Nga maꞈ˗euˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ, ba la aˇ siˬ poeˬ dzaˬ˗eu saˬ laˬ lehˇ maˬ jawˇ. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ aˇ muˇ˗ahˇ duˇ ni, “Ka li zaˬ aˇ muˇ˗ahˇ yawˇ bo˗eu loꞈ˗ehˇ” bi bo˗eu gʼaˇ duˬ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ tseˇ taˬ˗euˬ ma. (Gʼaˬkʼehˇ 20:28) Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ deuˬ aˇ muˇ˗ahˇ haw piˇ ngeh jawˇ, “maˬ bo saˆ˗ehˇ maˬ geuꞈ nya˗eu miˇ neh, bo saˆ˗eu maˬ ngeuˇ˗a, yawˬ ha smˇ muiˬ muiˬ laˇ ni bo saˆ˗eu kʼawꞈ maˬ ngeuˇ˗a, nui ma keuˆ˗eu miˇ neh, bo saˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.” (1 Beˬtuˆluˆ 5:1-3) Nga maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ jeˇ mˇ˗eu nga?

Nga maꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗awˇ, haw piˇ nehˬ. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, mehˬ nehˬ˗awˇ, aˇ muˇ˗euˬ jah jeˬ gʼaˬ kʼaˆ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˇ yehˇ huiˬ˗eu gaˇ heu, Miˬyehˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ka tiˇ˗eu uˬ taꞈ, laꞈ kʼaˬ cehˇ nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ jaˆ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 1:24) Yawˇ bo˗eu yaw sahˇ, yawˇ yawˬ mawˇ na luꞈ˗ahˇ, yaw muiˬ paˬ˗ehˇ haw piˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ kʼawꞈ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ, siˬ nya laˇ ni leh jeh˗eu meh.—Dawˬdaˬ 27:23.

Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ mˇ nya ni mehˬ nehˬ. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ, nga maꞈ jah˗eu jeˬ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni, jawˇ nah yawˬ jaw na luꞈ aˇ muˇ bawˬ dzaˬ gaˇ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 15:32) Miˬyehˇ˗ahˇ a nehˬ taˬ˗euˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗awˇ, loˬ˗eu mehˬ jeˬ mehˬ kawˆ yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ kʼawꞈ, dzaw mehˬ nehˬ laꞈ˗eu meh.

Yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ. Nga maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ, jah˗eu jeˬ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ mehˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, iˇ kahˇ keuˆ ni gʼa laˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ neh gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh.—Yaˬkoˆ 5:14, 15.

Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ, aˇ muˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, yawˬ ha˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ kʼawꞈ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Gaˇ mˇ˗eu leh jeh˗eu mehˇ nmˇ heu deuˬ˗ahˇ, aˬ dui yaw zeu baw˗eu tsaˬ meh.—1 Teˇsaˬloˇni 5:12, 13.

• Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˬ jeˬ jeˇ gaˇ jaˆ˗eu nga?

• Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ, aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗eu nga?

Aˇ muˇ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ˗eu, Ka li zaˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ nyiˬ muˇ jawˇ meh lehˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. “Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu” deuˬ hawˇ˗eu “Aˇ muˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu” deuˬ pyeuꞈ meh. (1 Tiˇmoˇseˬ 3:1, 8) Aˇ muˇ yawˬ gaˇ na luꞈ, sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu caw ba˗eu deuˬ jawˇ luꞈ meh. Caw ba˗eu deuˬ, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ mˇ luꞈ˗eu nga?

Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu. Aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu mehˇ nmˇ deuˬ naˇ, jah˗eu jeˬ gʼaˬ kʼaˆ˗awˇ, nui ma taˬ nya paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu, gaˇ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ luiˆ˗eu deuˬ ya pyeuꞈ meh. Heu laꞈ kʼoeˇ zaˬ guˬ tsawˇ mawˬ maˬ ehˇ ahˇ˗eu meh. Caw ba˗eu deuˬ naˇ, aˇ muˇ hawˇ˗eu bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ loˬ˗eu jeˬ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ, mehˬ nehˬ˗eu paw pyawˬ˗ahˇ hawˇ˗eu haw piˇ˗eu paw pyawˬ˗ahˇ, yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya˗eu meh.

Loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu. Aˇ muˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, bawˬ dzaˬ gaˇ oe˗eu deuˬ˗ahˇ ya ha˗eu meh. Tiˬ deuˬ na˗aˬ, caˆ keu ka˗ahˇ nyehꞈ tehˬ, sahˬ boꞈ paˇ dmˬ biˇ kʼawˬ, jaˇ laˇ nyehꞈ tehˬ, tsaꞈ gaˬ iˇ˗eu pehˇ tsahˇ˗ahˇ haw teˬ, Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ laˆ saˆ lehˇ mˇ luꞈ meh. Tsawˇ mawˬ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ kʼawꞈ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼehˇ nya˗eu meh. Aˇ muˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ ya mˇ kʼawꞈ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ leh jeh˗awˇ mˇ˗eu miˇ neh, aˇ muˇ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu tsaˬ meh.—1 Tiˆmoˇseˬ 3:13.

Aˬ cawˬ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ dehꞈ˗eu. Ka li zaˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ yaw muiˬ deuˬ˗ahˇ tseˇ doˆ˗awˇ, aˇ muˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ bi geuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ bawˬ dzaˬ gaˇ mehˬ ngeh, nga maꞈ jah˗eu jeˬ gʼaˬ kʼaˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh ngeh kʼawꞈ, gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya ni gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ nehˬ˗ehˇ dzoeˇ leˇ˗eu heu naˇ, aˇ muˇ˗ahˇ mehˬ bawˬ bi gm˗awˇ nui saˇ biꞈ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:16) Myahˇ laˇ ngeh jawˇ, aˬ yawꞈ maꞈ kʼawꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, nui noeˬ nui duˇ kuꞈ laˇ˗eu meh.

• Aˇ muˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ ya pyeuꞈ˗eu nga?

• Caw ba˗eu deuˬ, aˇ muˇ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya ni, aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

Ka li zaˬ˗euˬ Gaˬliˇ Jaˇliꞈ, Baˬnaˬbaˇ hawˇ˗eu Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ naˇ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ pyeuꞈ˗awˇ, gaˇ hu ba˗euˬ Ka li zaˬ aˇ muˇ deuˬ jawˇ gaˇ cah cah˗ehˇ sheuˬ gʼeh˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ Ka li zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu miˇ neh meh. Mehˇ nmˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ dehꞈ luꞈ˗eu maˬ siˬ miˇ˗a, “tiˬ poˆ haw kʼoꞈ iˇ kaˇ˗euˇ” lehˇ Pawˇluˆ ehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ, gaˇ mahˇ kaˬ dui dui kʼawꞈ iˇ mawꞈ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 15:36) Nymˇ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh luꞈ˗eu deuˬ kʼawꞈ, heu deuˬ˗ahˇ duˇ meh.

Nga maꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ laˇ˗eu meh. Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˇ muˇ 20 muˇ dawˬ peh˗ahˇ, tiˬ kʼoꞈ˗ahˇ nyiˬ poˆ iˇ˗awˇ neh, tiˬ muˇ˗ahˇ tiˬ jaw naˬ˗eu meh. Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ miˬ zaˬ baw naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ miˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ neh jiˇ, yaw myaˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu zaˬ guˬ tsawˇ mawˬ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ siˬ nya laˇ ni leh jeh˗awˇ, nga maꞈ tsaꞈ gaˬ iˇ gaˇ kʼawꞈ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, nga maꞈ˗euˬ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ jawˇ gaˇ jiˇ ni, oe keuˆ nehˬ mawꞈ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ gaˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ iˇ mawꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˇ muˇ bawˬ dzaˬ gaˇ hawˇ˗eu huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ dawˬ mehˬ mehˬ˗eu heu neh, nga maꞈ˗ahˇ gʼaˬ bi kʼaˆ laˇ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 15:35.

Yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ, aˇ muˇ˗euˬ saꞈ laˇ gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ aˇ muˇ huiˬ laˇ nga laˬ lehˇ bawˬ dzaˬ˗eu meh. Yawˬ gʼaˬ na luꞈ yawˬ ha˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ, yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya ni mehˬ nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ huˬ mehˬ mehˬ˗eu deuˬ mˇ luꞈ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ, yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ahˇ laˇ˗euˬ yaw shuiꞈ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ siˬ nya laˇ ni leh jeh˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ neh siˬ nya laˇ leˬ lehˇ, naˇ haˬ mawꞈ˗eu meh. Mehˇ nmˇ heu deuˬ naˇ, nga maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ mawˇ do damˬ˗awˇ neh leh jeh luꞈ˗eu nga maꞈ˗euˬ “gaˇ mˇ cawˬ” deuˬ pyeuꞈ ma. (2 Gawˇliˬtu 8:23) Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui jah hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ damˬ nehˬ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ, aˬ dui dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.—Heˬbyehˇ 13:7.

• Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ, aˇ muˇ deuˬ jawˇ gaˇ aˬ jeˬ miˇ neh oe˗euˬ nga?

• Aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ laˇ naˇ, nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

Maˬ noeˬ gaˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ keuˆ le ngeh jawˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ yaw kawˇ ma˗ehˇ caw ba iˇ˗eu ma. Heu loꞈ˗ehˇ leh jeh˗awˇ caw ba˗eu heu naˇ, nga maꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu ma. (Yoˇhaˬ 13:34, 35; 1 Yoˇhaˬ 3:17, 18) Nga maꞈ aˬ jeˬ lehˇ caw ba˗eu nga?

Pyuˇ damˬ nehˬ˗eu. Gaˇ hu ba Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ, huiˬ dui dui˗eu mehꞈ˗eu shuꞈ˗eu jeˬ keuˆ le ngeh jawˇ, Aˬdiˇawˬ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ cawˬ saꞈ laˇ paw˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, pyuˇ caw ba nehˬ leˇ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 11:27-30) Kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni nymˇ iˬ nah nga maꞈ kʼawꞈ, mehˇ nmˇ deuˬ shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tahˬ puˬ luꞈ˗eu lehˇ ya siˬ nya ngeh jawˇ, nga maꞈ kʼaˇ gʼeh nya˗eu loꞈ˗ehˇ pyuˇ damˬ dawˆ˗awˇ neh caw ba nehˬ˗eu ma.—2 Gawˇliˬtu 8:13-15.

Caw ba iˇ˗eu. Shaˬ zahˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ tsahˇ˗ahˇ jawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ nga lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, leh jeh˗awˇ poˆ˗eu meh. Dzaˬ duˬ, jawˇ duˬ, jaˆ gʼaˬ jaˆ luˇ, dm gʼaˬ dm lmˇ heu deuˬ˗ahˇ, shaˬ zahˬ pyeuꞈ laˇ gaˇ caw ba˗eu aˇ muˇ deuˬ haw teˬ nehˬ˗eu meh. Gʼeh nya˗eu Saˇ kiˇ deuˬ yawˬ ha˗euˬ pyuˇ yawˬ ha zmˬ awˇ, shaˬ zahˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ tsahˇ˗ahˇ iˇ˗awˇ neh, caw ba˗eu aˇ muˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ gm leˇ˗awˇ, cawˆ iˇ taˬ˗euˬ iˇ kahˇ hawˇ˗eu Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ tsoˆ muiˬ kʼoꞈ nehˬ˗eu meh. Nga maꞈ mehˬ bawˬ gm˗eu aˇ muˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, shaˬ zahˬ pyeuꞈ laˇ ngeh jawˇ kʼawꞈ, caw ba˗eu tsawˇ haˬ deuˬ yaw kawˇ ma˗ehˇ laˆ uiˬ nya˗eu meh. “Jah˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ dui˗euˬ aˬ yuiꞈ aˬ nyiˇ” deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, zahˇ maˬ duˇ leˇ˗eu deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ, nga maꞈ kʼaˇ gʼeh nya˗eu loꞈ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu ma.—Gaˬlaˬtiˆ 6:10.

Nui ma saˇ laˇ ni, Jaˇliꞈ neh gʼaˬ biꞈ˗eu. Shaˬ zahˬ puˬ luꞈ˗eu deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ, nui ma saˇ laˇ ni gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ geuꞈ mawꞈ˗eu meh. Aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ, “gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗eu” Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh, nga maꞈ gʼaˬ yuˇ geuꞈ˗eu ma. (2 Gawˇliˬtu 1:3, 4) Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ ni jawˇ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ laˇ ni, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ deuˬ˗ahˇ, nga maꞈ laꞈ kʼaˬ tiˬ cehˇ dzawˇ nehˬ˗eu ma. Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ, Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ, shaˬ zahˬ naˇ gawˇ bi pyeuꞈ laˇ˗eu maˬ muiˬ maˬ jaˬ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ, laˆ cawˆ jiˇ meh lehˇ noeˬ tmˬ nya˗eu meh.—Pah mehˬ˗eu 21:4.

• Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ, shaˬ zahˬ pyeuꞈ laˇ ngeh jawˇ, aˬ jeˬ miˇ neh yaw kawˇ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

• Shaˬ zahˬ˗ahˇ neh buˬ iˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ, Jaˇliꞈ aˬ jeˬ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu nga?

Yeˬsuˇ shiˇ˗eu keuˆ laˇ ngeh, Beˬtuˆluˆ, Yaˬkoˆ, Yoˇhaˬ, Aˬdehˬlehˬ, heu deuˬ nehˬ˗ehˇ dawˬ ngehˬ cawˬ˗euˬ meh. Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ zaꞈ le taˬ˗euˬ lehˇ aˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ ya siˬ nmˇ lehˇ ja luꞈ ngeh, aˇ yehˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ hmˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ naˇ haˬ˗eu, “ngaˬ˗euˬ miˬ sawˇ zaˬ˗ahˇ haw˗awˇ, aˇ yamˬ tsaˬ ni dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ biꞈ nehˬ de lehˇ, nymˇ sahˇ gʼaˬ neh kʼehˇ taˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ aˬ geu gʼaˬ˗a?” (Maꞈtehˬ 24:3, 45 YS97; Maˬkuˆ 13:3, 4). “Nymˇ sahˇ gʼaˬ” pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ kamˬ nehˬ˗eu, aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ, aˇ yamˬ tsaˬ ni Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ bi dzaˬ bi dawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, zaˬ kʼaˆ tiˬ deuˬ tseˇ doˆ taˬ ma lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ noeˬ dahˇ doe˗eu zaˬ kʼaˆ aˬ suˇ gʼaˬ nga?

Yeˬsuˇ neh tseˇ doˆ taˬ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ, aˇ muˇ muˇ zaˬ pyeuꞈ meh. “Zaˬ kʼaˆ” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ˗euˬ Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ˗ahˇ, aˇ yamˬ tsaˬ ni Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ bi dzaˬ bi dawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, gaˇ mˇ˗eu leh jeh dui dui˗eu meh. Nga maꞈ “aˇ yamˬ tsaˬ” ni dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu zaˬ kʼaˆ deuˬ˗ahˇ ya gʼoe˗eu meh.—Luˇkaꞈ 12:42.

Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ haw piˇ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 3:15) Yeˬsuˇ zaˬ kʼaˆ heu deuˬ˗ahˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu Yeˬhawˇbaˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ, aˇ yehˇ huiˬ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ bi haw piˇ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ˗ahˇ bi haw piˇ˗euˬ nga? Myawˬ gahˬ deuˬ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ, aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu gaˇ, heu deuˬ˗ahˇ bi haw piˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh, nga maꞈ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ caw ba nehˬ nya ni, “saˇ jaˇ ziꞈ˗eu zaˬ kʼaˆ” heu deuˬ naˇ, sahˬ boꞈ paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, aˇ muˇ bawˬ dzaˬ gaˇ neh maˬ ehˇ, huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, saꞈ laˇ˗euˬ dzaˇ deuˬ˗ahˇ biˇ kʼawˬ nehˬ laꞈ˗eu meh.

Zaˬ kʼaˆ heu deuˬ naˇ, Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ biꞈ taˬ˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu meh. Ka li neh a nehˬ taˬ˗euˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu myawˬ gahˬ deuˬ˗ahˇ haw piˇ ngeh jawˇ kʼawꞈ ni, noeˬ dahˇ doe˗eu laꞈ kʼoeˇ neh haw piˇ luꞈ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 10:42) Kʼoeˇ miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ mˇ luꞈ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ, huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni guiˬ lahˬ biꞈ nehˬ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ, yaw muiˬ˗ehˇ bi dzaˬ bi dawˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 60:22; 65:13.

• Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ deuˬ˗ahˇ bi biˇ kʼawˬ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ aˬ geu deuˬ˗ahˇ tseˇ taˬ˗euˬ nga?

• Zaˬ kʼaˆ heu deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ dahˇ doe˗eu nga?

Gaˇ hu Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ laꞈ kʼoeˇ, Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ muˇ zaˬ tiˬ muˇ jawˇ˗euˬ meh. Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ heu laꞈ kʼoeˇ, “gʼaˬ kʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ” ahˇ˗awˇ, Ka li zaˬ aˇ muˇ deuˬ loˬ˗eu aˇ yehˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ, daˇ tsehˆ nehˬ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 15:2) Aˬ yawꞈ maꞈ Jaˇliꞈ ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ caw teh˗eu baˬ da neh, yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ mehˬ bawˬ gm˗eu laꞈ kʼoeˇ daˇ tsehˆ nehˬ nya˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 15:25) Nymˇ iˬ nah kʼawꞈ, kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ duˇ ni mˇ luꞈ ma.

Miˬyehˇ Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ neh, aˬ yawꞈ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ bi mˇ luꞈ. Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ mˇ luꞈ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ nui ma ahˇ dui duiˇ˗awˇ gaˇ kawˆ deuˬ hawˇ˗eu nui jah paw dzeˇ nyehꞈ tehˬ ngeh, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ meh. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ aˬ jeˬ loˬ˗eu nga lehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ jaw na luꞈ bawˬ dzaˬ˗eu meh. Gaˇ hu ba˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni, nymˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ nehˬ eu gʼaˇ duˬ, sahˬ boꞈ paw neh maˬ ehˇ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, yawˬ jeˬ yawˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, bi tsaꞈ gaˬ luꞈ meh. Teu miˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ mehˬ bawˬ gm˗awˇ, mˇ jeˬ shaˇ kawˆ tiˬ gaˇ duˇ leˇ jiˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 16:4, 5) Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ, saꞈ laˇ˗euˬ dzaˇ biˇ kʼawˬ gaˇ haw teˬ˗awˇ, Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ bi mˇ˗eu gʼaˇ duˬ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˇ tseˇ daˇ˗eu paw dzeˇ kʼawꞈ haw teˬ nehˬ˗eu meh.

Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ sheuˬ gʼeh luꞈ. Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ deuˬ naˇ, sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ jeˬ na kʼoeˇ taˆ huiˬ dzehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˇ muˇ˗euˬ uˬ dzah pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ˗ahˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 11:3; Eˇpeˇsu 5:23) Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ taꞈ˗ehˇ huiˬ dzehˬ le lehˇ maˬ noeˬ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ hawˇ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ, “yawˇ zaˬ [Yeˬsuˇ] kʼaˇ iˇ˗eu mehˬ nah caw teh˗eu meh.” (Pah mehˬ˗eu 14:4) Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ deu˗euˬ gʼaˇ duˬ nga maꞈ guiˬ lahˬ shaˇ nehˬ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ, nga maꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ luꞈ˗eu meh.

• Gaˇ hu ba uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ, aˬ suˇ suˇ ahˇ˗eu nga?

• Nymˇ iˬ nah Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ, Miˬyehˇ neh sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ, aˬ joˆ˗ehˇ poˆ geuꞈ luꞈ˗eu nga?

Beˬdeˬlaˇ lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ, Heˬbyehˇ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ˗awˇ, “Miˬyehˇ˗euˬ nymˇ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ tsuiꞈ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 28:17, 19) Tsawˇ myahˇ heu hmˬ naˇ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ neh miˇ kʼahˬ doe ni tsoˆ taˬ˗euˬ, nymˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ geuˇ leˇ˗eu tsawˇ myahˇ pyeuꞈ meh. Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ naˇ, Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ Neˬ˗yuˬyawˇ meuˬ˗ahˇ jaˆ˗eu, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗euˬ saˇ naˇ dawˬ pehˬ hmˬ˗ahˇ jawˇ˗awˇ neh gaˇ mˇ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ miˇ kʼahˬ doe ni jaˆ˗eu saˇ naˇ deuˬ˗ahˇ haw piˇ luꞈ˗eu meh. Beˬdeˬlaˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ mˇ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ, Beˬdeˬlaˇ nymˇ jiˇ lehˇ kuˇ˗eu meh. Nymˇ jiˇ tiˬ jiˇ loꞈ˗ehˇ aˬ yawꞈ maꞈ mehˬ bawˬ gm˗eu laꞈ kʼoeˇ, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ jawˇ, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ dzaˬ, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ, tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ Jaˇliꞈ dzaw lehˇ jawˇ luꞈ˗eu meh.—Ja ceuˬ 133:1.

Yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni, nymˇ jiˇ tiˬ jiˇ loꞈ˗ehˇ nui ma gm˗awˇ, gaˇ mˇ˗eu jawˇ duˬ pyeuꞈ meh. Beˬdeˬlaˇ nymˇ yawˬ tsahˇ na luꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ mˇ caw˗awˇ, Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah zmˬ˗awˇ neh gaˇ mˇ luꞈ˗eu, Ka li zaˬ aˬ buˇ aˬ li deuˬ jawˇ luꞈ meh. (Maꞈtehˬ 6:33) Aˬ yawꞈ maꞈ gaˇ mˇ˗eu, ba la aˇ siˬ poeˬ maˬ za kʼawꞈ ni, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ dzaˬ duˬ jawˇ duˬ hawˇ˗eu yawˬ ha loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ zmˬ˗eu gʼaˇ duˬ ui cuiˆ na za meh. Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu deuˬ naˇ, yawˬ ha˗euˬ gaˇ yawˬ ha baw˗eu meh. Aˇ boꞈ boꞈ˗eu, hawˬ mˇ dzaˇ saꞈ gʼeh˗eu, paˬ dmˬ jahˇ doˆ˗eu, paˇ dmˬ guꞈ˗eu, laˆ luiˆ laˆ buˇ˗eu, moeˬ tsoeˬ lehˬ tsiˬ˗eu, myawˬ gahˬ˗ahˇ laˆ saˆ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ yawˬ jeˬ yawˬ˗ahˇ mˇ luꞈ meh.

Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu jawˇ duˬ pyeuꞈ meh. Yawˬ gaˇ na luꞈ Beˬdeˬlaˇ tsoˆ taˬ˗euˬ heu naˇ, yawˬ gʼaˬ na luꞈ jawˇ gaˇ Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ bi gaˬ keuˆ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Paˇ dmˬ heu dmˬ naˇ, gaˇ kawˆ heu kawˆ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ pyeuꞈ˗eu meh. Paˇ dmˬ heu dmˬ˗ahˇ, Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ haw teˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ boꞈ doˆ taˬ˗awˇ, miˇ kʼahˬ doe ni Jaˆ˗eu dawˬ yuˇ paˇ˗eu deuˬ jawˇ gaˇ, Kah pyuˇ teuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ neh bi iˇ kʼawˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, Beˬdeˬlaˇ yaw myaˬ tsahˇ˗ahˇ jaˆ˗eu caˆ keu ka yaw kawˇ deuˬ neh paˇ dmˬ heu˗ahˇ jahˇ doˆ˗awˇ, aˇ muˇ 110,000 tsahˇ dzehˬ ni˗ahˇ biˇ kʼawˬ gʼeh˗eu meh. Yaw kawˇ ma˗ehˇ mˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu, aˇ yehˇ huiˬ˗eu gaˇ yawˬ deuˆ na luꞈ˗ahˇ, Beˬdeˬlaˇ nymˇ jiˇ deuˬ caw ba luꞈ meh. Teu naˇ, muiˬ˗eu gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Maˬkuˆ 13:10.

• Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ mˇ luꞈ˗eu nga, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

• Beˬdeˬlaˇ yawˬ tsahˇ na luꞈ, aˬ jeˬ aˇ yehˇ huiˬ˗eu gaˇ˗ahˇ, caw ba nehˬ luꞈ˗eu nga?

Beˬdeˬlaˇ nymˇ jiˇ deuˬ gaˇ yaw myaˬ paw dzeˇ mˇ luꞈ meh. Yawˬ ha˗euˬ miˇ kʼahˬ hawˇ˗eu yaw myaˬ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ, dawˬ yuˇ paˇ gaˇ maˬ ehˇ, paˇ dmˬ jahˇ doˆ gaˇ maˬ ehˇ, paˇ dmˬ guꞈ gaˇ maˬ ehˇ, aˇ boꞈ paˇ dmˬ yuˇ taˬ gaˇ maˬ ehˇ, aˇ baˇ hawˇ˗eu teˇ saˇ jahˇ doˆ gaˇ maˬ ehˇ caw ba luꞈ˗eu meh. Maˬ ngeuˇ naˇ kʼawꞈ, gaˇ yawˬ deuˬ yawˬ˗ahˇ mˇ luꞈ meh.

Saˇ naˇ Gawˬ miˬ tiꞈ deuˬ, gaˇ deuˬ˗ahˇ haw piˇ˗eu meh. Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ naˇ, Saˇ naˇ laꞈ kʼoe jaˆ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ bi haw piˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Gawˬ miˬ tiꞈ deuˬ˗ahˇ biˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Gawˬ miˬ tiꞈ heu laꞈ kʼoeˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu smˇ gʼaˬ maˬ ngeuˇ naˇ dzehˬ ni jawˇ˗eu meh. Gawˬ miˬ tiꞈ deuˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi haw piˇ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ deuˬ, huiˬ laˇ mahˇ laˇ nga laˬ maˬ ngeuˇ naˇ gaˇ kawˆ doˆ nga laˬ lehˇ, Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ nehˬ˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu heu naˇ, keuˆ laˇ˗eu aˇ muˇ˗euˬ mehˬ bawˬ hawˇ˗eu huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ, Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ deuˬ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ bi dawˆ ahˇ paˬ nga lehˇ, caw ba nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ˗euˬ dah zaˇ deuˬ naˇ, biˇ doˆ taˬ˗euˬ Saˇ naˇ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ laˇ laˇ˗ehˇ, Saˇ naˇ aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ ya mˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ laˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 11:14) Teu ngeh yamˬ˗ahˇ, Saˇ naˇ heu laꞈ kʼoeˇ jawˇ luꞈ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ˗euˬ dah zaˇ deuˬ naˇ, huiˬ˗eu mehˬ bawˬ tiˬ hmˬ jahˇ˗eu meh.

Aˇ muˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Biˇ doˆ taˬ˗euˬ Saˇ naˇ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ naˇ, aˇ muˇ yaw shuiꞈ beh gaˇ loˬ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ, caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, Saˇ naˇ˗euˬ gʼaꞈ tsahˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗awˇ neh gaˇ mˇ luꞈ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu deuˬ, miˇ shiˬ naˬ liˬ, aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ heu deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ ya mˇ˗eu gaˇ deuˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, huiˬ˗eu mehˬ bawˬ deuˬ˗ahˇ lehˬ hmˬ nehˬ˗awˇ neh, Bawˬ dzaˬ nymˇ yaw shuiꞈ tsoˆ gaˇ maˬ ehˇ, aˇ muˇ deuˬ loˬ˗eu aˇ boꞈ deuˬ sha ha gaˇ maˬ ehˇ haw piˇ nehˬ˗eu meh. Saˇ naˇ heu hmˬ˗ahˇ kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ luꞈ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ, tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ luiˆ nya ni, caw ba nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—1 Gawˇliˬtu 14:33, 40.

• Saˇ naˇ Gawˬ miˬ tiꞈ, Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

• Saˇ naˇ aˬ jeˬ jeˇ gaˇ˗ahˇ haw piˇ luꞈ˗eu nga?

“Tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ” kʼaˇ gʼeh nya˗eu loꞈ˗ehˇ “laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ” tsaꞈ gaˬ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, nga maꞈ tsawˇ jeuˬ dawˬ 750 jeˬ dawˬ peh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ ma. (Pah mehˬ˗eu 14:6) Huiˬ˗eu gaˇ heu hmˬ˗ahˇ nga maꞈ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ luꞈ˗eu nga? Miˇ kʼahˬ doe ni aˇ boꞈ boꞈ doˆ˗eu deuˬ hawˇ˗eu leh jeh˗awˇ dawˬ yuˇ paˇ˗eu aˇ muˇ jawˇ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ meh.

Gaˬlaˬpyuˇ dawˬ neh aˬ hu jahˇ doˆ˗eu. Uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ naˇ, saˇ naˇ dawˬ pehˬ hmˬ˗ahˇ jaˆ˗eu sahˬ boꞈ boꞈ˗eu paw dzeˇ mˇ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ haw piˇ˗eu meh. Sahˬ boꞈ boꞈ˗eu paw mˇ luꞈ˗eu heu deuˬ naˇ, saˇ naˇ dawˬ pehˬ˗ahˇ jawˇ˗eu sahˬ boꞈ boꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ gaˇ biˇ nehˬ˗awˇ, biˇ doˆ taˬ˗euˬ saˇ naˇ tiˬ deuˬ na˗ahˇ kʼawꞈ, sahˬ boꞈ paw dzeˇ˗euˬ gaˇ biˇ paˆ nehˬ˗eu meh. Nga maꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ heu naˇ, tsawˇ jeuˬ yaw myaˬ jeuˬ˗euˬ tsawˇ haˬ neh boꞈ˗euˬ miˇ neh, tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ yaw myaˬ jeˬ ahˇ˗eu meh. Teu miˇ neh gui muiˬ˗eu meh.

Boꞈ doˆ gʼaˬ naˇ, dawˬ yuˇ paˇ˗eu deuˬ jawˇ gaˇ biꞈ gʼeh˗eu. Boꞈ doˆ˗euˬ sahˬ boꞈ deuˬ˗ahˇ, pyehˆ tseˇ˗awˇ neh laˆ tsaˬ gʼaˬ naˇ, miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu dawˬ yuˇ paˇ˗eu deuˬ jawˇ gaˇ, kahˬ pyuˇ teuˬ laꞈ kʼoeˇ neh sha gʼeh˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ, dawˬ yuˇ paˇ aˇ boꞈ pyehˆ tseˇ, aˇ boꞈ laˆ tsaˬ lehˇ jahˇ˗eu meh. Yawˬ ha˗euˬ tsawˇ jeuˬ dawˬ neh dawˬ yuˇ paˇ ngeh, Gaˬlaˬpyuˇ dawˬ ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ gaˇ bi duˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, “tsaˬ dui dui˗eu” dawˬ tsuiꞈ deuˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ poˆ tseˇ˗eu meh.—Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 12:10.

Gaˇ deuˬ˗ahˇ mˇ kawˇ nya ni kahˬ pyuˇ teuˬ caw ba luꞈ. Kahˬ pyuˇ teuˬ (computer) tsawˇ haˬ sahˬ boꞈ boꞈ doˆ gaˇ hawˇ˗eu dawˬ yuˇ paˇ gaˇ maˬ mˇ dah nya kʼawꞈ, kahˬ pyuˇ teuˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu, diˇ shaˬ naˬ liˬ, dawˬ tsuiꞈ puiˇ kʼawˬ˗eu jeˬ, dawˬ paw dzeˇ˗euˬ poˆ gaˬ lamˬ heu deuˬ naˇ, nga maꞈ˗ahˇ gaˇ mˇ kawˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˇ yaˇ jeˬ˗euˬ dawˬ dawˆ ahˇ nya˗awˇ, aˇ baˇ hawˇ˗eu aˇ boꞈ laˆ tsaˬ˗eu jeˬ, kahˬ pyuˇ teuˬ neh jahˇ doˆ˗euˬ (MEPS) jeˬ˗ahˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ ma.

Tsawˇ haˬ yaw myaˬ heˇ gʼaˬ maˬ ngeuˇ naˇ maˬ ngehˬ˗eu dawˬ deuˬ˗ahˇ, nga maꞈ aˬ jeˬ miˇ neh dawˬ yuˇ paˇ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh nga lehˇ ngeuˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ “tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ bi za mawꞈ˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ, bi siˬ nya mawꞈ˗eu” miˇ neh meh.—1 Tiˆmoˇseˬ 2:3, 4.

• Nga maꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ deuˬ˗ahˇ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ doˆ˗eu nga?

• Nga maꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ deuˬ˗ahˇ, aˬ jeˬ miˇ neh tsawˇ jeuˬ˗euˬ dawˬ yaw myaˬ jeˬ neh jahˇ doˆ˗eu nga?

Nga maꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ naˇ, yawˬ kʼoꞈ na luꞈ Jaˇliꞈ paˇ dmˬ hawˇ˗eu paˇ dmˬ yawˬ jeˬ yawˬ˗ahˇ, yaw myaˬ yaˇ lam dmˬ jahˇ doˆ˗awˇ, yawˬ ngehꞈ˗ehˇ biˇ kʼawˬ nehˬ luꞈ ma. Bawˬ dzaˬ nymˇ hawˇ˗eu saˇ naˇ deuˬ˗ahˇ tsoˆ˗awˇ laˆ saˆ˗eu ma. Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ hawˇ˗eu miˇ shiˬ naˬ liˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ caw ba nehˬ˗awˇ, maˬ noeˬ˗euˬ gaˇ shaˬ zahˬ puˬ le˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ caw ba˗eu ma. ‘Nga maꞈ aˬ gaˇ˗euˬ pyuˇ neh mˇ luꞈ nga?’ lehˇ nawˇ noeˬ tehꞈ˗a.

Tseˇ bymˇ tiˬ bymˇ hawˇ˗eu pyuˇ damˬ oˆ˗eu lehˇ nga maꞈ maˬ jahˇ. Tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ gʼaˇ duˬ pyuˇ yaw myaˬ jiˇ leˇ kʼawꞈ, nga maꞈ naˇ pyuˇ maˬ shaˇ. Yeˬhawˇbaˬ nga maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ luꞈ meh lehˇ jah˗eu miˇ neh, “tsawˇ haˬ zaˬ caw ba nehˬ laꞈ gaˇ maˬ noeˬ tmˬ” lehˇ, dzeuˇ laꞈ˗euˬ tiˬ yaˇ kʼoꞈ˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ paˇ dmˬ nyiˬ dmˬ aˬ yawꞈ dmˬ laꞈ kʼoeˇ, heu loꞈ˗ehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ loꞈ˗ehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ shaˇ haw˗aˬ.—Maꞈtehˬ 10:8.

Nui ma keuˆ˗awˇ damˬ nehˬ laꞈ˗euˬ pyuˇ deuˬ neh mˇ luꞈ˗eu ma. Nga maꞈ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gaˇ˗ahˇ, tsawˇ haˬ yaw myaˬ gʼaˬ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu miˇ neh, heu˗euˬ gʼaˇ duˬ pyuˇ damˬ dawˆ˗eu meh. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ bi pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Saˇ kiˇ deuˬ kʼawꞈ, yawˬ ha˗euˬ aˇ yamˬ, yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ, yawˬ ha˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ hawˇ˗eu yawˬ jeˬ yawˬ˗ahˇ kʼawꞈ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ laꞈ kʼaˬ tiˬ cehˇ damˬ˗eu meh. (1 Laˬsaˬbaˬ 29:9) Nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ pyuˇ damˬ dawˆ mawꞈ˗eu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, Bawˬ dzaˬ nymˇ hawˇ˗eu bawˬ dzaˬ gaˇ, pyuˇ damˬ bahˬ keuˆ bi jaˆ taˬ˗euˬ ma. Maˬ ngeuˇ naˇ, jw.org˗ahˇ neh kʼawꞈ damˬ nya meh. Pyuˇ heu myaˬ tiˬ paˆ smˇ muiˬ jawˇ gaˇ neh tehꞈ˗ehˇ oe˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ, Uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ jaˆ˗eu pyuˇ damˬ bahˬ keuˆ˗ahˇ, pyuˇ nyiˬ byaˆ dawˆ ahˇ˗euˬ shaˬ˗eu miˬ coeˬ miˬ ma kʼoeˇ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ duˇ meh. Miˬ coeˬ miˬ ma heu gʼaˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ, Yeˬsuˇ ja ceuˬ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 21:1-4) Kʼoeˇ miˇ neh aˬ suˇ gʼaˬ maˬ kaˬ, “yawˬ ha neh kʼaˇ noeˬ tsehˆ”˗euˬ loꞈ˗ehˇ biꞈ nya ni “yuˇ doˆ” taˬ nya˗eu meh.—1 Gawˇliˬtu 16:2; 2 Gawˇliˬtu 9:7.

Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nui noeˬ byah laˇ ni, Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ˗euˬ gaˇ gʼaˇ duˬ, ‘pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ damˬ nehˬ’ mawꞈ˗eu deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ, paˇ laˆ noeˬ nehˬ laꞈ meh lehˇ nga maꞈ jah˗eu ma.—Dawˬdaˬ 3:9.

• Nga maꞈ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ, zahˇ yawˬ deuˬ yawˬ nehˬ˗ehˇ aˬ jeˬ lehˇ beu gaˇ˗eu nga?

• Nui ma keuˆ˗awˇ neh dawˆ taˬ˗euˬ pyuˇ deuˬ˗ahˇ, aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗eu nga?

Nga maꞈ bawˬ dzaˬ duˬ˗ahˇ, Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ Bawˬ dzaˬ nymˇ lehˇ kuˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ ja sawˇ˗eu gaˇ kawˆ naˇ, Yeˬsuˇ neh dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ mehˬ yaꞈ˗euˬ Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ gaˇ kawˆ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh.—Luˇkaꞈ 8:1.

Maˇ diˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu zahˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ, Bawˬ dzaˬ nymˇ heu deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ luꞈ˗eu ma. (Maꞈtehˬ 24:14) Tsoˆ taˬ˗euˬ Bawˬ dzaˬ nymˇ yaw huiˬ yaw nyiˇ tiˬ gaˇ maˬ duˇ leˇ jiˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, yawˬ gaˇ na luꞈ yaw awˬ awˬ lehˇ tsoˆ taˬ˗euˬ ma. Miˇ kʼahˬ doe ni jaˆ˗eu Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ, aˇ muˇ tiˬ muˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu zmˬ˗eu ma. Tsawˇ haˬ myaˬ laˇ tehˇ tehˬ˗eu baˬ da neh, nymˇ heu myaˆ kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ, Bawˬ dzaˬ nymˇ tsoˆ luꞈ˗eu aˇ muiˇ nymˇ neh byah laˇ˗euˬ meh. Sawˇ leꞈ ngeh (tiˬ nah ngaˬ nymˇ byah ni) tsoˆ luꞈ˗eu meh. Heu deuˬ˗ahˇ nga maꞈ aˬ jeˬ miˇ neh mˇ nya˗eu nga?—Maꞈtehˬ 19:26.

Aˇ maꞈ neh damˬ taˬ˗euˬ pyuˇ deuˬ neh tsoˆ˗eu ma. Damˬ taˬ˗euˬ pyuˇ deuˬ saˇ naˇ˗ahˇ biꞈ gʼeh˗eu ma. Kʼoeˇ naˇ, pyuˇ heu deuˬ˗ahˇ Bawˬ dzaˬ nymˇ tsoˆ mawꞈ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, laˆ saˆ mawꞈ˗eu deuˬ maˬ ehˇ yuˇ nya˗eu meh.

Yaw myaˬ gaˇ neh laˇ˗awˇ, gʼaˬ gaˇ aˇ poeˬ maˬ yuˇ˗eu deuˬ neh tsoˆ nehˬ laꞈ˗eu meh. Miˇ kʼahˬ yaw myaˬ kʼahˬ˗ahˇ, Bawˬ dzaˬ nymˇ tsoˆ˗eu aˇ muˇ muˇ taˬ˗euˬ meh. Aˇ muˇ heu deuˬ naˇ, yawˬ ha˗euˬ miˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ jaˆ˗eu Bawˬ dzaˬ nymˇ tsoˆ gaˇ caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, dawˬ peh gaˇ mahˇ maˬ ehˇ iˇ iˇ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗aˬ, yawˬ ha˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ Bawˬ dzaˬ nymˇ tsoˆ gaˇ maˬ ehˇ, laˆ saˆ gaˇ maˬ ehˇ bi haw piˇ˗eu gʼaˇ duˬ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗ahˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ meh. Bawˬ dzaˬ nymˇ tsoˆ luꞈ˗eu yawˬ gaˇ na luꞈ, dawˬ peh jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ naˇ, gʼaˬ gaˇ ga myaˬ dzehˬ˗eu meh. Gaˇ heu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ pyeuꞈ leˇ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ leh jeh˗eu miˇ neh meh.—Ja ceuˬ 127:1; Gawˇlawˇsehˇ 3:23.

• Nga maꞈ bawˬ dzaˬ duˬ˗ahˇ Miˬyehˇ Miˇ kʼahˬ Bawˬ dzaˬ nymˇ lehˇ, aˬ jeˬ miˇ neh kuˇ˗eu nga?

• Nga maꞈ miˇ kʼahˬ doe ni Bawˬ dzaˬ nymˇ aˬ jeˬ miˇ neh tsoˆ nya˗eu nga?

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗euˬ Bawˬ dzaˬ nymˇ yawˬ gaˇ na luꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ myahˇ˗ahˇ ha geuꞈ taˬ˗euˬ ma. Kʼoeˇ miˇ neh, nga maꞈ Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ shawˇ jehˆ ni haw muiˬ paˬ˗ehˇ ya mˇ˗eu heu naˇ, nga maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ neh, aˇ yehˇ huiˬ˗eu tiˬ jeˬ miˇ˗a lehˇ noeˬ˗eu ma. Gaˇ heu mˇ gaˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ caw ba nya˗eu meh.

Bawˬ dzaˬ gʼaˬ naˇ, laˆ luiˆ gaˇ caw ba. Bawˬ dzaˬ gʼaˬ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ haw muiˬ ni laˆ luiˆ taˬ˗eu meh. Tiˬ jaw˗ahˇ tiˬ poˆ duꞈ yawˇ ni laˆ saˆ˗eu meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ maˬ ngeuˇ naˇ, aˇ muˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ, aˬ myah luꞈ kʼaˇ biˇ nehˬ taˬ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ haw piˇ˗awˇ mˇ luiˆ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ kʼaˇ gʼeh nya˗eu loꞈ˗ehˇ yaˆ pyawˇ yaˆ, jawˇ duˬ jeˬ buˇ, kʼaˬ lehˇ shuˆ dzeh, nuiˇ boˆ laˆ tsaˬ, gaˇ nyiˇ kuˆ joˆ, laˇ oˆ zaˬ tsiˬ shawˇ, jaˆ guˆ jaˆ meuˬ biˬ dzeh, Bawˬ dzaˬ nymˇ˗euˬ laꞈ nyiˇ paw laˆ saˆ˗awˇ, laˆ luiˆ lehˇ mˇ caw luꞈ meh. Tiˬ kʼoꞈ˗ahˇ tiˬ poˆ Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ, yaw duꞈ duꞈ lehˇ laˆ buˇ˗eu meh. Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ yaw zeu bi baw˗eu gʼaˇ duˬ mehˬ nehˬ ba jawˬ˗ehˇ, zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ gaˇ tiˬ jeˬ na bi mˇ caw luꞈ meh.—Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 5:1.

Bawˬ dzaˬ nymˇ laˆ saˆ gaˇ caw ba˗eu. Yawˬ kʼoꞈ na luꞈ Bawˬ dzaˬ nymˇ ziꞈ ngaˇ laˬ lehˇ, laꞈ kʼoeˇ laꞈ nyiˇ yaw muiˬ˗ehˇ goˬ haw˗eu heu naˇ, Bawˬ dzaˬ nymˇ˗euˬ myawˬ gahˬ yaw muiˬ paˬ˗ehˇ bi jaˆ˗awˇ, pyuˇ maˬ loˬ gaˇ maˬ bi jiˇ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 24:13; 34:10) Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jawˇ duˬ heu naˇ, buˇ coeˆ ni gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ˗ehˇ bo saˆ taˬ˗euˬ jawˇ duˬ pyeuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Bawˬ dzaˬ nymˇ laˆ saˆ gaˇ caw ba˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ miˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 122:1) Heu loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui jawˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ aˬ cawˬ ja ceuˬ laˇ˗eu meh.—2 Gawˇliˬtu 6:3.

• Nga maꞈ Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ, aˬ jeˬ miˇ neh yaw muiˬ˗ehˇ bo saˆ˗eu nga?

• Bawˬ dzaˬ nymˇ˗ahˇ, yawˬ jawˇ na luꞈ buˇ coeˆ ni bi jaˆ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jeˇ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ nga?

Nawˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ siˬ nya laˇ ni poˆ tseˇ mawꞈ miˇ˗a loˇ? Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗euˬ gaˇ kawˆ, tsawˇ haˬ˗euˬ gaˇ kawˆ, jawˇ duˬ˗euˬ gaˇ kawˆ, maˬ ngeuˇ naˇ myawˬ gahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ siˬ nya mawꞈ miˇ˗a loˇ? Nawˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ heu aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu lehˇ siˬ nya mawꞈ miˇ˗a loˇ? Toˆ˗ehˇ naˇ, Bawˬ dzaˬ nymˇ˗euˬ sahˬ boꞈ taˬ duˬ˗ahˇ haw iˇ˗awˬ.

Poˆ tseˇ gaˇ caw ba˗eu keu ka. Nawˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ dawˬ˗ahˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ neh Jaˇliꞈ˗ahˇ gʼoe˗awˇ neh jahˇ doˆ taˬ˗euˬ aˇ boꞈ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ nawˇ jawˇ gaˇ maˬ jaˆ jiˇ˗eu paˬ. Ehˇ kʼawꞈ Bawˬ dzaˬ nymˇ˗euˬ sahˬ boꞈ taˬ duˬ˗ahˇ naˇ, jahˇ doˆ˗euˬ maˬ myahˇ laˇ˗euˬ sahˬ boꞈ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ jaˆ jiˇ meh. Sahˬ boꞈ taˬ duˬ˗ahˇ, yaw myaˬ jeˬ˗euˬ dawˬ yuˇ paˇ taˬ˗euˬ Jaˇliꞈ hawˇ˗eu dawˬ tsuiꞈ puiˇ kʼawˬ nehˬ taˬ˗euˬ paˇ dmˬ, kʼoeˇ naˇ, gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu sahˬ boꞈ paˇ dmˬ nui jeˬ kʼawꞈ jaˆ meh. Sahˬ boꞈ taˬ duˬ˗ahˇ, bawˬ dzaˬ˗eu yamˬ maˬ keuˆ laˇ˗euˬ yaw kaˬ zmˬ nya˗awˇ, bawˬ dzaˬ gʼaˬ naˇ kʼawꞈ paˇ zmˬ tawꞈ nya meh. Sahˬ boꞈ taˬ duˬ˗ahˇ kahˬ pyuˇ teuˬ jaˆ naˇ, teu gaˇ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ Sahˬ boꞈ taˬ duˬ, ahˇ nya meh. Teu˗aˬ, nga maꞈ˗euˬ sahˬ boꞈ yaw myaˬ jeˬ dawˆ ahˇ taˬ˗euˬ kahˬ pyuˇ teuˬ poˆ gaˬ˗lamˬ pyeuꞈ˗awˇ neh, nawˇ siˬ nya mawꞈ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ, yaw awˬ awˬ˗ehˇ poˆ mawˇ nya paˬ˗ehˇ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ meh.

Dehꞈ ziˇ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu bawˬ dzaˬ gaˇ dzaw zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ meh. Nawˬ˗ahˇ biˇ nehˬ˗euˬ gaˇ deuˬ˗ahˇ lehˬ hmˬ ngeh, Bawˬ dzaˬ nymˇ˗euˬ sahˬ boꞈ taˬ duˬ˗ahˇ zmˬ nya meh. Teu gaˇ haw piˇ˗eu gʼaˬ naˇ, Dehꞈ ziˇ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ˗eu gaˇ haw piˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ naˇ, sahˬ boꞈ taˬ duˬ˗ahˇ, doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ sahˬ boꞈ deuˬ bi jaˆ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ jeˬ aˬ yawꞈ yaw luiˆ luiˆ lehˇ bi jaˆ˗eu gʼaˇ duˬ haw piˇ nehˬ˗eu meh. Nawˇ loˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya poˆ˗eu lehˇ, sahˬ boꞈ taˬ duˬ˗ahˇ haw piˇ˗eu gʼaˬ maˬ ngeuˇ naˇ nawˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gʼaˬ mehˬ nehˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ, paˇ dmˬ laꞈ nyiˇ paw yuˇ doˆ gʼeh˗eu maˬ tsaˬ˗a. Nga maꞈ paˇ dmˬ˗ahˇ maˬ kawˆ byawꞈ ni yaw muiˬ˗ehˇ yahˇ yahˇ˗ehˇ zmˬ˗eu ma.

Miˬyehˇ˗euˬ“tsawˇ gahˇ” deuˬ˗ahˇ za mawꞈ naˇ, “pyuˇ shuiˇ”˗ahˇ poˆ˗eu loꞈ˗ehˇ, poˆ mawꞈ˗eu nui ma ya ahˇ meh lehˇ, Jaˇliꞈ aˬ dui˗ahˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 2:1-5) Nawˇ dahˬ beh˗awˇ poˆ nya ni, Bawˬ dzaˬ nymˇ˗euˬ sahˬ boꞈ taˬ duˬ heu, nawˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu meh.

• Bawˬ dzaˬ nymˇ˗euˬ sahˬ boꞈ taˬ duˬ˗ahˇ, nawˇ poˆ tseˇ gaˇ caw ba nehˬ nya˗eu aˬ jeˬ jaˆ˗eu nga?

• Sahˬ boꞈ taˬ duˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ zmˬ nya ni, nawˬ˗ahˇ aˬ suˇ gʼaˬ caw ba nehˬ˗eu nga?

Yeˬsuˇ Ka li aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ, “naw maꞈ neh mˇ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ aˬ cawˬ mawˇ˗awˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu naw maꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ ja ceuˬ ni, aˬ cawˬ mehˬ shi naw maꞈ˗euˬ yaw shehꞈ yaw kʼaˆ˗ehˇ bi bya˗awˬ.” (Maꞈtehˬ 5:16) Heu loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ, nymˇ saˇ ka˗ahˇ doˆ laˇ˗euˬ keu ka deuˬ˗ahˇ zmˬ luꞈ ma. Teu laꞈ kʼoeˇ iˇ teuꞈ nehꞈ hawˇ˗eu nga maꞈ˗euˬ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu Gʼoeˇ saiˇ jw.org, kʼawꞈ ahˇ˗eu meh. Teu gaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ehˇ mawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Gʼoeˇ saiˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ahˇ˗eu nga?

Naˇ haˬ luꞈ˗eu dawˬ deuˬ˗ahˇ, Jaˇliꞈ ehˇ kʼoꞈ nehˬ˗eu. Tsawˇ haˬ zaˬ naˇ haˬ luꞈ˗eu aˇ yehˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ, ehˇ kʼoꞈ taˬ gaˇ ya mawˇ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Shaˬ˗eu zahˬ˗eu jeˬ byoˆ iˇ˗eu aˇ nah jaˆ meh loˇ? hawˇ˗eu Shiˇ˗euˬ tsawˇ haˬ paˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ nya meh loˇ? aˇ boꞈ heu nyiˬ taꞈ iˇ teuꞈ nehꞈ laꞈ kʼoeˇ dawˬ 600 jeˬ dzehˬ ni gui nya meh. Kʼoeˇ naˇ Miˇ Shuiꞈ Dawˬ paˇ Jaˇliꞈ kʼawꞈ dawˬ 130 jeˬ dzehˬ ni ya mawˇ˗awˇ neh, Maˇ maˇ ni Jaˇliꞈ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ hawˇ˗eu doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ, Noeˬlaˇ˗awˬ lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ loꞈ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu, Jaˇliꞈ dzaw ngeh caw ba nehˬ˗eu aˇ boꞈ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ ya mawˇ meh. Sahˬ boꞈ heu yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ, iˇ teuꞈ nehꞈ laꞈ kʼoeˇ gui nya˗awˇ, MP3, PDF, EPUB, heu jeˬ neh kʼawꞈ yuˇ doˆ nya meh. Tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ biꞈ nehˬ mawꞈ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dawˬ paw neh kʼawꞈ yuˇ doˆ nya meh. Aˇ boꞈ deuˬ˗ahˇ, laꞈ dzawˇ dzawˇ˗eu dawˬ paw neh, yaw myaˬ jeˬ˗euˬ dawˬ jahˇ taˬ˗euˬ Biˬ diˬ oˬ kʼawꞈ jaˆ meh. Gʼaˬ naˬ naˬ ngeh naˇ haˬ˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu caˇ dawˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ gui˗eu teˇ saˇ heu deuˬ yuˇ doˆ nya meh.

Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ. Doˆ saˬ saˬ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu nga maꞈ˗euˬ miˇ kʼahˬ gaˇ˗ahˇ taꞈ˗eu biˬ diˬ oˬ yaw nymˇ ahˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ˗ahˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gaˇ kawˆ heu deuˬ kʼawꞈ ahˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, keuˆ laˇ˗eu huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ poˆ nya˗awˇ, saˇ naˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ kʼawꞈ ngehˬ cawˬ nya meh.

Heu deuˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ neh, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗euˬ yaw shehꞈ bya keuˆ iˇ ni, nymˇ nga maꞈ mˇ luꞈ ma. Kʼoeˇ miˇ neh, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ dawˬ tawˆ luꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ ya gaˬ˗eu meh. Miˬyehˇ˗euˬ yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ jaˆ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ kawˬ “yaw kawˇ˗ehˇ gaˬ doe iˇ” luꞈ˗uˇ lehˇ, nga maꞈ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu ma.—2 Teˇsaˬloˇni 3:1.

• Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ zaˬ siˬ nya laˇ ni, jw.org heu, aˬ joˆ˗ehˇ caw ba luꞈ˗eu nga?

• Nga maꞈ˗euˬ Gʼoeˇ saiˇ laꞈ kʼoeˇ, aˬ geu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw leˇ mawꞈ nya?