¿Milagronakajj utjapunpachati? Kimsa amuyunaka
NAYRÏRI: Milagronakajj kuna leyinakatï aka Oraqjjar apnaqki ukwa mayjtʼayi. Ciencia toqet yatjjattʼatanakajja, kunanaktï uñjaski ukanakatakwa amuyunakap apsupjje. Amuytʼañataki, mä aru qellqañatakejja, kunjams qellqasiñapa (normas gramaticales) ukanakajja, yäpankañapawa, ukampis janiw taqpachajj ukhampun qellqaskiti. Ukhamarakiw alajjpachansa, Oraqensa kuna leyinakatï utjki (leyes naturales) ukanakat amuyañajj jiwasatak wali chʼamäspa (Job 38:4). Ciencia toqet yatjjatir mä jaqejja, walja maranakaw mä toqet sum yatjjattʼañatak chʼamachasispa, ukampis yatjjatawayki ukajj jan cheqäkatap amuyjjaspa ukhajja, mayamp yatjjatañapaw wakisispa. Sañäni patonakajj janqʼokamakïpjjewa sasin yatjjataspa, ukampis mä urojj mä chʼiyar pato uñstaspa ukhajja, wasitamp yatjjatañapaw wakisispa.
John Locke (1632-1704) filosofojj kunjamsa maynejj mä kunats jan sum yatkasajj jankʼaki mayj amuyjjaspa, ukwa mä sarnaqäwit cuenttʼäna. Jupajj Siam marka reyimpit ukat Holanda embajadorapampit parltʼäna, akham sasa: Holandanjja, mä elefantejj uma patnam awisajj sarnaqaspawa sasaw embajadorajj säna. Ukampis ukajj kʼarikïkaspas ukham reyejj amuyäna, kunattejj Siam markanjja janiw umajj elefanten sarnaqkayajj chhullunktʼirïkänti. Cheqansa, reyejj janiw taqe ukanak sum yatkänti ukatwa janiw kunäkipansa ukajj ukhamäkaspati sasajj amuyäna.
Amuytʼañäni, kunanakatï nayra maranakan wali chʼamjam amuyaskäna ukajja, jichhajj janiw chʼamäjjeti, ukanakat mä qhawqha uñjañäni:
● Mä avionajj 800 jila pasajeronakwa Nueva York markat Singapur markakam apaspa, mä crucerur uñtataw 900 kilometronak mä horanak jan saytʼas puriyaspa.
● Jaya markan jakasiri mä jaqejja, yaqha jaya markan jakasiri jaqempiw videoconferencia siski uka toqnam parltʼapjjaspa ukat uñjasipjjarakispa.
● Fosfor cajat sipans jukʼamp jiskʼakïki uka aparatorojj waranq waranqa musicanakaw imasispa.
● Ukat operañ yatipki uka doctoranakajja, lloqo jan ukajj yaqha ukhamanak jaqenakat apsusinjja, yaqha jaqenakaruw uskuntapjjaspa.
Ukanakat yatjjatasajja, ¿kuns jiwasanakajj amuytanjja? Kunanakatï nayra maranakan jan lurañjamäkäna ukwa jichhajj jaqenakajj lurjjapjje, ukhamajj taqe kun Lurir Diosajja, wali muspharkañ luräwinakwa luraspa, mä arunjja, kunanakatï jiwasatak chʼamjam amuyaskaspa ukwa luraspa (Génesis 18:14; Mateo 19:26).a
PAYÏRI: Milagronakajj jaqenakan iglesianakar sarapjjañapatakikiwa. Bibliajj janiw taqpach milagronakaruw creyipjjañama sasajj siskiti. Jan ukasti kunjamsa ukanakat amuyassna ukwa akham sasin ewjjtʼistu: “Jaqen puriñapajja Supayan luräwipawa, chʼamani muspharkañ luräwinakampi, ukhamarak kʼari milagronakampiw purinini” sasa (2 Tesalonicenses 2:9, 10).
Waljaniw nayan arkirinakäjäpkaspas ukham tukupjjani, ukat akhamarakwa sapjjetani sasaw Jesusajj sarakïna: “Tatay, Tatay, nanakajj sutimaruwa parlapjjäyäta, sutimarurakiw ñanqha ajayunakarus jaqsupjjäyäta, ukhamarak sutimjjarurakiw walja milagronaks lurapjjäyäta” sasa (Mateo 7:22). Ukampis Jesusajj janiw cheqpach arkirinakäjarjam uñjkati sasaw säna (Mateo 7:23). Ukhamajj janiw taqpach milagronakajj Diosats jutkaspa ukham yatichkänti.
Ukampis Diosajj janiw Jupan taqe chuym loqtirinakapajj milagronak toqnamak iyawsapjjañap munkiti. Jan ukasti sum yatjjatas uñtʼapjjaspa uk muni (Hebreos 11:1).
Corintonkir cristianonakarojj kunas pasatayna uk uñjañäni: Biblian jikjjataski uka wali uñtʼat milagrotjja, mä arunjja Jesusan jaktäwipatjja, yaqhepanakajj pächasjjapjjänwa. ¿Kunjams apóstol Pablojj yanaptʼäna? ¿Jukʼamp iyawsäwinipjjañamawa sasakit sispachäna? janiwa. Antisas kunjamänsa taqe ukanak amtayäna. ‘Jesusajj imantatänwa’ ukat “kimsürutwa Qellqatanakarjama jakatatarakïnjja” sasinjja, akham sarakïnwa: “Pedroruw uñstänjja, ukhamarak yaqha apostolonakarusa. Uka qhepatsti phesqa pataka jilatanakarurakiw uñstanjja, ukanakatsti waljaniw jakasipki” sasa (1 Corintios 15:4-8).
Jupanakajj Jesusan jaktäwiparojj ¿creyipjjañapapunïnti? ‘Cristotejj jan jaktkchejja, yatichapksmas ukajj janipï kunatakis askïkitejja, iyawsañanakamasa inamayarakipï’ sasaw Pablojj säna (1 Corintios 15:14). Cristojj cheqapunit jaktäna janich uk qhanañchasiñap wal munäna. Cheqas jupajj Jesusan jaktatapjja sum yatïna. Ukampis Jesusar jaktatapa uñjapkäna ukanakatjja patak patakaniw jakasipkarakïna ukat jupanakajj jan ajjsartʼasaw kunatï paskäna uk qhanañchapjjaspa ukat jiwañsa janiw ajjsarapkaspati (1 Corintios 15:17-19).
KIMSÏRI: Milagronakajj jan amuytʼan jaqenakar amuktʼayañatakikiwa. Yatjjattʼat jaqenakajja Biblian jikjjataski uka milagronakajj aka Oraqen utjapuniwa, janiw Diosat jutkaspati sasaw sapjje. Biblian utjki uka sarnaqäwinakajj ukhamatsa jukʼamp sum qhanstkaspa ukham amuyapjje. Cheqansa inas yaqhep milagronakajj kunanakatï aka Oraqen paski jan ukajj utjki ukanakamp chik paschïna. Sañäni: kunapachatï Oraqejj khatatki jan ukajj jithki, ukat yaqha jan walinakampi utjki ukhaw ukanakajj pasaspäna. Ukampis uka yatjjattʼatanakajja, mä toqet jan sum amuyapkiti, ¿kunasa? Kuna ratus pasäna ukjja janiw amuyapkiti, Bibliakiw uk sum qhanañchi.
Egipto markan Nilo sat jawirajj wilar tukkäna uka toqet amuytʼañäni. Yaqhep jaqenakajj jawir manqhanwa kuna wila tʼunanakasa, jan ukajj wila laqʼonakas utjpachäna sasaw sapjje. Ukampis Bibliarjamajja, jawir umaw wilar tuküna. Janiw aleq wila ñeqʼekikänti. Ukat Éxodo 7:14-21 jiskʼa tʼaqanak amuyump liytʼasajja, milagrojj kunjams lurasïna ukwa amuytanjja, Moisesajj Aarón jilapar thujrupampi jawirar jawqʼantaykän ukhaw umajj wilar tuküna. Ukampis umajj aleqataksa wilar tukuspäna ukhajja, milagropunispänwa, ¿kunatsa? Aaronajj jawirar jawqʼantkäna ukhaw umajj wilar tuküna, ¿janit ukajj mä muspharkañ milagröki?
Israelitanakajj Suma Oraqer mantañampïsipkäna uka toqet amuytʼarakiñäni. Jordán jawir makatapjjañapäna, ukampis walipuniw umajj uka jawiran saraskäna. Bibliajj akham siwa: “Kunapachatejj sacerdotenakajj jawiraru puripkän ukatsti kayunakapa jawir lakar taktʼasinjja, jurichjasipjjän ukkhajj [...], kawkïri umanakatï alaya toqet jutapjjän ukanakajj pachparuw saytʼapjjäna mä qollur uñtata, Adam sat markatsa jukʼampi jayaru kawkïri markatï Saretán marka sat jakʼankkäna uka cheqaru” sasa (Josué 3:15, 16). ¿Oraq khathatit jawir um saytʼaypachäna jan ukajj oraqech jawirar jithintpachäna? Bibliajj janiw uk qhanañchkiti. Ukampis kunaratutï pasäna uk yatiñajj muspharkañawa. Jehová Diosajj pasaniw siskäna ukhapuniw saytʼäna (Josué 3:7, 8, 13).
Ukhamajja, ¿milagronakajj utjapunpachati? Jïsa, utjapuniwa sasaw Bibliajj qhanañchi. Cheqansa, janiw aka Oraqen utjki ukanakakïkiti. Niyakejjay milagronakajj sapüru jan utjkchitejja, ukhamajj ¿janipuniw milagronakajj utjkiti sisnati?
[Qhanañchäwi]
a Jumatï Diosan utjatapat pächasta ukhajja, ¿Chiqapuniti Diosax Sum Jakasiñas Munpacha? ukat ¿Es la vida obra de un Creador? sat folletonak yatjjatañamatakiw chʼamañchtʼapjjsma, jan ukajj khititï aka revista jaytktam ukampiw parltʼasma. Uka folletonakajja, Jehová Diosan Qhanañchirinakapan luratawa.
[5 janan fotopa]
Janiw avionajj mä horan walja patak kilometronak sarkaspati sasaw amuyapjjäna