Yaw zahˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ jawˇ ni, yaw shehꞈ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗awˬ

1-2. (a) Pawˇluˆ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Loˇmaˆ meuˬ˗ahˇ bi kaꞈ lahˇ taˬ ngeh, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ mawꞈ dui dui˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ gaˇ maˬ iˇ nya˗eu miˇ neh sahˬ boꞈ boꞈ gʼeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ neh boꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ taꞈ naˇ, A.D. 60 maˬ ngeuˇ naˇ 61 heu kaˬ˗ahˇ boꞈ˗euˬ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ sahˬ boꞈ heu pyeuꞈ meh.—Eˇpeˇsu 1:1; 4:1.

² Teu˗euˬ jeˬ hu dzeuˇ yaꞈ˗euˬ 10 kʼoꞈ˗ahˇ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ Pawˇluˆ guiˬ lahˬ dawˬ mehˬ mehˬ˗ehˇ gʼawˬ myahˇ ni jawˇ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 19:1, 8-10; 20:20, 21) Pawˇluˆ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Pawˇluˆ aˬ jeˬ miˇ neh yaw zahˇ hawˇ˗eu yaw shehꞈ gaˇ kawˆ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ nga? Teu gaˇ neh aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

Yaw zahˇ˗ahˇ neh yaw shehꞈ

3. Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ gʼawˬ naˆ ni dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗euˬ lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ Pawˇluˆ aˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ nga?

³ Pawˇluˆ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ ‘Naw maꞈ kʼawꞈ, yaw zahˇ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ haw˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ yaw shehꞈ laꞈ kʼoeˇ naw maꞈ jawˇ luꞈ˗eu mehʼ lehˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Eˇpeˇsu 5:8) Aˬ yawꞈ maꞈ gʼawˬ naˆ ni dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗euˬ gaˇ kawˆ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ Pawˇluˆ yaw zahˇ hawˇ˗eu yaw shehꞈ lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ zmˬ taˬ˗euˬ meh. Pawˇluˆ mehˇ nmˇ heu deuˬ “yaw zahˇ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ haw˗euˬ” meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ˗eu nga?

4. Eˇpeˇsu meuˬ zaˬ deuˬ aˬ jeˬ lehˇ gʼeh˗awˇ neh uˬ duˬ tahˬ˗eu zahˇ paw zahˇ tsui ni pyeuꞈ iˇ˗euˬ nga?

⁴ Uˬ duˬ tahˬ˗eu zahˇ paw zahˇ tsui ni gʼeh. Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ Ka li zaˬ maˬ pyeuꞈ laˇ siˬ ngeh, zahˇ kʼawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗awˇ maw loˬ ja maw gaˇ kawˆ˗ahˇ ya leˇ dui dui˗eu meh. Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ tsawˇ myahˇ doˆ dui dui˗eu Aˬdeˬmiˇ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ jaˆ˗eu meh. Aˬdeˬmiˇ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ heu naˇ, gaˇ hu saˇ ka˗ahˇ˗euˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ neh tsawˇ myahˇ doˆ dui dui˗eu 7 hmˬ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ hmˬ pyeuꞈ meh. Uˬ duˬ tahˬ nymˇ teu gaˇ tsawˇ haˬ deuˬ tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu meh. Pyuˇ tehˆ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ Aˬdeˬmiˇ miˬ yehˇ ma˗euˬ mawˇ kawˇ tehˆ ahˬ˗awˇ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 19:23-27) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ maw loˬ ja maw maw˗eu gaˇ kawˆ jiˇ tsawˇ myahˇ doˆ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 19:19.

5. Eˇpeˇsu meuˬ zaˬ deuˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ paw yaw zahˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ jawˇ luꞈ˗eu nga?

⁵ Mˇ jeˬ shaˇ kawˆ paw yaw zahˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ. Eˇpeˇsu meuˬ zaˬ deuˬ naˇ, shaꞈ dawˇ˗eu maˬ siˬ nya ni gʼeh˗awˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu meh. Aˇ baˇ jahˇ byaˬ duˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, uˬ duˬ tahˬ˗eu zahˇ sahˇ kʼoꞈ paw˗euˬ bawˬ˗iˬ deuˬ jahˇ gaˇ maˬ ehˇ, maˬ gaˬ peuˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu dawˬ yaw jawꞈ deuˬ ngehˬ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:3) Tsawˇ haˬ deuˬ myaˬ tiˬ paˆ “shaꞈ dawˇ nya˗eu nui ma byoˆ˗iˇ jiˇ”˗euˬ meh. Dzaˇ˗i nui jeˬ˗ehˇ ya ehˇ naˇ, “Nui ma buiˆ daˬ ni pyeuꞈ˗iˇ taˬ˗euˬ meh.” (Eˇpeˇsu 4:17-19) Tsaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ siˬ nya laˇ˗euˬ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ maꞈ yaw lehˬ mˇ kʼawꞈ nui ma maˬ saˇ ni maˬ gʼeh˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi yawˬ ha neh kʼaˇ mˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ya bi daˇ meh lehˇ maˬ siˬ nya˗a. Teu miˇ neh Pawˇluˆ “Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma zahˇ tsui ni gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ. . . . Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ taꞈ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh.

6. Pawˇluˆ aˬ jeˬ miˇ neh Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ nymˬ˗mˇ “yaw shehꞈ” laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ˗eu lehˇ ehˇ˗eu nga?

⁶ Ehˇ kʼawꞈ Eˇpeˇsu meuˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ na yaw zahˇ laꞈ kʼoeˇ neh doˆ laˇ˗euˬ meh. Pawˇluˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ gʼaˬ˗euˬ miˇ neh, yaw shehꞈ laꞈ kʼoeˇ naw maꞈ jawˇ luꞈ˗eu meh” lehˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Eˇpeˇsu 5:8) Aˬ yawꞈ maꞈ yaw shehꞈ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 119:105) Aˬ yawꞈ maꞈ zahˇ kʼawꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ dawˬ tawˆ luꞈ hawˇ˗eu dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ ‘Miˬyehˇ˗ahˇ duˇ laˇ ni leh jehʼ˗awˇ, Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ nya ni kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗euˬ meh.—Eˇpeˇsu 5:1.

7. Aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu nga?

⁷ Aˬ dui jiˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ maˬ siˬ nya laˇ˗euˬ siˬ kʼoeˇ, nui jah paw hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ paw yaw zahˇ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ yaꞈ˗euˬ meh. Aˬ dui laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ na zahˇ kʼawꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu bawˬ˗iˬ deuˬ jahˇ haw˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na naˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ haw˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya siˬ nya laˇ ngeh, dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw laˇ˗euˬ meh. Teu baˬ da neh aˬ dui gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ gʼawˬ mya ni za˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 48:17) Nymˬ˗mˇ aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu meh. Aˬ dui aˬ dui neh byehˇ dzeh˗euˬ yaw zahˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ paˇ jawˇ ni “yaw shehꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ gʼeh”˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu ma. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0

Yaw zahˇ˗ahˇ yahˇ˗awˬ

8. Eˇpeˇsu 5:3-5-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ya yahˇ˗eu nga?

⁸ Eˇpeˇsu 5:3-5-ahˇ gui. Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ yaw zahˇ˗ahˇ yahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ maˬ ya leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ya mˇ maˬ ya shaˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ byehˇ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, ngehˬ jiˇ maˬ ya ngehˬ˗a. Pawˇluˆ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ ‘Ka li˗euˬ Miˇkʼahˬ hawˇ˗eu Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ uˇ leˇʼ mawꞈ naˇ, mˇ jeˬ shaˇ kawˆ teu deuˬ˗ahˇ ya yahˇ meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh.

9. Aˬ dui˗ahˇ bi dehꞈ bahˬ bi dehꞈ muˆ laˇ nya˗eu aˬ jeˬ˗ahˇ maˬ kaˬ aˬ jeˬ miˇ neh yahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

⁹ Aˬ dui “yaw zahˇ˗ahˇ taꞈ leˇ˗eu gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ˗eu jeˬ”˗ahˇ maˬ paˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ, ya deuˆ ceh ceh daˆ leꞈ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:11) Aˬ dui maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ hawˇ˗eu dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ haw, ngehˬ˗ehˇ naˇ haˬ, ngehˬ˗ehˇ ja naˇ ngehˬ˗ehˇ, teu˗ahˇ maˇ diˇ laꞈ keuˆ˗iˇ˗awˇ mˇ˗eu awˬ˗eu lehˇ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗eu jeˬ yaw myaˬ hmˬ˗ahˇ neh ya mawˇ˗euˬ ma. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:6; Yaˬkoˆ 1:14, 15) Yaw jeˬ ma jeˬ, miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ deuˬ awˆlai paw aˇ muˇ muˇ taˬ˗awˇ dawˬ ngehˬ cawˬ˗eu meh. Dahˬ beh ngeh aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ tehꞈ˗ehˇ ngehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˇ nah naˇ maˬ muiˬ˗eu dawˬ deuˬ jiˇ ngehˬ laˇ˗euˬ meh. Tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ yuꞈ taꞈ jawˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ ngehˬ˗eu meh. Teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na, aˇ nah naˇ teu gaˇ ja˗euˬ gaˇ kawˆ teu baˬ da neh dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu tiˆ˗ahˇ iˇ keuˆ˗euˬ ma lehˇ ha geuꞈ˗eu meh.

10. Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ muˇ juˇ aˬ joˆ˗ehˇ juˇ˗eu nga? (Eˇpeˇsu 5:6)

¹⁰ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ aˬ dui˗ahˇ muˇ juˇ juˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh yaw cawˆ jeˬ, maˬ muiˬ maˬ shawˇ˗eu jeˬ lehˇ sawˇ taˬ˗euˬ heu naˇ, teu naˆ naˆ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu meh. (2 Beˬtuˆluˆ 2:19) Aˬ dui gaˇ kawˆ teu˗ahˇ maˬ zahˬ leˇ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ tsaˬ˗eu hawˇ˗eu maˬ tsaˬ˗eu maˬ mawˇ shawˇ laˇ ni jahˇ˗eu jeˬ heu˗ahˇ Saˬdaˬ zmˬ luꞈ˗eu myahˇ laˇ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 5:20; 2 Gawˇliˬtu 4:4) Teu miˇ neh biˬdiˬoˬ, tiˬbiˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ jaˆ byah jiˇ taˬ˗euˬ meh. Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ maˬ shawˇ˗eu jeˬ mˇ˗eu heu naˇ, yaw lehˬ yaw ca jeˬ maˬ ngeuˇ˗eu uˬ taꞈ, byawˬ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, maˬ lehˬ maˬ ca laˇ˗a lehˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu meh.—Eˇpeˇsu 5:6-ahˇ gui.

11. Aˇjaˬlaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh Eˇpeˇsu 5:7 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗eu loˬ nga lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹¹ Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ maˬ bi mˇ caw ni laˆ tsoeˬ laˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ bi cawˬ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh Pawˇluˆ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi yaw lehˬ jeˬ mˇ˗eu “kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ tsehˆ tsehˆ˗awˬ” lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:7) Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui tsawˇ haˬ mawˇ do maˬ mawˇ kʼawꞈ Soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ˗ahˇ neh cawˬ cawˬ nya˗eu miˇ neh, gaˇ hu Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ naˆ maˬ tseˇ saˇ tiˇ ya taˬ˗eu meh. Eˇshaˬ paw pyawˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Aˇjaˬlaˬa lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ, Soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ heu naˇ aˇ naˆ ni guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ heu naˇ lahˇ ju loꞈ˗ehˇ duˇ˗awˇ, ngaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ bi paˇ laˇ nyaˬ. Aˇ nah naˇ ngaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ maˬ mˇ caw˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu heu naˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ yaw lehˬ maˬ ngeuˇ nga lehˇ noeˬ laˇ nyaˬ. Kʼoeˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ maˬ ya leˇ˗eu jeˬ˗ehˇ dehꞈ˗eu heu naˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ yaw lehˬ maˬ ngeuˇ nga lehˇ noeˬ laˇ gaˇ keuˆ miˇ˗a.” Aˇjaˬlaˬ laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu jeˬ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nui gaˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˇjaˬlaˬ “Nymˬ˗mˇ naˇ ngaˇ Soˇsho miˇdiˬ˗yaˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu paw tehꞈ˗ehˇ haw tsoˆ taˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

12. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ mˇ caw nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹² Dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ heu naˇ, yaw lehˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ heu˗ahˇ aˬ dui ya deuˆ ceh ceh˗eu meh. Teu naˇ maˬ tsaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ dui siˬ nya˗eu ma. (Eˇpeˇsu 4:19, 20) Teu miˇ neh aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. ‘Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu gaˇ mˇ cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, sahˬ boꞈ dzaw cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, nui deuˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ehˇ, maˬ loˬ gaˇ maˬ cawˬ˗eu gʼaˇ duˬ yahˇ miˇ˗a laˬ? Aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ duˇ nga lehˇ ehˇ laˇ kʼawꞈ, ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ nui kʼaˬ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ caw miˇ˗a laˬ?ʼ Kʼoeˇ naˇ 2 Tiˆmoˇseˬ 2:20-22-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ kʼawꞈ ni aˬ suˇ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, cawˬ kʼaˇ ngeuˇ˗eu aˬ dui˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu miˇ neh meh.

“Yaw shehꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ gʼeh˗awˬ”

13. “Yaw shehꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ”˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? (Eˇpeˇsu 5:7-9)

¹³ Pawˇluˆ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ yaw zahˇ˗ahˇ yahˇ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, “yaw shehꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ gʼeh˗awˬ” lehˇ gʼaˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Eˇpeˇsu 5:7-9-ahˇ gui.) Heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Yaw awˬ˗ehˇ ya ehˇ naˇ, aˬ dui Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ aˬ myah luꞈ ya dehꞈ gaˇ ehˇ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ dui Jaˇliꞈ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ, jahˇ doˆ taˬ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ gui˗awˇ pyehˆ tseˇ˗eu heu meh. Aˬ dui “miˇ tsaˬ˗euˬ yaw shehꞈ” pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ jeˬ mehˬ kawˆ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw˗eu heu ngehˬ˗ehˇ dzehˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Yoˇhaˬ 8:12; Dawˬdaˬ 6:23.

14. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui “yaw shehꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ”˗eu gʼaˇ duˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh caw ba nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, yaw cawˆ jeˬ tehꞈ˗ehˇ byah jiˇ taˬ˗euˬ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ yaw muiˬ yaw shawˇ shawˇ lehˇ dehꞈ˗eu maˬ awˬ˗eu miˇ neh meh. (1 Teˇsaˬloˇni 4:3-5, 7, 8) Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ˗eu miˇ tsaˬ heu˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ni muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ caw ba nehˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ dui “yaw muiˬ yawˬ jeˬ na luꞈ, yaw tsaˬ yaw dawˇ yawˬ jeˬ na luꞈ”˗ahˇ mˇ nya ni jiˇ caw ba nehˬ nya˗eu meh.—Eˇpeˇsu 5:9.

15. Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ za nya˗eu nga? (Eˇpeˇsu 5:19, 20)

¹⁵ Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ “aˬ yawꞈ˗ahˇ kʼaˇ shaˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ” biꞈ nehˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 11:13) Aˬ dui mehˬ bawˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ja ceuˬ ngeh jiˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:19, 20-ahˇ gui.) Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ za naˇ, aˬ dui Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ehˇ dehꞈ nya˗eu meh.

16. Aˬ dui˗ahˇ yaw gahˇ gahˇ lehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (Eˇpeˇsu 5:10, 17)

¹⁶ Aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ ngeh, ‘Sahˬpaˬ Miˬyehˇ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nyaʼ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗awˇ, teu˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:10, 17-ahˇ gui.) Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ poˆ ngeh Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ siˬ nya mawꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ mˇ caw naˇ, yaw gahˇ gahˇ lehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu meh.

17. Aˇ yamˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya˗eu nga? (Eˇpeˇsu 5:15, 16) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁷ Pawˇluˆ Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ aˇ yamˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni zmˬ lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ meh. (Eˇpeˇsu 5:15, 16-ahˇ gui.) “Haiˬ dui dui˗eu gʼaˬ” pyeuꞈ˗eu Saˬdaˬ aˬ dui˗ahˇ Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu aˇ yamˬ maˬ doˆ laˇ gaˇ keuˆ ni miˇ tsaˬ zaˬ deuˬ˗euˬ mehˬ nah bi caw teh mawꞈ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 5:19) Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gʼaˇ duˬ, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ poˆ˗eu, sahˬ boꞈ dzaw goˇ˗eu, mˇ dzaˬ kʼawꞈ dawˇ˗eu, heu deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ taˬ huiˬ laˇ˗eu yaw awˬ meh. Teu deuˬ˗ahˇ caw teh laˇ shaw˗euˬ naˇ, miˇ tsaˬ˗euˬ nui noeˬ ahˇ laˇ shaw˗euˬ lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ leh jeh˗eu teu naˇ yaw lehˬ nmˇ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˬ dui “yaw shehꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ gʼeh”˗eu gʼaˇ duˬ naˇ, ‘muiˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni ya zmˬ˗euʼ meh. Maˇ diˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya haw tsoˆ taˬ˗eu meh.

18. Mehˇ nmˇ Daw nawˇ aˇ yamˬ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗euˬ nga?

¹⁸ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗awˇ neh mˇ nya dzehˬ laˇ paˬ nga lehˇ leh jeh˗awˇ poˆ˗awˬ. Ehˇpa˗li kaˆ laꞈ oˆ paw pyawˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Daw nawˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ mˇ nya dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha˗euˬ dehꞈ ziˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗euˬ ma. Ngaˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ nya dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ doˆ laˇ˗eu gaˇ˗ahˇ poˆ mawˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ ma. Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ gʼeh˗eu gaˇ za˗euˬ ma. Teu miˇ neh nga nyaꞈ dzeˇ zaˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ nya laˇ˗euˬ ma.”

19. Aˬ dui “yaw shehꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ” aˬ joˆ˗ehˇ dehꞈ gʼeh nya˗eu nga?

¹⁹ Pawˇluˆ˗euˬ sahˬ boꞈ heu naˇ, Eˇpeˇsu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ naˆ ni caw ba nehˬ˗euˬ yaw duˬ baw meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui˗ahˇ jiˇ caw ba nehˬ nya˗eu meh. Teu naˇ, aˬ dui˗ahˇ byawˬ gʼa muˆ gʼa˗eu jeˬ tseˇ ngeh, cawˬ deuˬ˗ahˇ tseˇ ngeh, nui gahˇ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ tseˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ yaw muiˬ˗ehˇ ya pyehˆ tseˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ dui yaw shehꞈ˗euˬ gaˇ ma˗ahˇ cah daˆ leꞈ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ sahˬ boꞈ teu laꞈ kʼoeˇ, Pawˇluˆ muiˬ˗eu seuˆ sheuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ ahˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ˗euˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Pawˇluˆ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ehˇ noeˬ nya ni hawˇ˗eu nui gahˇ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ caw teh naˇ, yaw zahˇ˗ahˇ yahˇ nya˗awˇ yaw shehꞈ gaˇ ma˗ahˇ cah daˆ leꞈ nya˗eu meh.