DANIEL

1 Tati lonco ülmen Judá mu Jehoiaquim pingei, yeniefui 3 tripantu tañi ngüneniemequen. Fei Babilonia ñi lonco ülmen, Nabucodonosor pingelu, puhui Jerusalén mu, fei hualloñmafi.* 2 Rupan mu ta antü, Chau Jehová hulcünui Nabucodonosor ñi cuhu mu ta Jehoiaquim, Judá ñi lonco ülmen, ca quiñeque fillem pünengequelu Chau Ngünechen* ñi ruca mu. Fei Nabucodonosor yefi tüfa tañi dios ñi ruca meu, mülelu Sinar mapu mu.* Ca elcünufi cheu ñi mülen tañi dios ñi falinque fillem.

3 Aspenaz loncolerquei pu falinque huentru cüdauquelu ti ülmen ruca mu. Fei ti lonco ülmen feipieyu ñi cüpalafiel quiñeque ülmen tuhun-ngechi che, falin tuhun-ngechi che ca caquelu Israel che. 4 Mülefui ñi cüpalngeal huecheque huentru nienolu encañ,* cüme adngelu, nielu quimün, adümuhun ca cüme raquiduam. Mülefui ñi cüdahual engün tati lonco ülmen ñi ruca meu. Aspenaz mülefui ñi quimelelafiel pu huechequeche tati pu Caldea che ñi quehun ca ñi huirintucun. 5 Cafei ti lonco ülmen feipicünui ñi elungeal engün fill antü quisu ñi illufalchi iyael ca ti pulcu ñi elungequeel. Cüla tripantu mu mülefui tañi pepicangeal engün.* Rupale tati 3 tripantu, cüdahuelafui engün tati lonco ülmen.

6 Tüfa engün meu mülefui quiñeque coneltulelu Judá troquiñche mu: Daniel,* Hananías,* Misael* ca Azarías.* 7 Tati loncolelu pu falinque huentru cüdauquelu ti ülmen ruca mu ca üi tuculelfi engün:* Daniel üitucufi Beltsasar, Hananías üitucufi Sadrac, Misael üitucufi Mesac, ca Azarías üitucufi Abednego.

8 Huelu Daniel tañi piuque mu eluhui ñi llounoafiel ti lonco ülmen ñi cümeque iyael ca ñi pulcu, femngechi ñi podümuunoal Chau Dios ñi adquiñ mu. Feimu feipifi feichi loncolelu tañi eluñmayafeteu inoal tüfa. 9 Chau Ngünechen tañi duam mu, ti loncolelu pu falinque huentru mu fürenefi ca cutranpiuqueyefi ta Daniel. 10 Huelu ti loncolelu feipifi ta Daniel: “Llicaniefiñ tañi ñidol, tati lonco ülmen. Fei feipicünui chem tamün iyal ca tamün putual.* ¿Pefile cai tamün doi trongilen caquelu huecheque huentru meu fenten tripantu nielu eimün reque? Culpantucumuafun ti lonco ülmen ñi adquiñ mu”. 11 Tati loncolelu pu falinque huentru meu elfalcünurquefi inei ñi cuñiutucuafiel ta Daniel, Hananías, Misael ca Azarías. Fei Daniel feipifi feichi huentru: 12 “Füreneen, elumuiñ 10 antü meu taiñ iyal tucucan* ca pütocoal co, fei ngüneduammuaiñ. 13 Fei hula ngüneduamnge taiñ chumlen iñchiñ ca ñi chumlen pu huechequeche iquefilu ti lonco ülmen ñi iyael. Fei, chumngechi pemuliyiñ, dulliaimi tami chumcünumuafiel”.

14 Fei ti loncolelu felepe pi, 10 antü eluñmafi ñi femal. 15 Rupalu ti 10 antü, doi cüme adngeingün ca doi cümelcaleingün com caquelu huecheque huentru mu iquefilu ti lonco ülmen ñi iyael. 16 Feimu ti cuñiutucuquefilu pu huecheque huentru elulafi engün tati lonco ülmen ñi iyael ca pulcu, doi mai elufi engün fill tucucan. 17 Fei Chau Dios elufi tüfachi 4 huecheque huentru quimün, adümuhun ca pepiluhun itrofill huirintucun mu. Daniel cai elungei ñi adümafiel itrofill afmatun dungu ca peuma.

18 Ti lonco ülmen feipicünurquefui rupale 3 tripantu ñi yengeal engün quisu ñi adquiñ mu. Fei tati loncolelu pu falinque huentru meu yefi engün Nabucodonosor ñi adquiñ meu. 19 Ti lonco ülmen dungufi engün, fei quimfali quiñe no rume ancapuulai Daniel, Hananías, Misael ca Azarías mu. Fei mülenagingün ñi cüdahuelafiel ti lonco ülmen. 20 Tati lonco ülmen ramtun mu cüdaungechi dungu, tüfachi 4 huecheque huentru huiñoldunguquefeyu* nielu cai engün quimün ca adümuhun. Tañi ngünenieelchi mapu mu ti lonco ülmen niefui fentren calcu sacerdote ca pelontuchefe, huelu ngüneduami tüfachi huecheque huentru ñi doi fütra quimün-ngen fei engün meu. 21 Fei Daniel mülenagi tiye mu puulu hula 1 tripantu ñi ngüneniemequen ti lonco ülmen Ciro.

2 Nabucodonosor yenielu 2 tripantu tañi ngüneniemequen nierquei quiñeque peuma. Fei rume müleduamcülehuei, feimu pepi umautuhuelai. 2 Tati lonco ülmen ayüi ñi feipingeal chem ñi peuman, feimu mütrümfalfi* pu calcu sacerdote, pu pelontuchequelu, pu calcu che ca pu ngüneduamquefilu huangülen.* Fei conpuingün, huitralepuingün tati lonco ülmen ñi adquiñ mu. 3 Ti lonco ülmen feipifi engün: “Peuman, müleduamcülen. Cüpa quimün chem tañi peuman”. 4 Fei pu ngüneduamquefilu huangülen feipifingün ti lonco ülmen arameo quehun mu:* “¡Ahuem, lonco ülmen, rumel mongeleaimi! Feipimuiñ chem tami peuman, fei feipihuaiñ tañi chem pilen”.

5 Fei tati lonco ülmen huiñoldungueyu* pu ngüneduamquefilu huangülen: “Tüfa tañi dulliel: feipimunoli chem tañi peuman ca tañi chem pilen, huercüan ñi catrücangeal tamün cuerpo ca tamün ruca tripatripatuhuecünungeai.* 6 Huelu feipimuli chem tañi peuman ca ñi chem pilen, eluhuaiñ regalo, cümelcahuaiñ ca yamfalcünuhuaiñ.* Feimu llemai, feipimuchi chem tañi peuman ca ñi chem pilen”.

7 Ca quiñe rupa feipifingün: “Lonco ülmen feipimuiñ chem tami peuman, fei feipihuaiñ tañi chem pilen”.

8 Fei ti lonco ülmen huiñoldungueyu engün: “Cüme quimtucunien, re ayünieimün ñi alüñmayal ti dungu, quimnielu cai eimün chem ñi dulliel. 9 Feipimunoli ñi peuma, quiñelei müten chem tamün femngeal: cutrancangeaimün. Huelu eimün quiñehuimün, feimu coilatumequemun ca ngünencamequemun. Ayüleimün tañi cacünutuafiel ti dungu. Feimu feipimuchi chem tañi peuman, femngechi quiman tamün rüf feipial ñi chem pilen”.

10 Pu ngüneduamquefilu huangülen feipifingün ti lonco ülmen: “Chem huentru no rume mapu meu* femlayafui tami feipiel, lonco ülmen. Doi mai quiñe fütra lonco ülmen cam ngüneniequelu no rume feipiquelafui ñi femngechi femal quiñe calcu sacerdote, pelontuchequelu cam ngüneduamquefilu huangülen. 11 Rume cüdaungei tami feipiel, lonco ülmen. Inei no rume feipilayafeimu tüfa, pu dios müten. Huelu ngelaingün fau tami feipiaeteu”.

12 Allcün mu tüfa ti lonco ülmen pofo illcui,* fei langümfalfi com pu quimque huentru Babilonia mu. 13 Huercüngelu tüfa ca epeque langümngelu pu quimque huentru, yemengei ta Daniel ca tañi pu compañ ñi langümngeal engün.

14 Feimu Daniel cuñiutucun ca yamün meu pemefi ta Arioc, fei loncolerquei pu soltau cuñiutucuquefilu ti lonco ülmen ca triparquei ñi langümafiel pu quimque huentru Babilonia mu. 15 Fei Daniel ramtufi ta Arioc, tati lonco ülmen ñi falin cüdaufe: “¿Chumngelu am* tati lonco ülmen huercüi tüfachi huesa dungu?”. Feimeu Arioc feipieyu ta Daniel com ñi rupan. 16 Feimu Daniel pemefi tati lonco ülmen, feipifi ñi üngümaeteu,* femngechi ñi feipilelafiel ñi chem pin tañi peuma.

17 Fei hula Daniel huiñotui tañi ruca mu, feipifi chem ñi rupan tañi pu compañ Hananías, Misael ca Azarías. 18 Feipifi engün tañi ngillatuafiel Huenu Chau Dios tañi cutranpiuqueyeaeteu, femngechi ñi quimfalcünulelaeteu ti ellcalechi dungu.* Femle, Daniel ca tañi pu compañ langümngelayafui Babilonia ñi caquelu quimche engün.

19 Fei pun mu Chau Dios pengelelfi ta Daniel quiñe afmatun dungu. Femngechi quimfalcünulelfi ti ellcalechi dungu. Feimu Daniel püramyefi Huenu Chau Dios. 20 Daniel feipi:

22 Quimfalcünuquei ti cüdaungelu ca ellcalelu.

Quimniei chem ñi mülen ti dumiñ meu.

Ti pelon afcadinieyu.

23 Ahuem, tañi cuifiqueche ñi Chau Dios, eimi eluen quimün ca nehuen.

Feimu mañumeyu ca püramyeyu.

Tüfa hula elumupeiñ chem tami ngillatufiel.

Quimfalcünuimi tati lonco ülmen ñi peuma”.

24 Ti lonco ülmen elfalcünurquefi ta Arioc ñi langümafiel Babilonia ñi quimque huentru. Fei Daniel pemefi ta Arioc, feipifi: “Langümquefilnge chem quimque huentru no rume Babilonia mu. Yeen tati lonco ülmen mu, fei quimfalcünulelafiñ ñi chem pin tañi peuma”.

25 Feimeu müten Arioc yefi ta Daniel tati lonco ülmen meu, fei feipi: “Lonco ülmen, pefiñ quiñe huentru, Judá mu presu cüpalngerquei. Fei quimelafeimu ñi chem pin tami peuma”. 26 Feimeu tati lonco ülmen feipifi ta Daniel, Beltsasar ca pingequelu: “¿Rüfcünu feipiafen chem tañi peuman ca ñi chem pilen?”. 27 Daniel huiñoldungueyu tati lonco ülmen: “Inei no rume quimeltulayafeimu ti ellcalechi dungu tami cüpa quimün, pu quimque huentru, pelontuchequelu, calcu sacerdote ca pu ngüneduamquefilu huangülen no rume. 28 Huelu huenu mu mülei ta Chau Dios, fei quimfalcünuquei ellcalechi dungu. Fei quimeleleimu eimi, lonco ülmen Nabucodonosor, chem ñi rupayal epe afaelchi antü meu. Tüfa tami peuma ca afmatun dungu tami peel petu cudulelu eimi tami cahuitu mu:

29 Ahuem, lonco ülmen, petu cudulelu tami cahuitu mu, eluhuimi tami raquiduamal chem ñi rupayal cüpalechi antü mu. Fei tati quimfalcünuquelu ellcalechi dungu feipieimu chem ñi rupayal. 30 Iñche nielan doi quimün caquelu pu che meu. Huelu quimfalcünungen tüfachi ellcalechi dungu tami quimal ñi chem pilen tami peuma, ahuem, lonco ülmen. Fei quimaimi tami chem raquiduamcülen.

31 Ahuem, lonco ülmen, eimi adquintulerqueimi, fei peimi quiñe fütra adentun.* Feichi adentun rume alüpüralerquei ca rume huilüfcülerquei. Huitralerquei tami adquiñ mu ca llicafali tañi ad. 32 Ti adentun ñi lonco cüme oro mu deumangei. Tañi rücu ca ñi lipang, plata mu deumangei. Tañi pütra ca ñi trutre, cobre mu deumangei. 33 Tañi chang, pañillhue mu* deumangei ca ñi namun reyülei* pañillhue fotra engu.* 34 Petu adquintulelu eimi, catrüngei quiñe cura, huelu che ñi cuhu mu no. Fei ti cura hulelfi ti adentun ñi namun reyülelu pañillhue fotra engu, fei teifücafi. 35 Feimeu ti pañillhue, fotra, cobre, plata ca ti oro quiñentrür teifücangei. Pinu reque* felehuetui, pinu reque mülehuelu pünoquetranhue* hualüng antü mu. Fei ti cürüf yeeyu tañi mülehuenoal. Huelu ti cura hulelfilu ti adentun quiñe fütra mahuidangetui, tacufi com ti mapu.

36 Tüfa tati peuma. Fei feula, lonco ülmen, feipihuaiñ ñi chem pilen. 37 Eimi, ahuem, lonco ülmen, loncoleimi pu lonco ülmen meu. Huenu Chau Dios elueimu tami ngünenieal, tami pepiluhun, nehuen ca tami afmatufalngen. 38 Tami cuhu mu hulcünui pu huentru cheu rume tañi mülen engün, hulcünui pu culliñ ca pu üñüm. Ca elueimu tami ngüneniafiel com engün. Eimi llemai tati lonco, oro mu deumangelu.

39 Eimi mu inaleai cangelu gobierno, huelu ancapuulayai eimi mu. Inaleai cangelu gobierno, tati cülangelu. Fei tati cobre. Ngünenieafi com ti mapu.

40 Ti melingechi gobierno nehuen-ngeai pañillhue reque. Pañillhue teifücaquefi ca trüfürcünuquefi com. Felei, pañillhue apümcaquei. Ca femngechi tüfachi gobierno teifücayafi ca apümcayafi com tüfachi caquelu gobierno.

41 Eimi pefimi, ti adentun ñi namun ca ñi changüll namun reyülerquei pañillhue fotra engu. Ca femngechi ti gobierno quiñeucülelayai, huelu pichi nehuencüleai ti pañillhue reque, chumngechi tami pefiel pañillhue reyülelu narfülechi fotra engu. 42 Cafei ti changüll namun reyülei pañillhue fotra engu. Ca femngechi ti gobierno, quiñeque troquiñ nehuen-ngeai, caquelu troquiñ nehuen-ngelayai. 43 Chumngechi tami pefiel, ti pañillhue reyülerquei narfülechi fotra engu. Ca femngechi fei engün* reyüleaingün ti pu che engün. Huelu quiñeucülelayaingün, chumngechi ti pañillhue quiñeucülequelai fotra engu.

44 Feichi pu lonco ülmen ñi antü meu, Huenu Chau Dios ngünenietuafi ta mapu. Elungelayai caquelu troquiñche ñi ngünenieal ca turpu apümcangelayai. Apümcayafi ca fentecünuafi com caquelu gobierno, fei müten rumel ngünenieai. 45 Chumngechi tami pefiel, mahuida mu catrüngei quiñe cura, huelu che ñi cuhu mu no. Feichi cura teifücacünufi ti pañillhue, cobre, fotra, plata ca ti oro. Fütra Chau Dios quimeleleimu eimi, lonco ülmen, chem ñi rupayal cüpalechi antü mu. Rüfngei ti peuma ca manelfali tañi chem pilen”.

46 Fei ti lonco ülmen Nabucodonosor fampuhuli ñi ange mapu meu Daniel ñi adquiñ meu ca püramyefi. Cafei elufalfi regalo ca incienso.* 47 Ti lonco ülmen feipifi ta Daniel: “Tamün Chau Dios rüfcünu doi alüpüralei caquelu dios meu, Ñidolcülei pu lonco ülmen mu ca quimfalcünuquei ellcalechi dungu. Feimu eimi quimfalcünuimi tüfachi ellcalechi dungu”. 48 Fei hula ti lonco ülmen püramyefi ta Daniel, eluyefi fentren falinque regalo ca elufi ñi ngünenieafiel com Babilonia troquiñ mapu. Loncocünufi com pu quimque huentru Babilonia meu. 49 Daniel ñi duam mu, tati lonco ülmen loncocünufi ta Sadrac, Mesac ca Abednego ñi ngünenieafiel Babilonia troquiñ mapu. Huelu Daniel mülenagi cheu ñi mülen ti lonco ülmen.

3 Ti lonco ülmen Nabucodonosor oro mu deumai quiñe adentun,* epe 27 metro* alüpürai ca 2 metro 70 centimetro* alürupai. Elcünufi Dura pingechi laf mapu meu* mülelu Babilonia troquiñ mapu mu. 2 Feimeu ñi fiestañmangeal ti adentun ti lonco ülmen Nabucodonosor ñi deumafiel, trahulfalfi pu satrapa* ca tañi pu quelluqueteu, pu gobernador, pu ngülamtufe, pu adniequefilu plata, pu juez ca tañi pu quelluqueteu ca com pu ngüneniequefilu Babilonia ñi fillque troquiñ mapu.

3 Feimu pu satrapa ca tañi pu quelluqueteu, pu gobernador, pu ngülamtufe, pu adniequefilu plata, pu juez ca tañi pu quelluqueteu ca com pu ngüneniefilu Babilonia ñi fillque troquiñ mapu, trahuluhuingün ñi fiestañmayafiel ti adentun ti lonco ülmen Nabucodonosor ñi deumafiel. Puñmalen huitralerqueingün ti adentun Nabucodonosor ñi deumafiel. 4 Fei ti lonco ülmen ñi huerquen* nehuentu dungun mu feipi: “Com pu che chem tuhun niele ca chem quehun dungule rume, tüfa femaimün. 5 Allcütulmün ti cullcull, ti flauta, ti pichi arpa, fillque dungulhue* nielu cuerda, ti fütra flauta ca caquelu dungulhue, lucutunagaimün ca püramyeafimün ti oro adentun ti lonco ülmen Nabucodonosor ñi deumafiel. 6 Huelu inei rume lucutunagnole ca püramyenofile ti adentun, feimu müten ütrüftucungeai üicülechi horno meu”. 7 Feimu allcüngelu ti cullcull, ti flauta, ti pichi arpa, fillque dungulhue nielu cuerda ca caquelu dungulhue, com pu che com tuhun ca quehun dungu nielu lucutunagingün ca püramyefingün ti oro adentun ti lonco ülmen Nabucodonosor ñi deumafiel.

8 Feimu müten quiñeque Caldea che fülconingün,* fei dalluntucufingün* pu judio. 9 Feipifingün tati lonco ülmen Nabucodonosor: “¡Ahuem, lonco ülmen, rumel mongeleaimi! 10 Ahuem, lonco ülmen, eimi feipicünurqueimi allcüngele ti cullcull, ti flauta, ti pichi arpa, fillque dungulhue nielu cuerda, ti fütra flauta ca caquelu dungulhue, com huentru mülei ñi lucutunagal ñi püramyeafiel ti oro adentun. 11 Ca feipicünuimi inei rume lucutunagnole ca püramyenofile, mülei ñi ütrüftucungeal üicülechi horno mu. 12 Ahuem, lonco ülmen, mülei quiñeque huentru judio tuhun-ngelu, Sadrac, Mesac ca Abednego, eimi loncocünurquefimi ñi ngünenieafiel Babilonia troquiñ mapu. Huelu tüfa engün yamquelaeimu.* Serfiquelafingün tami pu dios ca pilaingün ñi püramyeafiel ti oro adentun eimi tami deumafiel”.

13 Nabucodonosor pofo illcui,* feimu yemefalfi ta Sadrac, Mesac ca Abednego. Fei yengeingün ti lonco ülmen ñi adquiñ meu. 14 Nabucodonosor feipifi engün: “Sadrac, Mesac ca Abednego, ¿rüfcünu serfiquelafimün iñche tañi pu dios ca pilaimün tamün püramyeafiel ti oro adentun iñche ñi deumafiel? 15 Tüfa hula allcüngeai ti cullcull, ti flauta, ti pichi arpa, fillque dungulhue nielu cuerda, ti fütra flauta ca caquelu dungulhue. Fei eluucülelmün tamün lucutunagal ca püramyeafiel ti adentun iñche ñi deumafiel, cümei tati. Huelu pinolmün tamün püramyeafiel, feimeu müten ütrüftucungeaimün ti üicülechi horno mu. ¿Chem dios am montulaimünmeu iñche ñi cuhu mu?”.

16 Fei Sadrac, Mesac ca Abednego huiñoldungueyu* tati lonco ülmen: “Ahuem, Nabucodonosor, duamfal-lai tami huiñoldunguafiel. 17 Femngechi rupale, Chau Dios taiñ serfiquefiel montulaiñmu üicülechi horno mu ca tami cuhu mu, ahuem, lonco ülmen. 18 Huelu montulnoeliyiñmu rume, ahuem, lonco ülmen, mülei tami quimal tüfa: iñchiñ serfilayafiyiñ tami pu dios ca püramyelayafiyiñ rume ti oro adentun eimi tami deumafiel”.

19 Feimu Nabucodonosor rume illcutufi ta Sadrac, Mesac ca Abednego. Cangehuenagi ñi ange fente tañi illcun.* Fei doi* cofimfalfi* ti horno. 20 Cafei huercüfi quiñeque nehuen-ngechi hueichafe* ñi trarintucuafiel ta Sadrac, Mesac ca Abednego, fei ñi ütrüftucuafiel engün üicülechi horno mu.

21 Feimu trarintucungeingün ca ütrüftucungeingün üicülechi horno mu. Petu tucunierqueingün tañi huente tacun, cangelu tacun, tañi gorra ca com ñi huesaquelu. 22 Pofo illculen mu ti lonco ülmen huercürquei ñi femngeal tüfa, feimu feula rume cofilerquei ti horno. Feimu fente ñi leuleucülen ti cütral,* laingün pu huentru yefilu ta Sadrac, Mesac ca Abednego. 23 Huelu tüfachi 3 huentru, Sadrac, Mesac ca Abednego, trarilen ütrüfconpuingün ti üicülechi horno mu.

24 Feimeu ti lonco ülmen Nabucodonosor llicai, matu müten huitrapürai, fei ramtufi tañi falinque cüdaufe: “¿Cüla huentru no ama trarifiyiñ ca ütrüftucufiyiñ cütral mu?”. “Felei, lonco ülmen” pieyu engün. 25 Ti lonco ülmen feipi: “¡Ahuem! Pefiñ 4 huentru trecayaulu rangiñ cütral mu, huelu ti cütral chumlaeyu engün rume. Ti cangelu huentru pu dios ñi fotüm troquifiñ”.

26 Nabucodonosor fülconpui ti üicülechi horno ñi puerta mu, fei feipi: “¡Sadrac, Mesac, Abednego! ¡Tati Doi Alüpüralechi Dios ñi pu cüdaufe! ¡Tripatumün, cüpamün tüfa mu!”. Feimu Sadrac, Mesac ca Abednego tripaingün rangiñ ti cütral mu. 27 Pu satrapa, tañi pu quelluqueteu, pu gobernador ca ti lonco ülmen ñi pu falinque cüdaufe üye mu trahulerqueingün. Fei pefingün ti cütral chumlafi rume feichi pu huentru ñi cuerpo. Quiñe tañi cal lonco no rume lüflai,* tañi tacun felecai müten ca fitrun mu* nümülaingün rume.

28 Fei Nabucodonosor feipi: “Püramyengepe Sadrac, Mesac ca Abednego ñi Chau Dios. Fei huercüfi ñi cüme püllü ñi montulafiel tañi pu cüdaufe. Tüfachi pu huentru maneluhuingün tañi Chau Dios mu. Femlaingün chem ñi huercüel tati lonco ülmen. Langümngeafuingün rume, huelu eluulaingün ñi serfiafiel ca püramyeafiel caquelu dios, tañi Chau Dios müten. 29 Feimu hulan tüfachi huercün dungu: chem tuhun cam quehun dungu niele rume ta che, inei rume ngelai ñi huesa dunguyeafiel Sadrac, Mesac ca Abednego ñi Chau Dios. Femle, catrücangepe ñi cuerpo ca tripatripatuhuecünungepe* tañi ruca. Ngelai cangelu dios montulchequelu tüfa reque”.

30 Fei hula ti lonco ülmen eluyefi doi falin cüdau ta Sadrac, Mesac ca Abednego Babilonia troquiñ mapu mu.

4 Ti lonco ülmen huirintucui: “Ti lonco ülmen Nabucodonosor, tüfa ñi feipifiel com pu che huall mapu meu, chem tuhun ca quehun niele rume: ¡Fentren tüngün* ta niemün! 2 Ayühunquechi feipileluhuaiñ afmatufalchi dungu tañi femeteu tati Doi Alüpüralechi Dios. 3 ¡Fütraque afmatun dungu femquei! ¡Rume nehuen-ngei ñi femün! Turpu aflayai tañi ngünenieal, rumel meu ngünenieai.

4 Iñche, Nabucodonosor, tüngcülefun ca cüme felefun tañi ülmen ruca meu. 5 Peuman, fei llican. Iñche petu cudulelu tañi cahuitu mu, ti adentun* ca afmatun dungu tañi peel llicalcaeneu. 6 Feimu yemefalfiñ com pu quimque huentru Babilonia meu. Femngechi ñi quimfalcünulelaeteu ñi chem pilen tañi peuma.

7 Fei conpuingün pu calcu sacerdote, pu pelontuchefe, pu Caldea che* ca pu ngüneduamquefilu huangülen. Feipifiñ ñi peuma, huelu pepi quimfalcünulaingün ñi chem pilen. 8 Af meu, pepaeneu Daniel. Beltsasar ca pingelu iñche tañi dios ñi duam mu. Fei niei pu yamfal* dios ñi nehuen. Feimu feipifiñ ñi peuma:

9 ‘Ahuem, Beltsasar, loncolelu pu calcu sacerdote mu. Cüme quimnien, eimi nieimi pu yamfal dios tañi nehuen. Ca cüme quimnieimi com ellcalechi dungu.* Feipien ti afmatun dungu tañi peel ñi peuma mu ca ñi chem pilen.

10 Petu cudulelu iñche tañi cahuitu mu pen afmatun dungu, pefiñ quiñe rume fütra anümca rangiñ mapu meu. 11 Ti anümca tremcülerpui ca nehuencülerpui. Tañi huechuñ puhui huenu meu. Com huall mapu pengeafui. 12 Ti anümca ñi fillque tapül rume cüme adngefui,* niefui fentren fün, com che ca com culliñ iyafui. Pu culliñ füshcütuquefuingün* fei mu ca pu üñüm* mülequefui tañi rou meu.* Itrofill mongen pequefui ñi iyael fei mu.

13 Petu cudulelu iñche tañi cahuitu mu pen afmatun dungu, pefiñ quiñe huerquen,* quiñe yamfal huerquen. Nagcüleparquei huenu meu. 14 Fei huirarcülen feipi: “¡Catrüfimün ti anümca, catrüfimün ñi rou, entuñmafimün ñi tapül ca pachügnentufimün* ñi fün! Pu culliñ miñche anümca mu mülelu lefmaupe, ca pu üñüm müpütripape tañi rou mu. 15 Lelfün mülechi cachu mu elcünungepe ñi mutrung ca tañi folil mapu meu. Traricünungepe pañillhue* ca cobre mu. Cülchafngepe* huenu nagpachi ilhuen meu.* Mapu mülechi cachu mu mülepe pu culliñ engün. 16 Cacünuñmangepe tañi piuque. Elungepe culliñ ñi piuque, che ñi piuque no. Fei rupape 7 tripantu.* 17 Tüfa rupayai tati pu huerquen ñi feipin mu, pu yamfal huerquen huldunguingün tüfachi huercün dungu. Femngechi com pu mongelelu quimai tati Doi Alüpüralelu ngüneniemequei pu huentru ñi gobierno meu. Fei eluquefi ñi ngünenieal inei rume tañi ayüniel ca loncocünuquefi tati doi ñomngechi huentru rume”.

18 Iñche, tati lonco ülmen Nabucodonosor, tüfa tañi peuma. Quiñe quimche no rume tañi gobierno mu pepi feipilaeneu ñi chem pilen tañi peuma. Feimu feula eimi, ahuem, Beltsasar, feipien ñi chem pilen tañi peuma. Eimi femafuimi, nieimi pu yamfal dios ñi nehuen’.

19 Feimu Daniel, Beltsasar ca pingelu, pichi müleduamcülerquei. Tañi raquiduam llicalcaeyu.

Fei ti lonco ülmen feipieyu: ‘Ahuem, Beltsasar, eluuquilnge tami llicalcayaeteu ti peuma ca ñi chem pilen’.

Fei Beltsasar huiñoldungui:* ‘Ahuem, ñidol, ti peuma femtripape tami pu üdequeeteu mu ca ñi chem pilen huechutripape tami pu caiñe mu.

20 Peimi quiñe anümca alüpüralu ca nehuencülerpulu. Tañi huechuñ huenu mu puhui. Huall mapu mu pengeafui. 21 Tañi fillque tapül rume adngefui, niefui fentren fün, com che ca com culliñ iyafui. Miñche anümca mu mülequefui pu culliñ ca pu üñüm mülequefui tañi rou meu. 22 Feichi anümca, eimi tati, lonco ülmen. Tami gobierno tremcülerpui ca nehuencülerpui. Tami afmatufalngen doi tremi, huenu mu puhui. Ca ngünenierpuimi cheu rume ñi puhun ta mapu.

23 Fei ti lonco ülmen perquefi quiñe huerquen, quiñe yamfal huerquen nagcülepalu huenu mu, feipilerquei: “¡Catrüfimün ti anümca, apümcafimün! Lelfün mülechi cachu mu elcünungepe ñi mutrung ca tañi folil mapu meu. Traricünungepe pañillhue ca cobre mu. Cülchafngepe huenu nagpachi ilhuen meu. Pu culliñ engün mülepe, rupale hula 7 tripantu”. 24 Ahuem, lonco ülmen, tüfa ñi chem pilen tami peuma. Tüfachi huercün dungu feipicünui tati Doi Alüpüralelu ñi rupayal eimi, ñidol, tati lonco ülmen. 25 Quechanentungeaimi rangiñ pu huentru meu tami müleal pu culliñ engün. Toro reque ütayaimi. Huenu nagpachi ilhuen cülchafaimu. Rupayai 7 tripantu. Fei quimaimi tati Doi Alüpüralelu ngüneniemequei pu huentru ñi gobierno meu. Fei eluquefi ñi ngünenieal inei rume tañi ayünieel.

26 Huelu feipingei nga, elcünungeai ti mutrung ca tañi folil. Ca femngechi huiñolelngetuaimi tami gobierno quimtuculmi hula Chau Ngünechen ñi ngüneniemequen huenu mu. 27 Feimu, ahuem, lonco ülmen, allcütuñmaen tañi ngülam, füreneen. Eluunge tami cüme femal, femngechi quiñepülecünuafimi tami culpan.* Eluunge tami cutranpiuqueyeafiel pu pofre, femngechi quiñepülecünuafimi tami huesa femquen. Femülmi, alüñma cüme feleafuimi chi’”.

28 Com tüfa ñi rupan tati lonco ülmen Nabucodonosor.

29 Rupalu hula 12 cüyen, ti lonco ülmen trecayahurquei tañi huente ruca Babilonia meu. 30 Ti lonco ülmen feipilerquei: “¿Tüfa no am ti fütra huaria Babilonia? Fentren nehuen mu deumafiñ ñi müleal ti lonco ülmen. Femün ñi pengelal tañi rume afmatufalngen”.

31 Ti lonco ülmen petu feipilelu tüfa, allcün-ngei quiñe dungun huenu mu cüpalu. Feipi: “Ahuem, lonco ülmen Nabucodonosor, eimi feipingeimi tüfachi dungu: ‘Müntuñmangeimi ti gobierno. 32 Quechanentungeaimi pu che meu. Müleaimi pu culliñ engün ca toro reque ütayaimi. Rupayai 7 tripantu. Fei quimaimi tati Doi Alüpüralelu ngüneniemequei pu huentru ñi gobierno meu. Fei eluquefi ñi ngünenieal inei rume tañi ayünieel’”.

33 Feimeu müten tüfachi dungun femtriparpui Nabucodonosor mu. Quechanentungei pu che mu ca eluhui ñi ütayal toro reque. Huenu nagpachi ilhuen cülchafquefi ñi cuerpo. Rume tremi tañi cal lonco pichun ñamcu reque, ca tañi huili rume tremi huili üñüm reque.

34 Ti lonco ülmen feipi: “Rupalu feichi tripantu, iñche, Nabucodonosor, püraquintun huenu mu, fei quimcontun. Püramyefiñ tati Doi Alüpüralelu. Püramyefiñ ca saquifiñ tati rumel mongelequelu. Turpu aflayai tañi ngünenieal, rumel meu ngünenieai. 35 Mapu mülechi pu che ancapuulai Chau Dios meu. Chumngechi tañi ayünieel femquefi pu cümeque püllü huenu meu ca tati pu che mülelu mapu mu. Inei no rume catrütulayafeyu cam feipilayafeyu: ‘¿Chumpeimi am?’.

36 Feimeu müten quimcontun. Fei huiño nietun tañi afmatufal gobierno, huiño püramyengetun ca saquiyengetun. Tañi pu falinque cüdaufe ca ülmenque che huiño allcütupaeneu engün. Huiñolelngetun tañi ngünenieal, fei doi afmatufalngetun.

37 Feimu feula, iñche, Nabucodonosor, saquifiñ ca püramyefiñ tati huenu Lonco Ülmen. Com tañi femquen rüfngei ca tañi rüpü norngei. Yehuelcaquefi tati pu mallma piuquengelu”.

5 Feimu ti lonco ülmen Belsasar pepicalelfi fentren iyael tañi mil ülmenque che. Quisu putumequefui* pulcu fei engün tañi adquiñ mu. 2 Belsasar ngollilelu, huercüi ñi yelelngeal fillque copa oro ca platangelu. Tañi chau Nabucodonosor enturquefi tüfa Chau Dios ñi ruca* Jerusalén mu mülelu. Ti lonco ülmen Belsasar ayülefui ñi putumequeal feichi copa mu tañi ülmenque che engün, tañi pu concubina* ca tañi pu caquelu domo. 3 Feimu yelelngei ti oro copa entungelu Chau Dios ñi ruca Jerusalén mu mülelu. Fei ti lonco ülmen, tañi pu ülmenque che, tañi pu concubina ca tañi pu caquelu domo putuingün tüfachi copa meu. 4 Putuingün pulcu, fei püramyefingün fillque dios deumangelu oro mu, plata, cobre, pañillhue,* mamüll ca cura.

5 Feichi mu müten huefrumei quiñe huentru ñi changüll cuhu. Fei eluhui ñi huirintucual tati traf ruca mu,* puñmalelu ti candelabro tati lonco ülmen ñi ruca mu. Quisu pei ti cuhu ñi huirintucumequen. 6 Fei ti lonco ülmen flangnagi ñi ange.* Tañi raquiduam llicalcaeyu. Tañi chang ngañhuadnagi ca tañi lucu tramamcahui.*

7 Ti lonco ülmen huirarün mu trahulfalfi pu pelontuchefe, pu Caldea che* ca pu ngüneduamquefilu huangülen. Feipifi pu quimque huentru Babilonia meu: “Inei rume papeltufile ti huirintucun ca feipielimeu ñi chem pilen, femcünuan ñi tuculelngeal coñol tacun* ca oro traripel. Iñche tañi gobierno mu loncocünuafiñ, inaleai tati epu doi nehuen-ngelu mu”.

8 Fei coningün com pu quimque huentru tati lonco ülmen meu. Huelu quiñe no rume adümlafi ti huirintucun ca pepi feipilafi tati lonco ülmen ñi chem pilen. 9 Ti lonco ülmen Belsasar rume llicai, flangnagi tañi ange ca tañi ülmenque che quimlafuingün ñi chem chumal.

10 Ti ülmen domo ngünenielu quimtuculu ti lonco ülmen ca tañi pu ülmenque che ñi feipimequen, coni cheu ñi imequeyüm. Ti ülmen domo feipi: “¡Ahuem, lonco ülmen, rumel mongeleaimi! Eluuquilnge tami llicalcayaeteu tami raquiduam ca flangnagquilpe tami ange. 11 Tami gobierno mu mülei quiñe huentru,* tüfa niei pu yamfal* dios ñi nehuen. Tami chau ñi antü mu, feichi huentru niefui pepiluhun, adümuhun ca quimün, pu dios tañi quimün reque. Tami chau, tati lonco ülmen Nabucodonosor, lonconünufi pu calcu sacerdote mu, pu pelontuchefe, pu Caldea che* ca pu ngüneduamquefilu huangülen. Femngechi femi tami chau, ahuem, lonco ülmen. 12 Daniel pingefui, huelu ti lonco ülmen üitucueyu Beltsasar. Rume cüme lonco niefui, niefui quimün ca adümuhun ñi feipial ñi chem pilen ta peuma. Quimfalcünuquefui quimnoelchi dungu ca cüdaungechi dungu.* Feimu mütrümfalfinge* ta Daniel, fei feipiaimu ñi chem pilen tüfachi dungu”.

13 Feimu yengei ta Daniel tati lonco ülmen mu. Ti lonco ülmen feipifi ta Daniel: “¿Eimi am ta Daniel? Judá mu mülequefuimi, huelu tañi chau, ti lonco ülmen, presulen cüpaleimu fau, ¿felelai am? 14 Feipingen nieimi pu dios ñi nehuen. Ca eimi mu mülei pelontun, adümuhun ca afmatufalchi quimün. 15 Cüpalngei pu quimque che ca pu pelontuchefe ñi papeltuafiel tüfachi huirintucun ca ñi quimfalcünuafiel ñi chem pilen. Huelu quiñe no rume quimlai ñi chem pilen tüfachi huirintucun. 16 Huelu allcüntucun eimi quimfalcünuqueimi ellcalechi* dungu ca cüdaungechi dungu.* Feimu quim papeltufilmi ti huirintucun ca quimfalcünufilmi ñi chem pilen, femcünuan tami tuculelngeal coñol tacun ca oro traripel. Iñche tañi gobierno mu loncocünuayu, inaleaimi tati epu doi nehuen-ngelu mu”.

17 Daniel huiñoldungufi* ti lonco ülmen: “Niecafinge tami regalo, elufinge caquelu che tami falinque fillem. Huelu papeltulelayu ti huirintucun, lonco ülmen, ca quimfalcünulelayu ñi chem pilen. 18 Ahuem, lonco ülmen, ti Doi Alüpüralechi Dios elufi tami chau Nabucodonosor ñi ngünenieal, ñi falin-ngeal, ñi püramyengeal ca ñi afmatufalngeal. 19 Elueyu tañi afmatufalngeal, feimu pu che, fillque troquiñche ca fillque quehun nielu müllmüllquefui fente tañi llicaniefiel. Inei rume tañi ayüqueel langümquefui cam elcünuquefui ñi mongeleal. Inei rume tañi ayüel püramyequefui cam yehuelcaquefui. 20 Huelu mallma piuquecünuhui. Cafei fente tañi yafü piuquecünuhun, tañi femün mu pengeli ñi checauquen. Feimu müntuñmangei* tañi ngüneniemequen ca tañi afmatufalngen. 21 Quechanentungei pu che meu, elungei culliñ ñi raquiduam* ca eluhui ñi müleal pu auca burro engün.* Toro reque ütai, huenu nagpachi ilhuen* cülchafeyu ñi cuerpo, raquiduamtuculu hula tati Doi Alüpüralechi Dios ngüneniemequei pu huentru ñi ngünenien meu ca eluquefi ñi ngünenieal inei rume tañi ayünieel.

22 Eimi, Belsasar, quisu tañi fotüm. Tami quimün mu rume com tüfachi dungu, huelu ñom piuquecünuulaimi. 23 Doi mai, caiñetudungufimi Huenu Chau Dios. Quisu ñi ruca mu yemengei fillque copa eimi tami pin mu. Fei pünefimi tami putual tami ülmenque che engün, tami pu concubina ca tami pu caquelu domo. Fei püramyefimi pu dios deumangelu plata mu, oro, cobre, pañillhue, mamüll ca cura. Feichi pu dios peloquelaingün, allcüquelaingün ca quimlaingün chem no rume. Huelu püramyelafimi ta Chau Dios, quisu tañi cuhu mu niei com tami mongen ca tami femquen. 24 Feimu lle huercüi ti cuhu ñi huirintucual tüfachi dungu. 25 Tüfa ñi huirintucuel: MENÉ, MENÉ, TEQUEL ca PARSÍN.

26 Tüfa ñi chem pilen ti huirintucun: MENÉ: Chau Dios raquinieñmaeimu ti antü tami ngüneniemequen ca fentecünufi.

27 TEQUEL: fanefanetungeimi ti romana meu, fei pengei tami müte fanenon.

28 PERÉS: tami gobierno hudamcangei ca hulcünungei pu Media che ca Persia che mu”.

29 Feimu Belsasar huercüi tañi tuculelngeal ta Daniel quiñe coñol tacun ca quiñe oro traripel. Cafei quiñe huerquen huldungui Daniel ñi loncoleal, inaleai tati epu doi nehuen-ngelu mu.

30 Feichi pun mu müten langümngei ta Belsasar, pu Caldea che ñi lonco ülmen. 31 Fei Darío elungei tañi ngünenieal. Nierquei 62 tripantu, Media pingerquei ñi mapu.

6 Darío dulli ñi üituafiel 120 satrapa* tañi ngünenieal. 2 Cüla falinque cüdaufe loncocünungei pu satrapa mu, quiñe tüfa ta Daniel. Pu satrapa mülefui ñi quimelelafiel engün com tañi femquen, femngechi ñi cuñiutucungeal ti lonco ülmen ñi dungu. 3 Daniel rume cüme pepicaucülefui, feimu doi afmatufali com caquelu falinque cüdaufe ca satrapa mu. Feimu ti lonco ülmen ayüfui ñi loncocünuafiel ta Daniel com tañi gobierno mu.

4 Feichi mu pu falinque cüdaufe ca pu satrapa quintumequefuingün chem rume ñi dalluntucuafiel ta Daniel tañi chumcünufiel ñi cüdau ti gobierno mu. Huelu pelaingün chumngechi ñi dalluntucuafiel ta Daniel, norngenolu troquingelayafui. Fei manelfalngefui, feimu norngelai pingelayafui ca dalluntucungelayafui ñi huesa entuquefiel ñi cüdau. 5 Feimu tüfachi pu huentru feipingün: “Quintuaiñ chumngechi taiñ dalluntucuafiel ta Daniel ñi inaniefiel tañi Chau Dios ñi ley. Femngechi müten dalluntucuafuiñ”.

6 Fei tüfachi falinque cüdaufe ca pu satrapa quiñeucülen conpuingün cheu ñi mülen ti lonco ülmen, feipingün: “¡Ahuem, lonco ülmen Darío, rumel mongeleaimi! 7 Com tami pu ngülamtufe, pu satrapa, tañi pu quelluqueteu, tami pu falinque cüdaufe ca pu gobernador quiñehuingün ñi hulngeal quiñe huercün dungu eimi mu cüpalu. Ayünieingün ñi femngechi feipileal ti huercün dungu: 30 antü meu com pu che mülei tami ngillatuaeteu eimi müten, quiñe dios cam caquelu huentru no. Femnole, ütrüftucungepe ti rüngan mu cheu ñi mülen pu trapial. 8 Feula cai, ahuem, lonco ülmen, hulnge ti huercün dungu ca firmacünufinge, femngechi ñi cacünungetunoal. Pu Media che ca Persia che tañi ley catrütungequelai”.

9 Feimu ti lonco ülmen Darío firmacünufi ti huercün dungu.

10 Daniel quimlu müten ñi firmacünungen ti huercün dungu, amufemtui tañi ruca mu. Ti pieza ñi mülen huente ruca mu ti ventana nülatripalerquei Jerusalén püle. Daniel amulei ñi lucutumequen, ñi llellipuquen ca ñi püramyequefiel tañi Chau Dios 3 rupa fill antü chumngechi tañi huimtulen. 11 Feimu feichi pu huentru conpurumeingün Daniel ñi ruca mu, perumefingün ñi llellipumequefiel tañi Chau Dios tañi quelluaeteu.

12 Feimu nütramelmefingün ti lonco ülmen, acordalelfingün ti huercün dungu quisu ñi hulcünuel, feipifingün: “¿Firmacünulafimi ama quiñe huercün dungu? Tüfa feipilei 30 antü com che mülei tami ngillatuaeteu eimi müten, quiñe dios cam caquelu huentru no. Femnole, mülei ñi ütrüftucungeal ti rüngan mu cheu ñi mülen pu trapial pilei”. Ti lonco ülmen huiñoldungueyu engün:* “Felei, femngechi hulcünungei ti huercün dungu. Pu Media che ca Persia che tañi ley catrütungequelai”. 13 Feica müten feipifingün ti lonco ülmen: “Daniel, quiñe huentru cüpalngelu Judá mu allcütulaeimu, ahuem, lonco ülmen. Inalafi rume ti huercün dungu tami firmacünuel. Amulei ñi llellipumequen 3 rupa fill antü”. 14 Ti lonco ülmen allcütulu tüfa, rume cutrantupiuquei. Quintui chumngechi ñi montulafiel ta Daniel. Fillque dungu femi ñi montulafiel conlu hula ti antü. 15 Feimu tüfachi pu huentru coningün cheu ñi mülen ti lonco ülmen, feipifingün: “Ahuem lonco ülmen, acordanienge, pu Media che ca Persia che ñi ley feipilei chem huercün dungu rume ñi hulcünuel ti lonco ülmen cacünungequetulai”.

16 Feimu ti lonco ülmen huercüi ñi yemengeal ta Daniel, fei ütrüftucungei ti rüngan mu cheu ñi mülen pu trapial. Ti lonco ülmen feipifi ta Daniel: “Tami Chau Dios tami cüdahuelmequefiel montulaimu”. 17 Fei cüpalngei quiñe cura ñi tacucünungeal ti rüngan. Fei ti lonco ülmen sellacünufi tañi yihul cuhu mu* ca tañi ülmenque che ñi yihul cuhu mu, femngechi ñi cacünungenoal ñi chem chumngeal ta Daniel.

18 Fei hula ti lonco ülmen huiñotui tañi ülmen ruca mu. Rulpapuni fei ñi inon ca ñi umautunon. Cafei eluulai ñi cüme rupayal.* 19 Hunlu müten ti lonco ülmen huitrai, lefcülen amui ti rüngan mu cheu ñi mülen pu trapial. 20 Ti lonco ülmen fülconlu* ti rüngan mu, hueñancülen mütrümfi* ta Daniel, ramtufi: “Ahuem, Daniel, mongelechi Dios ñi cüdaufe. ¿Montulpeimu mai pu trapial meu tami Chau Dios tami cüdahuelmequefiel?”. 21 Feimeu müten Daniel huiñoldungueyu ti lonco ülmen: “¡Ahuem, lonco ülmen, rumel mongeleaimi! 22 Tañi Chau Dios huercüfi ñi cüme püllü, racümtucufi* pu trapial ñi hun, tüfa engün chumlaeneu rume. Tañi Chau Dios ñi adquiñ mu iñche culpalan.* Cafei huesa femlaeyu rume, lonco ülmen”.

23 Ti lonco ülmen rume ayühui, fei nentufalfi ta Daniel ti rüngan mu. Nentungelu Daniel, pichi allfülai rume maneluucülelu cai tañi Chau Dios mu.

24 Feimeu ti lonco ülmen yemefalfi pu huentru dalluntucufilu* ta Daniel. Fei engün ca tañi pu fotüm ca tañi pu domo ütrüftucungeingün ti rüngan mu cheu ñi mülen pu trapial. Petu puulaingün rume ponhuitu rüngan mu, pu trapial nüeyu engün, trafocañmaeyu engün com tañi foro.

25 Fei hula ti lonco ülmen Darío huirintuculelfi com pu che mapu meu mülelu, chem tuhun ca chem quehun niele rume engün: “¡Fentren tüngün* niemün! 26 Com pu che mülelu cheu tañi ngüneniemequefiel mülei tañi llicanieafiel ca yamnieafiel* Daniel tañi Chau Dios. Quisu am mongelechi Dios, rumel müleai. Tañi ngünenien turpu apümcangelayai, rumel ngünenieai. 27 Quisu cuñiutucuchequei, montulchequei ca femquei afmatun dungu huenu ca ti mapu meu. Montulfilu cai ta Daniel pu trapial tañi hun mu”.

28 Feimu Daniel cüme amulerpui Darío tañi gobierno mu ca Ciro ñi gobierno meu, ti Persia huentru.

7 Ti hunen tripantu tañi ngünenien ti lonco ülmen Belsasar Babilonia mu, Daniel petu cudulerquei tañi cahuitu mu. Peumai ca pei afmatun dungu. Fei huirintucucünufi com tañi peuma. 2 Daniel feipi:

“Tati afmatun dungu tañi peel pun meu, pen 4 cürüf huenu mu cüpalu nengümcamequefi ti fütra lafquen. 3 Meli fütraque auca culliñ* tripaingün lafquen mu. Caque quiñeque trürlai ñi ad.

4 Tati hunen fütra auca culliñ trapial reque felefui, müpü ñamcu nierquei. Lelinierquefiñ entuñmangelu hula tañi müpü. Fampüramngei mapu mu, huitrañpüramngei tañi epu chang mu che reque, ca elungei che ñi piuque.

5 Fei pen tati epungechi auca culliñ, oso reque femngei. Huitrañpüramnierquei quiñe namun, tañi hun mu nierquei 3 cadi, ünatunierquefi tañi foro meu. Ca feipingei: ‘Eluunge, fentren ilo inge’.

6 Fei amulei ñi adquintumequen, pen cangelu auca culliñ. Fütra auca ñarqui reque* felerquei. Huelu furi mu nierquefui 4 müpü üñüm reque.* Tüfachi auca culliñ niei 4 lonco, ca elungei autoridad ñi ngünenieal.

7 Amulei ñi adquintumequen, fei tati afmatun dungu tañi peel pun meu pen tati melingechi culliñ. Llicafali, pellquefali, rume nehuen-ngerquei. Ca nierquei fütraque foro pañillhuengelu.* Com iquefi ca trafocaquefi. Ca tati mülehuelelu pünocaquefi tañi namun mu. Calerquei caquelu auca culliñ meu ca nierquei 10 müta. 8 Adquintuniefiel mu ñi müta, pen rangiñ mu ñi tripan ca quiñe müta, quiñe pichilu. Femlu, entungei tati 3 hunelechi müta. Fei pen tati pichi müta nierquei nge che reque ca quiñe hun mallma dungumequelu.

9 Amulei ñi adquintumequefiel elcünungelu hula ülmenque huancu. Fei tati Fütra Cuifi Mülequelu anücünuhui. Tañi tacun lingarcülei* pire reque, ca tañi cal lonco lifcülechi cal ufisa reque felerquei. Tañi huancu leuleucülechi cütral* reque felerquei, ca tañi rueda üicülechi cütral reque. 10 Quisu tañi ülmen huancu mu hutrutripai* cütral leufü reque. Fentren mil* cümeque püllü cüdahuelnierqueyu, ca fentren millon* cümeque püllü huitralerquei tañi adquiñ mu. Trahuluhui ti Tribunal, fei nülanentungeyei lifru.

11 Leliniehuen chumngechi ñi mallma dungumequen ti müta. Leliniefiñ langümngelu hula ti fütra auca culliñ, fei apümcangei ñi cuerpo ca ütrüftucungei cütral mu. 12 Huelu tati pu caquelu fütraque auca culliñ elungehuelai ñi ngünenieal ca elungei ñi mongeleal medin antü mu.

13 Amulei ñi adquintumequen, fei tati afmatun dungu tañi peel pun meu pen quiñe huentru ñi fotüm reque, cüpalerquei huenu mülechi tromü meu. Elungei ñi conpual cheu ñi mülen ti Fütra Cuifi Mülequelu, fei yengei tañi adquiñ mu. 14 Fei elungei autoridad, cafei elungei ñi yamniengeal* ca ñi ngünenieal, femngechi ñi serfiaeteu pu che chem tuhun ca chem quehun niele rume. Rumel ngünenieai, turpu aflayai ca tañi ngüneniemequen apümcangelayai.

15 Huelu iñche, Daniel, rume müleduamcülerquen, tati afmatun dungu tañi peel llicalcaeneu. 16 Fülmafiñ quiñe tati pu huitralepulu, ramtufiñ chem rüf adentulei com tüfa. Fei com quimfalcünuleneu, feipieneu:

17 ‘Tüfachi 4 fütraque auca culliñ, 4 lonco ülmen ürque huefrumealu mapu meu. 18 Huelu Doicülechi Dios eluafi pu lifngelu ñi ngünenieal, rumel ngünenieaingün, felei, rumel femaingün’.

19 Feimu eluhun ñi doi quimafiel tati melingechi auca culliñ, tañi ad calerquei tati caquelu auca culliñ mu. Rume llicafali, niefui pañillhue foro ca cobre huili. Com iquei ca trafocaquei, ca tati mülehuelu pünocaquefi tañi namun mu. 20 Cafei eluhun ñi doi quimafiel ti 10 müta ñi nieel lonco mu ca ti cangelu müta. Tripalu tüfa, trananagi 3 müta. Ti müta tripalu nierquei nge ca quiñe hun mallma dunguquelu. Doi alüngelu caquelu müta mu troquingefui.

21 Amulei ñi adquintumequen, ti müta hueichamequefi* pu lifngelu ca hueumequefi. 22 Fei cüpai ti Fütra Cuifi Mülequelu. Juicio mu dulli ñi füreneafiel Doicülechi Dios ñi pu lifngelu. Fei puhui ti señacünuelchi antü tati pu lifngelu ñi ngünenierpual.

23 Fei feipingen: ‘Ti melingechi auca culliñ, fei tati melingechi gobierno ürque huefrumealu mapu meu. Trürlayai com caquelu gobierno mu. Com iyafi ti mapu, pünocayafi ca trafocayafi. 24 Ti 10 müta, 10 lonco ülmen ürque tripayalu feichi gobierno mu. Fei hula tripayai cangelu lonco ülmen, caleai tati hunenque lonco ülmen meu, fei yehuelcayafi tati 3 lonco ülmen. 25 Dunguyeafi tati Doi Alüpüralelu ca cutrancamequeafi Doicülechi Dios ñi pu lifngelu. Eluhuai ñi cacünutuafiel ti señacünuelchi antü* ca ti ley. Fei pu lifngelu hultucungeaingün tañi cuhu mu 3 tripantu ca rangiñ.* 26 Huelu trahuluhui ti Tribunal, fei müntuñmafingün* tañi ngüneniemequen, femngechi tañi com apümcayafiel.

27 Com pu gobierno mülelu mapu mu ñi ngüneniemequen, ñi autoridad ca ñi afmatufalngen elungei tati lifngechi troquiñche ñi nieel Doicülechi Dios. Rumel mu ngünenieai, com pu caquelu gobierno cüdahuelayu ca inanieayu’.

28 Fentepui ti nütram. Huelu iñche, Daniel, rume müleduamcülehuen, feimu flangnagi tañi ange,* huelu piuquentucuniefiñ ti dungu”.

8 Ti lonco ülmen Belsasar yenielu 3 tripantu tañi ngüneniemequen, iñche, Daniel, pen ca quiñe afmatun dungu. 2 Mülerquefun ti ülmen ruca Susa* huaria mu Elam pingechi troquiñ mapu meu. Fei pen ti afmatun dungu inafül Ulái pingechi huitrunco mu. 3 Puquintulu iñche, pen quiñe caniru* 2 müta nielu. Huitralerquei ti huitrunco ñi adquiñ mu. Tañi 2 müta alüpüralerquei, huelu 1 doi alüpürai cangelu müta mu. Ti doi alüpürachi müta inalen mu tremi. 4 Pen ti caniru, conhue antü püle, norte püle ca sur püle huirafquiyahurquei tañi quehuayal. Inei no rume montulngelayafui tañi nehuen mu.* Quiñe auca culliñ* no rume chaftulayafeyu. Chem tañi ayünieel femi, fei fampüramuhui.

5 Amulei ñi adquintumequen, fei pen quiñe chifu.* Conhue antü püle cüpalerquei ñi rumeal com ti mapu mu, fente ñi matu trecalen pünoquelafi rume ti mapu. Rangi tañi nge mu nierquei quiñe alüchi müta. 6 Amulerquei ñi quehuayafiel tati caniru 2 müta nielu, iñche tañi pefiel ti huitrunco ñi adquiñ mu. Fütra illculen mu* lefcülerquei ñi utuafiel.*

7 Fei pefiñ ti chifu fütra illculen mu lefconturquefi ti caniru. Hulelcafi ca trafocañmafi tañi 2 müta. Feimu ti caniru pepi chaftulaeyu rume. Ütrüfrulpafi ti caniru mapu mu ca pünocafi. Inei no rume pepi montul-laeyu tañi nehuen mu.*

8 Feimu ti chifu rume fampüramuhui. Huelu rume nehuen-ngerpulu müten, tañi fütra müta trafocahui. Fei cheu ñi mülequefel ti fütra müta huefrumei 4 fütraque müta adquintulelu ti 4 huitran mapu püle.*

9 Quiñe tüfachi müta mu tripai ca quiñe müta, quiñe pichi müta. Tüfa rume tremi sur püle, tripahue antü püle ca tati Cüme Adngechi Mapu püle.* 10 Fente tañi tremün puhui cheu ñi mülen ti troquiñ hueichafe* huenu mu. Trananacümfi mapu meu quiñeque tati troquiñ hueichafe ca quiñeque huangülen. Fei pünocafi engün. 11 Caiñetudungufi ti Loncolelu tati troquiñ hueichafe meu. Müntuñmafi* tañi chalintucun* hulngequelu fill antü. Ca teifücafi ti cüme anücünuelchi yamfal mülehue.* 12 Tati huelulcan ñi duam mu fentecünungei ti chalintucun hulngequelu fill antü ca quiñe troquiñ hueichafe hultucungei ti müta mu. Fei ti müta amulei ñi ütrüftucuafiel ti rüfngelu mapu meu. Femngechi femi ca cüme tripai.

13 Cafei allcün quiñe cüme püllü dungumequelu, fei cangelu cüme püllü ramtueyu: “¿Tunteñmayai ti afmatun dungu ti chalintucun hulngequelu fill antü ca ti huelulcan apümcaquelu? ¿Tunteñmayai ti afmatun dungu pünocangelu ti yamfal mülehue ca ti troquiñ hueichafe?”. 14 Fei ti hunen cüme püllü feipieneu: “Rupale hula 2 mil 300 antü,* fei ti yamfal mülehue cüme elcünungetuai”.

15 Iñche, Daniel, petu adquintulelu ti afmatun dungu tañi cüme ngüneduamafiel, perumefiñ quiñe huentru reque. 16 Feimu allcün quiñe huentru ñi dungun rangiñ Ulái huitrunco mu. Huirarcülen feipi: “Gabriel, quimelelfinge ti huentru chem ñi peel”. 17 Feimu quisu cüpai cheu tañi mülen iñche. Huelu pülleconpalu, famnacümfiñ tañi ange mapu meu fente tañi llican. Feipieneu: “Ahuem, huentru ñi fotüm, ti afmatun dungu afaelchi antü meu huechurpuai”. 18 Huelu petu tañi dungumequeteu fütra umaunagün, famnacümnierquen tañi ange mapu meu. Feimu nünütueneu, huitracünueneu cheu tañi mülen. 19 Fei hula ca feipieneu: “Quimelelayu chem ñi rupayal epe afle Chau Dios ñi illcun antü. Tüfa rupayai ti afaelchi antü mu señacünungelu.

20 Ti caniru 2 müta nielu tami pefiel adentulei pu lonco ülmen Media ca Persia mu. 21 Ti chifu* adentulei Grecia ñi lonco ülmen, ca ti fütra müta rangi tañi nge mu mülelu adentulei tati hunen lonco ülmen. 22 Cheu ñi mülen tati müta trafocaulu, tripai 4 müta. Ca femngechi tüfachi lonco ülmen ñi troquiñche mu tripayai 4 gobierno, huelu ancapuulayai tañi nehuen mu.

23 Epe afle ñi ngüneniemequen engün ca rume doyelcülele pu culpafe* ñi huesa femün, tripayai quiñe lonco ülmen huesa piuquengelu ca rume quim ngünencachequelu. 24 Rume nehuen-ngerpuai, huelu quisu ñi nehuen mu no. Cüpalai fütra apümcahun, chem dungu rume tañi femquen cüme tripayai. Huesalcayafi pu nehuen-ngelu ca ti lifngechi troquiñche. 25 Tañi münalen mu* conai ngünencan dungu mu ñi cüme tripayal. Fampüramuhuai tañi piuque mu. Mülele tüngün,* huesalcayafi fentren che. Eluhuai cütu ñi chaftuafiel ti Loncolelu pu loncolelu meu. Apümcangeai tati, huelu che ñi cuhu mu no.

26 Ti afmatun dungu nütramcai 2 mil 300 antü mu,* rüfngei tati. Huelu mülei tami ellcacünuafiel* ti afmatun dungu, tüfa am huechutripayalu cüpalechi antü mu”.

27 Huelu iñche, Daniel, ürcülehuen ca cutrancülerquen fentren antü. Fei hula huitratun, cüdahueltufiñ ti lonco ülmen. Huelu ñi pefiel ti afmatun dungu meu hueluduameleneu, adümfal-lai tati.

9 Darío fei ta Asuero tañi fotüm. Media tuhun-ngerquei. Tüfa loncocünungerquei pu Caldea che ñi gobierno mu. 2 Quisu yenielu 1 tripantu tañi ngüneniemequen, iñche, Daniel, tati pu lifru mu* quimürpun tunten tripantu ñi huellileal Jerusalén, chumngechi ñi feipicünufiel Jehová tañi huerquen Jeremías: 70 tripantu ürque. 3 Feimu quintufiñ ta Chau Ngünechen Jehová tañi quelluaeteu. Feimu sacu tacun ca trufquen mu llellipufiñ, cafei eluhun ñi ngüñüluhual.* 4 Ngillatufiñ tañi Chau Dios Jehová, entudungufiñ* tañi troquiñche ñi culpan.* Feipifiñ:

“Ahuem, Chau Ngünechen Jehová, fütra Dios ngeimi ca afmatufalngeimi. Com tami eldungucünuel femqueimi, rume piuqueyefimi* tami pu piuqueyenieteu ca tami pu inanieñmaqueteu tami huercün dungu. 5 Culpaiñ,* huesa femiyiñ, huesaque dungu mu miyahuiyiñ ca chaftuhuiyiñ. Inanieñmaulaiñ tami huercün dungu ca tami ley. 6 Allcütulafiyiñ tati pu huerquen, eimi tami pu cüdaufe. Tami üi mu dungufingün taiñ pu lonco ülmen, taiñ pu principe, taiñ pu cuifiqueche ca com ti troquiñche.* 7 Ahuem, Chau Jehová, eimi ta norngeimi. Huelu fachantü iñchiñ rume yehueleiñ, pu Judá che, pu Jerusalén che ca com pu Israel che, fülcülelu* cam camapulelu, cheu rume tami entufiel engün tañi feyentunon mu.

8 Ahuem, Chau Jehová, eimi mu culpaiñ.* Feimu yehuen-ngechi dungu femiyiñ iñchiñ, taiñ pu lonco ülmen, taiñ pu principe ca taiñ pu cuifiqueche. 9 Ahuem, taiñ Chau Jehová, cutranpiuqueyechequeimi ca perdonachequeimi. Huelu iñchiñ chaftuhuiyiñ. 10 Ahuem, taiñ Chau Jehová, allcütuñmaulaiñ tami feipin ca inanieñmaulaiñ tami huercün dungu ñi feipin pu huerquen, eimi tami pu cüdaufe. 11 Com pu Israel che rulpacünufingün tami ley, püntütripaingün* tami allcütuñmanoeteu tami dungun. Eimi mu culpaiñ,* feimu cüpalmuiñ malisian dungu, feipicünungelu ca huirintucungelu Moises ñi ley mu, eimi tami cüdaufe.* 12 Rume cutrancamuiñ, femngechi femtripai tami feipicünuel iñchiñ mu ca pu loncolelu taiñ ngünenieteu.* Mapu meu turpu rupaquelai femngechi dungu chumngechi ñi rupan Jerusalén meu. 13 Com tüfachi cutrancahun diturpueiñmeu chumngechi huirintuculei Moisés tañi ley mu. Püntrütripalaiñ taiñ culpan mu* ca pengel-laiñ taiñ loncontucuniefiel tami rüf dungu. Feimu llellipulaiñ tami fürenemuafiel, ahuem, taiñ Chau Dios Jehová.

14 Huelu eimi, Chau Jehová, ngüneduamquefuimi taiñ femün fei cüpalmuiñ cutrancahun. Eimi, taiñ Chau Dios Jehová, norngei com tami femquen, huelu iñchiñ allcütulaiñ tami dungun.

15 Ahuem, taiñ Chau Dios Jehová, tami fütra nehuen mu entufimi tami troquiñche Egipto mu ca femcünuimi ñi cüme quimniengeal tami üi fantepu mu. Huelu iñchiñ culpaiñ,* huesaque dungu femiyiñ. 16 Füreneen, Chau Jehová, tami norngen mu famentufinge tami fütra illcun* tami huaria mu, Jerusalén, tami yamfal* mahuida. Taiñ culpan mu* ca taiñ cuifiqueche tañi huelulcan meu, com pu che taiñ hualloñmanieteu* ayentuniefi Jerusalén ca tami pu che. 17 Ahuem, taiñ Chau Dios, allcütuñmaen tañi ngillatun, tami cüdaufe ñi llellipun. Tami yamfal mülehue huelliletui. Feimu ahuem, Chau Jehová, cümeque dungu femfinge eimi tami duam mu. 18 ¡Ahuem, taiñ Chau Dios, eluunge tami allcütual! Nülange tami nge, fei adquintuafimi ñi huelliletun taiñ huaria yenielu tami üi. Llellipuhuiyiñ, huelu taiñ nor femquen mu no, doi mai tami cutranpiuqueyechen mu. 19 Ahuem, Chau Jehová, allcütunge. Ahuem, Chau Jehova, rulpacünuñmamuiñ taiñ culpan.* ¡Ahuem, Chau Jehová, eluunge tami allcütual ca tami femal! Ahuem, Chau Dios, eimi tami duam mu alüñmaquilnge tami femal, tami huaria ca tami troquiñche yenielu cai tami üi”.

20 Llellipumequerquefun, fei entudungun tañi culpan* ca tañi troquiñche Israel ñi culpan. Llellipumequefiñ ta Chau Jehová ñi füreneafiel tañi Chau Dios ñi yamfal mahuida. Fei petu dungumequelu iñche, 21 petu ngillatumequelu, Gabriel, ti huentru iñche tañi pefiel ti afmatun dungu meu, cüpai cheu tañi mülen iñche. Deu puhurquei ñi hulngeal ti chalintucun* nagantü mu. Quisu aculu, rume ürcülefun iñche. 22 Quisu quellueneu tañi cüme quimal, feipieneu:

“Ahuem, Daniel, quellupaeyu tami quimal ca tami loncontucuafiel chem ñi rupayal. 23 Eimi falin-ngeimi.* Feimu eluulu müten tami llellipual, hulngei quiñe hüercün dungu, fei cüpan tami quimelelafiel. Feimu cüme allcütulenge tami cüme quimafiel ti afmatun dungu.

24 Tami troquiñche ca tami yamfal huaria mu feipicünungei ñi rupayal 70 semana* ñi fentecünungeal huelulcan, ñi apümcangeal ti culpan,* ñi liftungeal huesa femün ca ñi cüpalngeal nor dungu rumel mu, cafei tañi quimfalcünungeal ti afmatun dungu ca Chau Dios tañi feipicünuel, ca ñi chalintuculelngeal ta Chau Dios tati Doi Yamfal Mülehue. 25 Mülei tami quimal ca loncontucual tüfa: hulngele ti huercün dungu ñi cüme elcünungetual Jerusalén, mülei ñi rupayal 7 semana ca 62 semana. Fei peufaluhuai Mesías,* ti Ñidol. Jerusalén huiño cüme elcünungetuai, nieai 1 plaza ca 1 rüngan. Huelu cüme elcünungetuai cutrancahun antü meu.

26 Rupale hula feichi 62 semana, Mesías langümngeai, chem no rume niehuetulayai.

Quiñe loncolelu tañi pu hueichafe engün* cüpayai, fei apümcayafi ti huaria ca ti yamfal mülehue. Apümcangeai quiñe mangin co mu. Mülecayai hueichan af mu hula. Chumngechi ñi feipicünuel Chau Dios, apümcahun müleai.

27 Mesías* amulcünuai ca quiñe semana Chau Dios tañi feipicünuel ñi cümelcayafiel fentren che. Ca femcünuai rangiñ semana mu ñi fentepual ti chalintucun ca ti mañumtun.

Ti ünufal dungu ñi huente müpü meu müleai tati apümcaquelu. Chem tañi dullicünungeel hutrulngeai* huente tati huellilechi huaria meu,* com apümcangele hula”.

10 Cüla tripantu ñi ngüneniemequen ti lonco ülmen Ciro, ti Persia huentru, Daniel, Beltsasar ca pingelu, llohui quiñe huercün dungu Chau Dios mu cüpalu. Ti huercün dungu rüfngei ca nütramcai quiñe fütra hueichan mu.* Fei cüme quimürpufi ti huercün dungu ca elungei ñi cüme quimafiel chem tañi peel.

2 Feichi mu iñche, Daniel, hueñancülerquefun 3 semana mu. 3 Eluulan ñi iyal illufalchi iyael. Tuculan tañi hun mu ilo, pulcu no rume. Ca 3 semana mu tuculan aceite tañi cuerpo meu. 4 Fei 24 antü conlu ti hunen cüyen mu, iñche mülerquen inaltu ti fütra leufü, Tigris* pingelu. 5 Adquintun, fei pefiñ quiñe huentru lino mu tucutuucülelu. Yeniei quiñe oro trarihue Ufaz mapu mu tuulu. 6 Tañi cuerpo crisolito reque felerquei. Tañi ange huilüfcülerquei llüfqueñ reque.* Tañi nge üicülechi pelontuhue reque felerquei, tañi lipang ca tañi namun huilüfcülechi cobre reque. Dungulu, allcün-ngei quiñe fütra troquiñche reque. 7 Iñche müten, Daniel, pefiñ ti afmatun dungu. Pu huentru tañi afcadinieteu pelafingün. Huelu rume müllmüllingün ca lefmahuingün ñi ellcahuam.*

8 Fei quisulehuen. Pefilu iñche tüfachi fütra afmatun dungu, yafüngehuelan, flangnagi tañi ange ca nehuen-ngehuelan rume. 9 Allcütufiñ ti huentru. Huelu allcütufilu iñche, fütra umaunagün, famnacümnierquen ñi ange mapu meu. 10 Fei quiñe cuhu nüeneu, nengümcaeneu tañi nepeal. Fei recüluhun tañi cuhu ca tañi lucu mu. 11 Fei feipieneu:

“Daniel rume falin huentrungeimi.* Dunguayu, cüme allcütuen. Feula huitratunge cheu tami mülen. Huercüngen tami pepayafiel”.

Quisu feipilu tüfa, müllmüllcülen huitratun.

12 Fei feipieneu: “Llicaquilnge, Daniel. Eluhuimi tami cüme quimafiel tüfachi dungu ca ñom piuquecünuhuimi tami Chau Dios ñi adquiñ mu. Femlu müten eimi, tami llellipun allcün-ngei. Tami feipin mu cüpan iñche. 13 Huelu ti principe Persia mu 21 antü chaftumequeneu. Feimu Miguel,* quiñe tati doi falinque principe, quellupaeneu. Fei iñche mülenagün inafül Persia ñi pu lonco ülmen mu. 14 Cüpan tami quimelelafiel chem ñi rupayal tami troquiñche afaelchi antü meu. Tüfachi afmatun dungu femtripayalu cüpalechi antü mu”.

15 Feipingelu com tüfa, nagquintun, dunguhuelan. 16 Fei tati huentru reque adngelu topañmaeneu ñi mellfü hun. Fei nülan ñi hun tañi feipiafiel tati puñmalelu iñche mu: “Ñidol, müllmüllcülen tati afmatun dungu mu, nehuen-ngehuelan. 17 Feimu, ¿chumngechi nütramcayafeyu, ñidol? Iñche, eimi tami cüdaufe. Feula nehuen-ngehuelan, aftucun tañi neyen”.

18 Ti huentru reque adngelu huiño nünütueneu ca yafültucueneu. 19 Fei feipieneu: “Rume falin huentru,* llicaquilnge. Tüngcülenge.* Nehuentulenge, felei llemai, nehuentulenge”. Tañi dungueteu, nehuencontun, fei feipin: “Dungunge, ñidol. Nehuentucuen ngati”.

20 Fei ca feipieneu: “¿Quimnieimi chumngelu* pepapeyu? Feula huiñotuan tañi hueichayafiel ti principe Persia mu. Amutuli, cüpayai ti principe Grecia mu. 21 Huelu quimelelayu chem ñi huirintuculen tati rüf dungu ñi lifru mu. Inei no rume quellulayafeneu tüfachi dungu mu, Miguel müten, eimün tamün principe.

11 Ti hunen tripantu ñi ngüneniemequen Darío ti Media che, eluhun ñi quelluafiel ca yafültucuafiel ta Miguel. 2 Tüfa ta feipiayu, rüfngei tati:

Tripayai ca 3 lonco ülmen Persia mu ca tati melingelu doi falinque fillem ngülümai caquelu mu. Cafei nehuen-ngerpule tañi falinque fillem meu, püneafi com tañi nieel ñi hueichayafiel* Grecia ñi gobierno.

3 Ca tripayai quiñe nehuen-ngechi lonco ülmen. Tüfa ngünenieafi fentren troquiñ mapu. Chem rume tañi ayünieel femai. 4 Huelu nehuen-ngerpule, tañi gobierno hudamcangeai, fei puhuai 4 huitran mapu püle.* Huelu ti gobierno rulpalelngelayai tañi pu cüpanche, ca nehuen-ngelayai chumngechi ñi femquefel quisu tañi ngünenien mu. Tañi gobierno ngedunentungeai* ca rulpalelngeai caquelu pu che.

5 Fei quiñe tañi pu principe, ti sur lonco ülmen, nehuen-ngerpuai. Huelu cangelu doi nehuen-ngerpuai, fütra nehuen mu ngünenieai ca doi autoridad nieai tati hunelelu mu.

6 Rupale quiñeque tripantu fei engu quiñehuaingu. Ti sur lonco ülmen tañi ñahue amuai cheu ñi mülen ti norte lonco ülmen tañi femal ti eldungu. Huelu ti ñahue nehuen-ngehuelayai, ti lonco ülmen cütu nehuen-ngehuelayai. Fei ti ñahue, tañi pu yeeteu, tañi pu nehuentucueteu ca tañi chau, com hultucungeaingün. 7 Fei quisu mu inaleai quiñe che ti ñahue ñi familia mu cüpalu.* Feimu chaftuafi ti troquiñ hueichafe ca ti nehuen-ngechi huaria ñi nieel ti norte lonco ülmen. Lefcontuafi ca huehuafi engün. 8 Cafei yeñmayafi Egipto mu tañi pu dios, tañi pañillhue* adentun,* tañi falinque chemcün* plata ca orongelu ca yeñmayafi tañi pu presu. Quiñeque tripantu püntüleai ti norte lonco ülmen mu. 9 Fei ti norte lonco ülmen lefcontuñmayafi ñi mapu tati sur lonco ülmen, huelu huiñotuai quisu tañi mapu mu.

10 Tañi pu fotüm pepicahuaingün ñi hueichayal, trahulafingün quiñe fütra troquiñ hueichafe. Amuleai, matu puhuai huall püle quiñe mangin co reque. Huelu huiño trecatuai, hueichayai puule hula tañi nehuen-ngechi huaria mu.

11 Tati sur lonco ülmen rume illcuai,* fei tripayai ñi hueichayafiel ti norte lonco ülmen. Tüfa trahulafi quiñe fütra troquiñche, huelu hultucungeaingün tati cangelu lonco ülmen ñi cuhu meu. 12 Ti fütra troquiñche hueungeai. Fei ti lonco ülmen tañi piuque mallmahuai ca huehuafi fentren mil che. Huelu allmalltulayai ñi nehuen-ngetun mu.

13 Fei ti norte lonco ülmen huiñotuai, trahulafi quiñe troquiñche, doi alün-ngeai tañi hunen troquiñche mu. Fei hula, quiñeque tripantu rupale, tripayai quiñe fütra troquiñ hueichafe engu cüme pepicaucülelu. 14 Feichi mu, fentren che eluhuai ñi chaftuafiel ti sur lonco ülmen.

Quiñeque huentru tami troquiñche mu conaingün quehuan dungu meu ca ngüchaltucungeaingün ñi huechunentuafiel quiñeque afmatun dungu, huelu pepi femlayaingün.*

15 Feimu ti norte lonco ülmen tripayai, deumayai quiñe nehuen-ngechi cura malal* ca nüafi quiñe nehuen-ngechi huaria. Pepi chaftulayayu pu hueichafe ñi nieel ti sur lonco ülmen, tañi doi cümeque hueichafe no rume. Yafüngehuelayaingün tañi chaftuafiel. 16 Tati chaftufilu ti sur lonco ülmen femai chem rume tañi ayünieel. Inei no rume chaftulayafeyu. Lefcontuafi ti Cüme Adngechi Mapu.* Ca nieai nehuen tañi apümcacheal. 17 Com nehuen mu eluhuai ñi tripayal tañi gobierno ñi pu hueichafe engün. Eldungucünuai quisu engu. Fei femai tañi ayünieel. Elungeai ñi apümcayafiel pu domo tañi püñeñ.* Feichi püñeñ ñi dungu cüme tripalayai. Quelluntucuhuelayafi ti lonco ülmen. 18 Ti lonco ülmen eluhuai ñi lefcontuafiel lafquen mapu ca nüafi fentren troquiñ mapu. Huelu quiñe loncolelu catrütuafi ti lonco ülmen ñi mallmahun femhuenoal, fentecünuafi ti mallmahun. Femcünuai ñi huiñotual quisu mu ti mallmahun. 19 Fei huiñotuai tañi nehuen-ngechi huaria quisu tañi mapu mu. Huelu mutrurai, tranapuai fei pengelayai.

20 Tati inalelu ti lonco ülmen meu cüpalafi quiñe che cofraquelu impuesto ti afmatufal gobierno meu. Rupachi pichin antü meu apümcangeai, huelu illcun ca hueichan mu no.

21 Quisu mu inaleai quiñe illamcangechi huentru,* yamniengelayai* tañi lonco ülmen-ngen. Tüngcülechi antü mu* puhuai.* Cochüñmayafi ñi dungun* ñi nüafiel ti gobierno. 22 Quisu huehuafi pu troquiñ hueichafe mangin co reque felelu, fei apümcangeaingün. Ca femngechi rupayai ti Loncolelu ti eldungu meu. 23 Eldungucünungelu am ti lonco ülmen, ngünencan dungu mu miyahuai, fampüramuhuai ca nehuen-ngerpuai quiñe pichi troquiñche ñi quellun mu. 24 Mülen mu tüngün* conrumeai tati doi ülmenque lof ti troquiñ mapu meu. Ñi femnoel tañi cuifiqueche femai. Chem tañi nüel ca ti falinque fillem hudamcalelafi tati pu che. Cafei quintuai chumngechi ñi huesa femafiel tati nehuen-ngechi huaria, huelu pichiñma mu müten.

25 Fei fütra piuquecünuhuai ca nehuencontuai. Tañi fütra troquiñ hueichafe engün hueichameafi tati sur lonco ülmen. Cafei ti sur lonco ülmen pepicahuai tañi hueichayal, yeafi quiñe fütra troquiñ hueichafe nehuen-ngelu. Huelu tati pu che quintuai chumngechi ñi huesa femafiel, feimu quisu* pepi huitralehuelayai. 26 Tati pu iquefilu ti lonco ülmen ñi iyael huehuayu.

Tañi troquiñ hueichafe hueungeai ca fentren layaingün.

27 Tati epu lonco ülmen tañi piuque mu eluhuai tañi huesa femal. Quiñe mesa mu trür anünagaingu, hueluque coilatuhuaingu. Huelu cüme tripalayai, tüfachi dungu afalu cai señacünuelchi antü mu.

28 Fei ti norte lonco ülmen huiñotuai quisu tañi mapu mu, cüpalafi fentren falinque fillem. Eluhuai ñi chaftuafiel Chau Dios ñi eldungu. Chem tañi ayünieel femai ca huiñotuai quisu tañi mapu mu.

29 Señacünuelchi antü mu huiño hueichayafi tati sur lonco ülmen. Huelu feula rupalayai cuifi reque. 30 Kitim cüpachi farcu chaftuayu, fei yehuelcangeai.

Feimu huiñoai,* eluhuai ñi illcutuafiel Chau Dios ñi eldungu ca chem rume tañi ayünieel femai. Fei huiñoai, ca füreneafi pu elcünufilu Chau Dios ñi eldungu. 31 Quisu huercüafi troquiñque hueichafe. Tüfa engün pecancayafingün* ti yamfal mülehue, ti nehuen-ngechi huaria ca müntuñmayafingün* ti chalintucun* hulngequelu fill antü.

Elcünuaingün ti ünufal dungu apümcaquelu.

32 Quiñeque che huesa femqueingün ca quiñepülecünufingün ti eldungu. Fei ti norte lonco ülmen hueluraquiduamelafi engün tañi feipin mu* ca ngüchaltucuafi engün ñi chaftuafiel ta Chau Dios. Huelu tati troquiñche quimniefilu ta Chau Dios hueutripayai ca femai chem rume tañi ayünieel. 33 Pu cüme raquiduam nielu quimelelafingün fentren che. Quiñeque antü mu cutrancangeaingün fütra cuchillo ca cütral mu, presuyengeaingün ca malocontungeaingün. 34 Huelu cutrancangele engün, pichi quellungeaingün. Fentren che quelluayu engün, huelu ngünencan mu. 35 Quiñeque tati pu cüme raquiduam nielu cutrancangeaingün puule hula ti afaelchi antü, femngechi tañi lifcüleal engün ca nienoal huelulcan. Tüfachi dungu rupayai señacünuelchi antü mu.

36 Ti lonco ülmen chem ñi ayünieel femai. Fampüramuhuai ca ñidolcahuai com pu dios meu. Rume huesaque dungu feipiafi ta Chau Dios alüpüralelu caquelu dios meu. Cüme tripayai afle hula Chau Dios ñi fütra illculen. Chem tañi feipicünungeel mülei ñi rupayal. 37 Yamnielayafi tañi pu chau ñi Chau Dios. Yamnielayafi pu domo ñi ayünieel. Yamnielayafi caquelu dios no rume. Huelu doi mai fampüramuhuai com pu che meu. 38 Ti lonco ülmen püramyeafi tati dioscülelu hueichan mu. Püramyeafi quiñe dios tañi pu chau ñi quimnofiel, eluafi oro, plata, falinque cura ca falinque fillem. 39 Quisu tañi ayünieel femai ñi hueichayafiel tati doi nehuen-ngechi huaria, ca cüpanche ñi dios quelluayu. Eluafi ñi püramyengeal tañi pu quelluqueteu* ca eluafi ñi ngünenieafiel fentren che. Hudamcalelafi ti mapu inei rume tañi culliafeteu.

40 Afaelchi antü mu tati sur lonco ülmen hueichayafi tati norte lonco ülmen. Feimu ti norte lonco ülmen lefcontuayu, yeafi carretela,* püracahuellulelu ca fentren farcu. Lefcontuafi pu troquiñ mapu, quiñe mangin co reque rupayai. 41 Cafei lefcontuafi ti Cüme Adngechi Mapu. Fentren troquiñ mapu hueungeai. Tüfa montutripayaingün: Edom, Moab ca pu doi falinque Ammón che. 42 Quisu amuleai ñi hueichayafiel pu troquiñ mapu. Egipto mapu montulayai. 43 Ngünenieafi ti ellcalechi* falinque fillem oro ca platangelu ca Egipto ñi falinque fillem. Pu Libia che ca Etiopía che inayentuayu.

44 Fill raquiduamelayu quimelün dungu cüpalu tripahue antü püle ca norte püle. Fei illculen tripayai ñi teifücayafiel ca apümcayafiel fentren che. 45 Elcünuafi ñi ülmenque tolto ruca* rangiñ ti fütra lafquen ca ti yamfal mahuida mülelu ti Cüme Adngechi Mapu mu. Fei apümcangeai, pelayai inei tañi quelluaeteu.

12 Feichi antü mu huitrapürayai Miguel,* ti fütra principe huitralelu ñi füreneafiel tami troquiñche. Turpu pengequelafui femngechi cutrancahun, feichi mülelu ti hunen troquiñche ca puule hula feichi antü. Feichi mu montulngeai tami troquiñche, com tati pu huirinconcülelu ñi üi ti lifru mu. 2 Fentren la trepetuaingün.* Quiñeque elungeai rumel mongen, caquelu illamcangeaingün, yehuelcangeaingün rumel mu.

3 Pu cüme raquiduam nielu huilüfcüleaingün huenu reque, ca pu quelluquefilu fentren che ñi nor femal huilüfcüleaingün huangülen reque. Rumel mu feleaingün.

4 Huelu eimi, Daniel, ellcacünufinge* tüfachi dungun ca sellacünufinge ti lifru puule hula ti afaelchi antü. Fentren che cüme ngüneduamafingün ca doi amulerpuai ti rüfngechi quimün”.

5 Feimu iñche, Daniel, adquintun, fei pefiñ ca 2 cümeque püllü huitralelu tiye mu. Quiñe püllü tüfa püle leufü mu mülerquei, cangelu nometu leufü mu. 6 Quiñe cüme püllü dungufi ti huentru lino tacun yenielu. Tüfa huitralerquefui huente leufü co. Feipifi: “¿Tunteñmayai tüfachi afmatufalchi dungu?”. 7 Fei hula allcüfiñ ñi dungumequen ti huentru lino tacun yenielu, huitralerquei huente leufü co. Fei huitrañpürami ñi 2 cuhu, rumel mongelechi Dios ñi üi mu feipicünui:* “Rupayai 3 tripantu ca rangiñ.* Com tüfachi dungu huechurpuai apümcangele hula ti lifngechi troquiñche ñi nehuen”.

8 Allcün, huelu quimlan ñi chem pifel. Feimu feipifiñ: “Ahuem, ñidol, ¿chumngechi huechutripayai tüfachi dungu?”.

9 Fei quisu feipi: “Daniel, amutunge, tüfachi dungun mülei ñi ellcacünungeal ca sellacünungeal puule hula ti afaelchi antü. 10 Fentren che lif mongen yenieaingün, nor dungu femaingün ca liftungeaingün. Pu huesaque che huesa femaingün, quiñe huesa che no rume quimlayai ñi chem pifel tüfachi dungu. Pu cüme raquiduam nielu müten quimaingün.

11 Müntuñmangele* ti chalintucun* hulngequelu fill antü ca elcünungele ti ünufal dungu apümcaquelu, rupayai 1.290 antü.

12 ¡Ayühun niei tati maneluhunquechi üngümcülelu,* fentepuule hula ti 1.335 antü!

13 Eimi cai, Daniel, amulenge fentepuule hula tami mongen. Ürcütuaimi, huelu puule ñi afal ta antü huitrapürayaimi, elungeaimi chem tami llohual”.