1. ¿Kuna wali uñtʼat mayisïwitsa yatxatañänixa?

WARANQ waranqa jaqinakawa aka Uraqpachanxa, Bibliankiri wali uñtʼat mayisïwi yatipxi. Jesusaw uka mayisïwxa yatichatayna ukat wali wakisiri arunakaniwa. Kunanak mayisiñsa yatichatayna uka kimsa tuqit yatxatañäni, ukhamatwa amuyañäni kunsa Bibliaxa chiqpachapuni yatichi uka tuqita.

2. Kuna kimsa tuqitsa Jesusaxa arkirinakaparu mayisiñ yatichäna, uk arstʼma.

² Jesusaxa akham qalltasawa Diosat mayisiñ yatichäna: “Jumanakaxa akham sasaw mayisipxäta: ‘Alaxpachankir nanakan Awkija, sutimax jachʼañchatäpan, Apnaqäwimax jutpan. Munañamax luraspan, alaxpachansa ukhamaraki aka Uraqinsaʼ” sasa (Mateo 6:9-13, NM). ¿Uka kimsa mayisïwinakaxa kamsañs muni?

3. ¿Diosan Apnaqäwipatxa kunanakas yatiñasa?

³ Jehová Diosan sutipatxa sum yatxtanxa. Ukhamaraki, kunsa jaqinakataki nayrax luräna ukat kunsa lurarakini uka amtapsa yatiqxaraktanwa. Ukhamaxa, ¿“Apnaqäwimax jutpan” siski uka arunakampix kun mayiñsa Jesusax yatichäna? ¿Kunas Diosan Apnaqäwipaxa? ¿Kunjamsa uka Apnaqäwin jutäwipax Diosan sutiparu jachʼañchani? ¿Kunjamsa uka Apnaqäwix Diosan munañapxa lurani?

¿KUNAS DIOSAN APNAQÄWIPAXA?

4. ¿Kunas Diosan Apnaqäwipaxa, ukat khitis Apnaqiripaxa?

⁴ Diosan Apnaqäwipaxa, Jehová Diosan uttʼayata mä gobiernowa. Ukat Jupa kikpawa Apnaqiripxa jan ukax Reyipxa ajlliraki. ¿Khitis uka Apnaqirixa? Jesucristowa. Aka Uraqina apnaqirinakat sipansa wali jachʼa Apnaqiriwa; ukatwa “munañaninakans Munañanipa, reyinakansa Reyiparakiwa” sataxa (Apocalipsis 17:14). Jesusaxa akapach kawkïri apnaqirinakat sipansa wali sumanak lurañataki chʼamaniwa.

5. ¿Diosan Apnaqäwipaxa kawkitsa apnaqani, ukat kunxarusa apnaqani?

⁵ ¿Diosan Apnaqäwipax kawkits apnaqanini? Amuytʼañäni, ¿kawkinkis Jesusaxa? Kunjamtï yatxtanxa, tʼaqhisiyañ mä lawar chʼakkatasaw jiwayapxatayna, ukat jaktasaxa alaxpacharuwa makatxäna (Hechos 2:33). Ukhamaxa, Diosan Apnaqäwipaxa alaxpachankiwa. Ukatwa Biblianxa “alaxpach reino[...]” sataxa (2 Timoteo 4:18). Alaxpachankchisa, aka Uraqiruwa chʼamapampix apnaqanini (Apocalipsis 11:15).

6, 7. ¿Kunatsa Jesusjama yaqha apnaqirix jan utjkaspa?

⁶ Jesusjamaxa janiw yaqha apnaqirix utjkiti. ¿Kunatsa ukham sistanxa? Kunattix janipuniw jiwkaniti. Jesusaxa janiw akapach apnaqirinakjamäkiti, “jupa sapakiw jan jiwkiti, jan khitimpis jakʼachkaya qhananwa jakaraki” siw Bibliaxa (1 Timoteo 6:16). Ukhamasti, Jesusan suma luratanakapaxa waljäniwa, wiñayatakirakïniwa.

⁷ Jesusxat kamsis Bibliax uk uñxatañäni: “[Jehová] Tatitun ajayupasti jupxankapuniniwa, ukatsti yatiñampi, chʼikhi kankañampi, suma amuytʼa chuymampi, chʼamampi, [Jehová] Tatitur uñtʼañampi jupar axsarañampwa churani. Jupax janiw aliq uñkatasaki kunsa uñjkaniti, chʼaxwanaksa janirakiw aliqa parlanak istʼasaki tʼaqjkaniti. Aynachtʼatanakarusti chiqa luräwimpiw uñjani, markan utjiri pobrenakan arsusitanakapsti arxatarakiniwa” (Isaías 11:2-4). Jesusax chiqakankañampiwa, khuyapayasiñampiw jaqinakaru apnaqani, ukwa uka arunakax uñachtʼayistu. ¿Ukham apnaqir munasmati?

8. ¿Khitinakasa Jesusampi chika apnaqapxani?

⁸ Kunjamänis Diosan Apnaqäwipaxa uk yatxataskakiñäni: Jesusax janiw sapaki apnaqkaniti, jan ukasti yaqhanakampiw apnaqani. Amuytʼañataki, “khitinakatix atipjkani ukanakaruxa, nayamp chikwa quntʼasiyä tronoxana” sänwa Jesusaxa (Apocalipsis 3:21). Jesusan ajllit arkirinakapasa apostolanakapasa Jesusamp chikaw alaxpachana Diosan Apnaqäwipan quntʼasipxani. ¿Qhawqhanïpxanisa?

9. ¿Qhawqhanisa Jesusamp chika apnaqapxani, ukat kuna tiempotpachsa Diosax uka apnaqirinakaruxa ajllitayna?

⁹ Kunjamtï 7 jaljan yatiqktanxa, apóstol Juanax uñjäwipanxa “[Jesucristo] Corderoruw uñjta Sión qullu patana [alaxpachan Apnaqirjama] sayaskiri” siwa. “Jupamp chikasti pataka pusi tunka pusini waranqa jaqinakaw ukankaskarakïna, jupanakasti paranakaparux Corderon sutipampi, ukhamarak Awkipan sutipampi qillqtʼatäpxänwa” sasa. ¿Khitinakas uka 144.000 jaqinakaxa? Juan pachpaw akham qhanañchi: “Akanakasti janiw warminakampi juch lurasa qʼañuchasipkataynati, jan ukasti qʼumapuniw qhiparapxatayna, ukatsti Corderorurakiw arkapxi kawkirutix jupax sarki ukaru. Jaqinak taypita jupanakax qhispiyatäpxataynawa, Diosatakisa Corderotakisa nayrïri ofrendanakapäkaspas ukhama” sasa (Apocalipsis 14:1, 4). Ukhamasti, Jesusan arkirinakapawa jupampi chika alaxpachan apnaqapxañapatak ajllitäpxixa. Jiwasinxa alaxpacharuw jaktapxi, Jesusamp chika ‘taqi aka uraqpacharu apnaqapxañapataki’ (Apocalipsis 5:10). Apostolanakax aka Uraqin sarnaqapkäna ukürunakatpachwa Diosax uka chiqa chuyman cristianonakaruxa ajllitayna, 144.000 phuqachañkama.

10. Jesusampi 144.000 ajllitanakampiwa jaqinakaru apnaqapxani, ¿Diosan uka amtäwipaxa kunjamsa munasiñap uñachayistu?

¹⁰ Ukhamasti, Jesusampi 144.000 ajllit jaqinakampiwa apnaqapxistani, ukaw Jehová Diosan amtapaxa, ukhamwa munasiñapxa uñachtʼayistu. Jesusax jiwasjam jaqïñsa yatiwa, ukatwa tʼaqhisïwinakasxa yatiraki. Pablox sänwa: “Jiwasan uka jachʼa jilïr sacerdotesasti khuyaptʼayasistaspawa tʼukha kankañasanxa, jupa kikparakiw taqi casta yantʼanaka jiwasjama tʼaqhisiwayi, ukampis jan juchar purisa” sasa (Hebreos 4:15; 5:8). Khitinakatix Jesusamp chika apnaqapkani ukanakasa, tʼaqhisïwinakanwa sarnaqawayapxaraki. Juchararäkasinsa sum sarnaqapxäna ukatsti taqi kuna usuñanakansa tʼaqhisiwayapxarakiwa. Ukhamasti, amuyapxaniwa jaqinakan jan waltʼäwinakapsa, tʼaqhisiñanakapsa.

¿KUNSA DIOSAN APNAQÄWIPAX LURANI?

11. ¿Kunatsa Jesusaxa arkirinakaparux Diosan munañapax alaxpachan luraspan sas mayisiñxa yatichänxa?

¹¹ Jesusaxa, arkirinakaparu mayisiñ yatichasaxa, janiwa, Diosan Apnaqäwipax jutpan sasaki yatichkänti; jan ukasti Jehová Diosan munañapaxa luraspan “alaxpachansa ukhamaraki aka uraqinsa” sasaw yaticharakïna. Alaxpachanxa, kawkintï Diosax utjaski ukanxa, angelanakaxa Diosan munañapxa phuqasipkapunïnwa. Ukampisa, kunjamtï 3 jaljan yatiqktanxa, mä ñanqha angelaw Diosan munañap jan lurañ munxataynati, ukat Adanampi Evampirusa jucharuw puriyatayna. Biblianxa kamspachas uka Satanás sutin ñanqha angelatxa, ukxa 10 jaljanwa jukʼamp yatiqarakiñäni. Satanasampi ukat jupar arkiri ñanqha angelanakampixa mä jukʼa tiempokiw alaxpachankapxäna, Diosax janïraw jaquqankänti. Ukhamasti, Jesusax aka Uraqinkäna ukhaxa, alaxpachanxa janiw taqinix Diosan munañapxa lurapkänti. Ukampisa, Diosan Apnaqäwipan Jesusax apnaqañ qalltxañapäna ukhaxa janiw ukhamäxañapäkänti, Jesucristoxa Supayampiw nuwasiñapäna (Apocalipsis 12:7-9).

12. ¿Kuna pä phuqasïwitsa Apocalipsis 12:10 jiskʼa tʼaqan qillqataxa?

¹² Kunas pasañapäna uka tuqitwa akïr profeciax akham qhanañchistu: “Mä jachʼa aru alaxpachat istʼta akham siri: ‘Purinxiwa Diosasan qhispiyasiñapaxa, munañanïñapasa, jupan apnaqañapasa, Jesucristona munañapampi apnaqañapasa. Jilanakasaru kʼarintasa juchañchirïki [uka Supayasti] ukatxa jaqsutäxiwa, jupasti uruy arumarakiwa, jilanakasarux Dios nayraqatan juchañchänaʼ” sasa (Apocalipsis 12:10). Aka profecianxa pä phuqasïwit parlasi ¿uk amuytati? Nayraqatxa Jesucristow Diosan Apnaqäwipan apnaqañ qallti. Ukxarusti, Supayaruw alaxpachata aka Uraqir jaquqasini.

13. ¿Supayax alaxpachat jaquqanitäkän ukhaxa kunas pasatayna?

¹³ Uka qillqatanakaxa phuqasxiwa, ¿ukat kunanakas pasäna? Alaxpach tuqitxa akham siwa: “Alaxpachanakasti ukan utjirinakasa kusisipxam” sasa (Apocalipsis 12:12). Ukhamaxa, Supayasa saxranakasa alaxpachat jaquqanitapxänwa, ukatxa suma angelanakaxa jan Jehová Diosat saraqasaw jupanakkamas sum apasipxi, ukatwa uka angelanakaxa wal kusisipxäna. Ukhamaxa, Diosan munañapaxa alaxpachan lurasxiwa.

14. ¿Kunas pasatayna Supayax aka Uraqiru jaquqanitäkän ukhaxa?

¹⁴ ¿Uraqinxa kunas pasarakitayna? “¡Wali llakisiñarakiw uraqin ukhamarak qutan utjirinakatakixa! Supayasti jumanakan ukaruw wali colerat juti, tiempopan jukʼakïtapa yatisina” sasaw Bibliax qhanañchi (Apocalipsis 12:12). Supayaxa alaxpachat jaquqanita, jukʼa tiemponiki, ukhamaw uñjasi, ukatwa wali phiñasitaxa. Ukham wal colerasitapatwa aka Uraqin kunaymani jan waltʼäwinak utjayi. 9 jaljanwa jukʼampi uka jan waltʼäwinakatxa yatxataskarakiñäni. Ukampisa, mä jisktʼaw utji: ¿Diosan Apnaqäwipaxa kunjamsa aka Uraqinxa Diosan munañap lurayani?

15. ¿Kunas Diosan Amtapaxa aka Uraqitakixa?

¹⁵ Jichhasti, kawkïrïnas Diosan amtapaxa aka Uraqitakixa uk amtañäni. Kunjamtï 3 jaljan yatiqktanxa, aka Uraqi kusipachaptayañwa ukat aski jan jiwir jaqinakampi phuqantayañwa Jehová Diosax munäna, ukwa Edén huerta lurasaxa uñachtʼayistu. Adanampi Evampiruwa Supayax juchachasiyatayna, ukatwa Diosan munañapaxa aka Uraqitakixa ukürunakpacha jan phuqaskänti. Jehová Diosax aka Uraqitaki amtapxa janiw armkiti, “aski jaqinakax uraq katuqapxani, wiñayatakiw ukan jakapxarakini” uka arunakan phuqasiñapwa muni (Salmo 37:29). ¿Kunjamsa Diosan Apnaqäwipax uk lurani?

16, 17. ¿Kamsistusa Daniel 2:44 profeciaxa Diosan Apnaqäwipatxa?

¹⁶ Daniel 2:44 profecía qillqatanxa akham siwa: “Uka reyinakan apnaqañapkamasti, alaxpachankiri Diosax mä yaqha reino saytʼayarakini, uka reinosti janipuniw tukjatäkaniti ni apnaqatäkarakinisa yaqha markanakampixa, jan ukasti jupaw taqi yaqha reinonakarux tukjani, wiñayan wiñayapaw uka reinox utjarakini” sasa. ¿Kamsistusa Diosan Apnaqäwipat aka profeciaxa?

¹⁷ Aka tuqinakatwa parli: nayrïrixa, “uka reyinakan apnaqañapkamasti, alaxpachankiri Diosax mä yaqha reino saytʼayarakini” siwa, mä arunxa, yaqha apnaqirinak utjkani ukhaw uka Apnaqäwixa uttʼayatäni siwa. Payïristi, wiñayatakiw uka Apnaqäwix utjani sarakiwa. Uka Apnaqäwixa janipuniw tukjatäkaniti ni yaqhampis apnaqatäkarakiniti. Kimsïristi, Diosan Apnaqäwipampi akapach apnaqäwinakampiw mä nuwasïwix utjani siwa, ukat atipirixa Diosan Apnaqäwipäniw sarakiwa. Ukhamasti, Diosan apnaqäwipakiw jaqinakar apnaqxani, ukham suma apnaqirixa janipuniw utjkänti ni utjkanisa.

18. ¿Akapach apnaqäwinakampi Diosan Apnaqäwipampi chʼaxwäsipki uka nuwasïwixa kamsatasa?

¹⁸ Diosan Apnaqäwipampi ukat akapach apnaqäwinakampi nuwasïwi tuqitxa Bibliaw sum yatiyistu. Amuytʼañäni, aka ñanqhapach tukusïwi urunakanxa, saxranakaw akapach “taqi reyinakaru” sallqjañataki kʼarinak apnaqapxani siwa. ¿Kuna amtampis uk lurapxani? Taqi apnaqirinakaru “tantachañataki taqi chʼaman Diosan jachʼa urupana jupampi nuwasiñataki[w]” siwa. Ukhamasti “Armagedón satäkis uka chiqaruw” tantachatäpxani (Apocalipsis 16:14, 16). Kunjamtï aka pä jiskʼa tʼaqanakan siskixa, akapach apnaqäwinakaxa Diosan Apnaqäwipampi nuwasiñatakiwa tantachatäni, uka jachʼa chʼaxwäwixa Armagedón satäwa.

19, 20. ¿Kunatsa Diosan munañapaxa aka Uraqinxa jan phuqaski?

¹⁹ ¿Kunsa Armagedón chʼaxwäwimpixa Diosan Apnaqäwipax lurani? Aka Uraqitaki Jehová Diosan munañapata amtaskakiñäni: kusipachaptayaña ukat jupar yupaychir suma jaqinakamp phuqantayañwa munäna. ¿Kunatsa Diosan munañapaxa jichhürunakan jan luraski? Kunattix juchachararätanwa, ukatwa usunttansa jiwaraktansa. Ukampisa, kunjamtï 5 jaljan yatiqktanxa, wiñay jakañ katuqañasatakiwa Jesusax jiwatayna. Apóstol Juanan arunakapxa amtaskpachätawa: “Diosax akapachar wal munatap laykuw mä sapa Yuqapar khitani, taqi khitinakatix jupar iyawsapki ukanakax jan chhaqañapataki, jan ukasti wiñay jakañanïñapataki” (Juan 3:16).

²⁰ Ukatsti, jan wal sarnaqir jaqinakaw utjaraki. Kʼarisipxi, jaqi masiparus sallqjapxi, qʼañu sarnaqäwinakan sarnaqapxi ukhamawa. Diosan munañapsa janiw lurañ munapkiti. Ukham jan wal sarnaqirinakaxa Armagedón sat Diosan nuwasïwipan jiwarayatäpxaniwa (Salmo 37:10). ¿Kunatsa Diosan munañapax jan phuqaskarakpacha? Kunattixa, akapacha apnaqirinakaxa janiw suma lurañaru jaqinakarux wiytapkiti. Waljaniw jan suma apnaqirïpkiti, yaqhanakasti jan sinttʼasirinaka, qullq chhaqtayirinaka ukhamawa. Bibliax chiqpunwa akham saski: ‘Jaqinakax chʼamapampix masinakaparu jan walinak lurapxi’ sasa (Eclesiastés 8:9).

21. ¿Kunjamsa Apnaqäwipax Diosan munañapa aka Uraqin lurayani?

²¹ Ukatxa, Armagedón pasatatsti, jaqinakaxa mä sapa apnaqirinikïxapxaniwa, ukasti Diosan Apnaqäwipawa. Uka Apnaqäwixa Diosan munañapwa lurayani ukatxa wali suma bendicionanakwa apanini. Satanasarusa ñanqha angelanakarusa jan mayampitakiw tukjani (Apocalipsis 20:1-3). Jehová Diosar taqi chuyma yupaychir jaqinakaxa jan usuntasaw sarnaqasipxani, janiw jiwxapxaniti jan ukasti wiñayatakiwa jakasipxani, ukatakiwa Jesusax jakañap luqtasïna (Apocalipsis 22:1-3). Ukatsti, aka Uraqxa kusipacharuwa tukuyani. Ukhamatwa uka Apnaqäwipaxa Diosan munañapxa aka Uraqin lurayani, ukatxa Diosan sutipasa jachʼañchatarakïniwa. ¿Ukax kamsañs munpacha? Diosan Apnaqäwipa utjatapatxa, taqi jaqinakawa Jehová Diosan sutipxa wal respetapxani, jachʼañchapxarakini, ukwa uka arunakax sañ muni.

¿UKA APNAQÄWIXA KUNAPACHASA AKA URAQXAR APNAQAÑ QALLTANI?

22. Janiw Diosan Apnaqäwipax jutkänti kunapachatix Jesucristox aka Uraqinkkäna ukhaxa, jiwatata jaktayatakäna ukhasa, ¿kunatsa ukhamaw sisnaxa?

²² Kunapachatix Jesusax arkirinakaparu “apnaqäwimax jutpan” sasaw mayisipxäta siskäna ukhaxa, uka apnaqäwix janïraw jutkänti. ¿Jesusax alaxpacharu makatxäna ukhat jutpachäna? Janiwa, kunapachatix Jesusax jaktayataxäna ukat aksaruxa Salmo 110:1 uka profeciawa phuqasiñapa sasaw Pablosa Pedrosa sapxatayna, ukanxa akham siwa: “[Jehová] Tatitux Reyixarux sänwa: ‘Kupixaxar quntʼasim, timanakamar [jan ukax uñisirinakamar] takxatayañaxkama’ sasa” (Hechos 2:32-35; Hebreos 10:12, 13). Ukhamasti, Jesucristoxa mä qhawqha tiempo suyañapänwa.

23. 1) ¿Kunapachasa Jesusax apnaqañ qallti? 2) ¿Kuna tuqitsa jutïr jaljanxa yatxataskañänixa?

²³ ¿Qhawqha tiempos suyañapänxa? 1914 marakamaw Jesucristox Apnaqañapataki suyani sasaw Bibliat taqi chuyma yatiqirinakaxa, 1800 ukat 1900 maranakanxa jukʼat jukʼat amuyapxatayna. (Uka 1914 mara tuqit sum yatxatañatakixa, “Bibliankir profecianakanxa 1914 maraxa wakisiriwa” siski uk uñxatäta.) Uka cristianonakaxa chiqpunwa amuyasipkatayna, kunattix uka 1914 maranxa Uraqpachana jachʼa luräwinakaw phuqasxi. Bibliankiri profecianakan phuqasïwipaxa ukwa qhanañcharakistu, 1914 uka maranxa Jehová Diosawa Jesucristorux Apnaqirit uttʼayäna, ukatsti alaxpachana apnaqañwa qallti. Satanasaxa ‘tiempopa jukʼakïtapwa yatisiʼ, uka urunakanwa jakasktanxa (Apocalipsis 12:12; Salmo 110:2). Ukhamasti, Diosan Apnaqäwipaxa niyaw Diosan munañapxa aka Uraqin lurayani saraksnawa. ¿Jumatakix janit suma yatiyäwïki? ¿Chiqäpachaw sasmati? Jutïr jaljanxa, kunsa Bibliaxa chiqpachapuni uka tuqinakat yatichi ukanakwa uñjañäni.

1. ¿Kunanakatï jutïr urunakan pasañapäki ukxa kawkhans yatxatsna?

RADIO ischʼukisasa jan ukax televisión uñchʼukisasa, kunarukis akapachax purtʼasini sirïpachätawa. Jan walinakakiw kawkhansa utjaski, ukatxa janiw khitisa kunaw pasani sapxkistaspati (Santiago 4:14). Ukampisa Jehová Diosax yatiwa kunas pasani ukanakxa (Isaías 46:10). Kuna jan walinakasa jichhürunakan pasañapäki, ukwa Bibliax qhanañchi, ukatxa kuna bendicionanakasa jutïr urunakanxa utjani ukanaksa nayratpachwa qhanañchatayna.

2, 3. ¿Jesusarux kunsa arkirinakapaxa jisktʼapxatayna, ukat jupax kamsataynasa?

² Jesucristoxa Diosan Apnaqäwipatwa parlatayna, uka Apnaqäwiwa taqi jan waltʼañanakxa tukjani, ukatsti aka Uraqxa kusipachaptayaniwa (Lucas 4:43). Kunapachasa uka Apnaqäwix jutpachäni ukwa Jesusar istʼir jaqinakax yatiñ munapxäna. Ukatxa arkirinakapaxa akham sasaw jisktʼapxäna: “¿Kawkïrïnis chimpuxa [jan ukax señalaxa] jumax kuttʼankät ukkaxa, ukhamarak akapach tukuskan uka urutsa?” sasa (Mateo 24:3). Jehová Diosakiw aka ñanqhapachan tukusiñ urupxa yati sasaw Jesusax säna (Mateo 24:36). Ukampisa, Diosan Apnaqäwipaxa janïra aka Uraqir bendicionanaka apankipanxa, kunanakasa pasañapäna ukwa Jesusax satayna. Uka arunakapaxa jichhürunakanwa phuqasiski.

³ ‘Akapachan tukusiñapataki’ qhipa urunakat janïra sum yatxatkasaxa, jaqinakan jan uñjkañ mä chʼaxwäwiwa utjatayna, uka tuqit nayraqat yatxatañäni. Alaxpachanwa uka chʼaxwäwixa apasitayna, ukaxa walin jan walinwa taqinirusa uñjasiyistu.

ALAXPACHAN MÄ CHʼAXWÄWI

4, 5. 1) ¿Kunas pasäna Jesusaxa apnaqirit alaxpachana uttʼayatäxäna ukhaxa? 2) Apocalipsis 12:12 jiskʼa tʼaqanxa, alaxpachan mä chʼaxwäwiw utjäna siwa, ¿ukatxa kunanakas pasañapäna?

⁴ 1914 maranwa Jesusax alaxpachan apnaqañ qallti sarakiyätanwa 8 jaljanxa (Daniel 7:13, 14). Ukxarusti: “Mä jachʼa nuwasiñaw alaxpachanxa utjäna” siw Bibliaxa. Jesusan yaqha sutipaxa Miguelawa, uka “arcángel Miguelasti angelanakapampi saytʼasisinxa uka [Satanás] dragonampiw nuwasïna. Dragonampi angelanakapampisti saytʼasipxarakïnwa”, sasaw qhanañcharakistu.a Supayampi saxranakapampixa atipjataw uñjasipxäna ukatsti aka Uraqiru jaquqanitäxapxänwa. Ukatwa, chiqa chuymani angelanakaxa kusisipxäna, Supayasa saxranakapasa janiw alaxpachankxapxänti. Ukatxa aka Uraqinkirinakaxa llakisipxänwa. Bibliax akham siwa: “¡Wali llakisiñarakiw uraqin ukhamarak qutan utjirinakatakixa! Supayasti jumanakan ukaruw wali colerat juti, tiempopan jukʼakïtapa yatisina” sasa (Apocalipsis 12:7, 9, 12).

⁵ Amuytʼañäni, uka chʼaxwäwin atipjat uñjasisaxa, Supayax wali phiñasitawa, ukatsti kunayman jan waltʼäwinakwa aka Uraqir apani. Jichhawa uka jan wali urunakan jakasktanxa, uka tuqit jichhax jukʼampi yatxataskakiñäni. Janiwa walja tiempo paskaniti siw Diosan Arupaxa, “tiempopan jukʼakïtapa” Satanasax yatisiwa, ukhamaxa jukʼa tiempokïniwa. Biblianxa uka tiempoxa “qhipa urunaka” satawa (2 Timoteo 3:1). Diosax niyawa aka Uraqitxa Satanasan jan wali luräwinakapxa chhaqtayani ukatwa ¡wal kusistanxa! Bibliaxa jichhürunakan akanakawa phuqasiñap siwa, uka tuqita mä qhawqhanak uñjañäni. Qhipa urunakanwa jakasxtanxa ukwa uka luräwinakaxa uñachtʼayistu, ukatxa niyaw Diosan Apnaqäwipax Jehová Awkisaru munasir jaqinakaruxa walja bendicionanak churani. Nayraqatxa, pusi chimpunak uñjañäni, Jesusan arunakapaxa akanakawa qhipa urunakanxa phuqasiñapa siwa.

QHIPA URUNAKAN PHUQASIRI JAN WALI LURÄWINAKA

6, 7. ¿Kunjamsa jichhürunakan Jesusan arunakapaxa chʼaxwäwinakxata ukat manqʼat pistʼañxata phuqasiski?

⁶ “Mä jachʼa markax yaqha jachʼa marka contraw nuwasini, mä markasti yaqha marka contrarakiw sartani.” (Mateo 24:7.) Aka qhipa patak maranakanxa millón millón jaqinakaw chʼaxwäwinakan jiwarapxi. Gran Bretañankiri yatxatat mä jaqixa akham sasaw satayna: “Jaqin sarnaqäwipanxa, 1900 marat aksaruxa wila wartäwinakax walpun utjawayi. [...] Uka maranakanxa chʼaxwäwinakax walpun utjawayi, mä qhawqha tiempokiw uraqpachan uka chʼaxwäwinakax jan utjkänti” sasa. Kunanakasa akapachan lurasiski uka tuqita yatxatata mä Institucionaxa akham sasaw sarakitayna: “[1900 marat aksaru] utjawayki uka chʼaxwäwinakanxa, walpunwa jaqinakaxa jiwarapxi Cristox aka uraqinkkäna ukat 1899 maranakkama utjiri chʼaxwäwinakan sipansa” sasa. 1914 marat aksaru utjir chʼaxwäwinakanxa niya patak millón jilaw jiwarapxatayna. Ukatxa, waljaniruwa uka chʼaxwäwinakax jan familiani, wali llakita uñjasiyi. Inas jumax ukham llakin uñjasiraksta.

⁷ “Manqʼat pistʼaña[w] utjani.” (Mateo 24:7.) Aka kimsa tunk qhipa maranakanxa manqʼañanakaxa wal achuqaski sasaw yatxatatanakaxa sapxi. Ukampisa, manqʼat pistʼañaxa utjaskakiwa, janiw yapuchañataki uraqis utjxiti, janirakiw qullqis manqʼa alasiñatakis utjxiti. Pisinkiri markanakanxa millón millón jaqinakaw manqʼatjam tʼaqhisipxi. Wawanakaxa niya phisqa millón jilawa sapa mara manqʼatjam jiwarapxi, siwa Organización Mundial de la Salud sat institucionaxa.

8, 9. ¿Uraq khathatinakxata ukat usunakxata Jesusan arunakapaxa phuqasiskiti?

⁸ “Utjaniwa jachʼa uraq khathatinaka.” (Lucas 21:11.) Jachʼa utanak kʼakʼatatayiri ukat uraqi kʼakʼayirjam uraq khathatinakaxa, niya tunka llätunkani kutiw sapa marax utjaspa, sasaw ciencia tuqit yatxatat jaqinanakax sapxi. Sapa marawa uraq khathatinakax utjawayi, jachʼa utanaksa qʼalpun allthapiwayi. Ukat yatxatäwinakarjamaxa, 1900 marat aksaruxa pä millón jila jaqinakawa uraq khathatïwinakan jiwapxi. Mä yatiyäwix akham sarakiwa: “Uka tuqit yanapt’asiñataki luratanakaxa mä juk’akwa yanapt’araki” sasa.

⁹ Usunaka qullañatakixa wal yatxatasipki, ukampisa kunayman uñt’ata jan uñt’at ñanqha usunakampi usutaw jaqinakaxa uñjasipxi. Aka qhipa maranakanxa jan uñt’at pä tunk jan wali usunakawa —tisiku, chujchu ukat cólera usunakjama—, wal uñstaski, ukat yaqha usunakax janiw qullañjamäxit sasaw yaqhipanakax sapxi. Ukatxa kimsa tunka jan uñt’at usunakaw uñstaskaraki. Ukanakatxa yaqhipax jan qullani usunakawa.

QHIPA URUNAKANKIR JAQINAKA

10. ¿2 Timoteo 3:1-5 qillqatanakatxa kawkïrinakaw phuqasiski sasmasa?

¹⁰ Qhipa urunakaxa jan wali luräwinakampiw phuqantatäni siw Bibliaxa, ukatsti jaqinakas mayjäpxaniw sarakiwa. Apóstol Pablox uka tuqitxa akham qillqatayna. 2 Timoteo 3:1-5 siwa: “Yatiñamarakiwa, qhipa urunakanxa jan wali tiemponakaw jutani” sasa. Akham jaqinakäpxaniw siwa:

• jaqinakaxa michʼaw tukupxani

• qullqi chuymäpxaniwa

• awkinakaparus janiw istʼapkaniti

• aljantasirinakäpxaniwa

• jan munasiñanïpxaniwa

• kuna jan walsa arsupxakiwa

• wali qhurunakäpxaniwa

• munañanakapakwa thaqhapxani Diosar munañat sipansa

• Dios chuymäkaspas ukhamaw tukupxani, ukatxa luratanakapampix yaqhwa uñachtʼayapxani

11. Salmo 92:7 qillqatarjamaxa, ¿kunasa kamachasini ñanqha jaqinakaruxa?

¹¹ ¿Comunidadamanxa ukham jaqinakax utjiti? Utjpachapawa. Taqi chiqanwa ukham jaqinakaxa utji. Diosaxa niyaw uka jaqinakarux tukjani. Bibliaxa akham siwa: “Jucharar jaqinakax qurjamas alintasipkpan, ñanqha luririnakax panqarasipkpansa, jupanakax wiñayatak tukjatäpxaniwa” sasa (Salmo 92:7).

SUMA LURÄWINAKA

12, 13. ¿‘Tukuy horas’ purinxipanxa chiqpach ‘yatiñanakax’ jukʼampiw sasmati?

¹² Aka qhipa urunakanxa kunaymani jan waltʼäwinakawa utji, kunjamtï Bibliaxa siskäna ukhama. Ukampisa, Jehová Diosaru yupaychirinakatakixa suma luräwinakaxa utjarakiwa.

¹³ Chiqpach ‘yatiñanakaxa jukʼampïniwa’ siw Daniel libronkiri mä profeciaxa. ¿Kunapachas uka arunakax phuqasiñapa? “Tukuya horasax purinkani” ukhaw phuqasini siwa (Daniel 12:4). 1914 marat aksaruxa, Juparu yupaychañ munirinakaruxa Jehová Diosaw yanaptʼi, Biblian chiqa yatichäwinakapa sum yatipxañapataki. Amuytʼañataki, sutipata, munañapata, Jesucriston luqtasïwipatwa Diosax yatichi, ukhamaraki jiwatanakaxa kunjamäsipkisa ukat jaktanipxaniti janicha ukanak yaticharaki. Jehová Diosan yupaychirinakapaxa Diosatakjama sarnaqañsa yatiqapxarakiwa, ukasti jupanakataki askiwa, Diosarus jachʼañcharakiwa. Diosan Apnaqäwipaxa kamsañs muni, aka Uraqit jan walinakxa kunjamsa chhaqtayani uksa sum yatipxi. ¿Ukanak yatisaxa kuns lurapxpacha? Uka jisktʼaxa, aka qhipa urunakan phuqasir yaqha profeciaruwa apistu.

14. ¿Qhawqha markanakansa ukat qhawqha arunakansa Diosan Apnaqäwipax yatiyasiski, ukat khitinakasa yatiyasipki?

¹⁴ “Diosan reinopat aka suma yatiyäwisti aka uraqpachanwa yatiyatäni” sasaw Jesucristoxa ‘akapach tukuskan uka urunakatxa’ satayna (Mateo 24:3, 14). Uraqpachanwa Diosan Reinopata, mä arunxa kunsa Diosan Apnaqäwipax lurani ukat kunjamsa bendicionanakap katuqsna uka tuqit suma yatiyäwinakax yatiyasiski. Ukaxa 230 jila markanakanwa yatiyasiski, ukatxa 400 jila arunakanwa yatiyasiskaraki. “Taqi markanakata, kunayman janchini, ukhamarak taqi casta parlan” Jehová Diosan Qhanañchirinakapawa Diosan Apnaqäwipxata jaqinakaru taqi chuyma yatiyasipki, suxta millón jilanïpxiwa (Apocalipsis 7:9). Ukatxa, kunsa Bibliaxa chiqpachapuni yatichi uka tuqit yatxatañ muniri walja jaqinakaruwa inaki yatichtʼasipkaraki. Chiqa cristianonakaxa ‘uñisitäpxaniw’ sataynawa Jesusaxa, ukampisa uka profeciaxa muspharkañwa phuqasiskaraki (Lucas 21:17).

¿KUNSA JUMAX LURÄTA?

15. 1) ¿Qhipa urunakanxtanwa sasmati, kunatsa ukhamaw sasmaxa? 2) ¿Jehová Diosar kutkatasirinakatakisa Apnaqäwiparu jan istʼirinakatakisa kamsañs muni ‘akapach tukusiw’ arunakaxa?

¹⁵ Bibliankiri walja profecianakawa jichhürunakanxa phuqasiski, ¿janit qhipa urunakan jakaskpachätanxa? ¿Kamsasmas jumaxa? Jehová Diosax ukhakamaki siskani ukhakamakiwa uka suma yatiyäwinakaxa yatiyasini, “ukatsti akapachan tukusiñapaw jutani” (Mateo 24:14). Diosaxa taqi jan walinakwa aka Uraqitxa chhaqtayani, ukwa “akapachan tukusiñapaw” siski uka arunakaxa sañ muni. Juparu kutkatasir taqi jaqinakaruwa Jesusampi ukat wali chʼamani angelanakapampi tukjayani (2 Tesalonicenses 1:6-9). Supayasa saxranakapasa janipuniw mayampisa apnaqirinakaruxa sallqjapxaniti. Ukatxa, Diosan gobiernoparu istʼirinakatakixa walja bendicionanakwa Apnaqäwipaxa apanini (Apocalipsis 20:1-3; 21:3-5).

16. ¿Kun lurañamasa wakisispa?

¹⁶ Niyakixay aka ñanqhapachan tukusiñapax jakʼankxchixa, sapa mayniwa akham jisktʼasiñasa: “¿Kuna lurañajäpachasa?” sasa. Jehová Diosampita ukat jupax kunsa jiwasanakaru mayistu uka tuqinakatxa yatiqaskañasakiwa, ukasti wali askiwa (Juan 17:3). Taqi chuymaw Bibliat yatiqañama. Jehová Diosan munañapa lurañ munirinakamp chika jan chhaqasisa tantachasiskakiñamawa (Hebreos 10:24, 25). Diosaxa taqinin yatiqañapwa muni, ukhamasti yatiqañamawa, ukatxa jupan chuymaparu purtʼañatakixa jan wali luräwinakxa apanukuñamarakiwa (Santiago 4:8).

17. ¿Kunatsa akatjamatwa ñanqha jaqinakan tʼunjasïwipax niya taqinirusa katjani sasax sisna?

¹⁷ Qhipa urunakanwa jakxtanxa, ukampisa jila part jaqinakaxa janiw uka tuqit kuns yatiñ munapkanit sasaw Jesusax satayna. Ñanqha jaqinakana tʼunjäwipaxa niyaw purinini, mä akatjamatwa taqinirus katjani, kunjamtï mä lunthataxa arumax mantanki ukhama (1 Tesalonicenses 5:2). Jesusax akham sataynawa: “Kunjämatix Noen urunakapanxa paskatayna ukhamarakïniwa Jaqin Yuqapax jutkani ukkhaxa. Uka urunakanxa janïra uma juicio paskipanxa, jaqinakax walja manqʼañanakana, umañanakana jakasipkäna, mayninakax casarasisipkänwa, mayninakasti phuchanakap casarañatak churasipkäna, Noen arcar mantañapkama, janirakiw amuyasipkänti kunürutix uma juiciox purinisin taqiniru apasxäna ukürkama, ukhamarakïniwa Jaqin Yuqapax jutkani ukkhaxa” sasa (Mateo 24:37-39).

18. ¿Jesusan kuna arunakapsa sum katuqañasaxa?

¹⁸ Ukhamaxa, Jesusaxa sataynawa: “Amuyasipxam, jan chuymanakamxa vicionakampi machañanakampi qalarayasipxamti, ukhamarak aka jakañan llakisiñanakampisa jan khä urun jumanakax akatjamat katjayasipxañamataki, kunjämtix mä sipitax jistʼantaskis ukhama. Uka urusti ukhamwa jutani taqi uraqpachan jakirinakxaru. Jumanakax jankʼakïpxamaya, ukhamarak orapxam, taqi horasana ukhamat taqi akanak paskani ukat jaltapxañamataki, ukhamarak Jaqin Yuqap nayraqatan uñstapxañamatakisa” sasa (Lucas 21:34-36). Sum katuqañasawa Jesusan arunakapxa. ¿Kunatsa? Kunattixa, Jehová Diosampi ukat Jesucristo ‘Yuqapampi’ iyawsata jaqinakaxa, jakasipkakiniwa kunapachatix Supayana aka ñanqha pachapaxa tukjatäxani ukhaxa. Ukatxa wiñayan wiñayapatakiwa machaq jutïr pachan jakasxapxani, ukasti wali jakʼankxiwa (Juan 3:16; 2 Pedro 3:13).