КОЖУЛТА
1. ИЕГОВА
Кудайдыҥ ады — Иегова. Бу аттыҥ учуры «Ол болорго берет» дегенин темдектейт. Иегова — Кӱчтӱдеҥ Кӱчтӱ Кудай, ол ончо немениҥ Јайаачызы. Ол ончо амадуларын бӱдӱрип салар аргалу.
Јебрен еврей тилде бу ат тӧрт таныктаҥ турат. Орус тилде ЙХВХ эмезе ИГВГ деген таныктарла бичилет. Агару Бичиктиҥ еврей текстиниҥ оригиналында Кудайдыҥ ады 7 000 катап туштайт. Башка-башка тилдерге «Иегова» деп ат башка-башка айдылат.
2. АГАРУ БИЧИК КУДАЙДЫҤ ТЫНЫЛА БИЧИЛГЕН
Агару Бичикти улус бичиген де болзо, оныҥ чӱмдеечизи — Кудай. Темдектезе, директор секретарьды самара бичизин деп сураган болзын. Бу самарада секретарьдыҥ санаа-шӱӱлтези эмес, а директордыҥ санаа-шӱӱлтези бичилген болор. Анайып ла Агару Бичик керегинде айдарга јараар — анда Кудайдыҥ санаа-шӱӱлтези бичилген. Улус бу бичикти агару тынга башкартып бичиген. Кудай јетирӱлерди јӱзӱн-башка эп-аргаларла јетирген: темдектезе, кӧрӱлте эмезе тӱш ажыра. Соондо кӧргӧн-укканын улус бичип салатан.
3. ПРИНЦИП
Агару Бичиктеги принцип — кандый бир чындыкка тӧзӧлӧнгӧн шӱӱлте. Темдектезе, «Јаман колбулар кижиниҥ јакшы кылык-јаҥын ӱреп јат» деген Агару Бичиктеги принцип, куучындажып турган улузыс биске јакшызын эмезе јаманын јетирип јат деген чындыкка тӧзӧлӧнӧт (1 Коринфтегилерге 15:33). А «Кижи нени ӱрендеер, оны јууп алар» деген принцип, кижиниҥ эткен керектери јакшыга эмезе јаманга экелет деген чындыкка тӧзӧлӧнӧт (Галаттарга 6:7).
4. СУДУР
Судур — Кудайдыҥ табын ачып турган јетирӱ. Мындый јетирӱде Кудайдыҥ тӱзедӱзи, јакарузы эмезе јаргызы болор аргалу. Кезик судурлар келер ӧйдӧ не болорын озолондыра айдып салат. Агару Бичиктиҥ кӧп судурлары бӱдӱп калган.
5. МЕССИЯ КЕРЕГИНДЕ СУДУРЛАР
Мессия керегинде Агару Бичиктеги кӧп судурлар Иисус Христоско бӱткен. «Мессия керегинде судурлар» деген рамканы кӧрӱгер.
▸ 2 бажалык, 17 абзац, сноска
6. ИЕГОВА ЈЕРДИ КАНДЫЙ АМАДУЛУ ЈАЙАГАН?
Иегова јерди рай болзын ла анда Кудайды сӱӱп турган улус јатсын эдип јайаган. Кудайдыҥ бу амадузы эмди де солынбаган. Ол удабас бастыра јаманды јоголтып, улуска ӱргӱлји јӱрӱм сыйлаар.
7. САТАНА ДЬЯВОЛ
Сатана — Кудайга удура эҥ озо тӱймеен кӧдӱрген ангел. Иеговага удурлашканы учун ол Сатана деп адаткан. Бу ат «удурлажаачы» дегенин темдектейт. Анайда ок Кудайды јабарлап, улусты тӧгӱндегени учун ол Дьявол деп адаткан. Бу ат «јабарлаачы» дегенин темдектейт.
8. АНГЕЛДЕР
Иегова јерди јайаардаҥ озо, јӱс миллионноҥ ажыра ангелдер јайаган (Даниил 7:10). Олор теҥериде јӱрер учурлу болгон. Олордыҥ кажызында ла бойыныҥ ады-јолы ла кылык-јаҥы бар. Кудайга чындык ангелдер јобош болгонынаҥ улам, улустаҥ бажыру сакыбай јат. Теҥериде олордыҥ јамызы башка-башка. Анайда ок бӱдӱрген јакылталары да башка: темдектезе, кезиги Иегованыҥ ширеезинде иштейт, кезиги оныҥ јарын јетирет, кезиги оныҥ јердеги ишчилерин корулайт ла башкарат, је кезиги оныҥ јаргызыныҥ јӧбин бӱдӱрет ле јарлаар ишке јӧмӧжӧт (Сарын 34:7; Ачылта 14:6; 22:8, 9). Келер ӧйдӧ, Армагеддон јууныҥ ӧйинде, олор Иисус Христоско башкартып јуулажар (Ачылта 16:14, 16; 19:14, 15).
▸ 3 бажалык, 5 абзац; 10 бажалык, 1 абзац
9. КИНЧЕК
Кинчек — Кудайдыҥ табына удура эдилген кандый ла керек, сезим эмезе санаа. Кинчек Кудай ла бистиҥ колбуларысты бузуп јат. Оныҥ учун биске Кудайдыҥ кӧзинде не кинчек болуп турганын оҥдоорго болужатан јасактар ла принциптер берилген. Олорды бӱдӱрип турзаас, бис кинчек этпей јадыс. Иегованыҥ јайаандары озо баштап ончозы толо кемдӱ болгон, је Адам ла Ева биле тура Иегованыҥ сӧзин укпай, кинчек эдип, толо кемин јылыйткан. Оныҥ учун олор карып, божоп калган. Адамныҥ кинчеги ончо улуска кӧчкӧн болордо, бис ончобыс карыйдыс ла божойдыс.
▸ 3 бажалык, 7 абзац; 5 бажалык, 3 абзац
10. АРМАГЕДДОН
Армагеддон — Сатананыҥ телекейин ле бастыра јаманды јоголтотон Кудайдыҥ јуузы.
▸ 3 бажалык, 13 абзац; 8 бажалык, 18 абзац
11. КУДАЙДЫҤ КААНДЫГЫ
Кудайдыҥ Каандыгы — Иегова тургускан теҥеридеги башкару. Оныҥ Кааны — Иисус Христос. Келер ӧйдӧ Иегова бу Каандыктыҥ болужыла ончо јаманды јоголтып, бастыра јерле башкарар.
12. ИИСУС ХРИСТОС
Иисус — Кудайдыҥ эҥ баштапкы јайааны. Иегова оны улус учун јӱрӱмин берзин деп јердӧӧн ийген. Иисусты ӧлтӱрип салгылаарда, Иегова оны тиргизип алган. Эмди Иисус Христос теҥеридеги Кудайдыҥ Каандыгында Каан болуп башкарат.
13. ЈЕТЕН НЕДЕЛЕ КЕРЕГИНДЕ СУДУР
Агару Бичикте Мессияныҥ јерге кандый ӧйдӧ келери судурлалып калган. Бу судурла Мессия 69-чы «неделениҥ» учында келер учурлу болгон. А 69 «неделе» б. э. озо 455 јылда башталып, б. э. 29-чы јылында божогон.
Мессия шак ла б. э. 29-чы јылында келер учурлу болгон деп, бис кайдаҥ билерис? Ӧрӧги айдылган 69 «неделе» б. э. озо 455 јылда башталган. Бу јылда Неемия јемирилип калган Иерусалимге келип, оны орныктырып баштаган (Даниил 9:25; Неемия 2:1, 5—8). Канайып бир «конокто» (сутки) 24 саат болот, анайып ла бир «неделеде» 7 кӱн болот. «Бир кӱн ол бир јыл» дегениле кӧрзӧ, Мессия керегинде айдылган судурдагы «неделелер» јети кӱннеҥ эмес, а јети јылдаҥ турат (Тоолор 14:34; Иезекииль 4:6). Айдарда, кажы ла «неделе» јети јыл болуп турган болзо, 69 «неделе» 483 јыл болот (69 x 7). 455 јылдаҥ ала 483 јылды тоолоп келзеес, бис б. э. 29-чы јылына келедис. Шак ла бу јылда Иисус сууга чӧҥӱрилип, Мессия болуп калган (Лука 3:1, 2, 21, 22).
Анайда ок Мессияныҥ келери керегинде судурда, база јети јылга улалатан «неделе» керегинде бичилген. Бу судур аайынча, бу ӧйдиҥ ортозында Мессия ӧлтӱртип салар болгон, бу б. э. 33-чи јылында болгон. А б. э. 36-чы јылында бу ӧй божой берзе, Кудайдыҥ Каандыгы керегинде сӱӱнчилӱ јар јӱк ле еврейлерге эмес, је ончо албатыларга јарлалып башталар (Даниил 9:24—27).
14. ӰЧӰЛИК (ТРОИЦА) КЕРЕГИНДЕ ТӦГӰН ӰРЕДӰ
Агару Бичик ончо немени Иегова Кудай јайаган деп ӱредет. А Иисус Христос оныҥ баштапкы јайааны болгон (Колоссыдагыларга 1:15, 16). Иисус Кӱчтӱдеҥ Кӱчтӱ Кудай эмес. Иисус бойын качан да Кудайга теҥдештирбеген, оныҥ ордына ол: «Ада Менеҥ јаан» — деп айдатан (Иоанн 14:28; 1 Коринфтегилерге 15:28). Је кезик кудай јаҥдар Кудай — ол Ӱчӱлик деп ӱредет. Бу ӱредӱ аайынча, Адазы, Уулы ла агару тын — бир Кудай болот. Је Агару Бичикте «Ӱчӱлик» деген сӧс јок. Айдарда, Ӱчӱлик керегинде ӱредӱ тӧгӱн.
Агару тын — Кудайдыҥ ийде-кӱчи, оныҥ болужыла Кудай бойыныҥ табын бӱдӱрет. Агару Бичикте бу ийде-кӱчтиҥ канайып иштеп турганы бичилип калган. Баштапкы чактыҥ христиандары керегинде олор «Агару Тынла толгон» деп айдылат. Анайда ок Иегова: «Ончо улуска Тынымнаҥ урарым» — деп айткан (Апостолдордыҥ ижи 2:1—4, 17). Айдарда, агару тын ол Кудайдыҥ јӱк ийде-кӱчи.
▸ 4 бажалык, 12 абзац; 15 бажалык, 17 абзац
15. КРЕСТ
Чындык христиандар Кудайга бажырарга, нениҥ учун крест тузаланбай јат?
1) Крест узак ӧйдиҥ туркунына јӱк ле тӧгӱн кудай јаҥдардыҥ сӱр-темдеги болгон. Јебрен ӧйдӧ крест ар-бӱткенниҥ ээлерине бажырарында ла тӧгӱн кудай јаҥдардыҥ балыр чӱм-јаҥдарында јаан учурлу сӱр-темдек болгон. Христостыҥ божогоныныҥ кийнинеҥ баштапкы 300 јылдыҥ туркунына оныҥ ӱренчиктери крестти тузаланбаган. Соондо, Римниҥ Константин деп императоры улусты христиан јаҥга кийдирерге, крестти христиандардыҥ сӱр-темдеги эдип салган. Је улустыҥ санаазында крест Иисус Христосло колбулу болбогон. «Крест христиан јаҥнаҥ озо болгон чӱм-јаҥдарда ла христиан эмес чӱм-јаҥдарда тузаланылган» — деп, «Јаҥы католический энциклопедияда» айдылат.
2) Иисус крестте ӧлбӧгӧн. «Крест» деп кӧчӱрилген грек сӧстиҥ тӧс учуры — «тӧҥӧш», «тоормош» эмезе «агаш». Бир бичикте: «Јаҥы Кереестиҥ грек текстинде, тӧҥӧшкӧ туура агаш кадалган деп, кайда да айдылбаган» — деп бичилген (The Companion Bible). Иисус саҥ ӧрӧ тургузылган тӧҥӧшкӧ ӧлтӱрткен.
3) Иегова бисти Ого бажырзаас, кандый бир јуруктар эмезе сӱр-темдектер тузаланзын деп кӱӱнзебей јат (Чыгыш 20:4, 5; 1 Коринфтегилерге 10:14).
16. КАЙРАКАННЫҤ ЭҤИРИ
Иисус ӱренчиктерине оныҥ ӧлӱмин эске алынар Эҥирди ӧткӱрип, турзын деп јакыган. Бу Эҥир 14 нисанда, израиль албаты Пасханы байрамдаган кӱнде ӧткӱрилет. Кайраканныҥ Эҥирине келген улус Христостыҥ эди-сӧӧгин ле канын темдектеп турган калаш ла аракыны бой-бойына бердирип јат. Калаш ла аракыны јӱк Иисусла теҥериде башкаратан улус амзайдылар. Јердеги ӱргӱлји јӱрӱмге иженип тургандар Иисустыҥ бу тайылгазын баалап, Кайраканныҥ Эҥирине келет, је калашты ла аракыны амзабай јат.
17. КИЖИ БОЖОЗО, СӰНЕЗИ ТИРӰ АРТЫП КАЛАТ ПА?
Кӧп улустыҥ бӱткениле болзо, кижи божозо, оныҥ сӱнези тирӱ артып, бир канча ӧйдӧҥ божоп калган ада-ӧбӧкӧлӧрине јӱре берет. Анайда ок кезик улус, кижиниҥ сӱнези эмезе каршу, эмезе болуш јетирер аргалу деп бӱдет. Је Агару Бичикте божогон кижиниҥ сӱнези тирӱ артып калат деп айдылбай јат. Ондо айдылганыла божогон кижиде нени де эдер аргазы јок болуп калат. «Тирӱ улус божоп каларын билер, божогон улус нени де билбес, олорго кандый да кайрал берилбей јат, нениҥ учун дезе олор ундылып калат. Олор сӱбей де јат, јаман кӧрбӧй дӧ јат, кӱнӱркебей де јат, олорго бу ак-јарыкта чактыҥ-чакка кандый да ӱлӱ јок... нениҥ учун дезе сӧӧк салар јерде иш те, санаа-укаа да, билгир де, ойгор до јок» (Јарлыкчы 9:5, 6, 10). Анайда ок Агару Бичик божогон кижини «ойто тоозын болуп калат» ла оныҥ «сананар аргазы јоголып калат» деп айдат (Сарын 146:4; Башталганы 3:19). Айдарда, Агару Бичик, кижи божозо, сӱнези тирӱ артып калат деп ӱретпей јат. Кижиниҥ сӱнези оноҥ ары кайда да јӱрбей јат, кижиге каршузын эмезе болужын јетирбей јат.
▸ 6 бажалык, 5 абзац; 15 бажалык, 17 абзац
18. ГЕЕННА
«Геенна» — Иерусалимниҥ јанындагы сӱре-чӧп ӧртӧп туратан ӧзӧк јер. Иисус Христостыҥ ӧйинде, ол ӧзӧктӧ улусты эмезе тындуларды тирӱге кыйнаган деп айдарга, тӧзӧлгӧ бир де јок. Оныҥ учун Агару Бичикте «геенна» деп сӧс, божогон улусты јажын-чакка отко кыйнайтан, кӧскӧ кӧрӱнбес јерди темдектебей јат. Айдарда, Иисус гееннага ташталып турган улус керегинде айдып турарда, олордыҥ јажын-чакка јоголтылып каларын кӧргӱзерге айткан (Матфей 5:22; 10:28, ЈТ).
19. «ТЕҤЕРИДЕГИ АДАБЫС» ДЕГЕН МӰРГӰӰЛ
Бу мӱргӱӱлдиҥ болужыла Иисус ӱренчиктерине канайып мӱргӱйтенин кӧргӱзип берген. Анайда ок бу мӱргӱӱл «Кайраканныҥ мӱргӱӱли» деп адалат. Иисус ӱренчиктерин мынайып мӱргӱзин деп ӱреткен:
«Адыҥ Сениҥ агарулалзын»
Бис, Иегованы бойыныҥ адын кандый ла тӧгӱннеҥ арутап салзын деп сурайдыс. Ол тушта теҥеридеги де, јердеги де јайаандардыҥ ончозы Кудайдыҥ адын мактаар.
«Каандыгыҥ Сениҥ келзин»
Бис Кудайдыҥ башкарузы Сатананыҥ калју телекейин јоголтып, бастыра јерле башкарып, оны рай эдип салзын деп сурайдыс.
«Јерде де табыҥ Сениҥ болзын»
Бис Кудайдыҥ амадузы бӱтсин деп ле толо кемдӱ сӧсуккур улус јердеги райда ӱргӱлјиге јӱрзин деп сурайдыс. Кудай улусты шак мындый амадулу јайаган.
20. ТОЛЫНТЫ
Иегова улусты кинчектеҥ ле ӧлӱмнеҥ аргадаарга толынты берген. Толынты — баштапкы кижиниҥ, Адамныҥ, јылыйтып салган толо кемдӱ јӱрӱми учун тӧлӧлгӧн баа. Мынаҥ улам Кудайла колбуларды орныктырар арга ачылган. Иегова Иисусты кинчектӱ улус учун јӱрӱмин берзин деп јердӧӧн ийген. Иисустыҥ ӧлӱми улуска толо кемдӱ болуп, ӱргӱлјиге јӱретен арга берген.
▸ 8 бажалык, 21 абзац; 9 бажалык, 13 абзац
21. 1914 ЈЫЛ НЕНИҤ УЧУН АҤЫЛУ ЈЫЛ БОЛОТ?
Даниилдиҥ 4-чи бажалыгыныҥ судурыла болзо, 1914 јылда Кудай бойыныҥ Каандыгын тургузар учурлу болгон.
Судур. Иегова Вавилонныҥ каанына, Навуходоносорго, тӱш ажыра судур кӧргӱскен. Навуходоносор тӱш јеринде сӱреен јаан агаш кӧрди. Оны јыгып, «јети ӧйдиҥ» туркунына ӧспӧзин деп, темир ле јестеҥ эдилген курчу (оковы) кийдирип салган. Је соондо, агаш јаҥыдаҥ ӧзӧр учурлу болгон (Даниил 4:1, 10—16).
Бу судурга нениҥ учун ајару эдер керек? Агаш Кудайдыҥ башкарузын кӧргӱзет. Иегова Израиль калыкты кӧп јылдардыҥ туркунына Иерусалимдеги каандар ажыра башкарган (1 Летопись 29:23). Је бу каандар Кудайга чындык эмес болгон. Мынаҥ улам олордыҥ башкарузы б. э. озо 607 јылда Иерусалим јемирилип каларда токтоп калган. Бу јылдаҥ ала «јети ӧй» башталган (2 Каандар 25:1, 8—10; Иезекииль 21:25—27). Иисус: «Кара јаҥдулар, бойыныҥ ӧйи тӱгенгенче, Иерусалимди будыла тепсегилеер» — деп айдып турарда, ол шак бу «јети ӧй» керегинде айткан (Лука 21:24). Оныҥ учун Иисус јерде болордо, «јети ӧй» тӱгенгелек болгон деп айдарга јараар. Иегова «јети ӧйдиҥ» учы јууктап келзе, бойыныҥ каанын тургузар деп сӧзин берген. Ол каан — Иисус Христос. Оныҥ башкарузы бастыра јер-ӱстинде Кудайдыҥ калыгына јажын-чакка алкыштар экелер (Лука 1:30—33).
«Јети ӧй» канча ӧйгӧ улалган? «Јети ӧй» 2 520 јылга улалган. Б. э. озо 607 јылдаҥ ала 2 520 јылды тоолоп келзеес, 1914 јылга келедис. Шак бу јылда Иегова Иисусты, Мессияны, Кудайдыҥ Каандыгыныҥ кааны эдип кӧстӧгӧн.
2 520 јыл кайдаҥ алылган? Агару Бичикте ӱч јарым ӧй — 1 260 кӱн деп айдылат (Ачылта 12:6, 14). Айдарда, «јети ӧй» («ӱч јарым ӧйди» экиге катаптап ийзе) 2 520 кӱн болот. Агару Бичикте айдылганыла, «бир кӱнди бир јыл» эдип тоолозо, 2 520 кӱн — 2 520 јыл болот (Тоолор 14:34; Иезекииль 4:6).
22 АРХАНГЕЛ МИХАИЛ
«Архангел» деп сӧс «ангелдердиҥ јаанын» темдектейт. Агару Бичикте бир ле архангел керегинде айдылат. Оныҥ ады Михаил (Даниил 12:1; Иуда 9).
Ачылта 12:7-де мынайып айдылат: «Михаил ле оныҥ ангелдери јелбегенге удура јуулашкан. Јелбеген ле оныҥ ангелдери олорго удура јуулашкан». Бу ӱлгерде Михаил — Кудайдыҥ чындык ангелдериниҥ черӱзиниҥ башчызы деп кӧрӱнет. Ачылта деп бичикте Иисус Кудайдыҥ черӱзиниҥ башчызы деп база да айдылганы бар. Айдарда, Михаил — Иисустыҥ база бир ады болуп јат (Ачылта 19:14—16).
23 КАЛГАНЧЫ КӰНДЕР
«Калганчы кӱндер» дегени Сатананыҥ телекейиниҥ јоголорынаҥ озо болотон ӧйди кӧргӱзет. Бу ӧйдӧ, судурларла болзо, јердиҥ ӱстинде јаан учурлу керектер болор. Анайда ок бу ӧй Агару Бичикте «чак тӱгенери» ле «Кижи Уулыныҥ келери [болотон ӧйи, ЈТ]» деп адалат (Матфей 24:3, 27, 37). «Калганчы кӱндер» 1914 јылда теҥериде Кудайдыҥ Каандыгы башкарып баштаарда башталган. Кудайдыҥ Каандыгы Сатананыҥ телекейин Армагеддондо јоголтып салза, бу кӱндер тӱгенер (2 Тимофейге 3:1; 2 Петр 3:3).
24 ТИРИЛИШ
Божоп калган кижиниҥ јӱрӱмге кайра бурылганы тирилиш деп адалат. Агару Бичикте тогус кижиниҥ тирилгени бичилген. Божоп калган улусты Илья, Елисей, Иисус Христос, Петр ла Павел Кудайдыҥ болужыла тиргискен. Иегова «актулар ла, акту эместерди» јердеги јӱрӱмге тиргизерге сӧзин берет (Апостолдордыҥ ижи 24:15). Анайда ок Агару Бичикте кезик улус теҥеридеги јӱрӱмге тирилер деп бичилет. Бу улусты Кудай теҥериде Иисус Христосло кожо јӱрер эдип талдап алган. Олор майлаткандар деп адалат (Иоанн 5:28, 29; 11:25; Филиппыдагыларга 3:11; Ачылта 20:5, 6).
25 ДЕМОНИЗМ (спиритизм)
Демонизм, ол эмезе спиритизм — кӧрмӧстӧрлӧ колбу тудары. Спиритизмге астрология, ырым-белге, тарма, магия, оккультизм ле не ле немедеҥ байланары кирет. Анайда ок божогон кижини јуурыла колбулу кӧп чӱм-јаҥдар база кӧрмӧстӧрлӧ колбулу болуп јат. Темдектезе, божогон кижиниҥ јанында таҥ атканча отурары, коноктор ӧткӱрери, божогон кижиниҥ јылдыгын ӧткӱрери, божогондорго тайылга эмезе чачылга эдери. Кӧрмӧстӧр, магия, кӧрмӧстӧрлӧ колбулу оноҥ до ӧскӧ немелер бичиктерде, журналдарда, гороскоптордо, кинолордо, керек дезе кожоҥдордо до јилбилӱ ле јаман неме јок эдип кӧргӱзилет. Кезик улус камдар ажыра, неме билер улус ажыра эмезе экстрасенстер ажыра эмезе бойлоры кӧрмӧстӧрлӧ колбу тудуп јат. Кӧрмӧстӧрлӧ колбу тудуп турган улус, божогон кижиниҥ сӱнези улуска каршузын эмезе тузазын јетирер аргалу деп бӱдет. Је бу тӧгӱн ӱредӱ. Нениҥ учун дезе, кӧрмӧстӧр улусты Кудайдыҥ сӧзин укпазын деп кӱӱнзедет. Кезик улус кӧрмӧстӧрлӧ куучындажарга наркотиктер тузаланат (Галаттарга 5:20; Ачылта 21:8).
▸ 10 бажалык, 10 абзац; 16 бажалык, 4 абзац
26 ИЕГОВАНЫҤ БИЙЛЕНЕР ЈАҤЫ
Иегова — Кӱчтӱдеҥ Кӱчтӱ Кудай, ол Јер-телекейдиҥ Јайаачызы (Ачылта 15:3). Бастыра бар неме Кудайдыҥ болордо, ол ончо немениҥ Бийи болот (Сарын 24:1; Исаия 40:21—23; Ачылта 4:11). Кудай јасактар тургускан, бу јасактарды ончо јайаандар бӱдӱрер учурлу. Иегова кемге-кемге башкарар јаҥ берер аргалу. Бистер Иегованы сӱӱп, ого уккур болзоос, оныҥ бийленер јаҥына јӧмӧжӧдис (1 Летопись 29:11).
27. ЭНДЕГЕНИ (аборт)
Эндегени — ол чыккалак баланыҥ јӱрӱмин ӧнӧтийин ӱскени. Мында кандый бир јеткер болгоны эмезе бала бойы тӱжӱп калганы керегинде айдылбай јат. Бала табылганынаҥ ла ала энезиниҥ эди-каныныҥ бӧлӱги эмес, је бойы таҥынаҥ кижи болот.
28. КАН УРАРЫ
Кан урары — кижиге канныҥ бойын эмезе оныҥ тӧрт тӧс компонентиниҥ бирӱзин уруп турган медицинский процедура; кижиге бойыныҥ эмезе ӧскӧ кижиниҥ каны урулат. Кан тӧрт тӧс компоненттеҥ турат: плазманаҥ, эритроциттердеҥ, лейкоциттердеҥ ле тромбоциттердеҥ.
29. ТАСКАДАРЫ
Агару Бичик аайынча, таскадары ла каруузына тургузары эки башка неме. Таскадарына — ӱредери, тазыктырары ла тӱзедери кирет. Иегова кижини таскадып турза, ол качан да кату эмезе казыр болбой јат (Укаа сӧстӧр 4:1, 2). Анайып ол ада-энелерге балдарды таскадарыныҥ сӱреен јакшы темин кӧргӱзет. Кудайдыҥ таскадузы јаантайын тузалу болуп турганы учун, кижи мындый таскадуны сӱӱп баштаар болор (Укаа сӧстӧр 12:1). Иегова бойыныҥ албатызын сӱӱп јат ла ӱредип јат. Кудай бойыныҥ ишчилериниҥ јӱк ле јастыра кӧрӱмин тӱзедип турган эмес, је олорго оныҥ кӧрӱмин алынып, оны ачындырбай јӱрерге болужат. Ада-энелер бойыныҥ балдарын канайып таскадар аргалу? Озо баштап балдарга сӧсуккур болорыныҥ јаан тузазын оҥдоп турзын деп, јартап берер керек. Анайда ок Иегованы ла оныҥ Сӧзин сӱӱрине ле библиялык принциптерди оҥдоп турарына ӱредип салар керек.
30. КӦРМӦСТӦР
Кӧрмӧстӧр — кижинеҥ канча катапка ийде-кӱчтӱ, кӧскӧ кӧрӱнбес калју тындар. Олор Кудайдыҥ сӧзин укпай, оныҥ ӧштӱлери болуп калган (Башталганы 6:2; Иуда 6). Кӧрмӧстӧр Сатананыҥ тӱймеенине бириккен (Јаҥды такыганы 32:17; Лука 8:30; Апостолдордыҥ ижи 16:16; Иаков 2:19).