Wa Ma Nyɛ Maa Hi Si Kɛ Ya Neneene

1. Ke wa pue wa yi mi tɛ ngɛ si nɛ Yehowa wo kaa e ma ha wɔ neneene wami ɔ he ɔ, kɛ lɔ ɔ maa ye bua wɔ ha kɛɛ?

YEHOWA wo si kaa nihi nɛ a buɔ lɛ tue ɔ ma ná “neneene wami.” Enɛ ɔ ji si womi nɛ se be. (Rom. 6:23) Ke wa pue wa yi mi tɛ ngɛ si nɛ Yehowa wo wɔ ɔ he ɔ, e ngɛ heii kaa suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ mi maa wa. Mo susu he nɛ o hyɛ: Wa hiɔwe Tsɛ ɔ suɔ wɔ saminya, nɛ nɔ́ ko nɔ́ ko be nyɛe ma je wɔ kɛ je e he gblegbleegble.

2. Kɛ si nɛ Mawu wo kaa e ma ha wɔ neneene wami ɔ yeɔ bua wɔ ha kɛɛ?

² Si nɛ Mawu wo kaa e ma ha wɔ neneene wami ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa daa kahi nɛ waa kɛ kpeɔ amlɔ nɛ ɔ a nya. Ke wa he nyɛli wo wa he gbeye kaa a maa gbe wɔ po ɔ, wa maa ya nɔ ma sɔmɔ Yehowa. Mɛni he je? Ejakaa wa le kaa ke waa kɛ anɔkuale yemi sɔmɔ Yehowa nɛ wa gbo ɔ, e ma tle wɔ si nɛ wa be gboe hu. (Yoh. 5:28, 29; 1 Kor. 15:55-58; Heb. 2:15) Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa wa ma nyɛ maa hi si kɛ ya neneene ɔ? Wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami ngɛ yi mi tomihi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔmɛ a he je.

YEHOWA NGƐ KƐ YAA NENEENE

3. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa ma nyɛ ma ha wɔ neneene wami ɔ? (La 102:12, 24, 27)

³ Wa le kaa Yehowa ma nyɛ ma ha nɛ waa hi si kɛ ya neneene ejakaa E Ngɔ lɛ wami je, nɛ e ngɛ daa. (La 36:9) Ngmamihi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ maa nɔ mi kaa Yehowa ngɛ daa, nɛ e maa hi si kɛ ya daa. La 90:2 ɔ de ke: Yehowa “ngɛ kɛ je neneene kɛ yaa si neneene.” La 102 ɔ hu de nɔ́ ko kaa jã nɔuu. (Kane La 102:12, 24, 27.) Gbalɔ Habakuk hu ngma ngɛ wa hiɔwe Tsɛ ɔ he ke: ‘Yehowa, mo ji Mawu kɛ je blema lokoo. Ye Mawu ji mo, o ngɛ klɔuklɔu, nɛ o ngɛ daa.’​—Hab. 1:12.

4. Ke e he wa ha wɔ kaa wa maa nu sisi kaa Yehowa ngɛ daa a, anɛ e sa nɛ waa hao lo? Moo tsɔɔ nya.

⁴ Anɛ e he wa ha mo kaa o maa nu sisi kaa Yehowa “ngɛ daa” lo? (Yes. 40:28) E he wa ha nihi fuu kaa a maa nu sisi jã. Elihu de ngɛ Mawu he ke: ‘Jeha nɛ e ye ɔ, wa juɛmi sui he.’ (Hiob 36:26) Se ke wa nui nɔ́ ko sisi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa jamɛ a nɔ́ ɔ pi anɔkuale. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke wa li bɔ nɛ oslabai he wami tsuɔ ní ha loko kane suɔ ɔ, anɛ lɔ ɔ tsɔɔ kaa pi oslabai he wami nɛ haa nɛ kane suɔ lo? Dɛbi. Jã kɛ̃ nɛ wɔ hu eko ɔ, e he maa wa ha wɔ kaa wa maa nu sisi kaa Yehowa ngɛ daa, nɛ e maa hi si kɛ ya daa. Se enɛ ɔ tsɔɔ we kaa munyu nɛ ɔ ji lakpa. Bɔ nɛ wa nuɔ nɔ́ sisi ha a be nyɛe ma tsake anɔkuale nɛ kɔɔ Bɔlɔ ɔ he ɔ. (Rom. 11:33-36) E ngɛ loko níhi nɛ ngɛ hiɔwe ɔ ba. Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji pu ɔ kɛ dodoe ɔmɛ. Yehowa ha nɛ wa ná nɔ mi mami kaa ‘lɛ nɛ e bɔ je ɔ ngɛ e he wami nya.’ Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e ngɛ si himi mi momo loko e “bli hiɔwe mi.” (Yer. 51:15; Níts. 17:24) Mɛni yi mi tomi kpa he je nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa wa ma nyɛ maa hi si kɛ ya neneene ɔ?

YEHOWA BƆ WƆ KAA WAA HI SI KƐ YA NENEENE

5. Jinɛ mɛni he blɔ nɛ Adam kɛ Hawa ko ná?

⁵ Ngɛ níhi tsuo nɛ Yehowa bɔ nɛ wami ngɛ a mi ngɛ zugba a nɔ ɔ a kpɛti ɔ, adesahi pɛ nɛ a ma nyɛ maa hi si kɛ ya neneene. E ha wɔ he blɔ kaa waa hi si kɛ ya daa, nɛ wa ko gbo. Se Yehowa bɔ Adam kɔkɔ ke: ‘Tso ɔ nɛ haa nɔ leɔ kpakpa kɛ yayami ɔ, koo ye jamɛ a tso ɔ yiblii; ligbi nɛ o maa ye eko ɔ, o ma gbo.’ (1 Mose 2:17) Kaa Adam kɛ Hawa bu Yehowa tue ɔ, jinɛ a ko gbo we. Nile ngɛ mi kaa wa ma he ye kaa jinɛ be ko maa su nɛ Yehowa maa ngmɛ mɛ blɔ nɛ a ye “tso ɔ nɛ haa nɔ wami ɔ” yiblii ɔ eko. Jinɛ e sa nɛ enɛ ɔ nɛ ha nɛ a ná nɔ mi mami kaa a ma nyɛ maa “hi je mi kɛ ya neneene.”b​—1 Mose 3:22.

6-7. (a) Mɛni ji nɔ́ kpa ko hu nɛ tsɔɔ kaa Yehowa bɔɛ adesahi kaa a gbo? (b) Mɛni o maa suɔ nɛ o pee ngɛ je ehe ɔ mi? (Hyɛ foni ɔmɛ.)

⁶ Je mi si kpali komɛ na kaa níhi abɔ nɛ wa juɛmi ɔ ma nyɛ ma kɛ to ɔ hiɛ kulaa pe níhi nɛ wa juɛmi ɔ kɛ toɔ ngɛ wa wami si himi mi. Enɛ ɔ ngɛ nyakpɛ wawɛɛ. Ngɛ jeha 2010 mi ɔ, womi ko nɛ ji Scientific American Mind ɔ tsɔɔ kaa wa juɛmi ɔ ngɛ nyɛmi nɛ e ma nyɛ maa ngɔ níhi fuu kɛ to. Ke a ke a ma je ní nɛ ɔmɛ ngɛ TV nɔ ɔ, e ma nyɛ ma he ngmlɛfia ayɔ etɛ, loo jeha lafa etɛ. Eko ɔ, níhi nɛ wa juɛmi ɔ ma nyɛ maa ngɔ kɛ to ɔ po hiɛ pe bɔ nɛ a ngɛ tsɔɔe ɔ. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Yehowa bɔ wa juɛmi ɔ konɛ e nyɛ nɛ e ngɔ níhi kɛ to jehahi babauu pe jeha 70 loo 80.​—La 90:10.

⁷ Jehanɛ hu ɔ, Yehowa bɔ wɔ konɛ wa bua nɛ jɔ he kaa wa maa hi si kɛ ya neneene. Baiblo ɔ de kɛ kɔ adesahi a he kaa Mawu “ngɔ neneene kɛ wo a tsui mi.” (Fiɛlɔ 3:11, NW) Enɛ ɔ ji yi mi tomi kake he je nɛ wa naa gbenɔ kaa he nyɛlɔ ɔ nɛ. (1 Kor. 15:26) Ke wa be he wami wawɛɛ ɔ, anɛ wa hiɔ si kɛkɛ nɛ wa pee we nɔ́ ko ngɛ he konɛ wa gbo lo? Dɛbi. Behi fuu ɔ, wa yaa hiɔ tsami he, nɛ a haa wɔ tsopa konɛ wa ná he wami. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa peeɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ konɛ wa ko gbo. Nɛ ke wa suɔlɔ ko gbo ɔ, e wa jio, e wɛ jio, e dɔɔ wɔ wawɛɛ, nɛ wa yeɔ aywilɛho be kɛkɛɛ. (Yoh. 11:32, 33) Akɛnɛ wa Bɔlɔ ɔ suɔ wɔ he je ɔ, e bɔ wɔ kaa wa bua nɛ jɔ he kaa wa maa hi si kɛ ya neneene, nɛ waa kase e he ní kɛ ya daa. E ngɛ heii kaa e maa ye bua wɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa hi si kɛ ya neneene. Se ní kpahi fuu ngɛ nɛ wa ma nyɛ maa da nɔ kɛ he ye kaa wa ma nyɛ maa hi si kɛ ya daa. Nyɛ ha nɛ waa hyɛ ní komɛ nɛ Yehowa pee kɛ be, kɛ níhi nɛ e ngɛ pee amlɔ nɛ ɔ nɛ tsɔɔ kaa e tsakee we e yi mi tomi ɔ.

YEHOWA YI MI TOMI Ɔ TSAKEE WE

8. Mɛni nɛ Yesaya 55:11 ɔ tsɔɔ wɔ ngɛ Yehowa yi mi tomi ɔ he?

⁸ E ngɛ mi kaa Adam kɛ Hawa pee yayami, nɛ lɔ ɔ ha nɛ wa gboɔ mohu lɛɛ, se Yehowa tsakee we e juɛmi ngɛ yi mi nɛ e to ɔ he. (Kane Yesaya 55:11.) Loloolo ɔ, e yi mi tomi ji kaa waa hi si kɛ ya neneene. Wa le enɛ ɔ ejakaa níhi nɛ Yehowa de kɛ níhi nɛ e pee ɔ tsɔɔ jã.

9. Mɛni si nɛ Mawu wo? (Daniel 12:2, 13)

⁹ Yehowa wo si kaa e ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si, nɛ e ma ha mɛ he blɔ nɛ a hi si kɛ ya neneene. (Níts. 24:15; Tito 1:1, 2) Anɔkualetsɛ Hiob ná nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ kaa e ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si. (Hiob 14:14, 15) Gbalɔ Daniel ná hɛ nɔ kami kaa a ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si, nɛ a ma ná he blɔ kɛ hi si kɛ ya neneene. (La 37:29; kane Daniel 12:2, 13.) Yuda bi nɛ a hi si ngɛ Yesu be ɔ mi ɔ hu le kaa Yehowa ma nyɛ ma ha nɛ e sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ nɛ a ná “neneene wami.” (Luka 10:25; 18:18) Yesu tu si womi nɛ ɔ he munyu si abɔ, nɛ lɛ nitsɛ po ɔ, e Tsɛ ɔ tle lɛ si.​—Mat. 19:29; 22:31, 32; Luka 18:30; Yoh. 11:25.

10. Mɛni nɔ mi mami nɛ gbogboehi a si temi nɛ ya nɔ blema a ha nɛ wa ná?

¹⁰ Yehowa ngɔ nɛ wami je, nɛ e ngɛ he wami nɛ e kɛ ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi ekohu. E ha gbalɔ Eliya he wami nɛ e kɛ tle yalɔyo ɔ nɛ e je Zarefat ɔ binyumu ɔ si. (1 Ma. 17:21-23) Pee se ɔ, Mawu ye bua Elisha nɛ e tle Shunem yo ɔ binyumu ɔ si. (2 Ma. 4:18-20, 34-37) Gbogboehi a si tlemi nɛ ɔmɛ kɛ gbogboehi a si tlemi kpahi maa nɔ mi kaa Yehowa ngɛ he wami nɛ e kɛ ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi ekohu. Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, e tsɔɔ kaa e Tsɛ ɔ ha lɛ he wami kaa e tle nihi nɛ a gbo ɔ si. (Yoh. 11:23-25, 43, 44) Amlɔ nɛ ɔ, Yesu ngɛ hiɔwe, nɛ Yehowa ‘ngɔ he blɔhi tsuo nɛ ngɛ hiɔwe kɛ zugba a nɔ ɔ kɛ ha lɛ.’ Enɛ ɔ he ɔ, e ma nyɛ maa ye si womi nɛ tsɔɔ kaa a ma tle “nihi tsuo nɛ a ngɛ kaimi yɔkɔ ɔmɛ a mi ɔ” si kɛ ba wami mi, nɛ a ma nyɛ maa hi si kɛ ya neneene ɔ nɔ.​—Mat. 28:18; Yoh. 5:25-29.

11. Mɛni blɔ nɔ nɛ kɛ gu kpɔmi nɔ́ ɔ nɔ ɔ, wa ma nyɛ maa hi si kɛ ya neneene?

¹¹ Mɛni he je nɛ Yehowa ngmɛ blɔ nɛ e Bi nɛ e suɔ lɛ ɔ gbo gbenɔ yeyee ɔ? Yesu tsɔɔ nɔ́ he je. E de ke: “Mawu suɔ je ɔ saminya, nɛ lɔ ɔ he ɔ, e ngɔ e Bi kake too ɔ kɛ ha, konɛ nɔ fɛɛ nɔ nɛ e heɔ lɛ yeɔ ɔ, a ko kpata e hɛ mi, mohu ɔ, e ná neneene wami.” (Yoh. 3:16) Mawu Bi ɔ nɛ́ e ngɔ lɛ kɛ ha kaa kpɔmi nɔ́ konɛ a ngɔ wa he yaya ɔmɛ kɛ ke wɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ma nyɛ ma ná neneene wami. (Mat. 20:28) Mawu yi mi tomi nɛ ɔ he hia wawɛɛ. Bɔfo Paulo de ngɛ he ke: “Akɛnɛ gbenɔ gu adesa nɔ kɛ ba he je ɔ, gbogboehi a si tlemi hu maa gu adesa nɔ kɛ ba. Ejakaa kaa bɔ nɛ nihi tsuo ngɛ gboe ngɛ Adam mi ɔ, jã kɛ̃ nɛ a ma ha nɛ nihi tsuo maa ba wami mi ngɛ Kristo mi.”​—1 Kor. 15:21, 22.

12. Mɛni blɔ nɔ nɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ ma ha nɛ yi mi tomi nɛ Yehowa ngɛ kɛ ha adesahi ɔ maa ba mi?

¹² Yesu tsɔɔ e se nyɛɛli ɔmɛ kaa a sɔle nɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ nɛ ba konɛ a pee Mawu suɔmi nya ní ngɛ zugba a nɔ. (Mat. 6:9, 10) Mawu yi mi tomi ɔ eko ji kaa adesahi maa hi zugba a nɔ kɛ ya neneene. Bɔ nɛ pee nɛ yi mi tomi nɛ ɔ nɛ ba mi ɔ, Mawu hla e Bi ɔ kaa Mesia Matsɛ Yemi ɔ nya Matsɛ. Mawu ngɛ nimli 144,000 a nya buae ngɛ zugba a nɔ. Nimli nɛ ɔmɛ maa piɛɛ Yesu he kɛ tsu ní konɛ Mawu yi mi tomi ɔ nɛ ba mi.​—Kpoj. 5:9, 10.

13. Mɛni nɛ Yehowa ngɛ pee amlɔ nɛ ɔ, nɛ mɛni e sa kaa o pee?

¹³ Amlɔ nɛ ɔ, Yehowa ngɛ “asafo kuu ngua” ko nya buae, nɛ e ngɛ mɛ tsɔsee konɛ a hi e Matsɛ Yemi ɔ sisi. (Kpoj. 7:9, 10; Yak. 2:8) E ngɛ mi kaa mwɔnɛ ɔ, ninyɛ kɛ ta hwumi ha nɛ nihi a mi gba mohu lɛɛ, se “asafo kuu ngua” a mi bi ɔmɛ ngɛ mɔde bɔe wawɛɛ konɛ ninyɛ nɛ ko hi a kpɛti. A kɛ a ní peepee tsɔɔ kaa a kɛ a ta hwumi ní ɔmɛ ngɛ kpakplaahi sɔ̃e. (Mika 4:3) Akɛnɛ ta hwumi gbeɔ nihi he je ɔ, a ngɔɛ a he kɛ wui mi, mohu ɔ, a ngɛ nihi ye buae konɛ a nine nɛ su “wami nitsɛnitsɛ ɔ” nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, a tsɔɔ nihi Mawu he anɔkuale ɔ kɛ e yi mi tomi ɔmɛ a he ní. (1 Tim. 6:19) A weku li ma nyɛ maa te si kɛ wo mɛ, loo a maa ye ohia akɛnɛ a fĩɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ se ɔ he je, se Yehowa haa mɛ a hiami níhi. (Mat. 6:25, 30-33; Luka 18:29, 30) Enɛ ɔ haa nɛ wa náa nɔ mi mami kaa Mawu Matsɛ Yemi ɔ ji nɔ́ ko nɛ maa ba niinɛ, nɛ e ma ha nɛ Yehowa yi mi tomi ɔ maa ba mi.

BE KPAKPA NGƐ WA HƐ MI KƐ MA

14-15. Mɛni blɔ nɔ nɛ si nɛ Mawu wo kaa nyagbenyagbe ɔ, e ma kpata gbenɔ hɛ mi ɔ maa ba mi?

¹⁴ Amlɔ nɛ ɔ, Yesu ji Mawu Matsɛ Yemi ɔ nya Matsɛ ngɛ hiɔwe, nɛ e ma ha nɛ Yehowa si womi ɔmɛ tsuo maa ba mi. (2 Kor. 1:20) Kɛ je jeha 1914 ɔ, Yesu ngɛ e he nyɛli ɔmɛ a nɔ kunimi yee. (La 110:1, 2) E be kɛe nɛ Yesu kɛ nihi nɛ a maa piɛɛ e he kɛ ye matsɛ ɔ maa gbe a kunimi yemi ɔ nya, nɛ a ma kpata nimli yayami ɔmɛ tsuo a hɛ mi ngɛ zugba a nɔ.​—Kpoj. 6:2.

¹⁵ Ngɛ Yesu Jeha Akpe Nɔ Yemi ɔ mi ɔ, a ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si, nɛ bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, a ma ha nɛ nihi nɛ a buɔ Yehowa tue ɔ maa ye mluku. Ngɛ nyagbe ka a se ɔ, nihi nɛ Yehowa maa kojo mɛ kaa dali ɔ, “zugba a maa pee a nɔ́ nɛ a maa hi nɔ daa.” (La 37:10, 11, 29) Bua jɔmi sane ji kaa a ma kpata gbenɔ nɛ ji ‘nyagbe he nyɛlɔ ɔ hɛ mi.’​—1 Kor. 15:26.

16. Mɛni yi mi tomi titli he je nɛ wa sɔmɔɔ Yehowa?

¹⁶ Kaa bɔ nɛ wa ba na a, hɛ nɔ kami nɛ wa ngɛ kaa wa maa hi si kɛ ya neneene ɔ daa si ngɛ Mawu Munyu ɔ nɔ. Hɛ nɔ kami nɛ ɔ maa ye bua wɔ nɛ waa ya nɔ nɛ waa ye anɔkuale ngɛ nyagbe ligbi nɛ ɔmɛ nɛ níhi a mi wa wawɛɛ ɔ mi. Se loko wa ma nyɛ maa sa Yehowa hɛ mi ɔ, e sɛ nɛ wa susu neneene wami nɛ wa ma ná a pɛ he. Yi mi tomi titli he je nɛ wa yaa nɔ nɛ wa yeɔ Yehowa kɛ Yesu anɔkuale ji kaa wa suɔ mɛ wawɛɛ. (2 Kor. 5:14, 15) Enɛ ɔ woɔ wɔ he wami nɛ wa kaseɔ mɛ, nɛ wa haa nɛ nihi leɔ wa hɛ nɔ kami ɔ. (Rom. 10:13-15) Ke wa fo we wɔ pɛ wa nɔ́ mi, nɛ wa je mi mi jɔmi kpo ɔ, Yehowa maa suɔ kaa e kɛ wɔ maa pee e huɛmɛ kɛ ya daa.​—Heb. 13:16.

17. Mɛni blɔ nya ní tsumi nɛ fɔɔ si ngɛ wa ti nɔ fɛɛ nɔ ko nɔ? (Mateo 7:13, 14)

¹⁷ Anɛ wa maa piɛɛ nihi nɛ a ma ná neneene wami ɔ a he lo? Yehowa ha wɔ he blɔ konɛ waa piɛɛ a he. Amlɔ nɛ ɔ ji be nɛ e sa nɛ waa nyɛɛ blɔ nɛ e kɛ nɔ ya neneene wami mi ɔ nɔ. (Kane Mateo 7:13, 14.) Ke adesahi maa hi si kɛ ya neneene ɔ, kɛ si himi ɔ maa hi ha kɛɛ? Wa maa na sane bimi nɛ ɔ heto ngɛ ní kasemi nɛ nyɛɛ se ɔ mi.