3 jalja
Diosan Arupxa sum chuymar katxasipxañäni
1. 1) Diosan Arunakapax phuqasipunirïtapxa, ¿kunjamsa nayra israelitanakax uñjapxäna? 2) ¿Kunatsa jiwasax uk yatiñasaraki?
“UKAMPIS muntwa jumanakan amtasiñanakama taqi chuymanakamampi, ukhamaraki taqi jakañanakamampiraki. Diosasti taqi suma arunakapwa jumanakampi phuqhi, kunjämtï jupax arsüna ukhama” (Josué 23:14-16). Ukhamwa Josué tatax Suma Uraqiru mantxasax Israel mark irpirinakarux satayna. Chiqasa, Jehová Diosan arunakapax phuqasipunïnwa. Uka qillqatas ukhamaraki Bibliankir yaqha qillqatanakas ‘suytʼäwinïñasatak’ qillqatawa (Romanos 15:4).
2. 1) ¿Kunjamatsa Bibliax “Diosan amuytʼayata[x]a”? 2) ¿Bibliax Diosan amuytʼayatätap yatisax kun lurañasasa?
2 Bibliax niya pusi tunka jaqinakan qillqatäkchisa, Jehová Diosan apayanitawa. ¿Ukhamax Diosat taqpach qillqaypachäna? Jïsa, qullan ajayupampi amuytʼayasawa, mä arunxa chʼamapampi amuytʼayasaw qillqayatayna. “Taqi Qillqatasti Diosan amuytʼayatawa [...], Diosankirinakax wali yatiñanïpxañapataki, taqi kasta suma luräwinakatak suma wakichatäpxañapataki” sasaw apóstol Pablox satayna. Ukham amuytʼasir jaqinakax wal Bibliat yatiqapxi, ukarjamarakiw sarnaqapxi (2 Timoteo 3:16, 17; 1 Tesalonicenses 2:13).
Bibliat yatiqañ munañapatak jaqi masir yanaptʼañäni
3. ¿Bibliax janiw Diosan Arupäkaspati sas payachasirinakarux kunjamsa yanaptʼsna?
3 Yaqhipax janiw Bibliarux Diosan Arupaw sasax jiwasjam iyawsapkiti. ¿Kunjams jupanakar yanaptʼsna? Nayraqatxa Bibliatpun uñxatayañasa. “Diosan arupasti jakaskiwa, jachʼa chʼamanirakiwa. Purapar arini espadat sipansa jukʼampi ariraki, [...] lupʼïwinaksa, chuyman amtäwinakapsa qhanstayarakiwa.” (Hebreos 4:12.) “Diosan Arupasti” janiw aliq sarnaqäwinakatak parlkiti; jan ukasti jakkiriwa, ukatxa phuqasipuniwa. Diosan Arupat yatiyäwinakax jaqinakan chuymapanxa wali chʼamaniw arunakasat sipansa.
4. ¿Biblian kawkïr yatichäwinakap uñjasas yaqhipax Bibliat yatiqañ munapxi, ukat kunatsa?
4 Diosan sutip Biblian jikxatasaw yaqhipanakax wal Bibliat yatiqañ munapxi. Bibliax jakañxat kamsisa, kunatsa Diosax jan walinak utjayaskaki, ukat jichhürunakan lurasiski ukanakax kamsañsa muni, ukat paraíso uraqit yatisaw Bibliat yatiqañ munapxaraki. Kʼari yupaychäwinakaw yaqhip markanakanxa ñanqha ajayunakampi jaqinakar axsarayapxi, ukanakax kunat utjix sisa ukwa Bibliax qhanañchi, ukat kunjamsa ukanakat qhispsna ukanak yatisarakiw yaqhipax Bibliat yatiqañ munapxi. Ukanakxat chiq yatisaxa, ¿kunatsa jaqinakax wali muspharapxi? Kunattix Biblia mayakiw taqi ukanakxat sum qhanañchistu (Salmo 119:130).
5. 1) ¿Kunatsa Bibliax janiw Diosan Arupäkit sapxaspa? 2) ¿Kunjamsa ukham sirinakarux yanaptʼsna?
5 Ukampisa, Bibliax janiw Diosan Arupäkit saspa ukhaxa, ¿kamachsnasa? ¿Sarxaksnati? Amuytʼirjamäskchixa janiw sarxañasäkiti. Bibliax kʼari cristianonakan libropakïkaspas ukham amuyaspa, uka kʼari cristianonakax Diosan sutipxaruw jan walinak lurapxi, politicarus mitisipxakiwa, ukatxa qullqikwa mayisipki, ukatwa Bibliat jan kunsa yatiñ munkaspati. Amuytʼañapatakixa, ¿janit uka tuqinakat jisktʼañax wakiskaspa? Kʼari cristianonakan sarnaqäwinakapax janiw walïkiti siw Bibliaxa, ukatxa chiqa cristianonakax jupanakat mayjäpxiw siwa, inasa ukanak liytʼasax istʼañ munchispa (Miqueas 3:11, 12; Mateo 15:7-9; Santiago 4:4).
6. 1) ¿Kunatsa Bibliax Diosan Arupapuniw sistaxa? 2) ¿Kunanakampirakis yaqhanakar yanaptʼaraksna Bibliax Diosan Arupätap yatipxañapatakixa?
6 Kunatsa Bibliax Diosan Arupaw sistanxa, ukanak uñachtʼayasaw yaqhanakar yanaptʼaraksna. ¿Kunatsa jumax Jehová Diosan Arupapuniw sistaxa? ¿Pachpa Biblian siski uk yatisat Diosan arupapuniw sista? Ukat Bibliax walja profecianakaniwa, jutïr urunakan kunas kamachani ukanakwa wali sum qhanañchi, janiwa jaqix ukham qhanañchksnati, ¿uk yatisat Bibliax Diosan Arupapuniw sarakta? (2 Pedro 1:20, 21.) Bibliax mä pusitunk jaqinakan qillqatawa, ukatxa niya 1.600 maranakan tukuyatarakiwa, ukampisa janiw may may parlkiti, ukatxa ciencia tuqit parlasax janiw yaqha nayra qillqatanakjamäkiti, inas ukanak yatisaraki Bibliax Diosan Arupapuniw saraksta. Ukat yaqhax akanakarakïspawa: qillqirinakapax jan kun imtʼasaw qhan qillqapxatayna, ukat jaqinakax Biblia chhaqtayañ munapxäna, ukampis utjaskakiwa. Kunanakatï chuymar purtʼkstam taqi ukanakampirakiw yaqhanakar yanaptʼasma.a
Biblia liyiñasawa
7, 8. 1) ¿Bibliat yatiqañatakix kun lurañasasa? 2) ¿Bibliat sapaki liyiñat sipansa kun lurañasasa? 3) ¿Kunjamatsa jumax Jehová Diosan munañapxa yatiqtaxa?
7 Bibliar iyawsapxañapatakix janiw yaqhanakaruk yanaptʼañasäkiti, jan ukasti jiwaspachaw Biblia sapüru liyiñatakix tiempo apstʼasiñasa. ¿Jumax ukhamti luraskta? Ukham yaqha librox janipuniw utjkaspati. Ukampis sapak liyisax janiw ukampix walikïpachaw sañasäkiti. Janiw saparstʼapxätati siw qillqatanakaxa. Janiw sañasäkiti, naya sapakiw Bibliat yatxataskäxa sasa. Amuytʼasir cristianox janiw sapakipuni yatiqkiti, jan ukasti, Diosan markapampix tantachasipuniwa (Proverbios 18:1; Hebreos 10:24, 25).
8 Uk amuyañatakix Bibliax Etiopía markankir gobiernon irnaqir mä jaqit parli, jupax Isaiasan qillqatanakapwa uñaskäna, ukatxa Felipe sat cristianow mä angelampi irpatäsinxa jupar akham sas jisktʼäna: “¿Kuntï leekta ukxa amuytati?” sasa. Ukat uka jaqix wali altʼat chuymampiw akham sarakïna: “¿Kunjamarak nayast amuyästi, jan khitis nayar yatichkitan ukkhasti?” sasa, ukatxa uka qillqat yatichtʼita sasaw säna. Ukatxa Felipex janiw amuyunakapak yatichkänti. Jupaxa janiw sapaki Bibliat yatiqirïkänti, jan ukasti Uraqinkir Jehová Diosan markapamp chikaw yatiqirïna, ukhamatwa Jehová Diosan yatichäwinakapxa markapan yatichatanakaparjam uka jaqirux yatichäna (Hechos 6:5, 6; 8:5, 26-35). Ukhamarakiwa, janiw khitis Jehová Diosan amtanakapxa sapakix sum yatxatksnati. Diosax aka Uraqinkir markapanwa wali munasiñampi yatichaski, taqiniw uka yatichäwitakïtanxa.
9. ¿Biblia liyiñatakix kuna wakichäwirus arkañasa?
9 Bibliat yatiqañatakixa, Jehová Diosan markapaxa kunayman suma qillqatanakwa churistu. Uraqpachanwa Jehová Diosan Qhanañchirinakapax ‘Yatiyañataki Diosan Yatichäwipa’ sat tantachäwi lurapxi, ukatakix mä wakichäwiw utji, ukanwa Bibliat liyiñatak wakichäwix utji, ukxa Jehová Diosan markapaw apayanistu. Sapa mayni Diosan Arunakap uñxatañäni ukhaxa, jiwasatakix wali askïniwa (Salmo 1:1-3; 19:7, 8). Bibliat sapüru liyiñatak chʼamachasiñamawa. Janis sum yatiqkätaxa, kuna tuqitsa taqpachax parli uk amuyañaxa wali askïniw jumatakixa. Pusi jan ukax phisqa jaljanak sapüru Biblia liyisaxa maranak taqpach tukuyasmaxa.
10. 1) ¿Kuna horas jumax Biblia liyta? 2) ¿Khitinakampis Biblia liyismaxa, ukat kunatsa liyiñasapuni?
10 ¿Jumax kuna horas Biblia liyisma? Sapürutix tunka jan ukax tunka phisqan minutonak liyïtaxa, wali askinakwa katuqäta. Jan ukham lurañjamäkanixa, semanansa liyiñamapuniwa, ukat Biblia liytʼañatak waktʼayatarjamapuniw liyïta. Jaqichasitäxstaxa, chacha warmpachawa wali sum liytʼapxasma. Wawanakanïpxsta ukat jupanakax liytʼasirïxapxchi ukhaxa, mayn mayniw jachʼat liytʼapxaspa. Kunjamtï jakañatakix manqʼtanxa ukhamwa Diosan Arupxa sapüru liyiñasa. Kunjamtï jumax yatktaxa, jan suma manqʼasir jaqixa usuntiwa. Ukhamarakiwa, “taqi kuntix Diosax siski uka arunaka[pat]” yatiqatasarjamäniwa Diosampi suma apasiñasasa, wiñay jakañasa (Mateo 4:4).
Kuna amtampis Biblia liyiñasa
11. ¿Kuna amtampis Biblia liyiñasa?
11 ¿Kuna amtampis Biblia liyiñasa? Janiw tukuñatakik liyiñasäkiti, jan ukasti Diosar jukʼampi sum uñtʼañatakiw liyiñasa, Jupar jukʼampi munasiñataki ukat munañaparjam yupaychañataki (Juan 5:39-42). Aka arunak qillqir jaqjam amuyunïñasawa, jupax akham sänwa: “Tatay, thakim uñachtʼayita, thakiman irpnaqasita” sasa (Salmo 25:4).
12. 1) ¿Kunatsa Biblia “sum uñtʼañasaxa”, ukatakix Biblia liyisax kun lurañasasa? 2) ¿Biblia liyitasxa kuna pusi amuyumpis lupʼiñasa? (Ukatakixa 30 janja uñxattʼäta.) 3) Jichhax aka jisktʼanakxa, uka pusi amuyurjam amuytʼasaw qhanañchtʼäta. Jan qillqaqtʼat jiskʼa tʼaqanaksa uñxatarakïtawa.
12 Jehová Diosar ‘sum uñtʼañatakiw’ yatichäwinakapxa katuqañasa. Jan sum uñtʼasasti, ¿kunjamaraki ukarjam sarnaqsnasti, jan ukax kunjamaraki yaqhanakarus sum yatichsnasti? (Colosenses 3:10; 2 Timoteo 2:15.) Sum uñtʼañatakix wali amuyumpi Biblia liyiñasawa, ukat mä chiqax jiwasatak chʼamächixa kutin kutin liytʼañasawa amuyañkama. Yatiqasax tiempo asptʼasiñasarakiw lupʼiñasataki, taqi tuqita amuytʼañasaraki. 30 janjanxa, kunjam amuyumpisa yatiqsna uka tuqit pusi amuytʼanakaw utji, Biblian walja jiskʼa tʼaqanakapxa ukham amuyumpi uñxatañasawa. Aka jisktʼanakxa ukham amuyumpi yatxatañäni.
1) Liytʼktan uka jiskʼa tʼaqanakax Jehová Diosax kunjam Diosasa uka tuqinakatxa qhanañchapunistuwa. Sañäni, Jehová Diosax purakankaskir wawanakar wal munasitapwa Salmo 139:13, 14 qillqatanakax uñachtʼayistu, ukan akham siwa: “Taykaxan purakapan utjayasista. Jumaruw yuspagarsma, muspharkañpun nayatakix lurtaxa, ¡uksti sumpun yatista!” sasa. ¡Jehová Diosan luratanakapax wali jachʼawa! Kunjam luratäktantix ukax munasiñapwa uñachtʼayistu.
Juan 14:9, 10 qillqatanxa kuntï Jesusax jaqinak layku lurkatayna ukanakat parli, uk yatisax kuntï Jehová Diosax lurkaspäna ukwa uñjtanxa. Ukanak yatisaxa, ¿Lucas 5:12, 13 ukat Lucas 7:11-35 qillqatanak uñxatasax kamstansa Jehová Diosatxa?
2) Jesucristow jutaniw sat wawaxa, jupax Diosan Apnaqäwipan apnaqxani ukhaw Jehová Diosan sutipax qullanäxani ukat jachʼakankañapasa jachʼañchatäxani, ukaw Biblian yatichäwipaxa, ukat jichhax mä jiskʼa tʼaqa liytʼkasax uk amtas lupʼiñamawa.
¿Kunjamsa Ezequielas Danielas Biblian yatichäwip qhanañchapxäna? (Ezequiel 38:21-23; Daniel 2:44; 4:17; 7:9-14.)
¿Kunjamsa Jesusax jutaniw sat wawätapxa Bibliax uñachtʼayi? (Gálatas 3:16.)
¿Diosan Apnaqäwipax kun lurani sisa Apocalipsis libroxa? (Apocalipsis 11:15; 12:7-10; 17:16-18; 19:11-16; 20:1-3; 21:1-5.)
3) Bibliat yatiqasax kunjamsa ukarjam sarnaqiristxa sasaw jisktʼasiñama. Amuytʼañataki: Éxodo librot Deuteronomio librokam liytʼasaxa, kunjamsa israelitanakax qʼañunak lurasas Diosar kutkatasisas jan walinakar puripxatayna uk amuytanxa. Ukhamasti, janipuniw ukham jan walinak lurañasäkaspati, Jehová Diosan chuymapar purtʼañatakixa. “Taqi akanakaw nayra awkinakasarux pasatayna. Ukanakasti qillqatawa jiwasan amuytʼasipxañasataki, ukatsti jan ukham lurañasataki.” (1 Corintios 10:11.)
Cainax Abel sat sullkaparuw jiwayatayna, ¿ukax kuns yatichistu? (Génesis 4:3-12; Hebreos 11:4; 1 Juan 3:10-15; 4:20, 21.)
Alaxpachar sarir cristianonakatak qillqatanakaxa, ¿wakisirakispati aka Uraqin wiñay jakasipkani ukanakatakixa? (Números 15:16; Juan 10:16.)
Cristiano tamanxa suma jaqit uñtʼatäkstansa, ¿kunatsa Bibliankir uñtʼat iwxanakaparjam jukʼampi sum sarnaqañatakix amuytʼasiñasa? (2 Corintios 13:5; 1 Tesalonicenses 4:1.)
4) Kuntï liykta ukanakampix kunjamsa yaqhanakar yanaptʼasma, uk lupʼiñamarakiwa. Taqiniruw usunakax llakisiyi, ukhamax kuntï Jesusax lurkäna ukanak uñxataysna, taqi ukanak lurasax kunsa Diosan Apnaqäwipan Jesusax apnaqirjam uttʼayatäxasinxa lurani ukwa uñachtʼayäna. “Walja jaqinakarakiw jupan ukarux jutapxarakïna, irpanipxarakïnwa juykhunaka, suchʼunaka, uqaranaka, manconaka, walja usutanakampi. Jesusasti jupanakarux kʼumaraptayänwa” (Mateo 15:30).
¿Jesusax Jairon phuchapar jaktaykäna ukaxa, khitinakarus yanaptʼaspa? (Lucas 8:41, 42, 49-56.)
13. ¿Jehová Diosan markapampi Bibliat yatiqasasa, ukhamaraki sapürupuni Biblia liyisasa kuns jikxatañäni?
13 Uka pusi amtäwimpi Biblia liyiñax wali askipuniwa. Biblia liyiñax chʼamäkchisa, yatiqatanakax wiñayatakiw yanapistani, ukatxa jukʼampwa chʼamachistu. Sapüru Biblia liyiñax jukʼampwa Munasir Jehová Dios Awkisar jakʼachistu ukatxa cristiano jilat kullakanakasarus jakʼacharakistuwa, ‘jakañ arunak katxäsiñwa’ yanaptʼarakistu (Filipenses 2:16, MT).
[Qhanañchäwi]
a Kunatsa Bibliat yatxatañax wakisi uka tuqit jukʼampi amuytʼañatakix Jehová Diosan Qhanañchirinakapan lurat akïr libro uñxatäta: ¿Kunsa Bibliax chiqpachapuni yatichi?, payïr jalja.
Amtañataki
• ¿Kunatsa Bibliax qillqasïna ukat kunatsa jichhakam utji?
• ¿Kunjamsa Bibliat yatiqapxañapatakix yaqhanakar yanaptʼsna?
• Sapüru Biblia liyiñaxa, ¿kunatsa wali askipunixa? ¿Bibliat sum yatiqañatakix kuna pusi amtampis liyiñasaxa?
[30 janan recuadropa/fotopa]
BIBLIAT MÄ JISKʼA TʼAQA LIYTʼASAXA
Jehová Diosax kunjam Diosaw sisa uka tuqit lupʼïta
Biblian yatichäwipat kamsis uka tuqit lupʼïta
jakäwiman kunjamsa yanaptʼiristam uka tuqit lupʼïta
kunjamsa jaqi masir ukampix yanaptʼasma uka tuqit lupʼïta