpehi. Jehanɛ ɔ hu ɔ, o ma nyɛ maa tsɔɔ mɛ bɔ nɛ a kɛ nihi maa je Matsɛ Yemi sɛ gbi ɔ he ní sɛɛmi sisi ha ngɛ nyɛ zugba kpɔ ɔ mi. O kɛ wa nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ ma nyɛ maa pee kake kɛ ya fiɛɛmi.

¹³ Benɛ nihewi eywiɛ komɛ nɛ a ya sa we ngɛ ma ko nɔ ɔ kɛ asafo ko bɔni bɔmi ɔ, asafo ɔ mi nikɔtɔma amɛ tsɔɔ nihewi nɛ ɔmɛ bɔ nɛ a hɛɛɔ lɔle kɛ bɔ nɛ a fiaa ní ngɛ kɔmpiuta nɔ ha. Jehanɛ hu ɔ, a tsɔɔ mɛ bɔ nɛ a maa ngma womi kɛ hla ní tsumi ha, kɛ bɔ nɛ a maa to a be he blɔ nya ha konɛ a nyɛ nɛ a sɔmɔ Yehowa kɛ pi si. (Gal. 6:10) E kɛ we kulaa nɛ mɛ ni eywiɛ ɔmɛ tsuo a ba pee blɔ gbali. Blɔ tsɔɔmi nɛ a kɛ ha mɛ, kɛ mɔde nɛ mɛ nitsɛmɛ a bɔ kaa a maa ngɔ Mawu jami mi otihi kɛ ma a hɛ mi ɔ ye bua mɛ nɛ a ya a hɛ mi, nɛ Satan je yaya a nyɛ we nɛ e ngɔ mɛ nyɔguɛ.

14. (a) Mɛni ka nɛ e sa kaa nihi nɛ a ya sa we ngɛ ma kpahi a nɔ ɔ nɛ a hwu kɛ si? (b) Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

¹⁴ Kaa bɔ nɛ e ji ngɛ Kristofohi tsuo a blɔ fa mi ɔ, e sa nɛ nihi nɛ a ya sa we ngɛ ma kpahi a nɔ ɔ hu nɛ a hwu kɛ si kahi kɛ nɔ nyɛmihi, a po huɛ bɔmi nɛ ngɛ a kɛ Yehowa a kpɛti ɔ he piɛ, nɛ a ko ya di he lo nya níhi fuu a se.d Lije nɛ wa wo e ta kɛ sɛ hlami ɔ kɛ e se nihi kai hemi kɛ yemi he nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ a papaa pee ha mɛ be nɛ a ngɛ fo tue kɛ je a ma a mi ɔ. A de ke: “Bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, wa papaa ngmɛɛ níhi nɛ a he hia we tsɔ nɛ wa ngɛ ɔ a he. Nyagbenyagbe ɔ, e wo baagi kɛ e mi gu ɔ nɔ, nɛ e muɔ ngɛ e nya he hɛlii nɛ e de ke: ‘Nyɛ na lo? Enɛ ɔ pɛ ji nɔ́ nɛ nyɛ hia!’”​—Kane 1 Timoteo 6:8.

NÍHI NƐ A HE HIA PE KULAA NƐ WA MA NYƐ MAA PEE KƐ YE BUA NIHI NƐ A BA SA WE Ɔ

15, 16. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nihi nɛ a ba sa we ngɛ wa ma a mi ɔ konɛ (a) a hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa? (b) a ná bua womi?

¹⁵ Nihi nɛ a ba sa we ɔ hia he lo nya níhi, se nɔ́ nɛ he hia mɛ pe kulaa ji bua womi kɛ he wami womi nɛ je Baiblo ɔ mi. (Mat. 4:4) Asafo mi nikɔtɔmahi ma nyɛ maa sɛ womihi ngɛ nihi nɛ a ba sa we ɔ a je gbi mi, nɛ a ye bua mɛ konɛ a nine nɛ su nyɛmimɛ nɛ tuɔ a gbi ɔ nɔ. Enɛ ɔ he hia wawɛɛ ejakaa a je a weku li, a kpɔ mi bi, kɛ a we asafohi a he. E sa nɛ a na Yehowa suɔmi kɛ e mi mi himi ɔ ngɛ a nyɛmimɛ Kristofohi a kpɛti. Ke pi jã a, a ma ya hla yemi kɛ buami ngɛ a weku li, aloo nihi nɛ a kɛ mɛ je ma kake mi nɛ a pi Odasefohi ɔ a ngɔ. (1 Kor. 15:33) Ke wa ha nɛ a hɛ mwɔ si ngɛ asafo ɔ mi ɔ, wa náa he blɔ nɛ waa kɛ Yehowa peeɔ kake kɛ “baa nibwɔhi a yi.”​—La 146:9.

¹⁶ Kaa bɔ nɛ e ba ngɛ Yesu kɛ e weku ɔ a blɔ fa mi ɔ, eko ɔ, nihi nɛ a tu fo kɛ je a mahi a mi ɔ be nyɛe maa kpale a se hu, be abɔ nɛ a he nyɛli ɔmɛ ngɛ nɔ yee ɔ. Jehanɛ hu ɔ, kaa bɔ nɛ Lije de ɔ, “Fɔli fuu nɛ a na bɔ nɛ a tua a weku li abonua, kɛ bɔ nɛ a gbe ni komɛ ɔ sume kaa a maa kpale ngɔ a bimɛ ɔmɛ kɛ ya he nɛ a pee a weku li ɔmɛ jã ngɛ ɔ.” E sa nɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ hehi nɛ nihi ba sa we ngɛ ɔ nɛ ‘a suɔ mɛ kaa a nyɛmimɛ, a na mɛ mɔbɔ, nɛ a ba a he si’ ha mɛ, konɛ a nyɛ nɛ a ye bua mɛ. (1 Pet. 3:8) Akɛnɛ a wa nihi nɛ a tu fo kɛ je a ma mi ɔ a kpɛti ni komɛ yi mi he je ɔ, e he waa ha mɛ kaa a maa su nihi a he, nɛ eko ɔ, e maa pee mɛ zo kaa a kɛ nɔ ko maa sɛɛ a nyagba a he ní, titli ɔ, ke a bimɛ ngɛ a kasa mi ɔ. Mo bi o he ke, ‘Ke imi ɔ, kɛ ma suɔ kaa nihi kɛ mi nɛ hi si ha kɛɛ?’​—Mat. 7:12.

MOO FIƐƐ HA NIHI NƐ A BA SA WE NGƐ O MA A MI NƐ A PI ODASEFOHI Ɔ

17. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ ke wa fiɛɛ ha nihi nɛ a ba sa we ngɛ wa ma a mi ɔ, lɔ ɔ haa mɛ he jɔmi?

¹⁷ Mwɔnɛ ɔ, nihi fuu nɛ a ngɛ wesa he hlae ɔ je mahi nɛ a tsi wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya ngɛ mi ɔ a nɔ. Odasefohi nɛ a ngɛ kã a a mɔde bɔmi he je ɔ, nihi nɛ a ya sa we ngɛ ma kpahi a nɔ akpehi abɔ ba nu “matsɛ yemi ɔ he sɛ gbi” ɔ. (Mat. 13:19, 23) Ke a kpɛti nihi fuu nɛ a ‘tloo tlomi nɛ pɔ tɔ mɛ’ ɔ ba wa kpehi a sisi ɔ, a naa he jɔmi, nɛ a deɔ ke: “Niinɛ, Mawu kɛ nyɛ ngɛ!”​—Mat. 11:28-30; 1 Kor. 14:25.

18, 19. Mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa gu kɛ tsɔɔ kaa wa ngɛ nile ke wa ngɛ fiɛɛe ha nihi nɛ a ba sa we ngɛ wa ma a mi ɔ?

¹⁸ E sa nɛ nihi nɛ a fiɛɛɔ haa nihi nɛ a ba sa we ɔ nɛ a ha nɛ a “hɛ mi nɛ tɛ̃,” nɛ a tsɔɔ kaa a ‘le ní.’ (Mat. 10:16; Abɛ 22:3) Moo to o tsui si nɛ o bu mɛ tue saminya, se o kɛ mɛ ko sɛɛ ma kudɔmi sanehi a he ní. Moo ngɔ blɔ tsɔɔmi nɛ asafo ɔ ní tsumi kɔni ɔ kɛ amlaalo nɛ ngɛ o ma a mi ɔ kɛ ma ha a kɛ tsu ní, konɛ o ko ngɔ o he kɛ wo oslaa mi kɔkɔɔkɔ. Moo le níhi nɛ nihi nɛ a ba sa we ngɛ o ma a mi ɔ heɔ yeɔ, kɛ a kusumihi, nɛ o je bumi kpo kɛ tsɔɔ mɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nibwɔ komɛ ngɛ nɛ yihi a he dlami he hia mɛ wawɛɛ. Enɛ ɔ he ɔ, ke o ngɛ fiɛɛe ha nihi nɛ a ba sa we ngɛ o ma a mi ɔ, mo dla o he saminya nɛ o ko gba a nya.

¹⁹ Kaa bɔ nɛ Samaria no nɛ ngɛ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ mi ɔ pee ɔ, wa suɔ nɛ waa ye bua nihi tsuo nɛ a ngɛ nɔ́ náe ɔ, Odasefohi ji mɛ jio, pi Odasefohi ji mɛ jio. (Luka 10:33-37) Blɔ nɛ hi pe kulaa nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ pee jã ji sane kpakpa a nɛ wa maa fiɛɛ ha mɛ ɔ. Asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ e ye bua nihi fuu nɛ a ba sa we ngɛ a ma a mi ɔ de ke: “E sa nɛ wa ha nɛ a le amlɔ nɔuu kaa Yehowa Odasefohi ji wɔ, nɛ yi mi tomi titli he je nɛ wa ba a ngɔ ji kaa wa ma ba ye bua mɛ konɛ a le anɔkuale ɔ, se pi nɛ wa ma mɛ he lo nya ní hami. Ke pi jã a, a kpɛti ni komɛ kɛ asafo ɔ maa bɔ ngɛ he lo nya ní nɛ a ngɛ hlae ɔ he je.”

E WOƆ YIBLII KPAKPA

20, 21. (a) Ke wa je suɔmi nitsɛnitsɛ kpo kɛ tsɔɔ wa nyɛmimɛ nɛ a ba sa we ngɛ wa ma a mi ɔ, mɛni maa je mi kɛ ba? (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi?

²⁰ Ke wa je suɔmi nitsɛnitsɛ kpo kɛ tsɔɔ “nibwɔhi” ɔ, e woɔ yiblii kpakpa. Nyɛmiyo ko tsɔɔ kaa e kɛ e weku ɔ tsuo tu fo kɛ je Eritrea ngɛ yi mi wami nɛ ngɛ nɔ yae ɔ he je. E bimɛ ɔmɛ a kpɛti nihi eywiɛ kɛ ligbi kpaanyɔ nyɛɛ nga kplanaa nɔ kɛ ya je kpo ngɛ Sudan. Nyɛmiyo ɔ de ke: “Nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ mɛ hi si kaa a weku li. A ngɔ a ní yemi, a tade womi, a hwɔ he, kɛ a lɔle mi sɛmi kɛ fɔ a nɔ. Mɛnɔmɛ nɛ a maa kpee nibwɔhi kɛ ba a wehi a mi akɛnɛ a kɛ mɛ jaa Mawu kake ɔ he je? Ja Yehowa Odasefohi pɛ!”​—Kane Yohane 13:35.

²¹ Nɛ jokuɛwi fuu nɛ a piɛɛ a fɔli a he kɛ ba sa we ngɛ nyɛ ma a mi ɔ hu nɛɛ? Ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi ɔ, wa ma susu bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ ye bua mɛ konɛ a kɛ bua jɔmi nɛ sɔmɔ Yehowa ha a he.