Nui ma cawˆ laˇ˗eu jeˬ jaˆ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ˗awˬ

1. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ya jawˇ˗eu miˇ neh aˬ jeˬ˗euˬ guiˬ lahˬ za˗euˬ nga?

Aˬ dui aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ yamˬ saˇ ka pyeuꞈ˗eu shaˬ dui dui˗eu shaˬ zahˬ aˇ yamˬ heu laꞈ kʼoeˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ ya jawˇ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ dui dui miˇ˗a. Miˇ tsaˬ heu siˬ tiˬ nah saˇ˗i tiˬ nah doeˇ laˇ luꞈ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ nymˇ jiˇ loꞈ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu nui jah taꞈ˗awˇ mehˬ bawˬ gm˗eu mehˇ nmˇ deuˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 133:1) Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu nymˇ jiˇ za nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:33–6:1) Kʼoeˇ naˇ Miˬyehˇ aˬ dui maˇ diˇ nui saˇ oꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ hawˇ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh.

2. Aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

² Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh ya mˇ daˆ leꞈ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, tiˬ poˆ na aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ ngehˬ deuˬ mˇ deuˬ laˇ nya˗eu miˇ neh meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui mˇ lehˬ ngeh jiˇ nui ma cawˆ laˇ nya˗eu miˇ neh meh. Gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ tiˬ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ yaw myaˬ poˆ mˇ lehˬ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. Aˬ dui (1) mehˇ nmˇ deuˬ nui ma laˆ cawˆ nehˬ laꞈ ngeh, (2) yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ nui ma laˆ cawˆ nehˬ laꞈ ngeh, (3) aˬ dui yawˬ ha baˬ da neh nui ma ya cawˆ ngeh, heu loꞈ˗ehˇ ya puˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ nui ma gʼawˬ mahˇ ni ya taˬ˗eu meh. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ, heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh kʼawꞈ, saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗euˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ deuˬ na˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.

Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na baˬ da neh nui ma ya cawˆ ngeh, nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˬ

3. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ ya puˬ˗eu nga?

³ Shaˬ˗eu jeˬ. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na aˬ dui maˬ ya leˇ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ ahˇ nya˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na, aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ deuˬ laˇ ni ngehˬ laˇ mˇ laˇ nya˗eu meh. Aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ jiˇ mˇ lehˬ nya meh. Heu loꞈ˗ehˇ ya puˬ ngeh tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ, heu naˇ maˇ diˇ Miˬyehˇ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ meh laˬ leˇ heu lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. “Ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu” mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ daˆ leꞈ jeˬ maˬ mˇ ni, tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ maˬ ya leˇ˗eu deuˬ˗ahˇ yahˇ pawˇ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ jiˇ maˬ paˇ oe ni gʼeh˗eu meh. (Zeˬpaˬniˇ 3:9) Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ laˬ? Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ Jaˇliꞈ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga lehˇ haw ma.

4. Pawˇluˆ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu nga?

⁴ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ Ka li zaˬ mehˇ nmˇ deuˬ maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ˗euˬ aˇ muˇ˗ahˇ iˇ ngeh mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na, aˬ yawꞈ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ jah coeˇ ni gʼeh˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 9:26) Aˇ nah naˇ, tiˬ gʼaˬ na Pawˇluˆ˗euˬ tsawˇ myahˇ cawˆ ni ngehˬ doeˇ ehˇ doeˇ˗eu meh. (2 Gawˇliˬtu 10:10) Kʼoeˇ naˇ Pawˇluˆ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ, mehˇ nmˇ nui deuˬ sahˬ tiꞈ tiꞈ paˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ˗eu jeˬ mˇ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (Gaˬlaˬtiˆ 2:11, 12) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Pawˇluˆ gʼoeˇ dui dui˗eu cawˬ pyeuꞈ˗eu Maˬkuˆ baˬ da neh jiˇ nui ma ya cawˆ dui dui˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 15:37, 38) Maˇ diˇ naˇ Pawˇluˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma laˆ cawˆ laˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ maˬ paˇ cawˬ ni kʼawꞈ jawˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ toˆ˗ehˇ maˬ jahˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ yaw muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ haw˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Pawˇluˆ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

5. Pawˇluˆ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ jawˇ nya ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (Gawˇlawˇsehˇ 3:13, 14) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁵ Pawˇluˆ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu meh. Teu miˇ neh Pawˇluˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ maˬ byah kuꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ ni, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ haw tsoˆ taˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ gʼoeˇ˗eu gaˬ˗eu jeˬ Pawˇluˆ˗ahˇ aˬ yawꞈ neh Gawˇlawˇsehˇ 3:13, 14 laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. (Gui.) Pawˇluˆ aˬ yawꞈ neh boꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Maˬkuˆ˗ahˇ iˬ baˇ aˬ joˆ˗ehˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw ma. Pawˇluˆ Miˇshaˬnaˬliˬ gaˇ mˇ iˇ˗eu dahˬ beh doˆ˗ahˇ, gaˇ pehˇ˗ahˇ Maˬkuˆ aˬ yawꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh nehˬ laꞈ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ nui ma naˇ naˇ˗ehˇ maˬ jawˇ˗aˬ. Aˇ nah naˇ Gawˇlawˇsehˇ aˇ muˇ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ haw ngeh, Pawˇluˆ Maˬkuˆ naˇ, “ngaˬ˗ahˇ caw mˇ caw shaˇ nehˬ laꞈ dui dui˗euˬ muiˬ˗eu gaˇ mˇ cawˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ” meh lehˇ ja ceuˬ taˬ˗euˬ meh. (Gawˇlawˇsehˇ 4:10, 11) Pawˇluˆ Loˇmaˆ meuˬ˗ahˇ bi kaꞈ lahˇ taˬ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ bi caw ba˗eu gʼaˇ duˬ, Maˬkuˆ˗ahˇ kuˇ leꞈ nehˬ laꞈ lehˇ maˇ jawˆ ni shaˇ taˬ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 4:11) Pawˇluˆ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗awˇ yaw gʼoeˇ yaw gaˬ gaˬ lehˇ jawˇ˗eu meh. Aˬ dui Pawˇluˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

6-7. Mehˇ nmˇ deuˬ maˬ byah kuꞈ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ daˆ leꞈ nya˗eu nga? (1 Yoˇhaˬ 4:7)

⁶ Ya siˬ˗euˬ jeˬ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ tsehˆ leˇ ni bi gaˬ daˆ leꞈ mawꞈ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 4:7-ahˇ gui.) Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma laˆ cawˆ nehˬ laꞈ ngeh, aˬ yawꞈ diˇ daˬ˗ehˇ mˇ˗euˬ maˬ ngeuˇ nga. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ehˇ leh jeh˗awˇ mˇ luꞈ ngaˇ˗a lehˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Dawˬdaˬ 12:18) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ jaˆ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu meh. Aˬ dui mˇ lehˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh˗a. Aˬ dui˗ahˇ nui ma pehˇ˗eu maˬ taˬ leˇ ni maˬ gʼeh˗a. (Ja ceuˬ 103:9) Aˬ dui aˬ dui˗ahˇ aˬ myah luꞈ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu aˇ naˆ ni aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga?—Eˇpeˇsu 4:32–5:1.

⁷ Aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah ngehˬ˗ehˇ peh le naˇ ngehˬ˗ehˇ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ yaw gʼoeˇ gʼoeˇ lehˇ ya jawˇ˗eu meh. Kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ doeˇ taꞈ˗ehˇ doeˇ dzehˬ laˇ˗awˇ, aˬ dui nui jah baˬ da neh tawˬ˗ahˇ ya uˇ iˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh lehˇ noeˬ taˬ nya meh. Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ, aˬ dui mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ myah myah naˆ maˬ tseˇ loˬ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 17:17) Saˆpeˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Yoˇsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma.a Aˬ yawꞈ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li yaw myaˬ gʼaˬ, tiˬ paw tiˇ paw gʼaˬ baꞈ maˬ baꞈ˗eu miˇ neh tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ tawˬ˗ahˇ ya uˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ Yoˇsehˆ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Tawˬ laꞈ kʼoeˇ nga maꞈ aˬ myah luꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗eu miˇ neh yawˬ jeˬ na luꞈ ya siˬ, ya mawˇ, ya gaˬ jiˇ˗eu meh. Teu miˇ neh tiˬ poˆ na˗aˬ, nui ma suˬ saˬ laˇ˗awˇ nui ma bi pehˇ laˇ˗eu jeˬ jiˇ jaˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ nga maꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ oˇ˗awˇ, aˬ myah luꞈ iˬ baˇ pyehˬ˗eu ma. Teu naˇ nga maꞈ˗ahˇ bi gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ngehˬ gʼeh bo saˆ ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Nga maꞈ saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu tawˬ zaˬ nui deuˬ nehˬ˗ehˇ jiˇ ya jawˇ˗eu meh. Tiˬ nah ngaˇ aˬ laꞈ laˆ naˇ˗awˇ shaˬ paˇ lahˇ cuꞈ taˬ˗awˇ ya jawˇ˗euˬ ma. Ngaˇ aˬ myah myah loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ nya˗eu miˇ neh mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ ngaˬ˗euˬ mehˬ tsoeˬ lehˬ tsiˬ nehˬ laꞈ˗awˇ, ngaˬ˗ahˇ yaw myaˬ jeˬ lehˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Ngaˇ loˬ dui dui ngeh yamˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ ngaˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ laꞈ˗awˇ, ngehˬ gʼeh dahˬ teˬ nehˬ laꞈ˗euˬ lehˇ maˇ jawˆ ni ya mawˇ˗euˬ ma.” Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ ya gaˬ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ ya pyehˬ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ laˇ˗eu meh.

Yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ baˬ da neh nui ma ya cawˆ ngeh, nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˬ

8. Nymˇ dahˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ deuˬ aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu nga?

⁸ Shaˬ˗eu jeˬ. Shaˬ zahˬ maˬ jaˆ˗eu nymˇ dahˬ lehˇ maˬ jaˆ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ dawˇ coe ni sheuˬ dahˬ dzaˬ dzeuˇ˗euˬ deuˬ “miˇ tsaˬ heu kʼoeˇ taˆ ya tahˬ puˬ˗eu shaˬ zahˬ kʼoeˇ deuˬ”˗ahˇ ya puˬ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. (1 Gawˇliˬtu 7:28) Aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu nga? Dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ hawˇ˗eu noeˬ jeˬ noeˬ kawˆ uˬ taꞈ, ya leˇ˗eu jeˬ maˬ duˇ leˇ˗eu maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ nyiˬ gʼaˬ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ya dehꞈ˗eu miˇ neh meh. Kʼoeˇ naˇ tsawˇ jeuˬ hawˇ˗eu huiˬ laˇ˗euˬ jawˇ duˬ maˬ duˇ leˇ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yaw beh maˬ mawˇ haw˗euˬ nui noeˬ nui ma tiˬ jeˬ na, sheuˬ dahˬ dzaˬ dzeuˇ˗awˇ neh hawˇ˗eu ya mawˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ baˬ da neh iˬ dehˬ iˬ ceh doˆ laˇ nya˗eu meh. Gaˇ kawˆ jaˆ laˇ ngeh, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ yawˬ ha˗euˬ yaw lehˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ laˆ tsaˬ laˆ tsahˇ kʼoꞈ˗eu jeˬ maˬ jahˇ ni, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ iˬ baˇ taˬ nya˗eu meh. Tiˬ deuˬ na˗aˬ, jawˇ gʼawˬ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ, gʼawˬ dzeh˗eu muiˬ dzehˬ ngaˇ lehˇ noeˬ˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, doˆ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ laˆ piˇ nya ngaˇ laˬ?b Nymˇ dahˬ dahˬ dzaˬ˗eu noeˬ miˇ maˬ tsaˬ kʼawꞈ, nymˇ dahˬ ziꞈ ni leh jeh˗euˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.

9. Aˬbiˇgeˬlaˆ aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ nga?

⁹ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ. Aˬbiˇgeˬlaˆ, Naˬbaˬlaˇ˗ahˇ dahˬ dzaˬ˗iˇ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Naˬbaˬlaˇ naˇ nui ma yaw doeˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 25:3) Aˬbiˇgeˬlaˆ heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ya jawˇ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ zawˇ˗ehˇ shaˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ doeˇ dui dui˗eu nymˇ dahˬ heu dahˬ˗ahˇ aˇ saˬ bi saˬ nya ngaˇ laˬ? Maˇ diˇ naˇ, Aˬbiˇgeˬlaˆ sahˬ paˬ Daˬbiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ Naˬbaˬlaˇ˗ahˇ sehꞈ˗eu lehˇ oe ngeh, nymˇ jiˇ aˇ saˬ bi saˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗euˬ meh. Daˬbiˇ Naˬbaˬlaˇ aˬ yawꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ dawˬ doeˇ ngehˬ˗eu miˇ neh sehꞈ˗eu lehˇ oe˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 25:9-13) Teu ngeh Aˬbiˇgeˬlaˆ Daˬbiˇ neh Naˬbaˬlaˇ˗ahˇ bi sehꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Aˬbiˇgeˬlaˆ naˇ, yawˬ ha ya buˬ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni Naˬbaˬlaˇ˗euˬ ziˇ˗ahˇ taˬ nehˬ laꞈ lehˇ Daˬbiˇ˗ahˇ tahˬ shaˇ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 25:23-27) Aˬbiˇgeˬlaˆ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu nga?

10. Nymˇ dahˬ laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ jaˆ kʼawꞈ, oˇ kamˬ coeˇ ni Aˬbiˇgeˬlaˆ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

¹⁰ Aˬbiˇgeˬlaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ nymˇ dahˬ dahˬ dzaˬ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu meh. Aˬbiˇgeˬlaˆ dahˬ beh˗euˬ nymˇ dahˬ pyeuꞈ˗eu Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ sheuˬ dahˬ dzaˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ ngehˬ nehˬ˗euˬ lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 2:24) Aˬbiˇgeˬlaˆ Yeˬhawˇbaˬ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ poeˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ haw˗eu meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬbiˇgeˬlaˆ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ maˬ ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ maˬ ehˇ, maˬ ya shiˇ˗eu gʼaˇ duˬ kʼaˇ jahˇ nya˗eu jeˬ jahˇ˗euˬ meh. Aˬbiˇgeˬlaˆ Daˬbiˇ jawˇ gaˇ kawˇ ma˗ehˇ cehˆ gʼeh˗awˇ, Naˬbaˬlaˇ˗euˬ ziˇ˗ahˇ taˬ nehˬ laꞈ lehˇ tahˬ shaˇ˗iˇ˗euˬ meh. Aˬbiˇgeˬlaˆ yawˬ ha neh mˇ lehˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, kʼaˬ duˬ ni tahˬ shaˇ˗iˇ˗euˬ meh. Nui kʼaˬ kʼawꞈ ahˇ˗awˇ, yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu zaˬ miˬ zaˬ heu gʼaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ gaˬ dui dui˗eu yaw duˬ baw ngaˇ. Kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ maˬ ehˇ, miˬ zaˬ deuˬ maˬ ehˇ, Aˬbiˇgeˬlaˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

11. (a) Yeˬhawˇbaˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ miˬ zaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga? (Eˇpeˇsu 5:33) (b) Aˬ dui Kaˬmeˬ˗euˬ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹¹ Ya siˬ˗euˬ jeˬ. Nymˇ dahˬ dahˬ dzaˬ˗eu yaw shaˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ ziꞈ ni bi jahˇ mawꞈ˗eu meh. Nymˇ dahˬ laꞈ kʼoeˇ doˆ laˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ nyiˬ gʼaˬ luꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ laˆ piˇ gaˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni gaˬ gaˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ yaw zeu baw gaˇ, Yeˬhawˇbaˬ ya mawˇ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:33-ahˇ gui.) Mehˇ nmˇ Kaˬmeˬ neh puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ yawꞈ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ 6 kʼoꞈ byah laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh laˇ˗awˇ, aˇ nah naˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh. Kaˬmeˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ maˬ ya leˇ˗a. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ myaˆ naˆ˗awˇ, ngaˬ˗ahˇ jiˇ yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ ehˇ laˇ˗eu meh. Byehˇ dzeh˗awˇ bi shaˬ de lehˇ kʼawꞈ ehˇ laˇ˗eu meh.” Ehˇ kʼawꞈ Kaˬmeˬ naˇ nymˇ dahˬ ziꞈ ni leh jeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ uˬ taꞈ 50 kʼoꞈ leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ myah luꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ yaw zeu baw˗eu meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Aˇ yamˬ aˇ law myahˇ laˇ ngeh tiˬ jawˇ ngaˬ˗ahˇ ngaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ nya laˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ naˬ bawˇ˗ahˇ ahˇ leˇ ni ngehˬ nya laˇ nyaˬ. Ngaˇ nymˇ dahˬ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi aˇ poeˬ baw dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jiˇ gaˬ˗eu miˇ neh nymˇ dahˬ ziꞈ ni kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗eu ma.”c Nymˇ dahˬ laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ ya puˬ kʼawꞈ, nymˇ dahˬ ziꞈ ni Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ nya meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya˗eu meh.

Yawˬ haˇ yawˬ ha nui ma cawˆ ngeh, nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˬ

12. Aˬ dui huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ ngeh aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu nga?

¹² Shaˬ˗eu jeˬ. Aˬ dui huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ ngeh, yawˬ haˇ yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ gaˇ keuˆ ni gʼaˬ baˬ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui iˬ baˇ mˇ ngeh, aˬ dui˗euˬ nui ma “yaw paˆ yaw shaˆ˗ehˇ” pyeuꞈ˗iˇ nya˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 51:17, Yaw shawˇ Yehˇ boꞈ 2018) Lawˇbeuꞈ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ aˇ muˇ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˬ geuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, yaw myaˬ kʼoꞈ leh jeh˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ mˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ puiˬ nyaˬ lehˇ noeˬ leˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu siˬ nya˗eu nui ma baˬ da neh, ngaˇ nui ma shaˬ zahˬ naꞈ dui dui˗euˬ ma. Ngaˇ ngoeˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ ma. Teu ngeh ngaˇ Miˬyehˇ˗ahˇ nui ma laˆ cawˆ nehˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ ngaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ maˬ paˇ naˇ haˬ nehˬ laꞈ˗eu paˬ lehˇ noeˬ˗euˬ gaˇ noeˬ luꞈ nya siˬ.” Aˬ dui iˬ baˇ mˇ ngeh nui ma cawˆ dui dui˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh nehˬ laꞈ˗euˬ ngaˇ. Ngaˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ paˇ mˇ daˆ leꞈ nya ngaˇ lehˇ aˬ dui˗ahˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 38:4) Nawˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ naˇ, huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ mˇ haw˗euˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ daˆ leꞈ˗euˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma.

13. Beˬtuˆluˆ aˬ jeˬ˗euˬ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ nga?

¹³ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ saˬ saˬ ngeh miˇ, gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ yaw myaˬ poˆ mˇ lehˬ˗euˬ meh. Dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ neh huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ meh. Dahˬ beh˗eu poˆ, Beˬtuˆluˆ yawˬ haˇ yawˬ ha nui jah aˇ dzehˬ taˬ dzeuˇ˗awˇ, gʼaˬ kʼehˇ nui deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh kʼawꞈ aˬ yawꞈ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maˬkuˆ 14:27-29) Nyiˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ naˇ, Geˬseˬmaˬniˇ yaˇ kmˇ˗ahˇ yaw beuˇ beuˇ lehˇ loꞈ loꞈ˗ehˇ maˬ jawˇ˗aˬ. (Maˬkuˆ 14:32, 37-41) Smˬ poˆ aˬ yawꞈ poˆ naˇ, tsawˇ haˬ aˇ maꞈ deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ nyehꞈ laˇ ngeh Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗awˇ cehˆ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 14:50) Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh, Beˬtuˆluˆ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ siˬ nya nya lehˇ 3 poˆ keuˆ ni kamˬ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 14:66-71) Beˬtuˆluˆ aˬ yawꞈ huiˬ dui dui˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ lehˇ ya siˬ ngeh, nui ma˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ ni ngoeˇ kʼaˆ leꞈ˗euˬ meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ deuˬ leˇ˗euˬ miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Maˬkuˆ 14:72) Yeˬsuˇ bi sehꞈ ngeh yamˬ˗ahˇ Beˬtuˆluˆ nui ma shaˬ zahˬ aˇ naˆ ni mˇ paˬ nga.

14. Beˬtuˆluˆ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh paˇ mˇ daˆ leꞈ nya˗euˬ nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

¹⁴ Beˬtuˆluˆ aˬ jeˬ miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ nya˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ yaw ceuˆ ceuˆ lehˇ maˬ jawˇ ni gʼaˬ kʼehˇ nui deuˬ jawˇ gaˇ iˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ za˗euˬ miˇ neh meh. (Luˇkaꞈ 24:33) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ gʼoˆ dehꞈ laˇ ngeh tiˬ jawˇ Beˬtuˆluˆ˗ahˇ bi mawˇ le˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 24:34; 1 Gawˇliˬtu 15:5) Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ taˬ˗euˬ uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ huiˬ˗eu gaˇ paˇ a nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 21:15-17) Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ luꞈ nga siˬ lehˇ ya siˬ˗awˇ, mehˇ nmˇ nui deuˬ jiˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ˗eu miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ nya˗euˬ meh. Aˬ dui Beˬtuˆluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

15. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ bi jah ziꞈ mawꞈ˗eu nga? (Ja ceuˬ 86:5; Loˇmaˆ 8:38, 39) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁵ Ya siˬ˗euˬ jeˬ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ myah luꞈ gaˬ˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ lehˇ bi jah ziꞈ mawꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 86:5; Loˇmaˆ 8:38, 39-ahˇ gui.) Aˬ dui iˬ baˇ mˇ ngeh aˬ dui˗ahˇ mˇ lehˬ miˇ˗a lehˇ noeˬ laˇ˗eu meh. Teu naˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui mˇ lehˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ paˇ gaˬ ngaˇ. Iˬ baˇ maˬ paˇ pyehˬ nehˬ ngaˇ lehˇ maˬ ya noeˬ˗a. Teu loꞈ˗ehˇ noeˬ ngeh to˗aˬ, caw ba nehˬ laꞈ lehˇ kawˇ ma˗ehˇ ya shaˇ˗eu meh. Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Lawˇbeuꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ gʼaˬ nya ma lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha nui kʼaˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ tsmˬ dzeuˇ˗eu miˇ neh mˇ lehˬ˗euˬ ma.” Aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh ya bi caw ba nga lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ ngaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ gaˬ luꞈ nga siˬ lehˇ noeˬ laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh. Aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ ngaˬ˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ laˇ˗aˬ. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh˗aˬ lehˇ jah ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh.” Aˬ dui jiˇ iˬ baˇ noeˬ poˆ noeˬ paˇ˗awˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ naˇ, iˬ baˇ maˬ paˇ mˇ poˆ kʼoꞈ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ meh lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 1:8, 9) Aˬ dui gaˇ kawˆ teu˗ahˇ jah ziꞈ naˇ, yawˬ ha mˇ lehˬ ngeh yawˬ ha˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

16. Nawˇ aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ mawꞈ˗eu nya?

¹⁶ Shaˬ˗eu zahˬ˗eu aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka laꞈ kʼoeˇ aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh bi caw ba naˇ, nui ma cawˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ ya puˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ nya˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ ngehˬ deuˬ mˇ deuˬ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˇ gaˬ daˆ leꞈ nya˗eu meh. Aˬ dui nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ doˆ laˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ laˆ piˇ˗eu heu neh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ nehˬ laꞈ˗euˬ nymˇ dahˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu meh. Aˬ dui mˇ lehˬ ngeh jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ nya˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ neh gaˬ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ za nya meh lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. Aˬ dui “gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ ni yaw muiˬ jeˬ mˇ” daˆ leꞈ naˇ, maˬ ehˇ jiˇ coeˇ˗eu guiˬ lahˬ za meh lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh.—Gaˬlaˬtiˆ 6:9.