¿Kunatsa Diosax Noé tatar wali sum uñjäna? ¿Kunatsa jiwasax uk yatiñasa?

MÄ SUMA yatiyäwi katuqasax kunjamsa jikxatasirïtan ukxa, niya taqiniw sum amtastanxa. Kawkinsa yatiyapxistu, kunsa luraskayätan jan ukax kunjamsa jikxatasiyätan ukxa sum amtastanxa. Ukhamarakiw Noé tatax taqi kunxar munañani Jehová Diosat mä yatiyäwi katuqasax jikxataspachäna. Nayraqatxa “taqi jaqinak tukjañwa amtta” sasaw säna. Ukat Noex mä suma lurañwa katuqarakïna, mä jachʼa arkwa lurañapäna, ukanwa jupas familiapas ukat animalanakas qhispipxañapäna (Génesis 6:9-21).

Ukampis ¿kunjamsa Noex jikxataspachäna? ¿Uk istʼasax kusispachänti, jan ukax kamisarakisti sasincha mayjtʼaspachäna? ¿Ukat kunjamsa warmiparus jan ukax familiaparus yatiypachäna? Bibliax janiw uka tuqit qhanañchkiti. Ukampis akham sarakiwa: “Noesti kunjamtix Diosax siskatayna ukhamwa taqi kunsa luräna” sasa (Génesis 6:22).

Ukhamasti kunatsa Diosax jupar wali sum uñjpachäna ukxa uka arunakaw amuytʼayistu: kuntï Diosas siskäna ukhampunwa taqi kunsa lurirïna, ukhamasti istʼasirïñax wali wakiskiripuniwa (Génesis 6:8). ¿Ukat Diosamp sum uñjatäñatakix kunampis munasirakpachäna? Chiqpachansa, jiwasax uk yatiñasarakiwa, kuna laykutix may kutimpiw Diosax aka Uraq qʼumachani, ukhamax jakaskakiñatakix wali sum yatiqasiñasawa. Ukampis Noex jakkäna, uka Uma Juicio nayraxa kunjamsa jaqinakax sarnaqapxäna ukat tuqit nayraqat amtapxañäni.

Saxranakaw Uraqir saraqanipxäna

Diosax nayrïr chachar lurkatayna ukhatxa niya waranq marakïskänwa, ukhaw Noex jakäna. Ukampis mitanakapax janiw axsarañjam jan wali jaqïpkänti, kunjamtï yaqhipax amuyapki ukhama, janiw luqhiratjam sarnaqiri, chikutis iqtʼasita ukham axsarañjam kʼumu jaqïnakapkänti. Jan ukasti, amuytʼasirïpxänwa, ukatwa hierrotsa cobretsa kunayman herramientanak lurapxirïna (inas Noex ukanakampi arkxa lurchïna), ukat music tukañanaksa lurapxarakirïnwa. Kunjamatix jichhürunakan jaqinakax jaqichasipxi, familia uttʼayasipxi, yapuchapxi, uywanaksa awatipxi ukat kuna alakipanaksa lurapxi ukhamarakiw khä urunakanxa lurpxirïna (Génesis 4:20-22; Lucas 17:26-28).

Ukampis janiw taqi kunanpuni jichhürunakjamäkänti. Jaqix walja tiempow jakirïna. Jan kunakiw kimsaqallq patak maranak jakapxirïna. Noex 950 ukha maranakaw jakäna; Adanax 930 maranakarakiw jakäna, ukat Matusalén sat Noen achachilapax 969 maranakarakiw jakäna (Génesis 5:5, 27; 9:29).a

Ukat mayax akarakïspawa, Génesis 6:1, 2 jiskʼa tʼaqanakax akham siwa: “Jaqinakax aka uraqiru phuqhantxapxän ukapachax phuchanakanïpxänwa, Diosan wawanakapasti uka warminakan sumäpxatapwa uñjapxäna. Ukatsti uka warminakwa katuntasipxäna, ukanakampiw mayachasipxarakïna” sasa. Uka “Diosan wawanakapasti” angelanakänwa, jupanakaw jaqir tukusin aka Uraqin jaqjam sarnaqañataki saraqanipxatayna. Janiw Diosan khitat jutapkänti, janirakiw jaqinakan askipsa thaqapkänti, jan ukasti wali suma uñtan warminakampi qʼañu luräwinak lurañatakiw “utjäwinakapxa jaytanuku[nipxäna]”. Ukatwa saxranakar tukupxäna (Judas 6).

Uka kutkatasir ñanqha amtani angelanakax jaqit sipansa wali chʼamani wali yatiñani ukhamäpxänwa, ukatwa jaqinakxar jan walinak apanipxäna. Chiqansa, jupanakan apnaqataw jaqinakax sarnaqapxpachäna. Janiw jamasat kunsa lurapxirïkänti, janirakiw ñanqha amtani jaqinakar uñtasita imantasisa kuna jan walsa lurapkänti. Jan ukasti, taqinin uñjkataw jan walinakxa lurapxirïna, ukhamatwa Diosar kutkatasipxatapsa, kamachinakap pʼakintapxatapsa uñachtʼayapxäna.

Diosan uka wawanakapasti warminakaruw wawani uñjasiyapxäna, ukat uka wawanakasti wali chʼamani jaqinakaruw tukupxäna, ukatwa hebreo arunxa nefilim satäpxi. Bibliax akham siwa: “Diosan wawanakapax jaqinakan phuchanakapampi wawanïñataki mayachasxapxän ukkhax [nefilim sata, NM] wali jachʼa jaqinakaw uraqinxa uñstäna, uka qhipatsa ukhamaraki, jupanakasti wali chʼamani jaqinakänwa nuwasiñatakixa, wali aytata jaqinakänwa uka nayra tiemponxa” sasa (Génesis 6:4). Uka jaqinakax wali axsarkañäpxänwa. Nefilim siski uka aruxa “tukjirinaka” sañ muni, mä arunxa kunjamsa yaqhanakar tinkuyi uk sañ muni. Jaqi jiwayiri ukat wali nuwasiri ukhamäpxänwa, ukatwa siw säwinakas jan ukax cuentonakas utjpacha.

Aski jaqinakatakix wali llakïnwa

Kunjamtï Bibliax siskixa, taqi chiqanakansa jan walinakakiw utjaskäna, janiw jaqix sum sarnaqxänti. Ukat Bibliax akham siwa: ‘Jaqinakax sinti jan walinakwa lurapxäna, ukhamaraki jaqix ñanqha lurañakpun amtaskänaʼ. “Uraqix ñanqha lurañampi [...] phuqhantatänwa, taqi ñanqha lurañanaka[mpiw] aka uraqir phuqhanta[yapxäna]” sasa (Génesis 6:5, 11, 12).

Noex ukham urunakanwa jakasïna. Ukampis janiw mayninakjam sarnaqkänti, jan ukasti “wali suma jaqïnwa, [...] jupa sapakiw Diosan munañaparjamax sarnaqäna” (Génesis 6:9). Ukham jan walinak taypin jakañax wali chʼamäspaw mä suma jaqitakixa. ¡Kuntï uka jan wali jaqinakax sapkäna jan ukax lurapkäna ukanak uñjasax wal Noex llakispachäna! Kunjamtï Lot chachax jikxataskänxa ukhamarakiw jikxataspachäna, uka aski jaqixa Uma Juicio qhipatwa Sodoma markan wali ñanqha jaqinak taypin jakarakïna, “uka markan utjir jaqinakan jan wali luräwinakap uñjasinsti Lot chachax llakisirakï[na]. Uka aski chachasti sapürurakiw uka jaqinakan jan wali luratanakap uñjasina, ukhamarak istʼasinsa wali llakisirïna” (2 Pedro 2:7, 8). Noé tatax ukhamarakiw jikxataspachäna.

Aka urunakanxa ukham jan walinakarakiw televisionansa uñjasi ukat radionsa istʼasiraki, ¿ukanak taqi chiqan uñjasas jan ukax istʼasas janit jumax llakiskarakta? ¿Noé tatax janit jumjam llakiskarakpachäna? Niya suxta patak maranakaw jan wali jaqinak taypin sarnaqäna, ukhamax jupatakix wali chʼamäpachänwa, uka qhipatwa Uma Juiciox jutaskäna. ¡Jan walinakan tukusiñapwa wal munpachäna! (Génesis 7:6.)

Jan mayninakjam sarnaqasax janiw axsarkänti

“Jaqinak taypinsti [Noé] sapakiw” mayj sarnaqäna (Génesis 6:9). Ukhamasti Noé tatax jan kun siskañaw mitanakap taypinxa wali sum sarnaqäna, ukampis jaqinakax janiw ukham amuyapkänti. Mä arunxa, Diosatakix wali sum sarnaqäna, ukampis jupakis jan wal sarnaqkaspa ukhamwa uka jaqinakax amuyapxäna. Noex janiw jupanakjam amuykänti, janirakiw jan wali kusistʼäwinakarus sarkänti ni kunsa jupanakjam lurkänti. Ukat arka lurañ qalltän ukhaxa, ¡kamsapxakpachänsa! Janiw arunakap istʼapkpachänti, jan ukasti wal sawkasipxpachäna.

Ukat Noex yupaychañ tuqit wali yatxattʼatänwa, ukampis janirakiw jupatakiki imaskänti, jan ukasti “chiqa arunak [parläna]” sasaw Bibliax qhanañchi (2 Pedro 2:5). Kuna jan walinakansa uñjasiñapäna ukxa sum amuyasïna. Enoc sat nayra achachilapaxa, jupjam chuyman jaqirakïnwa, Diosaw jan wali jaqinakarux taripani sasaw qhanañchäna. Uka arunakapatwa jaqinakax jupar jiwayañataki uñjapxäna, ukampis Diosax janiw uñisirinakapampi jiwayaykänti (Génesis 5:18, 21-24; Hebreos 11:5, MT; 12:1; Judas 14, 15). Noé tatax niya ukhaman uñjasirakïna. Supayasa, nefilim sat jaqinakasa, saxranakasa ukat mitanakapas jupar wal uñisipxäna, janiw kunsa yatiñ munapkänti, ukhamasti jan axsartʼirïpachänwa, Jehová Diosaw arxataskitani sasaw wal atinispachäna.

Chiqansa, Diosar yupaychirinakarux jan yupaychirinakax uñisipxakipunistaniwa. Jesusarus, arkirinakaparus ukhamarakiw uñisipxäna (Mateo 10:22; Juan 15:18). Ukampis Noex jan axsartʼasaw Diosar luqtäna. Jupatakix Diosar kutkatasirinakar kusisiyañat sipansa, Jehová Diosampi suma apasiñaw wali askïnxa. Ukatwa Diosampi wali suma uñjatänxa.

Noé tatax istʼasirïnwa

Ukhamasti Noé chachax jan axsartʼasaw jaqinakar yatiyäna. Ukampis ¿jaqinakax istʼapxänati? Bibliax akham siwa: “Jaqinakax walja manqʼañanakana, umañanakana jakasipkäna, mayninakax casarasisipkänwa, mayninakasti phuchanakap casarañatak churasipkäna, Noen arcar mantañapkama, janirakiw amuyasipkänti kunürutix uma juiciox purinisin taqiniru apasxäna ukürkama” sasa. Mä arunxa, janiw yatiyatax istʼañ munapkänti (Mateo 24:38, 39).

Jichhürunakanxa ukhamaw pasarakïni sasaw Jesusax säna. Chiqasa, ukax phuqasiskapuniwa, Jehová Diosan Qhanañchirinakapax niya patak maranak jilaw ukham yatiyasipkaraki. Jehová Diosaw machaq jutïrpach uttʼayañatakix jan wali sarnaqirinakarux tukjani sasaw qhanañchasipki. Millonanakas istʼapxchixa, walja millón millón jaqinakaw jan istʼañ munapkiti. “Jupanakax janiw amuytʼasiñ munapkiti”, Uma Juiciox janis chiqäkaspa, jan ukax janis jiwasataki wali wakisirïkaspa ukhamaki amuyapxi (2 Pedro 3:5, 13).

Ukampis Noex Jehová Diosar iyawsänwa, ukatwa kunsa ukarjam lurarakïna, ukat istʼasirïtap laykuw qhispïna. Apóstol Pablox akham sasaw qillqatayna: “Iyawsäwi laykuw Noé chachax Diosarux istʼäna ukhamarak arcsa luräna familiapan qhispiyasiñapataki” sasa (Hebreos 11:7).

Taqinis jupat yatiqasiñasawa

Noex wali jachʼa arkwa luräna, pelota anatañ jachʼa canchat sipansa jilänwa, ukat kimsa altusani utat sipansa jilarakïnwa. Kʼullut lurat wali jachʼa barcot sipansa 30 metronak jilänwa. Chiqasa uka arkaxa janiw botjamäkänti, jan ukasti uma patan tuyuñapatakikïnwa. Ukampis wali amuyumpi ukham wali chʼamampi luratänwa, ukat manqhatsa anqäxatsa alquitranampiw uchasirakïna. Niya phisqa tunka maranakanwa uka arka lurañxa tukuypachäna (Génesis 6:14-16).

Ukampis janiw ukakïkänti. Jupanakatakisa animalanakatakis mä maratakiw manqʼañ wal imkatañapäna. Ukatxa kunayman animalanakwa janïr jalluntkipan arkar anantañaparakïna. Ukampis Noex “kunjamtix Diosax siskäna ukhamwa luräna”. ¡Ukat taqi kunas phuqatäxäna ukhaxa, wali kusisitaw jikxataspachäna ukat Jehová Diosaw arka punkxa jistʼantxäna! (Génesis 6:19-21; 7:5, 16.)

Ukhamaw Uma Juiciox qalltäna. Pusi tunka uruy arumaw jallux wal purintäna, ukat mä maraw taqini arka manqhan jakapxäna, um saraqañapkama (Génesis 7:11, 12; 8:13-16). Taqi ñanqha jaqinakaw jiwarapxäna, Noempi familiapampikiw qʼuma uraqin mayampi jakasxapxäna.

Noen urunakapan utjkäna uka Uma Juicioxa “qhipa urunakan jakir jan wali jaqinakan amuytʼasipxañapata[kiw]” sasaw Bibliax qhanañchi. ¿Kuna tuqitsa amuyasipxañapa? Akham siwa: “Aka uraqimpi alaxpachampisti ninampi tʼunjatarakïniwa, Diosan arunakaparjama, ukatak imatäskarakiwa. Uka ninawa qʼal nakhantani taripäwi urunxa, kunapachatï jan wali jaqinakax tukjatäkani ukapacha” sasa. Ukampis kunjamtï Uma Juicio qhipat mä qhawqhanix jakasipkakïnxa ukhamarakiw jakaskirinakax utjani. Chiqpachansa, “Tatitux wawanakapar jan walinakat qhispiyañ [yatiwa]” (2 Pedro 2:5, 6, 9; 3:7).

Noé tatax jan wali jaqinak taypinsa jakkchïnxa, wali sum sarnaqäna ukat Dios chuymarakiw sarnaqäna. Taqi kunanwa Diosar istʼäna ukat jan axsartʼasarakiw kunatix askïki ukxa luräna, ukampis jaqinakax janiw Diosar luqtañ munapkänti, ukham sum sarnaqatapatxa juparus wal uñisipxäna. Ukhamasti Noé chachat yatiqasiñäni ukhaxa, Jehová Diosax wali sum uñjarakistani ukat wiñay jakañwa katuqarakiñäni, uka machaq jutïrpachax wali jakʼankxiwa (Salmo 37:9, 10).

[Qhanañchäwi]

[6 janan qhanañchäwipa]

Nefilim sat qhuru jaqinakax wali nuwasirïpxänwa, ukatwa nayra siw säwinakax utjpacha

[8 janan fotopa]

Noé tatjam iyawsäwinïñäni ukhaxa, Diosan wali suma uñjataw sarnaqasiñäni

[6 janan fotopax khitin apsutasa]

Alinari/Art Resource, NY