МАРКЫН ЈАЗДЫҒЫ МҮЖДӘ

1 Аллаһын Оғлу* Иса Мәсиһ һаггындакы мүждәнин башланғыҹы. 2 Әшија пејғәмбәр белә јазмышдыр: «(Сәнин габағынҹа Өз елчими ҝөндәрирәм, о, сәнин јолуну һазырлајаҹаг.)+ 3 Чөллүкдә кимсә гышгырыр: “Јеһова үчүн јол һазырлајын! Онун јолларыны һамарлајын”».+ 4 Беләҹә, Вәфтизчи Јәһја чөллүкдә ҝүнаһларын бағышланмасы үчүн төвбә рәмзи олан вәфтизи* тәблиғ едирди.+ 5 Бүтүн Јәһудијјә вә Јерусәлим әһли онун јанына ахышырды. Инсанлар ҝүнаһларыны ачыг-ашкар бојнуна алырды, Јәһја да онлары Иордан чајында вәфтиз едирди.+ 6 Јәһја дәвә јунундан палтар ҝејир, белинә дәри гуршаг бағлајырды,+ чәјирткә вә чөл балы илә гидаланырды.+ 7 О тәблиғ едәрәк дејирди: «Мәним архамҹа мәндән ҝүҹлүсү ҝәлир. Мән әјилиб онун сәндәлинин бағыны ачмаға белә, лајиг дејиләм.+ 8 Мән сизи су илә вәфтиз етдим, о исә сизи мүгәддәс руһла вәфтиз едәҹәк».+

9 О ҝүнләрдә Иса Ҹәлиләнин Насирә шәһәриндән ҝәлиб Јәһја тәрәфиндән Иордан чајында вәфтиз олунду.+ 10 Иса судан чыхар-чыхмаз ҝөјләрин ачылдығыны вә мүгәддәс руһун ҝөјәрчин кими үзәринә ендијини ҝөрдү.+ 11 Һәмчинин ҝөјдән бир сәс ҝәлди: «Сән Мәним севимли Оғлумсан. Сәндән чох разыјам».+

12 Мүгәддәс руһ дәрһал Исаны чөллүјә апарды. 13 О, гырх ҝүн орада чөл һејванларынын арасында галды. Шејтан ону имтаһана чәкди,+ мәләкләр исә она гуллуг етдиләр.+

14 Јәһја һәбс едилдикдән сонра Иса Ҹәлиләјә ҝетди+ вә Аллаһын мүждәсини тәблиғ етмәјә башлады.+ 15 О дејирди: «Вахт јетишди, Аллаһын Падшаһлығы јахындыр. Төвбә един+ вә мүждәјә иман ҝәтирин».

16 Иса Ҹәлилә дәнизинин саһили бојунҹа ҝедәркән суја тор атан+ Шимону вә онун гардашы Андреасы+ ҝөрдү. Онлар балыгчы идиләр.+ 17 Иса онлара деди: «Ардымҹа ҝәлин. Бундан сонра балыг јох, инсан тутаҹагсыныз».+ 18 Онлар дәрһал торларыны атыб Исанын ардынҹа ҝетдиләр.+ 19 Бир гәдәр ирәли ҝедәндән сонра о, Зәбәдинин оғлу Јагубу вә онун гардашы Јәһјаны ҝөрдү. Онлар гајыгда идиләр вә торларыны тәмир едирдиләр.+ 20 Иса дәрһал онлары чағырды, онлар да аталары Зәбәдини муздлу ишчиләрлә гајыгда гојуб онунла ҝетдиләр. 21 Һамысы бир јердә Кәфәрнаһума ҝәлди.

Шәнбә ҝүнү башлајан кими Иса синагога ҝирди вә вәз етмәјә* башлады.+ 22 Ҹамаат онун неҹә вәз етдијинә һејран галды, чүнки о, мирзәләр кими јох, ихтијар саһиби кими вәз едирди.+ 23 О вахт онларын синагогунда ичинә мурдар руһ ҝирмиш бир адам вар иди. Бирдән о гышгырды: 24 «Еј нәсрани Иса! Биздән нә истәјирсән?+ Бизи мәһв етмәјә ҝәлмисән? Сәнин ким олдуғуну јахшы билирәм, сән Аллаһын Мүгәддәсисән».+ 25 Лакин Иса она зәһмлә: «Сәсини кәс, ондан чых», — деди. 26 Мурдар руһ һәмин адамы гыҹ етди вә бағырыб ондан чыхды. 27 Һамыны һејрәт бүрүдү. Онлар өз араларында данышмаға башладылар: «Бу нәдир белә? Һәлә бу ҹүр вәз едән ҝөрмәмишик! Бу адам һәтта мурдар руһлара һөкм едир, онлар да итаәт едирләр!» 28 Онун сорағы тез бир заманда Ҹәлиләнин һәр тәрәфинә јајылды.

29 Синагогдан чыхан кими о, Јагуб вә Јәһја илә бәрабәр Андреас вә Шимонҝилә ҝетди.+ 30 Шимонун гајынанасы+ гыздырма ичиндә јатырды. Буну дәрһал Исаја чатдырдылар. 31 Иса гадына јахынлашды, әлиндән тутуб ону галдырды. Гадынын гыздырмасы кечди вә о дуруб онлара гуллуг етмәјә башлады.

32 Ахшам ҝүнәш батандан сонра ҹамаат бүтүн хәстәләри вә ичинә ҹин ҝирмиш адамлары онун јанына ҝәтирди.+ 33 Бүтүн шәһәр гапынын ағзына топлашмышды. 34 О, мүхтәлиф азары олан хәстәләри сағалтды+ вә чохлу ҹин говду, лакин ҹинләри данышмаға гојмады, чүнки ҹинләр онун Мәсиһ олдуғуну билирдиләр*.

35 Сәһәр ертәдән, һәлә алагаранлыг икән Иса дурду вә кимсәсиз бир јерә ҝедиб дуа етмәјә башлады.+ 36 Шимон исә јанындакыларла бирликдә ону ахтармаға ҝетди. 37 Онлар Исаны тапанда дедиләр: «Һамы сәни ахтарыр». 38 Лакин Иса онлара деди: «Ҝәлин башга јерә, јахын шәһәрләрә ҝедәк ки, мән мүждәни ораларда да тәблиғ едим, ахы мән бунун үчүн ҝәлмишәм».+ 39 Беләликлә, Иса бүтүн Ҹәлиләни ҝәзиб-долашараг онларын синагогларында тәблиғ едир вә ҹинләри говурду.+

40 Бир дәфә бир ҹүзамлы ҝәлиб онун гаршысында диз чөкдү вә јалварды: «Әҝәр истәсән, мәни тәмизләјә биләрсән».+ 41 Исанын она јазығы ҝәлди, әлини узадыб она тохунду вә деди: «Истәјирәм. Тәмизлән».+ 42 О андаҹа ҹүзам кечди, һәмин адам тәмизләнди. 43 Иса ону дәрһал јола салды вә бәрк-бәрк тапшырды: 44 «Бах һа, буну һеч кәсә данышма. Анҹаг ҝет, өзүнү каһинә ҝөстәр вә онлара шәһадәт олсун дејә,+ тәмизләндијин үчүн Мусанын әмр етдији шејләри тәгдим ет».+ 45 О адам исә орадан ҝетди вә баш верәнләри данышыб аләмә јајды. Иса артыг һеч бир шәһәрә ачыг-ашкар ҝирә билмирди, шәһәрдән кәнарда кимсәсиз јерләрдә галырды. Адамлар исә һәр јердән онун јанына ҝәлирди.+

2 Бир нечә ҝүндән сонра Иса јенә дә Кәфәрнаһума ҝәлди. Хәбәр јајылды ки, о, евдәдир.+ 2 Ораја о гәдәр адам топлашды ки, һәтта гапынын ағзында да јер галмады. Иса онлара Аллаһын сөзүнү данышмаға башлады.+ 3 Һәмин вахт дөрд киши ифлиҹ олмуш бир адамы ораја ҝәтирди.+ 4 Лакин басабас олдуғундан ону Исанын јанына кечирә билмәдиләр. Буна ҝөрә дә дүз Исанын олдуғу јерин үстүндән дамы сөкүб дешик ачдылар вә хәстәни хәрәкдәҹә ашағы салладылар. 5 Онларын иманыны ҝөрән+ Иса хәстәјә деди: «Бала, ҝүнаһларын бағышланды».+ 6 Орада бир нечә мирзә отурмушду. Онлар үрәкләриндә дедиләр:+ 7 «Бу адам нә дејир? О күфр данышыр. Мәҝәр Аллаһдан башга кимсә ҝүнаһлары бағышлаја биләр?»+ 8 Иса онларын фикирләрини дәрһал анлајыб деди: «Нијә үрәјиниздә белә фикирләширсиниз?+ 9 Ифлиҹ олмуш бу адама “ҝүнаһларын бағышланды” демәк асандыр, јохса “ајаға галх, хәрәјини дә ҝөтүр, ҝет”? 10 Анҹаг сиз инсан Оғлунун+ јердә ҝүнаһлары бағышламаға сәлаһијјәти олдуғуну биләсиниз дејә...»+ Ифлиҹ олмуш адама деди: 11 «Дур, хәрәјини ҝөтүр, евинә ҝет». 12 О ајаға галхды, дәрһал хәрәјини ҝөтүрдү вә һамынын ҝөзү гаршысында чыхыб ҝетди. Ҹамаат һејрәт ичиндә Аллаһы мәдһ едәрәк деди: «Биз һәлә белә шеј ҝөрмәмишик».+

13 Иса јенә дә дәниз гырағына ҝәлди. Халг онун јанына ахышырды вә Иса онлара Аллаһын сөзүнү өјрәтмәјә башлады. 14 Сонра о, верҝи идарәсинин јанындан кечәндә орада отурмуш Алфај оғлу Лавини ҝөрдү вә она деди: «Ардымҹа ҝәл». Лави дуруб онун ардынҹа ҝетди.+ 15 Даһа сонра Иса өз шаҝирдләри илә бирликдә онун евинә ҝедиб сүфрәјә әјләшди. Бир чох верҝијыған вә ҝүнаһлы да ҝәлиб онларла сүфрә архасына әјләшди. Онларын арасында Исанын ардынҹа ҝедән чох адам вар иди.+ 16 Анҹаг фәрисиләрдән олан мирзәләр онун ҝүнаһлылар вә верҝијығанларла бир јердә чөрәк једијини ҝөрәндә Исанын шаҝирдләринә дедиләр: «Бу нәдир? О, верҝијығанлар вә ҝүнаһлыларла чөрәк кәсир?» 17 Иса буну ешидәндә онлара деди: «Һәкимә сағлам адамлар јох, хәстәләр мөһтаҹдыр. Мән салеһләри јох, ҝүнаһлы адамлары чағырмаға ҝәлмишәм».+

18 Јәһјанын шаҝирдләри вә фәрисиләр оруҹ тутурдулар. Онлар ҝәлиб Исадан сорушдулар: «Нәјә ҝөрә Јәһјанын да, фәрисиләрин дә шаҝирдләри оруҹ тутур, сәнин шаҝирдләрин исә тутмур?»+ 19 Иса онлара ҹаваб верди: «Бәј+ достлары илә оланда һеч достлар оруҹ тутар? Нә гәдәр ки бәј достларынын јанындадыр, достлар оруҹ тутмазлар. 20 Лакин ҝүн ҝәләҹәк, бәји араларындан ҝөтүрәҹәкләр,+ бах онда онлар оруҹ тутаҹаглар. 21 Һеч кәс көһнә палтара тәзә парчадан* јамаг тикмәз. Белә етсә, тәзә јамаг јығылар, јыртылмыш јер даһа да корланар.+ 22 Һәмчинин һеч кәс тәзә шәрабы көһнә тулуглара төкмәз. Белә етсә, шәраб тулуглары јыртар, шәраб да, тулуглар да зај олар. Буна ҝөрә дә тәзә шәрабы тәзә тулуглара төкәрләр».

23 Бир шәнбә ҝүнү Иса зәмиләрин арасы илә ҝедирди. Онун шаҝирдләри ҝедә-ҝедә сүнбүл дәрирдиләр.+ 24 Онда фәрисиләр Исаја дедиләр: «Бура бах! Онлар нәјә ҝөрә шәнбә ҝүнү гадаған олунмуш иши ҝөрүрләр?» 25 Иса ҹаваб верди: «Мәҝәр һеч вахт охумамысыныз, әрзағы гуртаранда, өзү вә јолдашлары аҹанда Давуд нә етмишди?+ 26 Бөјүк каһин Әбјатар+ һаггындакы әһвалатдан билмирсиниз ки, Давуд Аллаһын евинә ҝириб тәгдим чөрәкләрини* једи, үстәлик, јолдашларына да верди? Һалбуки гануна ҝөрә бу чөрәкләри каһинләрдән башга һеч кәс јејә билмәзди».+ 27 Иса әлавә етди: «Инсан шәнбә үчүн јаранмајыб, шәнбә инсан үчүн јараныб.+ 28 Одур ки, инсан Оғлу шәнбәнин дә ағасыдыр».+

3 Иса јенә дә синагога ҝәлди. Орада әли гурумуш бир адам вар иди.+ 2 Фәрисиләр Исаны иттиһам етмәк истәјирдиләр. Буна ҝөрә дә диггәтлә бахырдылар ки, ҝөрсүнләр Иса шәнбә ҝүнү о адамы сағалдаҹаг, ја јох. 3 Иса әли гурумуш адама деди: «Дур, ортаја кеч». 4 Сонра онлардан сорушду: «Шәнбә ҝүнү јахшылыг етмәк дүзҝүндүр, јохса пислик етмәк? Инсаны хилас етмәк дүзҝүндүр, јохса мәһв етмәк?»+ Онлар сусуб динмәдиләр. 5 Иса онларын үрәјинин нә гәдәр күт олдуғуну ҝөрүб бәрк кәдәрләнди.+ Гәзәблә онлара ҝөз ҝәздирди, сонра о адама деди: «Әлини узат». О, әлини узатды вә әли сағалды. 6 Онда фәрисиләр чөлә чыхдылар вә Исаны өлдүрмәк барәдә Һиродун ардыҹыллары+ илә јубанмадан мәшвәрәт етдиләр.

7 Иса өз шаҝирдләри илә бәрабәр орадан чыхыб дәниз кәнарына ҝетди. Ҹәлилә вә Јәһудијјәдән чохлу адам да онун далынҹа ҝедирди.+ 8 Һәтта Јерусәлимдән, Идумијјәдән, Иорданын о бири тајындан, Сур вә Сидон бөлҝәләриндән бөјүк бир издиһам Исанын ишләри һагда ешидиб онун јанына ҝәлди. 9 Ҹамаат ону сыхышдырмасын дејә, Иса шаҝирдләринә балаҹа бир гајығы һазыр вәзијјәтдә сахламағы тапшырды. 10 Иса бир чох адамы сағалтмышды. Буна ҝөрә дә ағыр хәстәлији оланлар Исаја тохунмаг үчүн онун әтрафына топлашырдылар.+ 11 Һәтта мурдар руһлар+ да Исаны ҝөрәндә онун гаршысында јерә јыхылыр вә гышгырырдылар: «Сән Аллаһын Оғлусан».+ 12 Анҹаг Иса ҹинләрә дәфәләрлә гадаған едирди ки, онун ким олдуғуну демәсинләр.+

13 Иса даға чыхды вә шаҝирдләриндән бәзиләрини+ јанына чағырды. Онлар Исанын јанына ҝәлдиләр.+ 14 Иса ону мүшајиәт етмәк үчүн он ики шаҝирд сечди вә онлары һәвари* адландырды. Иса бу шаҝирдләрә мүхтәлиф јерләрә ҝедиб тәблиғ етмәк тапшырығы 15 вә ҹинләри говмаг сәлаһијјәти верәҹәкди.+

16 Һәмин он ики шаҝирд+ бунлардыр: Шимон (Иса она һәмчинин Бутрус+ ләгәби вермишди), 17 Зәбәдинин оғлу Јагуб вә Јагубун гардашы Јәһја (Иса һәмчинин онлара Бәнирәгиш*, јәни Илдырым оғуллары ләгәбини вермишди),+ 18 Андреас, Филип, Бартолмај, Мәтта, Томас, Алфај оғлу Јагуб, Тадај, Гејрәтли Шимон 19 вә сонрадан Исаны сатан Јәһуда Искәрјут.

Иса бир евә ҝирди. 20 Јенә ҹамаат јығылдығындан онлар чөрәк јемәјә дә имкан тапмадылар. 21 Исанын гоһумлары бу барәдә ешидәндә: «О, ағлыны итириб», — дејәрәк ону тутуб апармаға ҝәлдиләр.+ 22 Јерусәлимдән мирзәләр дә ҝәлиб дедиләр: «Онда Беелзебуб* вар. Бу адам ҹинләри елә ҹинләрин һөкмдарынын әли илә говур».+ 23 Иса мирзәләри јанына чағырды вә мәсәл чәкәрәк сөзә башлады: «Шејтан Шејтаны неҹә гова биләр? 24 Әҝәр падшаһлыг дахилдән парчаланарса, о давам ҝәтирә билмәз.+ 25 Дахилдән парчаланан ев дә давам ҝәтирә билмәз. 26 Әҝәр Шејтан өзүнә гаршы чыхыб дахилдән парчаланыбса, о давам ҝәтирә билмәз, онун ахыры јахындыр. 27 Ҝүҹлү адамын евинә ҝирән онун әл-голуну бағламамыш вар-дөвләтини гарәт едә билмәз. Јалныз бундан сонра еви гарәт едә биләр. 28 Буну билин ки, инсан нә ҝүнаһ иш тутса, нә ҹүр күфр данышса, һамысы бағышланаҹаг. 29 Лакин мүгәддәс руһа гаршы күфр данышан һеч вахт бағышланмајаҹаг,+ бу ҝүнаһ әбәдијјән онун бојнунда галаҹаг».+ 30 Иса бу сөзләри мирзәләрин «онда ҹин вар» дедикләри үчүн сөјләди.+

31 Исанын анасы вә гардашлары+ ҝәлиб бајырда дурдулар вә адам ҝөндәриб ону чағыртдырдылар.+ 32 Исанын әтрафында чохлу адам отурмушду. Она хәбәр вердиләр: «Анан вә гардашларын бајырдадырлар, сәни истәјирләр».+ 33 Иса онлара деди: «Мәним анам вә гардашларым кимдир?» 34 Сонра әтрафында отуранлара ҝөз ҝәздириб деди: «Будур мәним анам вә гардашларым!+ 35 Аллаһын ирадәсини јеринә јетирән мәним гардашым, баҹым вә анамдыр».+

4 Иса јенидән дәниз кәнарында вәз етмәјә башлады. Онун јанына чохлу адам јығышды, буна ҝөрә дә о, гајыға миниб саһилдән бир аз араланды. Ҹамаат исә саһилдә дајанмышды.+ 2 Иса мәсәлләр+ чәкәрәк онлара чох шеј өјрәтмәјә башлады. О деди:+ 3 «Гулаг асын. Бир әкинчи тохум сәпмәјә чыхды.+ 4 Тохум сәпәркән тохумлардан бәзиси јол кәнарына дүшдү вә гушлар ҝәлиб онлары дәнләди. 5 Бәзиси торпағы аз олан дашлыға дүшдү вә торпаг дәрин олмадығындан дәрһал ҹүҹәрди.+ 6 Амма ҝүнәш чыханда солду вә көкү олмадығындан гуруду. 7 Бәзи тохумлар тиканлыға дүшдү. Тикан коллары бөјүјүб онлары боғду вә онлар бар вермәди.+ 8 Амма бәзиләри мүнбит торпаға дүшдү, ҹүҹәриб бој атды вә бар ҝәтирди. Онлар отузгат, алтмышгат вә јүзгат бар вердиләр».+ 9 Иса әлавә етди: «Гулағы олан гој ешитсин!»+

10 Иса тәк галанда он ики һәвариси вә әтрафында оланлар чәкдији мәсәлләрлә бағлы ону сорғу-суала тутдулар.+ 11 Иса онлара деди: «Сизә Аллаһын Падшаһлығынын мүгәддәс сиррини+ баша дүшмәк әнамы верилиб, амма галанларына һәр шеј мәсәлләрлә сөјләнилир ки,+ 12 бахсалар да бир шеј ҝөрмәсинләр, ешитсәләр дә, бир шеј анламасынлар, һеч вахт ҝери дөнмәсинләр вә Аллаһ онлары бағышламасын».+ 13 Сонра әлавә етди: «Бу мәсәли баша дүшмүрсүнүзсә, о бириләрини неҹә баша дүшәҹәксиниз?

14 Әкинчи Аллаһын сөзүнү сәпир.+ 15 Бәзи адамларда сөз, санки, јол кәнарында әкилиб. Онлар сөзү ешидәр-ешитмәз Шејтан ҝәлиб+ үрәкләринә сәпилмиш тохуму апарыр.+ 16 Диҝәр адамларда сөз, санки, дашлыгда әкилиб. Онлар сөзү ешидән кими севинҹлә гәбул едирләр.+ 17 Амма көк атмадығындан узун мүддәт дура билмирләр. Аллаһын сөзүнә ҝөрә чәтинлик, тәгиб башлајан кими онлар имандан дөнүрләр. 18 Бәзиләриндә исә тохум, санки, тиканлыға дүшүб. Онлар сөзү ешидир,+ 19 лакин бу зәманәнин гајғылары+, вар-дөвләтин алдадыҹы гүввәси+ вә диҝәр арзулар+ үрәкләринә јол тапыр, сөзү боғур вә сөз бар ҝәтирмир. 20 Нәһајәт, мүнбит торпагда әкиләнләр Аллаһын сөзүнү динләјән, ону сидги-үрәкдән гәбул едән адамлардыр. Белә адамлар отузгат, алтмышгат вә јүзгат бәһрә верирләр».+

21 Иса сөзүнә давам етди: «Һеч ҝөрмүсүнүз ки, чырағы сәбәтин вә ја чарпајынын алтына гојсунлар? Ону чырагдана гојурлар, елә дејил?+ 22 Бәли, елә бир сирр јохдур ки, әввәл-ахыр үстү ачылмасын, елә бир ҝизли шеј јохдур ки, ашкар олунмасын.+ 23 Гулағы олан гој ешитсин».+

24 Сонра Иса деди: «Сөзләримә диггәтлә гулаг асын.+ Һансы өлчү илә өлчүрсүнүзсә, о өлчү илә дә сизә өлчәҹәкләр, һәлә үстүнә әлавә дә едәҹәкләр. 25 Кимдә варса, она даһа чох вериләҹәк,+ кимдә јохдурса, әлиндәки дә алынаҹаг».+

26 Иса давам етди: «Аллаһын Падшаһлығы бир адамын торпаға тохум сәпмәсинә бәнзәјир. 27 О, ҝеҹә јатыр, сәһәр дурур, амма тохум неҹә ҹүҹәрир, неҹә бөјүјүр, о адамын хәбәри олмур. 28 Торпаг өз-өзүнә тәдриҹән бар јетишдирир: әввәлҹә ҝөвдә ҹүҹәрир, сонра сүнбүл әмәлә ҝәлир, нәһајәт, сүнбүлдә дән јетишир. 29 Мәһсул јетишән кими адам орағы ишә салыр, чүнки бичин вахты јетишиб».

30 Иса сөзүнә давам етди: «Аллаһын Падшаһлығыны нәјә бәнзәдәк? Ону һансы мәсәллә изаһ едәк? 31 Падшаһлыг хардал тохумуна бәнзәјир. Әкин вахты тохумлар арасында ән хырдасы одур.+ 32 Амма јерә әкиләндән сонра бөјүјүб бүтүн бостан биткиләри арасында ән јекәси олур вә гол-будаг атыр, ҝөј гушлары да ҝәлиб онун көлҝәсиндә јува салырлар».

33 Иса буна бәнзәр чохлу мәсәл+ чәкир, Аллаһын сөзүнү онлара гавраја билдикләри гәдәр данышырды. 34 Бәли, Иса данышанда һәмишә мәсәл чәкирди, лакин сонра һәр шеји тәкликдә шаҝирдләринә изаһ едирди.+

35 Һәмин ҝүн ахшам дүшәндә Иса онлара деди: «Ҝәлин о бири саһилә үзәк».+ 36 Онлар ҹамааты јола саландан дәрһал сонра Исаны гајыгла апардылар. Орада башга гајыглар да вар иди.+ 37 Бирдән ҝүҹлү фыртына гопду. Амансыз далғалар гајыға чырпылырды. Гајыг батмаг үзрә иди.+ 38 Иса бу заман гајығын дал тәрәфиндә башыны балыша гојуб јатмышды. Шаҝирдләр ону ојадыб дедиләр: «Устад, мәҝәр сәнин веҹинә дејил ки, биз батырыг?» 39 Иса дуруб күләји рам етди вә дәнизә әмр етди: «Дајан! Сакит ол!»+ Күләк јатды, әтрафа дәрин сүкут чөкдү. 40 О, шаҝирдләрә деди: «Нијә горхдунуз? Һәлә дә иманыныз јохдур?» 41 Онлар бәрк горхмушдулар вә бир-бириләринә дејирдиләр: «Бу кимдир ки, һәтта күләк дә, дәниз дә она итаәт едир?»+

5 Онлар үзүб дәнизин о бири саһилинә, ҝерасалыларын+ торпағына ҝәлдиләр. 2 Иса гајыгдан дүшән кими онун гаршысына сәрдабәләрин арасындан бир адам чыхды. Бу адамын ичиндә мурдар руһ варды. 3 О, сәрдабәләрин арасында јашајырды. Бу вахтадәк һеч ким ону һәтта зәнҹирлә дә бағлаја билмәмишди. 4 Ону дәфәләрлә гандаллајыб зәнҹирләмишдиләр, лакин о, зәнҹири гырмыш, гандалы сындырмышды. Һеч ким онун өһдәсиндән ҝәлә билмирди. 5 Бу адам ҝеҹә-ҝүндүз сәрдабәләрин арасында, дағларда дурмадан бағырыр, өзүнү даш-кәсәклә јаралајырды. 6 О, узагдан Исаны ҝөрәндә јүјүрүб она тәзим етди+ вә 7 бағырыб деди: «Еј Аллаһ-Тааланын Оғлу Иса! Мәндән нә истәјирсән? Сәни анд верирәм Аллаһа, мәнә әзаб вермә!»+ 8 Чүнки Иса ҹинә дејирди: «Еј мурдар руһ, бу адамдан чых!»+ 9 Иса ондан сорушду: «Адын нәдир?» О ҹаваб верди: «Адым Леҝиондур*, чүнки биз чохуг». 10 О, Исаја јалвар-јахар етди ки, ҹинләри о әразидән говмасын.+

11 Орада дағын әтәјиндә донуз сүрүсү отлајырды.+ 12 Ҹинләр Исаја јалварыб дедиләр: «Бизи донузларын ичинә ҝөндәр, иҹазә вер, онлара ҝирәк». 13 Иса иҹазә верди. Онда мурдар руһлар һәмин адамдан чыхыб донузлара ҝирдиләр вә тәхминән ики мин донуздан ибарәт сүрү бүтүнлүклә учурумдан дәнизә атылыб боғулду. 14 Чобанлар исә гачыб һадисәни шәһәрдә вә кәндләрдә ҹамаата хәбәр вердиләр. Ҹамаат нә баш вердијини ҝөрмәк үчүн ора ҝәлди.+ 15 Онлар Исанын јанына ҝәлдиләр вә ҝөрдүләр ки, ичиндә бир леҝион ҹин олмуш адам әјниндә палтар, ағлы башында отуруб. Онлар бәрк горхду. 16 Һадисәни өз ҝөзләри илә ҝөрәнләр ичинә ҹин ҝирмиш адамла вә донузларла бағлы әһвалаты ҹамаата данышдылар. 17 Ҹамаат Исаја јалварды ки, онларын ел-обасындан чыхыб ҝетсин.+

18 Иса гајыға минәндә ичинә ҹин ҝирмиш адам јалвар-јахар етди ки, онунла ҝетсин.+ 19 Амма Иса она изин вермәди. Она деди: «Евинә, гоһумларынын јанына ҝет вә Јеһованын сәнин үчүн етдији һәр шеји, сәнә неҹә мәрһәмәт ҝөстәрдијини онлара даныш». 20 О ҝетди вә Исанын онун үчүн етдији һәр шеји Декапол бөлҝәсинин* сакинләринә данышмаға башлады. Һамы бу ишә мат галды.

21 Иса гајыға миниб јенә дә о бири саһилә кечди. Онун јанына чохлу адам ҝәлди. Иса дәнизин кәнарында иди.+ 22 Бу вахт синагог рәисләриндән бири, Јаир адында бир нәфәр ора ҝәлди. О, Исаны ҝөрәндә онун ајағына дүшдү+ 23 вә дөнә-дөнә јалварды: «Гызымын вәзијјәти ағырдыр. Хаһиш едирәм, ҝәл, әлләрини онун үстүнә гој,+ баламы сағалт, гојма гызым өлсүн». 24 Иса онунла јола дүшдү. Исанын далынҹа чохлу адам ҝедирди вә ону сыхышдырырды.

25 Ҹамаатын арасында бир гадын вар иди. О, дүз он ики ил+ иди ки, ганахмадан әзијјәт чәкирди.+ 26 Гадын һәкимләрин әлиндән чох әзаб чәкмишди, бүтүн варыны-јохуну мүалиҹәјә хәрҹләмиш, амма дәрдинә әлаҹ тапылмамышды, әксинә, вәзијјәти даһа да писләшмишди. 27 О, Иса һаггында ешидәндә архадан она јахынлашды вә онун палтарына тохунду.+ 28 Гадын үрәјиндә дејирди: «Тәкҹә палтарына тохунсам, сағалаҹағам».+ 29 Елә о андаҹа онун ганахмасы дајанды, гадын бу әзаблы хәстәликдән сағалдығыны һисс етди.

30 Һәмин ан Иса да өзүндән гүввә чыхдығыны һисс етди.+ О, ҹамаата тәрәф дөнүб деди: «Палтарыма ким тохунду?» + 31 Шаҝирдләри она дедиләр: «Өзүн ҝөрүрсән ки, ҹамаат сәни сыхышдырыр, сәнсә “Мәнә ким тохунду?” дејирсән». 32 Анҹаг Иса она тохунан адамы ҝөзү илә ахтарырды. 33 Гадын сағалдығыны баша дүшүб бәрк горхмушду вә тир-тир әсирди. О ҝәлиб Исанын ајагларына дүшдү вә һәгигәти ачыб она данышды. 34 Онда Иса деди: «Баҹым*, иманын сәни сағалтды. Саламат ҝет.+ Гој бу әзаблы хәстәлик сәни бир дә нараһат етмәсин».+

35 Иса һәлә данышаркән синагог рәисинин евиндән бир нечә адам ҝәлиб рәисә деди: «Гызын өлдү. Даһа Устада әзијјәт вермә».+ 36 Иса бу сөзләри ешидиб она деди: «Горхма, сән бирҹә инан».+ 37 Иса Бутрусдан, Јагубдан вә Јагубун гардашы Јәһјадан башга һеч кәсә өзү илә ҝетмәјә изин вермәди.+

38 Беләликлә, онлар синагог рәисинин евинә ҝәлдиләр. Иса ҝөрдү ки, орада сәс-күј, чахнашма вар, ҹамаат ағлашыб фәған еләјир.+ 39 Иса ичәри кечиб онлара деди: «Бу нә һај-күјдүр? Нијә ағлашма гурмусунуз? Ушаг өлмәјиб, јатыр».+ 40 Онда ҹамаат Исаја ҝүлдү. Иса һамыны бајыра чыхартды, сонра гызын ата-анасыны вә өз јолдашларыны ҝөтүрүб ушаг олан отаға ҝирди. 41 О, гызын әлиндән тутуб она: «Талита куми», — деди. Бу сөзүн мәнасы «гызҹығаз, сәнинләјәм, галх»+ демәкдир. 42 Гыз елә о андаҹа ајаға дуруб ҝәзмәјә башлады. (Гыз он ики јашында иди.) Буну ҝөрән валидејнләрин севинҹи јерә-ҝөјә сығмырды. 43 Иса онлара дөнә-дөнә тапшырды ки, буну һеч кәсә данышмасынлар.+ Һәмчинин деди ки, гыза јемәјә бир шеј версинләр.

6 Иса орадан јола дүшүб өз доғма јурдуна ҝәлди,+ шаҝирдләри дә онунла иди. 2 Шәнбә ҝүнү ҝәләндә Иса синагогда вәз етмәјә башлады. Ону динләјәнләрин әксәријјәти мәәттәл галыб дејирди: «Бу адам бүтүн бунлары һарадан билир?+ Бу ҹүр һикмәт онда һарадандыр? Неҹә олур ки, о, бу ҹүр мөҹүзәләр едир?+ 3 Мәҝәр бу, һәмин о дүлҝәр+ дејил? Мәҝәр о, Мәрјәмин оғлу,+ Јагубун+, Јусифин, Јәһуданын, Шимонун гардашы+ дејил? Баҹылары да арамызда дејилләр?» Буна ҝөрә дә ону гәбул етмәдиләр. 4 Иса онлара деди: «Пејғәмбәр тәкҹә өз јурдунда, өз евиндә вә гоһумларынын арасында һөрмәт ҝөрмүр».+ 5 Буна ҝөрә дә орада һеч бир мөҹүзә ҝөстәрмәди, тәкҹә бир нечә хәстәнин үстүнә әлини гојуб онлары сағалтды. 6 Иса онларын имансызлығына тәәҹҹүбләнди. Сонра вәз едә-едә бүтүн әтраф кәндләри ҝәзиб-долашды.+

7 Даһа сонра Иса он ики һәварисини јанына чағырды. О вахтдан етибарән, Иса шаҝирдләрини ики-ики тәблиғә ҝөндәрмәјә башлады.+ Һәмчинин онлара мурдар руһлар үзәриндә сәлаһијјәт верди.+ 8 Иса бујурду ки, онлар өзләри илә јола әсадан башга һеч нә ҝөтүрмәсинләр. Нә чөрәк, нә һејбә ҝөтүрсүнләр, нә дә пул кисәләринә пул гојсунлар.+ 9 Тәкҹә сәндәлләрини ҝејсинләр. Өзләри илә дәјишәк көјнәк* дә ҝөтүрмәсинләр. 10 Сонра деди: «Һансы евә ҝирсәниз, о јердән ҝедәнә кими һәмин евдә галын.+ 11 Әҝәр һәр һансы бир јердә сизи гәбул етмәсәләр вә ја динләмәсәләр, орадан чыханда онлара шәһадәт олсун дејә, ајагларынызын тозуну чырпын*».+ 12 Онлар јола дүшдүләр вә тәблиғ едиб инсанлары төвбәјә чағырдылар.+ 13 Шаҝирдләр һәмчинин чохлу ҹин говур+ вә бир чох хәстәјә јағ сүртүр, шәфа верирдиләр.

14 Исанын сорағы аләмә јајылды вә ҝәлиб падшаһ Һиродун гулағына чатды. Бәзиләри дејирди: «Вәфтизчи Јәһја дирилиб, буна ҝөрә дә бу гүдрәтли ишләри ҝөрүр».+ 15 Диҝәрләри дејирдиләр: «Бу, Илјасдыр». Башгалары исә: «Бу, гәдимдәки пејғәмбәрләр кими бир пејғәмбәрдир», — дејирдиләр.+ 16 Һирод буну ешидәндә деди: «Бу адам бојнуну вурдурдуғум Јәһјадыр, дирилиб». 17 Һирод гардашы Филипин арвады Һиродиадајла евләнмишди вә бу гадына ҝөрә адамларыны ҝөндәриб Јәһјаны тутдурмуш вә зиндана атмышды.+ 18 Чүнки Јәһја Һирода дејирди: «Гардашынын арвады илә јашамағын дүзҝүн дејил».+ 19 Һиродиада үрәјиндә Јәһјаја кин бәсләјир вә ону өлдүрмәк истәјирди, амма буну едә билмирди. 20 Чүнки Һирод Јәһјанын салеһ вә мүгәддәс инсан+ олдуғуну билиб ондан чәкинир вә ону горујурду. Һирод Јәһјаја гулаг асанда чашбаш галыб билмирди нә етсин, амма јенә дә ону мәмнунијјәтлә динләјирди.

21 Һирод өз ад ҝүнү+ мүнасибәти илә әјанларына, сәркәрдәләринә вә Ҹәлиләнин нүфузлу адамларына зијафәт верәркән Һиродиаданын әлинә фүрсәт дүшдү.+ 22 Һәмин зијафәтдә Һиродиаданын гызы чыхыб рәгс етди. Бу, Һиродун вә онунла сүфрәдә әјләшәнләрин чох хошуна ҝәлди. Һирод гыза деди: «Үрәјин нә истәјир сөјлә, сәнә верәҹәјәм». 23 О анд ичиб гыза деди: «Мәндән нә истәсән, һәтта падшаһлығымын јарысыны белә, истәсән, сәнә верәҹәјәм». 24 Гыз чыхыб анасындан сорушду: «Нә истәјим?» Анасы деди: «Вәфтизчи Јәһјанын башыны». 25 Гыз ҹәлд падшаһын јанына гајыдыб истәјини она билдирди: «Вәфтизчи Јәһјанын башыны бу саат синидә мәнә вер».+ 26 Падшаһ бәрк кәдәрләнди, амма анд ичдијинә вә онунла бир сүфрәдә әјләшәнләрә ҝөрә гызын истәјини јерә салмады. 27 Она ҝөрә дә падшаһ дәрһал мүһафизи ҝөндәриб Јәһјанын башыны ҝәтирмәји әмр етди. Мүһафиз ҝедиб зинданда Јәһјанын бојнуну вурду вә 28 бир синидә гыза ҝәтирди, гыз да апарыб анасына верди. 29 Јәһјанын шаҝирдләри буну ешидәндә ҝәлдиләр вә онун ҹәсәдини апарыб сәрдабәјә гојдулар.

30 Һәвариләр Исанын јанына ҝәлиб ҝөрдүкләри ишләри вә өјрәтдикләри һәр шеји она данышдылар.+ 31 Иса онлара деди: «Ҝәлин сакит бир јерә ҝедәк, бир аз динҹинизи алын».+ Чүнки ҝәлиб-ҝедән чох олдуғундан онлар һәтта јемәк јемәјә дә маҹал тапмырдылар. 32 Онлар тәкликдә галмаг үчүн гајыға миниб сакит бир јерә чәкилдиләр.+ 33 Ҹамаат онларын јола дүшдүјүнү ҝөрдү. Бундан чохлары хәбәр тутду вә бүтүн шәһәрләрдән хејли адам гачыб Исаҝили габаглады. 34 Иса гајыгдан чыханда бөјүк бир издиһам ҝөрдү. Онун бу адамлара јазығы ҝәлди,+ чүнки онлар чобансыз гојун кими идиләр.+ Иса онлара чох шеј өјрәтмәјә башлады.+

35 Ҝүн батана јахын шаҝирдләри Исаја јахынлашыб дедиләр: «Бура чөллүкдүр, һава да артыг гаралыб.+ 36 Ҹамааты бурах, әтраф кәндләрә, обалара ҝедиб өзләри үчүн јемәјә бир шеј алсынлар».+ 37 Иса деди: «Сиз онлара јемәк верин». Шаҝирдләр дедиләр: «Инди дејирсән ҝедиб ҹамаат үчүн ики јүз динарлыг* чөрәк алаг?»+ 38 Иса онлара деди: «Ҝедин ҝөрүн нечә чөрәјиниз вар». Онлар өјрәниб дедиләр: «Беш чөрәк вар, икиҹә дәнә дә балыг».+ 39 Иса ҹамаата деди ки, отлугда дәстә-дәстә әјләшсинләр.+ 40 Онлар дәстәләрә бөлүнүб јүз-јүз, әлли-әлли отурдулар. 41 Иса беш чөрәји вә ики балығы әлинә алды вә ҝөјә бахыб дуа еләди.+ Чөрәкләри бөлдү вә ҹамаата пајламаг үчүн шаҝирдләрә верди. Сонра ики балығы да һамы үчүн бөлдү. 42 Ҹамаат јејиб дојду. 43 Балығы чыхмаг шәртилә, артыг галмыш чөрәк тикәләриндән он ики сәбәт јығылды.+ 44 Чөрәк јејән кишиләрин сајы исә беш мин нәфәр иди.

45 Бундан дәрһал сонра Иса шаҝирдләринә деди ки, гајыға миниб о таја, Бејтсәјда тәрәфә үзсүнләр, өзү исә ҹамааты јола салмаг үчүн орада галды.+ 46 О, ҹамаатла худаһафизләшәндән сонра дуа етмәк үчүн даға галхды.+ 47 Ахшам дүшмүшдү. Гајыг дәнизин ортасында иди, Иса исә саһилдә тәк иди.+ 48 Иса ҝөрдү ки, гаршыдан әсән күләк шаҝирдләри ирәли үзмәјә гојмур. Сәһәрә јахын* о, сујун үзү илә јеријәрәк онлара тәрәф ҝәлди. Иса, санки, онларын јанындан кечиб ҝетмәк истәјирди. 49 Исанын сујун үзү илә јеридијини ҝөрәндә шаҝирдләр бунун кабус олдуғуну дүшүндүләр вә бәркдән гышгырдылар. 50 Чүнки онларын һамысы Исаны ҝөрүб тәшвишә дүшмүшдү, лакин Иса о саат онлара деди: «Мәнәм, горхмајын, ҹәсарәтли олун!»+ 51 Иса гајыға минди вә күләк сакитләшди. Буну ҝөрән шаҝирдләр һејрәтә ҝәлдиләр, 52 чүнки онлар чөрәклә бағлы мөҹүзәдән нәтиҹә чыхартмамышдылар. Онларын зеһни һәлә дә гапалы иди.

53 Онлар о бири саһилә јан алыб Ҝеннесаретә ҝәлдиләр вә гајығы јахынлыгда бағладылар.+ 54 Онлар гајыгдан чыхан кими ҹамаат Исаны таныды 55 вә гачыб әтраф јерләрә хәбәр верди. Исанын һарада олдуғуну ешидәнләр хәстәләри хәрәкдә ора ҝәтирирдиләр. 56 Иса бир кәндә, обаја вә ја шәһәрә ҝирәндә ҹамаат хәстәләри ҝәтириб базар мејданына гојурду вә јалварырды ки, хәстәләр һеч олмаса онун палтарынын сачағына тохунсунлар.+ Исанын палтарына тохунанларын һамысы сағалырды.

7 Јерусәлимдән ҝәлмиш фәрисиләр вә бир нечә мирзә Исанын башына топлашды.+ 2 Онлар ҝөрдүләр ки, онун бәзи шаҝирдләри пакланмамыш, јәни әлләрини јумамыш чөрәк јејирләр. 3 (Фәрисиләр вә бүтүн јәһудиләр әҹдадларын әнәнәсинә ҹидди риајәт едир, әлләрини дирсәјә кими јумамыш јемәјә әл вурмурлар, 4 базардан гајыданда јујунмамыш сүфрәјә әјләшмирләр. Онлар диҝәр әнәнәләрә дә ҹидди риајәт едирләр. Мәсәлән, ҹамлары, долчалары вә мис габлары гүсл едирләр*.)+ 5 Бу фәрисиләр вә мирзәләр Исадан сорушдулар: «Нәјә ҝөрә сәнин шаҝирдләрин дәдә-бабаларымызын гојдуғу адәт-әнәнәјә риајәт етмир, мурдар әллә јемәк јејирләр?»+ 6 Иса ҹаваб верди: «Икиүзлүләр, Әшија сизин һаггынызда јахшы пејғәмбәрлик етмишдир: “Бу халг Мәнә дилдә һөрмәт едир, үрәкдә исә Мәндән чох узагдыр.+ 7 Онлар Мәнә әбәс јерә ибадәт едирләр, чүнки онларын өјрәтдикләри ади инсан әмрләридир”.+ 8 Сиз Аллаһын әмрини кәнара гојуб инсан әнәнәләринә риајәт едирсиниз».+

9 Иса сөзүнә давам етди: «Өз әнәнәләринизи горумагдан өтрү Аллаһын әмрләрини рәдд етмәји јахшы баҹарырсыныз.+ 10 Мисал үчүн, Муса белә дејиб: “Атана вә анана һөрмәт ет”+ вә “Атасыны ја анасыны тәһгир едән өлдүрүлмәлидир”.+ 11 Сиз исә дејирсиниз: “Кимсә атасына ја анасына: “Сәни сахламаг үчүн нәјим варса, гурбанлыгдыр, (јәни Аллаһа һәср едилмиш бәхшишдир)”, — дејәрсә...” 12 Сиз даһа гојмурсунуз, о адам өз атасы ја анасы үчүн бир шеј етсин.+ 13 Беләликлә, сиз ујдурдуғунуз әнәнәләрлә Аллаһын сөзүнү һечә ендирирсиниз.+ Буна охшар чох ишләриниз вар».+ 14 Иса јенидән ҹамааты јанына чағырыб деди: «Һамыныз мәнә гулаг асын вә сөзләрими дәрк един.+ 15 Инсаны једији шејләр мурдар етмир. Ону үрәјиндән чыхан шејләр мурдар едир».+ 16 *⁠——

17 Иса ҹамаатдан ајрылыб бир евә ҝирәндә шаҝирдләр һәмин мәсәллә бағлы ону сорғу-суала тутдулар.+ 18 Иса деди: «Јәни сиз дә онлар кими һеч нә баша дүшмүрсүнүз? Мәҝәр билмирсиниз ки, инсанын једији һеч бир шеј ону мурдар едә билмәз? 19 Чүнки инсанын једији шеј үрәјә јох, мәдәјә дүшүр, сонра да бајыра чыхыр». Беләҹә, о, бүтүн јемәкләри пак елан етди. 20 Сонра әлавә етди: «Инсанын ичиндән чыхан ону мурдар едир.+ 21 Чүнки инсанын дахилиндән, үрәјиндән+ пис фикирләр чыхыр. Бунлар: әхлагсызлыг*, оғурлуг, гәтл, 22 зинакарлыг, тамаһкарлыг, пис әмәлләр, јалан, азғынлыг*, пахыллыг, күфр, ловғалыг вә ағылсызлыгдыр. 23 Бүтүн бу пислик инсанын ичиндән ҝәлир вә ону мурдар едир».

24 Иса орадан чыхыб Сур вә Сидон әразисинә ҝетди+ вә бир евә ҝирди. О истәмирди ки, кимсә буну билсин. Бунунла белә, онун ҝәлишиндән хәбәр тутдулар. 25 Балаҹа гызына мурдар руһ ҝирмиш бир гадын Иса һаггында ешидән кими ҝәлиб онун ајагларына дүшдү.+ 26 Бу гадын јунан иди вә Суријадакы Финикијада јашајырды. Гадын јалвар-јахар едирди ки, Иса гыздан ҹини говсун. 27 Амма Иса она деди: «Гој әввәлҹә ушаглар јејиб дојсунлар. Чөрәји ушагларын әлиндән алыб күчүкләрин габағына атмаг дүзҝүн дејил».+ 28 Гадын Исаја деди: «Дүз дејирсән, Аға, амма ахы масанын алтында отуран күчүкләр дә ушагларын төкдүкләри гырынтылары јејирләр». 29 Онда Иса гадына деди: «Сән ки белә дедин, ҝет. Ҹин гызындан чыхды».+ 30 Гадын евинә ҝәлиб ҝөрдү ки, ҹин ушагдан чыхыб, ушаг да чарпајыда узаныб.+

31 Иса Сур әразисиндән чыхды, Сидондан вә Декапол бөлҝәсиндән кечиб Ҹәлилә дәнизинә ҝәлди.+ 32 Онун јанына бир кар вә пәлтәк адам ҝәтирдиләр.+ Ҹамаат хаһиш етди ки, Иса әлини онун үстүнә гојсун. 33 Иса ону ҹамаатын арасындан чыхарыб кәнара чәкди, бармагларыны онун гулагларына гојду вә түпүрүб онун дилинә тохунду.+ 34 Сонра ҝөјә бахыб дәриндән аһ чәкди вә: «Еффата», јәни «Ачыл», — деди. 35 О адамын гулаглары вә дилинин дүјүнү ачылды+ вә о, ајдын данышмаға башлады. 36 Онда Иса орадакылара тапшырды ки, буну һеч кәсә данышмасынлар.+ Амма Иса гадаған етдикҹә инсанлар баш верәнләр һаггында даһа чох данышырдылар.+ 37 Онлар һејрәтләрини ҝизләдә билмир+ вә дејирдиләр: «Онун һәр бир иши мүкәммәлдир. О, һәтта карларын гулағыны, лалларын дилини ачыр».+

8 О ҝүнләрдә јенә дә хејли адам топлашмышды. Онларын јемәјә һеч нәји јох иди. Иса шаҝирдләрини јанына чағырыб деди: 2 «Ҹамаата јазығым ҝәлир.+ Артыг үч ҝүндүр ки, јанымдадырлар, јемәјә дә һеч нәләри јохдур.+ 3 Онлары евләринә аҹ јола салсам, јолда тагәтдән дүшәрләр. Ахы чохлары узаг јерләрдән ҝәлиб». 4 Шаҝирдләр она дедиләр: «Бу чөллүкдә бу гәдәр ҹамааты једиртмәк үчүн һарадан чөрәк тапмаг олар?» 5 Иса онлардан сорушду: «Нечә чөрәјиниз вар?» Онлар ҹаваб вердиләр: «Једди».+ 6 Иса бујурду ки, ҹамаат јерә отурсун, сонра једди чөрәји ҝөтүрдү, шүкүр едиб чөрәкләри бөлдү вә пајламаг үчүн шаҝирдләринә верди. Онлар да чөрәкләри халга пајладылар.+ 7 Орада бир нечә хырда балыг да вар иди. Иса дуа едиб шаҝирдләрә деди ки, балыглары да ҹамаата пајласынлар. 8 Ҹамаат јејиб дојду. Артыг галан тикәләрдән исә једди долу сәбәт јығылды.+ 9 Орада тәхминән дөрд мин киши вар иди. Сонра Иса онлары јола салды.

10 Бундан дәрһал сонра Иса шаҝирдләри илә бәрабәр гајыға минди вә Далманут*+ бөлҝәсинә ҝәлди. 11 Орада јанына фәрисиләр ҝәлиб онунла мүбаһисәјә башладылар. Онлар Исаны сынамаг мәгсәдилә ҝөјдән бир әламәт ҝөстәрмәсини истәдиләр.+ 12 Иса дәриндән аһ чәкиб деди: «Ахы бу нәсил нијә һәмишә әламәт истәјир?+ Буну билин, бу нәслә һеч бир әламәт ҝөстәрилмәјәҹәк».+ 13 Иса буну дејиб онлардан ајрылды вә гајыға миниб о бири саһилә үздү.

14 Шаҝирдләр өзләри илә чөрәк ҝөтүрмәји јаддан чыхармышдылар. Гајыгда ҹәми бир чөрәк варды.+ 15 Иса онлара ҹидди хәбәрдарлыг етди: «Бахын һа, өзүнүзү фәрисиләрин вә Һиродун мајасындан ҝөзләјин».+ 16 Шаҝирдләр чөрәк ҝөтүрмәдикләри үчүн өз араларында мүбаһисә етмәјә башладылар. 17 Иса буну ҝөрәндә деди: «Чөрәк ҝөтүрмәдијиниз үчүн нијә мүбаһисә едирсиниз? Јәни зеһниниз һәлә дә гапалыдыр? Һәлә дә анламырсыныз, дәрк етмирсиниз? 18 “Ҝөзүнүз ола-ола ҝөрмүрсүнүз, гулағыныз ола-ола ешитмирсиниз?” Мәҝәр јадыныздан чыхыб, 19 мән беш мин адам үчүн беш чөрәји бөләндә+ нечә долу сәбәт јығмышдыныз?» Онлар ҹаваб вердиләр: «Он ики».+ 20 «Бәс дөрд мин адам үчүн једди чөрәји бөләндә нечә долу сәбәт јығмышдыныз?» Онлар дедиләр: «Једди».+ 21 Иса онлара деди: «Јәни һәлә дә сөзүмүн ҹаныны тутмамысыныз?»

22 Онлар Бејтсәјдаја јан алдылар. Орада Исанын јанына бир кор адам ҝәтирдиләр. Ҹамаат јалварырды ки, Иса она тохунсун.+ 23 Иса кор адамын әлиндән тутуб ону кәнддән чыхартды, сонра онун ҝөзләринә түпүрүб+ әлини онун үстүнә гојду вә сорушду: «Бир шеј ҝөрүрсән?» 24 О, ҝөзләрини ачыб бахды вә деди: «Адамлары ҝөрүрәм. Онлар ағаҹа бәнзәјирләр, амма ҝәзирләр». 25 Иса јенидән әлләрини бу адамын ҝөзләринин үстүнә гојду вә онун ҝөзләри ачылды. О, артыг һәр шеји апајдын ҝөрүрдү. 26 Иса ону евинә јола салыб тапшырды: «Ҝет, амма кәндә ҝирмә».

27 Иса шаҝирдләри илә бәрабәр Филипи Гејсәријјәси кәндләринә јолланды. Јолда о, шаҝирдләрдән сорушду: «Ҹамаат нә дејир? Мән кимәм?»+ 28 Онлар ҹаваб вердиләр: «Кимиси дејир ки, Вәфтизчи Јәһјасан+, кимиси дејир Илјассан+, башгалары да пејғәмбәрләрдән бири олдуғуну сөјләјир». 29 Иса онларын өзүндән сорушду: «Бәс сиз нә дејирсиниз, мән кимәм?» Бутрус ҹаваб верди: «Сән Мәсиһсән».+ 30 Онда Иса онлара бәрк-бәрк тапшырды ки, онун һаггында һеч кәсә бир сөз демәсинләр.+ 31 Иса шаҝирдләринә бунлары өјрәтмәјә башлады: инсан Оғлу чохлу әзијјәт чәкмәли, ағсаггаллар, бөјүк каһинләр вә мирзәләр ону рәдд етмәли, о өлмәли+ вә үч ҝүндән сонра дирилмәлидир.+ 32 Иса бу һагда ачыг данышырды. Онда Бутрус Исаны гыраға чәкиб ону мәзәммәт етмәјә башлады.+ 33 Иса чөндү, шаҝирдләринә бахыб Бутрусу тәнбеһ етди: «Чәкил габағымдан, Шејтан, чүнки сәнин ағлындакы Аллаһын фикирләри дејил, инсан фикирләридир».+

34 Иса ҹамааты вә шаҝирдләрини јанына чағырыб онлара деди: «Ким ардымҹа ҝәлмәк истәјирсә, гој өзүнү инкар етсин, ишҝәнҹә дирәјини* ҝөтүрүб даима ардымҹа ҝәлсин.+ 35 Чүнки һәјатыны хилас етмәк истәјән ону итирәҹәк, амма һәјатыны мәним уғрумда вә мүждә уғрунда итирән ону хилас едәҹәк.+ 36 Доғрудан да, инсан бүтүн дүнјаја саһиб оларса, амма һәјатыны итирәрсә, бунун она нә фајдасы?+ 37 Инсан өз һәјатынын әвәзиндә нә верә биләр?+ 38 Ким бу зинакар, ҝүнаһкар нәсил гаршысында мәндән вә сөзләримдән утанарса, инсан Оғлу да мүгәддәс мәләкләрлә өз Атасынын әзәмәтиндә ҝәләндә+ о адамы шаҝирди адландырмаға утанаҹаг».+

9 Иса сонра давам етди: «Ешидин вә аҝаһ олун, бурада дуранлардан бәзиләри Аллаһын Падшаһлығынын бөјүк гүдрәтлә гурулдуғуну ҝөрмәјинҹә әсла өлмәјәҹәк».+ 2 Алты ҝүн сонра Иса Бутрусу, Јагубу вә Јәһјаны јанына алыб уҹа бир дағын башына галхды. Дағда онлардан башга һеч кәс јох иди. Орада, шаҝирдләрин ҝөзү гаршысында Исанын ҝөркәми дәјишди.+ 3 Онун палтары парылдајыб дүмағ олду. Палтар елә ағарды ки, дүнјада һеч бир палтарјујан ону белә ағарда билмәзди. 4 Шаҝирдләр һәм дә Илјасла Мусаны ҝөрдүләр. Онлар Иса илә сөһбәт едирдиләр. 5 Онда Бутрус Исаја деди: «Рабби*, бизим бура ҝәлмәјимиз нә јахшы олду! Гој биз үч чадыр гураг: бирини сәнә, бирини Мусаја, бирини дә Илјаса». 6 Әслиндә, Бутрус билмирди нә етсин, чүнки онлар бәрк горхмушдулар. 7 Бу заман онларын башы үстүнә булуд јығылды вә булудун ичиндән бир сәс+ ҝәлди: «Бу, Мәним севимли Оғлумдур.+ Она гулаг асын!»+ 8 Бирдән онлар әтрафа бахыб ҝөрдүләр ки, артыг јанларында Исадан башга һеч кәс јохдур.

9 Дағдан енәндә Иса онлара бәрк-бәрк тапшырды ки, инсан Оғлу дирилмәјинҹә+ ҝөрдүкләрини һеч кәсә данышмасынлар.+ 10 Шаҝирдләр Исанын бу сөзләринә әмәл етдиләр. Амма өз араларында онун дирилмәсинин нә демәк олдуғуну мүзакирә едирдиләр. 11 Онлар сонра Исадан сорушдулар: «Нәјә ҝөрә мирзәләр дејирләр ки, әввәлҹә Илјас+ ҝәлмәлидир?»+ 12 Иса ҹаваб верди: «Доғрудур, әввәлҹә Илјас ҝәләҹәк вә һәр шеји бәрпа едәҹәк.+ Бәс онда нијә инсан Оғлу барәдә јазылыб ки, о, чохлу әзаб чәкәҹәк,+ тәһгир олунаҹаг?+ 13 Амма буну билин ки, Илјас+ ҝәлди вә онун һаггында неҹә јазылмышдыса, елә дә олду: онун башына ојун ачдылар».+

14 Исаҝил о бири шаҝирдләрин јанына ҝәләндә ҝөрдүләр ки, онларын башына чохлу адам јығышыб вә мирзәләр шаҝирдләрлә мүбаһисә едирләр.+ 15 Ҹамаат Исаны ҝөрәндә чашды вә габағына гачыб ону саламлады. 16 Иса онлардан сорушду: «Онларла нә һагда мүбаһисә едирсиниз?» 17 Ҹамаатын арасындан кимсә ҹаваб верди: «Устад, оғлуму сәнин јанына ҝәтирмишдим, чүнки ичинә ҹин ҝириб. Ҹин ушағы лал едир.+ 18 Ону һарада тутурса, јерә сәрир. Ушағын ағзы көпүкләнир, о, дишләрини гыҹајыр, сонра да лап әлдән дүшүр. Шаҝирдләриндән хаһиш етдим ки, ҹини говсунлар, амма баҹармадылар». 19 Онда Иса деди: «Еј имансыз нәсил!+ Нә вахта гәдәр аранызда олаҹағам? Нә вахта гәдәр сизә дөзәҹәјәм? Оғлуну јаныма ҝәтир».+ 20 Оғланы Исанын јанына ҝәтирдиләр. Ҹин Исаны ҝөрән кими ушағы гыҹ етди, оғланын ағзы көпүкләнди, о, јерә јыхылыб јуварланмаға башлады. 21 Иса оғланын атасындан сорушду: «Бу, оғлунда нә вахтдандыр?» Атасы ҹаваб верди: «Ушаглыгдан. 22 Ҹин баламы өлдүрмәк үчүн дәфәләрлә ону суја, ода атыб. Әҝәр бир шеј едә биләрсәнсә, бизә јазығын ҝәлсин, бизә көмәк ет». 23 Иса она деди: «Неҹә? “Едә биләрсәнсә”? Иманы олан үчүн һәр шеј мүмкүндүр».+ 24 Ушағын атасы дәрһал гышгырды: «Иманым вар! Нәдә иманым чатышмыр, мәнә көмәк ет!»+

25 Иса ҝөрәндә ки, онларын јанына чохлу адам ахышыр, зәһмлә мурдар руһа һөкм етди: «Еј лал вә кар едән руһ! Әмр едирәм, бу адамдан чых вә бир даһа она ҝирмә!»+ 26 Ҹин бағырды, оғланы бир нечә дәфә гыҹ едиб ондан чыхды. Ушаг өлү кими сәрилиб галды, ҹамаатын әксәријјәти елә билди ки, о өлүб. 27 Анҹаг Иса ушағын әлиндән тутуб галдырды. О галхды. 28 Иса евә ҝирәндән сонра шаҝирдләри ондан тәкликдә сорушдулар: «Бәс биз ону нијә гова билмәдик?»+ 29 Иса ҹаваб верди: «Бу ҹүр ҹинләри јалныз дуа илә говмаг олар».

30 Иса шаҝирдләри илә орадан чыхыб ҝетди. Онлар Ҹәлиләнин ичиндән кечирдиләр. Иса истәмирди ки, кимсә онун бураларда олдуғундан хәбәр тутсун, 31 чүнки шаҝирдләринә дејирди: «Инсан Оғлу әлә вериләҹәк, ону өлдүрәҹәкләр.+ Лакин о, үч ҝүндән сонра дириләҹәк».+ 32 Шаҝирдләр исә онун нә дедијини анламырдылар, сорушмаға да горхурдулар.

33 Онлар Кәфәрнаһума ҝәлдиләр. Иса евдә онлардан сорушду: «Јолда нә һагда мүбаһисә едирдиниз?»+ 34 Шаҝирдләр динмәдиләр, чүнки јол илә ҝедәркән араларында кимин даһа бөјүк олдуғу барәсиндә мүбаһисә едирдиләр. 35 Иса отуруб он ики һәварини јанына чағырды вә онлара деди: «Аранызда биринҹи олмаг истәјән һамыдан ахырынҹы олмалы вә һамыја хидмәт етмәлидир».+ 36 Сонра бир ушаг ҝөтүрүб ону шаҝирдләрин арасына гојду вә ушағы гуҹаглајыб деди: 37 «Белә балаҹа ушаглардан бирини мәним хатиримә гәбул едән+ мәни дә гәбул едир. Мәни гәбул едән исә тәкҹә мәни јох, мәни ҝөндәрәни дә гәбул едир».+

38 Јәһја она деди: «Устад, биз бир адам ҝөрдүк. О, сәнин адынла ҹинләри говурду. Биз она мане олмаға чалышдыг, чүнки о бизимлә ҝәзмир».+ 39 Анҹаг Иса деди: «Она мане олмајын, чүнки мәним адымла гүдрәтли ишләр ҝөрән адам бундан дәрһал сонра гајыдыб мәни писләмәз. 40 Бизә гаршы чыхмајан бизим тәрәфимиздәдир.+ 41 Мәсиһә мәхсус олдуғунуз үчүн сизә бир парч су верән,+ инанын ки, мүкафатсыз галмајаҹаг.+ 42 Анҹаг иман едән бу кичикләрдән бирини ҝүнаһа сүрүкләјән адамын бојнуна дәјирман дашы* асыб ону дәнизә атсајдылар, даһа јахшы оларды.+

43 Әҝәр әлин сәни ҝүнаһа сүрүкләјирсә, ону кәс. Ики әллә Һинном вадисинә*, сөнмәз алова дүшмәкдәнсә, шикәст олуб һәјата говушмаг даһа јахшыдыр.+ 44 *⁠—— 45 Әҝәр ајағын сәни ҝүнаһа сүрүкләјирсә, ону кәс. Ики ајагла Һинном вадисинә атылмагданса, топал олуб һәјата говушмаг даһа јахшыдыр.+ 46 *⁠—— 47 Әҝәр ҝөзүн сәни ҝүнаһа сүрүкләјирсә, ону тулла.+ Аллаһын Падшаһлығына бир ҝөзлә ҝирмәк ики ҝөзлә Һинном вадисинә атылмагдан даһа јахшыдыр.+ 48 Орада гурдлар өлмүр вә алов һеч вахт сөнмүр.+

49 Белә адамлар аловла* дузланмалыдыр.+ 50 Дуз јахшы шејдир, анҹаг дуз өз дадыны итирсә, онун дадыны неҹә гајтармаг олар?+ Гој ичиниздә дуз олсун,+ бир-биринизлә меһрибан олун*».+

10 Иса орадан чыхыб Иорданын о бири тајына, Јәһудијјәнин сәрһәдләринә ҝәлди. Бу дәфә дә онун јанына чохлу адам ахышды вә о, һәмишәки кими, онлара вәз етмәјә башлады.+ 2 Бу заман Исаны сынамаг мәгсәди ҝүдән фәрисиләр она јахынлашдылар вә ондан арвады бошамағын дүзҝүн олуб-олмадығыны сорушдулар.+ 3 Иса да онлардан сорушду: «Бәс Муса сизә нә бујуруб?» 4 Онлар дедиләр: «Муса изин вериб ки, әр талаг кағызы јазараг арвадыны бошасын».+ 5 Лакин Иса онлара деди: «Муса бу әмри сизин инадкар+ олдуғунуза ҝөрә јазмышды.+ 6 Анҹаг Аллаһ башланғыҹда онлары “киши вә гадын олараг јарадыб.+ 7 Буна ҝөрә инсан ата-анасыны тәрк едәҹәк+ 8 вә икиси бир бәдән олаҹаг”.+ Беләликлә, онлар артыг ики јох, бир бәдәндир. 9 Буна ҝөрә дә Аллаһын бир бојундуругда бирләшдирдијини гој һеч кәс ајырмасын».+ 10 Онлар евдә оланда шаҝирдләр бу һагда ондан сорушдулар. 11 Иса онлара деди: «Арвадыны бошајыб башгасы илә евләнән бошадығы арвада гаршы зина едир.+ 12 Ејнилә дә әриндән бошаныб башгасына әрә ҝедән гадын зина етмиш олур».+

13 Ҹамаат ушагларыны Исанын јанына ҝәтирирди ки, Иса онлара тохунсун. Шаҝирдләр исә ҹамааты данлајырды.+ 14 Иса буну ҝөрәндә гәзәбләниб онлара деди: «Гојун ушаглар јаныма ҝәлсинләр, онлара мане олмајын, чүнки Аллаһын Падшаһлығы беләләринә мәхсусдур.+ 15 Билин вә аҝаһ олун: Аллаһын Падшаһлығыны балаҹа ушаг кими гәбул етмәјән әсла ора ҝирмәјәҹәк».+ 16 Бундан сонра Иса ушаглары гуҹағына алды, әлләрини онларын үзәринә гојуб хејир-дуа верди.+

17 Иса јола дүшмәјә һазырлашаркән бир адам гача-гача ҝәлиб онун габағында диз чөкдү вә деди: «Ҝөзәл Устад, әбәди һәјаты алмаг үчүн мән нә етмәлијәм?»+ 18 Иса она деди: «Мәни нијә белә адландырырсан? Аллаһдан башга ҝөзәл Варлыг јохдур.+ 19 Сән ки “адам өлдүрмә+, зина етмә+, оғурлуг етмә+, јалан шаһидлик етмә+, фырылдагчылыг етмә+, атана вә анана һөрмәт ет+” әмрләрини билирсән». 20 О адам деди: «Устад, бүтүн бунлара ушаглыгдан әмәл едирәм». 21 Оғлан Исанын үрәјинә јатды. Иса она бахыб деди: «Бирҹә шејин чатмыр. Ҝет, нәјин варса, сат вә касыблара пајла. Онда ҝөјдә хәзинән олаҹаг. Сонра мәним ардымҹа ҝәл».+ 22 О исә бу сөзләри ешидәндә кәдәрләнди вә гәм-гүссә ичиндә чыхыб ҝетди, чүнки чох дөвләтли иди.+

23 Иса әтрафына бахыб шаҝирдләринә деди: «Пуллу адамлара Аллаһын Падшаһлығына ҝирмәк неҹә дә чәтин олаҹаг!»+ 24 Шаҝирдләр бу сөзләрә тәәҹҹүбләндиләр. Онда Иса онлара јенә деди: «Өвладларым! Аллаһын Падшаһлығына ҝирмәк чох чәтиндир! 25 Дәвәнин ијнә дешијиндән кечмәси варлы адамын Аллаһын Падшаһлығына ҝирмәсиндән даһа асандыр».+ 26 Онлар даһа да тәәҹҹүбләниб: «Бәс онда ким хилас ола биләр?» — дејә ондан* сорушдулар.+ 27 Иса дүз онлара бахыб деди: «Бу, инсан үчүн мүмкүн дејил, Аллаһ үчүнсә мүмкүн олмајан шеј јохдур».+ 28 Онда Бутрус деди: «Бах, биз һәр шеји гојуб сәнин ардынҹа ҝәлмишик».+ 29 Иса деди: «Әмин олун, мәним јолумда вә мүждә уғрунда евини, баҹы-гардашыны, анасыны, атасыны, ушагларыны, јахуд тарлаларыны гојуб ҝәлән+ 30 мүтләг бу дөврдә тәгибләрлә+ јанашы јүзгат артыг ев, гардаш, баҹы, ана, ушаг вә тарла, ҝәләҹәкдә исә әбәди һәјат алаҹаг. 31 Амма биринҹиләрдән бир чоху ахырынҹы, ахырынҹылар исә биринҹи олаҹаг».+

32 Онлар Јерусәлимә галхырдылар. Иса габагда ҝедирди. Шаҝирдләр тәәҹҹүб ичиндә идиләр, архадан ҝәләнләри исә горху бүрүмүшдү. О, бир даһа он ики һәварисини кәнара чәкиб башына ҝәләҹәк шејләр һаггында онлара данышмаға башлады:+ 33 «Инди Јерусәлимә ҝедирик. Инсан Оғлу бөјүк каһинләрин вә мирзәләрин әлинә вериләҹәк, онлар инсан Оғлуну өлүмә мәһкум едәҹәк вә башга халглардан олан адамлара тәслим едәҹәкләр. 34 Онлар да инсан Оғлуну лаға гојаҹаг, үзүнә түпүрәҹәк, гамчылајаҹаг вә өлдүрәҹәкләр. Лакин о, үч ҝүндән сонра дириләҹәк».+

35 Зәбәдинин ики оғлу Јагуб вә Јәһја+ Исаја јахынлашыб деди: «Устад, сәндән бир хаһишимиз вар, хаһишимизи јерә салма».+ 36 О сорушду: «Нә истәјирсиниз? Сизин үчүн нә едим?» 37 Онлар ҹаваб вердиләр: «Сән ҹалалына јетишәндә изин вер, биримиз сағында, биримиз дә солунда отураг».+ 38 Анҹаг Иса онлара деди: «Сиз нә истәдијинизи билмирсиниз. Мәним ичәҹәјим ҹамдан* ичә биләрсиниз? Јахуд вәфтиз олунаҹағым вәфтизлә вәфтиз олуна биләрсиниз?»+ 39 Онлар дедиләр: «Бәли». Онда Иса деди: «Ичәҹәјим ҹамдан ичәҹәксиниз, вәфтиз олунаҹағым вәфтизлә дә вәфтиз олунаҹагсыныз.+ 40 Амма кимин сағымда, кимин солумда отураҹағыны мән һәлл етмирәм. Бу јерләр кимин үчүн һазырланыбса, онлар да орада отураҹаглар».

41 Бу сөһбәти ешидән диҝәр он һәвари Јагубла Јәһјаја бәрк гәзәбләнди.+ 42 Анҹаг Иса онлары јанына чағырыб деди: «Сиз јахшы билирсиниз ки, халгларын һөкмдарлары сајыланлар онларын үзәриндә ағалыг едир вә халгларын рәһбәрләри онлара башчылыг едирләр.+ 43 Амма сизин аранызда белә олмамалыдыр. Аранызда бөјүк олмаг истәјән гуллуғунузда дурмалыдыр,+ 44 биринҹи олмаг истәјән һамыныза нөкәрчилик етмәлидир. 45 Ахы инсан Оғлу она ҝөрә ҝәлмәјиб ки, она гуллуг етсинләр, әксинә, о, хидмәт етмәк+ вә бир чохлары уғрунда һәјатыны фидјә кими вермәјә ҝәлиб».+

46 Онлар Әриһаја ҝәлдиләр. Иса шаҝирдләри вә чохлу адамла бирликдә Әриһадан чыхан заман Бартимај (Тимај оғлу) адында бир кор диләнчи јол кәнарында отурмушду.+ 47 О, нәсрани Исанын һәмин јолдан кечдијини ешидәндә гышгырыб деди: «Еј Давуд Оғлу+ Иса, мәнә рәһм ет!»+ 48 Бир чохлары тәпинәрәк ону сусдурмаға чалышдылар. О исә даһа бәркдән гышгырмаға башлады: «Давуд Оғлу, мәнә рәһм ет!» 49 Иса ајаг сахлајыб деди: «Ону бура чағырын». Ҹамаат: «Горхма, дур, сәни чағырыр», — дејә ону сәсләди. 50 Диләнчи палтарыны үстүндән атыб јериндән сычрады вә Исанын јанына ҝәлди. 51 Иса ондан сорушду: «Нә истәјирсән? Сәнин үчүн нә едим?» Кор адам деди: «Раббуни*, ҝөзләримә шәфа вер». 52 Иса она деди: «Ҝет, иманын сәни сағалтды».+ Кор адамын ҝөзләри дәрһал ачылды+ вә о, Исанын далынҹа ҝетди.

11 Онлар Јерусәлимә, Зејтун дағында јерләшән Бејтфәҹијә вә Бејтанијјәјә+ јахынлашанда Иса ики шаҝирдини габағынҹа ҝөндәриб+ 2 деди: «Гаршыдакы кәндә ҝедин. Кәндә ҝирән кими пајаја бағланмыш, һеч кимин минмәдији бир годуг ҝөрәҹәксиниз. Ону ачыб мәнә ҝәтирин. 3 Әҝәр сиздән сорушсалар ки, нә едирсиниз, белә дејин: “Ағаја лазымдыр, сонра дәрһал ҝери гајтараҹаг”». 4 Беләликлә, шаҝирдләр јола дүшдүләр вә ҝәлиб јол гырағында јерләшән бир евин гапысы ағзында бағланмыш бир годуг тапдылар вә ону ачдылар.+ 5 Орада дуранлардан бәзиләри онлара деди: «Һејваны нијә ачырсыныз?» 6 Шаҝирдләр Исанын өјрәтдији кими ҹаваб вердиләр. Онда адамлар онлара мане олмадылар.

7 Шаҝирдләр һејваны Исанын јанына ҝәтириб үст палтарларыны һејванын белинә гојдулар. Иса годуға минди.+ 8 Бир чохлары үст палтарларыны, диҝәрләри исә чөлдән кәсдикләри јашыл будаглары јола сәрирдиләр.+ 9 Исанын габағынҹа вә архасынҹа ҝедән адамлар уҹадан дејирдиләр: «Јалварырыг, гуртар!+ Јеһованын ады илә ҝәләнә ешг олсун!+ 10 Атамыз Давудун+ гаршыдан ҝәлән Падшаһлығына ешг олсун! Еј ҝөјләрдә јашајан Рәббимиз, јалварырыг, гуртар!» 11 Иса Јерусәлимә дахил олуб мәбәдә ҝирди. О, әтрафа ҝөз ҝәздирди вә артыг ҝеҹ олдуғундан он ики һәвариси илә Бејтанијјәјә ҝетди.+

12 Ертәси ҝүн онлар Бејтанијјәдән чыханда Иса аҹды.+ 13 Узагдан онун ҝөзүнә јамјашыл бир әнҹир ағаҹы саташды. Иса ағаҹа јахынлашды ки, ҝөрсүн ағаҹда мејвә вар, ја јох. Лакин ағаҹда јарпагдан башга бир шеј тапмады, чүнки һәлә әнҹир вахты дејилди. 14 Иса ағаҹа деди: «Гој бундан сонра һеч кәс сәндән мејвә јемәсин».+ Бу сөзү шаҝирдләр дә ешитдиләр.

15 Онлар Јерусәлимә ҝәлдиләр. Иса мәбәдә ҝирди, орадакы алверчиләри вә мүштәриләри говду, пул дәјишәнләрин масаларыны вә ҝөјәрчин сатанларын кәтилләрини чевирди+ 16 вә һеч кәси мәбәдин ичиндән бир шеј кечирмәјә гојмады. 17 О вәз едәрәк дејирди: «Мәҝәр јазылмајыб ки: “Мәним евим бүтүн халглар үчүн дуа еви адланаҹаг”?+ Сиз исә ону гулдур јувасына дөндәрмисиниз».+ 18 Бөјүк каһинләр вә мирзәләр буну ешитдиләр вә Исаны өлдүрмәк үчүн јол ахтармаға башладылар.+ Онлар Исадан горхурдулар, чүнки ҹамаат онун неҹә вәз етдијинә валеһ иди.+

19 Ахшам Иса һәмишәки кими шаҝирдләри илә шәһәрдән чыхды. 20 Сәһәр тездән һәмин јердән кечәндә ҝөрдүләр ки, әнҹир ағаҹы гупгуру гурујуб.+ 21 Бутрус дүнәнки һадисәни јадына салыб Исаја деди: «Рабби*, бир бах! Ләнәтләдијин әнҹир ағаҹы гурујуб!»+ 22 Иса онлара деди: «Аллаһа иман един. 23 Буну билин ки, ким бу даға: “Галх, дәнизә атыл”, — дејиб үрәјиндә шүбһә етмәсә, әксинә, сөзүнүн мүтләг јеринә јетәҹәјинә инанса, елә дә олаҹаг.+ 24 Буна ҝөрә әмин олун. Дуа едиб хаһиш етдијиниз һәр шеји һөкмән алаҹағыныза* инансаныз, алаҹагсыныз.+ 25 Дуруб дуа едәндә үрәјиниздә кимә гаршы кин варса, бағышлајын ки, ҝөјдәки Атаныз да сизин тәгсирләринизи бағышласын».+ 26 *⁠——

27 Онлар јенидән Јерусәлимә ҝәлдиләр. Иса мәбәддә ҝәзәркән бөјүк каһинләр, мирзәләр вә ағсаггаллар она јахынлашыб 28 дедиләр: «Де ҝөрәк бунлары нә һагла едирсән? Сәнә ким ихтијар вериб?»+ 29 Иса онлара деди: «Мән дә сизә бир суал верәҹәјәм. Ҹаваб версәниз, онда бу ишләри һансы ихтијарла ҝөрдүјүмү сизә дејәҹәјәм. 30 Дејин ҝөрүм Јәһјаја+ вәфтиз етмәк ихтијарыны Аллаһ вермишди, јохса инсанлар?»+ 31 Онлар өз араларында ҝөтүр-гој етмәјә башладылар: «Әҝәр десәк ки, “Аллаһ вермишди”, о гајыдыб дејәҹәк: “Бәс онда нијә она инанмадыныз?” 32 “Инсанлар вермишди” дә дејә билмәрик». Онлар халгдан горхурдулар, чүнки һамы Јәһјаны әсил пејғәмбәр һесаб едирди.+ 33 Онлар Исаја ҹаваб вердиләр: «Билмирик». Иса да онлара деди: «Мән дә бунлары нә ихтијарла етдијими сизә демәјәҹәјәм».

12 Иса сөзүнә мәсәлләрлә давам етди: «Бир адам үзүм бағы салды.+ Бағы чәпәрләди, үзүм сыхмаг үчүн чала газды, бир гүллә тикди+ вә бағы бағбанлара иҹарәјә вериб башга өлкәјә јолланды.+ 2 Мәһсул јығымы мөвсүмүндә о, өз нөкәрини ҝөндәрди ки, бағбанлар она бағын барындан версинләр. 3 Бағбанлар исә нөкәри гамарлајыб дөјдүләр вә әлибош ҝери гајтардылар. 4 Бағын саһиби онларын јанына башга бир нөкәр ҝөндәрди, лакин бағбанлар онун башыны јардылар, ону алчалтдылар.+ 5 О, бир нөкәрини дә ҝөндәрди, бағбанлар ону өлдүрдүләр. Бағ саһиби ора чохлу нөкәр ҝөндәрди, лакин бағбанлар бәзиләрини дөјдүләр, бәзиләрини өлдүрдүләр. 6 Бағ саһибинин бир севимли оғлу+ вар иди. О: “Оғлума һөрмәтлә јанашарлар”, — дејиб лап ахырда бағбанларын јанына оғлуну ҝөндәрди. 7 Анҹаг бағбанлар бир-бириләринә дедиләр: “Бу варисдир.+ Ҝәлин ону өлдүрәк, мирас бизим олсун”. 8 Бағбанлар ону тутуб өлдүрдүләр вә бағдан чөлә атдылар.+ 9 Ҝөрәсән, бағын саһиби нә едәҹәк? О ҝәлиб бағбанлары өлдүрәҹәк, үзүм бағыны исә башгаларына верәҹәк.+ 10 Мәҝәр бу сөзләри охумамысыныз: “Бәнналарын рәдд етдикләри даш күнҹүн әсас дашы олду.+ 11 Буну едән Јеһовадыр, биз буна һејран галмышыг”?»+

12 Онлар Исанын бу мәсәли онлара аид етдијини баша дүшүб ону тутмаг истәдиләр. Анҹаг халгдан горхурдулар. Буна ҝөрә дә Исадан ајрылыб ҝетдиләр.+

13 Сонра онлар Исаны сөздә тутмаг үчүн јанына бир нечә фәрисини вә Һиродун ардыҹылыны ҝөндәрдиләр.+ 14 Онлар ҝәлиб дедиләр: «Устад, биз билирик ки, сән дүз адамсан, Аллаһын јолуну һәгигәтә мүвафиг өјрәдирсән, киминсә рәғбәтини газанмаға чалышмырсан, чүнки инсанын һансы тәбәгәдән олмасы сәни марагландырмыр. Сәнҹә, падшаһа* ҹан верҝиси өдәмәк дүзҝүндүр, ја јох? 15 Өдәјәк, јохса өдәмәјәк?» Иса онларын ријакарлығыны дујуб деди: «Мәни нијә сынајырсыныз? Бир динар* ҝәтирин ҝөрүм». 16 Она бир динар вердиләр. Иса сорушду: «Бурада кимин сурәти вә титулу һәкк олунуб?» Онлар ҹаваб вердиләр: «Падшаһын». 17 Онда Иса деди: «Падшаһа мәхсус шејләри падшаһа,+ Аллаһа мәхсус шејләри Аллаһа верин».+ Онлар Исанын сөзләринә мат галдылар.

18 Сонра онун јанына дирилмәјә инанмајан саддукиләр+ ҝәлиб дедиләр:+ 19 «Устад, Муса бизә јазыб ки, әҝәр бир адам өзүндән сонра өвлад гојмајыб өләрсә, гардашы онун дул галмыш арвадыны алмалы вә онун нәслини давам етдирмәлидир.+ 20 Једди гардаш вар иди: бөјүк гардаш евләнди, амма өвлад гојмајыб өлдү. 21 Сонра о гадыны икинҹи гардаш алды. О да өвладсыз өлдү. Үчүнҹүсү дә еләҹә. 22 Једди гардашын һеч бири өзүндән сонра ушаг гојмады. Һамыдан ахырда гадын өлдү. 23 Дириләндән сонра бу гадын һансы гардашын арвады олаҹаг? Ахы једдиси дә ону алмышды». 24 Иса онлара ҹаваб верди: «Сиз нә Мүгәддәс Јазылары билирсиниз, нә дә Аллаһын гүдрәтиндән хәбәриниз вар. Буна ҝөрә дә јанылырсыныз.+ 25 Ахы дириләндән сонра кишиләр евләнмәјәҹәк, гадынлар да әрә ҝетмәјәҹәкләр. Онлар ҝөјдәки мәләкләр кими олаҹаглар.+ 26 О ки галды өлүләрин дирилмәсинә, мәҝәр Мусанын китабында, кол һаггындакы әһвалатда Аллаһын Мусаја: “Мән Ибраһимин Аллаһы, Исһагын Аллаһы вә Јагубун Аллаһыјам”, — дедијини һеч охумамысыныз?+ 27 О, өлүләрин јох, дириләрин Аллаһыдыр. Сиз бәрк јанылырсыныз».+

28 Орада бу мүбаһисәни ешидән бир мирзә вар иди. Мирзә Исанын онлара јахшы ҹаваб вердијини билдији үчүн ондан сорушду: «Бүтүн әмрләрин арасында ән ваҹиб әмр һансыдыр?»+ 29 Иса ҹаваб верди: «Ән ваҹиб әмр будур: “Динлә, еј Исраил! Аллаһымыз Јеһова тәк олан Јеһовадыр. 30 Аллаһын Јеһованы бүтүн гәлбинлә, бүтүн варлығынла, бүтүн ағлынла вә вар ҝүҹүнлә сев”.+ 31 Икинҹи әмр исә будур: “Башгасыны өзүнү севдијин кими сев”.+ Бунлардан бөјүк әмр јохдур». 32 Мирзә она деди: «Устад, јахшы дедин. Доғру дејирсән ки, “О, тәкдир, Ондан башгасы јохдур”+ 33 вә инсанын Ону бүтүн гәлбилә, бүтүн дүшүнҹәси илә, вар гүввәси илә севмәси, һәмчинин башгасыны өзү кими севмәси бүтүн јандырма гурбанларындан вә башга гурбанлардан гат-гат гијмәтлидир».+ 34 Иса онун ағылла ҹаваб вердијини ҝөрүб деди: «Сән Аллаһын Падшаһлығындан узаг дејилсән». Артыг һеч кәс ҹүрәт едиб она суал вермәди.+

35 Сонра Иса мәбәддә сөзүнә давам едәрәк бунлары деди: «Нә үчүн мирзәләр дејирләр ки, Мәсиһ Давудун оғлудур?+ 36 Давуд өзү мүгәддәс руһун+ тәсири илә демишди: “Јеһова Ағама деди: “Дүшмәнләрини ајағынын алтына гојанадәк сағымда отур”.+ 37 Әҝәр Давуд ону “Аға” адландырырса, о, Давудун оғлу неҹә ола биләр?»+

Ҹамаат ону бөјүк мәмнунијјәтлә динләјирди. 38 Иса сөзүнә давам етди: «Өзүнүзү мирзәләрдән ҝөзләјин. Онлар узун әбаларда ҝәзмәји, базар мејданларында ҹамаатдан салам алмағы,+ 39 синагогларда габаг ҹәрҝәләрдә, зијафәтләрдә јухары башда отурмағы севирләр.+ 40 Онлар дул гадынларын евләрини талајырлар, өзләрини мөмин ҝөстәрмәк үчүн узун-узады дуа едирләр. Онлара даһа ағыр һөкм кәсиләҹәк».

41 Иса әјләшди. Һәмин јердән хәзинә габлары+ јахшы ҝөрүнүрдү. О, ҹамаатын габлара пул атмағына бахмаға башлады. Варлылар хәзинә габларына чохлу пул атырдылар.+ 42 Бир касыб дул гадын ҝәлиб габа ики хырда пул* салды.+ 43 Иса шаҝирдләрини јанына чағырыб деди: «Буну билин ки, бу касыб дул гадын хәзинә габына һамыдан чох атды.+ 44 чүнки онларын һамысы варларынын артыглығындан ианә вердиләр, бу гадын исә јохсул ола-ола доланмаг үчүн нәји вардыса, һамысыны верди».+

13 Иса мәбәддән чыханда шаҝирдләриндән бири деди: «Устад, бир бу мөһтәшәм дашлара, бу биналара бах!»+ 2 Амма Иса она деди: «Ҝөрдүјүн бу мөһтәшәм биналарын дашы даш үстә галмајаҹаг, һамысы дағылаҹаг»+.

3 Иса Зејтун дағында отурмушду. Бурадан мәбәд јахшы ҝөрүнүрдү. Бу вахт Бутрус, Јагуб, Јәһја вә Андреас тәкликдә ондан сорушдулар: 4 «Бизә де, бунлар нә вахт баш верәҹәк? Бүтүн бунларын сонунун јахын олдуғуна әламәт нә олаҹаг?»+ 5 Иса онлара деди: «Диггәтли олун ки, һеч кәс сизи алдатмасын.+ 6 Бир чохлары мәним адымла ҝәлиб “Мәсиһ мәнәм” дејәҹәк вә чохларыны алдадаҹаг. 7 Һәмчинин мүһарибә сәсләри, мүһарибә хәбәрләри ешидәндә тәшвишә дүшмәјин. Бунлар баш вермәлидир, амма бу, һәлә сон дејил.+

8 Милләт милләтә гаршы, дөвләт дөвләтә гаршы галхаҹаг.+ Ҝаһ бурада, ҝаһ орада зәлзәләләр вә гытлыг олаҹаг.+ Бунлар бәлаларын* башланғыҹыдыр+.

9 Сиз исә еһтијатлы олун. Инсанлар сизи мәһкәмәләрә верәҹәк,+ синагогларда дөјәҹәк,+ мәним адыма ҝөрә сизи һакимләрин вә падшаһларын габағына ҝәтирәҹәкләр. Бу, онлара шәһадәт вермәјиниз үчүн фүрсәт јарадаҹаг.+ 10 Һәмчинин әввәлҹә бүтүн халгларын арасында мүждә тәблиғ едилмәлидир.+ 11 Сизи һәбс едиб апаранда нә дејәҹәјиниз барәсиндә габагҹадан нараһат олмајын. Һәмин ан мүгәддәс руһ сизә нә билдирәҹәксә, онлары дејәрсиниз, чүнки данышан сиз јох, мүгәддәс руһ олаҹаг.+ 12 Бундан әлавә, гардаш гардашыны, ата өвладыны өлүмә верәҹәк, өвладлар валидејнләрә гаршы чыхыб онлары өлдүртдүрәҹәкләр.+ 13 Мәним адыма ҝөрә һамы сизә нифрәт едәҹәк.+ Лакин ахыра кими дөзән+ хилас олаҹаг.+

14 Сиз виранәлик ҝәтирән ијрәнҹ шејин+ лајиг олмадығы јердә дурдуғуну ҝөрәндә (охујан дәрк етсин) гој Јәһудијјәдә оланлар дағлара гачсын.+ 15 Евин дамында олан дамдан дүшмәсин, евдән нә исә ҝөтүрмәк үчүн евә ҝирмәсин. 16 Тарлада олан да үст палтарыны ҝөтүрмәк үчүн гајытмасын. 17 О ҝүнләрдә һамилә гадынларын, әмзикли аналарын вај һалына!+ 18 Дуа един ки, гачмағыныз гыша тәсадүф етмәсин. 19 Чүнки о ҝүнләрдә елә бир мүсибәт+ олаҹаг ки, беләси Аллаһ дүнјаны јарадандан һәмин вахтадәк олмајыб вә бир даһа олмајаҹаг.+ 20 Әҝәр Јеһова о ҝүнләри гысалтмасајды, һеч кәс хилас ола билмәзди. Амма О, сечдији адамлара ҝөрә һәмин ҝүнләри гысалдаҹаг.+

21 Әҝәр о заман да сизә “бахын, Мәсиһ бурададыр!” јахуд “орададыр!” десәләр, инанмајын.+ 22 Чүнки јаланчы мәсиһләр вә јаланчы пејғәмбәрләр пејда олаҹаг,+ әламәт вә мөҹүзәләр ҝөстәрәҹәкләр ки, мүмкүнсә, сечилмишләри јолдан чыхартсынлар. 23 Буна ҝөрә дә диггәтли олун!+ Мән сизи хәбәрдар етдим.

24 Лакин о вахт, о мүсибәтдән сонра ҝүнәш зүлмәтә гәрг олаҹаг, ај ишыг сачмајаҹаг,+ 25 улдузлар ҝөјдән дүшәҹәк вә ҝөјләрин гүввәләри сарсылаҹаг. 26 О заман инсан Оғлунун+ гүдрәтлә, ҹалал ичиндә булудларын үзәриндә ҝәлдијини ҝөрәҹәкләр.+ 27 О, мәләкләри ҝөндәрәҹәк вә онлар дүнјанын дөрд тәрәфиндән, јерин уҹундан ҝөјүн уҹунадәк Онун сечдикләрини јығаҹаг.+

28 Нүмунә үчүн әнҹир ағаҹыны ҝөтүрәк. Онун будаглары тумурҹуглајыб јарпаглары ҝөрүнәндә билирсиниз ки, јај јахындыр.+ 29 Сиз дә бунларын баш вердијини ҝөрәндә билин ки, инсан Оғлу јахында, гапынын ағзындадыр.+ 30 Јадынызда сахлајын ки, бүтүн бунлар бу нәсил кечиб ҝетмәмиш баш верәҹәк.+ 31 Јер-ҝөј јох олуб ҝедәҹәк,+ амма мәним сөзләрим галаҹаг.+

32 О ҝүнү вә сааты һеч кәс билмир: нә ҝөјдәки мәләкләр, нә дә Оғул. Буну јалныз Ата билир.+ 33 Диггәтли олун, ојаг галын,+ чүнки тәјин едилмиш вахты билмирсиниз.+ 34 Бу, башга өлкәјә јолланан бир адамын өз евинин нәзарәтини нөкәрләрә тапшырыб һәрәсинә бир иш вермәсинә,+ гапычыја да ојаг галмағы бујурмасына бәнзәјир.+ 35 Буна ҝөрә дә ојаг галын, чүнки ев саһибинин нә вахт ҝәләҹәјини:+ ахшам, ҝеҹә јарысында, хоруз банында, јахуд сәһәр тездән ҝәләҹәјини билмирсиниз.+ 36 Елә олмасын ки, о, гәфил ҝәләндә сизи јатмыш тапсын.+ 37 Сизә дедијими һамыја дејирәм: ојаг галын!»+

14 Пасха+ вә Мајасыз чөрәк бајрамына+ ики ҝүн галырды.+ Бөјүк каһинләр вә мирзәләр Исаны һијлә илә тутуб өлдүрмәк үчүн јол ахтарырдылар.+ 2 Амма дејирдиләр: «Бајрамда олмасын, јохса халг ајаға галхар».

3 Иса Бејтанијјәдә, ҹүзамлы Шимонун евиндә сүфрәдә әјләшәркән бир гадын әлиндә габ* ичәри ҝирди. Габын ичиндә баһалы әтирли јағ, халис нард* вар иди. Гадын габын боғазыны гырыб јағы Исанын башына төкмәјә башлады.+ 4 Буну ҝөрәнләрдән бәзиләринин гадына аҹығы тутду, онлар бир-бириләринә дедиләр: «Бу, әтирли јағы нијә зај едир? 5 Јағы үч јүз динардан* баһа гијмәтә сатыб пулу касыблара пајламаг оларды!» Онлар гадынын бу һәрәкәтиндән чох наразы галдылар. 6 Амма Иса онлара деди: «Гызла ишиниз олмасын. Ондан нә истәјирсиниз? О, мәним үчүн саваб иш ҝөрдү.+ 7 Касыблар һәмишә јаныныздадыр,+ нә вахт истәсәниз онлара јахшылыг едә биләрсиниз. Амма мән һәмишә јанынызда олмајаҹағам.+ 8 О, ҝүҹү чатаны етди. Бәдәними әтирли јағла јағлајыб мәни габагҹадан дәфнә һазырлады.+ 9 Инанын, мүждә дүнјанын һарасында тәблиғ олунса,+ бу гадынын ҝөрдүјү ишдән данышыб ону јад едәҹәкләр»+.

10 Он ики һәваридән бири олан Јәһуда Искәрјут Исаны әлә вермәк үчүн бөјүк каһинләрин јанына ҝетди.+ 11 Каһинләр буну ешидәндә севиндиләр вә она ҝүмүш пул вермәјә бојун олдулар.+ Бу вахтдан етибарән, Јәһуда Исаны әлә вермәк үчүн фүрсәт ахтармаға башлады.

12 Мајасыз чөрәк+ бајрамынын илк ҝүнүндә (һәмин ҝүн Пасха гурбаны кәсирдиләр)+ Исанын шаҝирдләри она дедиләр: «Сәнин үчүн Пасха јемәјини ҝедиб һарада һазырлајаг?»+ 13 Онда Иса ики шаҝирдини ҝөндәриб деди: «Шәһәрә ҝедин. Орада габағыныза әлиндә сахсы сәһәнҝ апаран бир адам чыхаҹаг. Онун далынҹа ҝедин.+ 14 О, һансы евә ҝирсә, о евин саһибинә дејин: “Устад сорушур: “Шаҝирдләримлә Пасха јемәјини һансы отагда јејәҹәјәм?” 15 О адам сизә јухары мәртәбәдә бөјүк бир отаг ҝөстәрәҹәк. Отагда һәр нә лазымдырса олаҹаг. Пасха јемәјимизи орада һазырлајын». 16 Шаҝирдләр јола дүшүб шәһәрә ҝәлдиләр. Һәр шеј Исанын дедији кими олду. Онлар Пасха үчүн һазырлыг ҝөрдүләр.

17 Ахшам дүшәндә Иса он ики һәвариси илә ораја ҝәлди.+ 18 Онлар сүфрә архасында отуруб јејәркән Иса деди: «Буну билин: һал-һазырда мәнимлә сүфрәдә отуран сизләрдән бири мәни сатаҹаг».+ 19 Шаҝирдләри гәм-гүссә бүрүдү вә онлар бир-бир ондан сорушмаға башладылар: «Бу мәнәм?» 20 Иса онлара деди: «О адам он ики һәваридән биридир, мәнимлә бир габа чөрәк батыран адамдыр.+ 21 Дүздүр, инсан Оғлу онун һаггында јазылдығы кими ҝедир, амма вај ону сатанын һалына!+ О адам дүнјаја һеч ҝәлмәсәјди, онун үчүн даһа јахшы оларды».+

22 Онлар јемәк једикләри заман Иса чөрәк ҝөтүрүб дуа етди, сонра чөрәји бөлүб шаҝирдләринә узатды вә деди: «Ҝөтүрүн, бу, мәним бәдәними тәмсил едир».+ 23 Сонра Иса бир ҹам ҝөтүрдү, Аллаһа шүкүр едиб ҹамы онлара верди. Һамы ҹамдан ичди.+ 24 Иса онлара деди: «Бу, бир чохлары уғрунда+ ахыдылаҹаг ганымы,+ “әһд+ ганыны” тәмсил едир. 25 Буну билин ки, Аллаһын Падшаһлығында тәзә шәраб ичәҹәјим ҝүнә гәдәр дилимә әсла шәраб вурмајаҹағам». 26 Ахырда онлар мәдһ нәғмәләри* охујуб Зејтун дағына јолландылар.+

27 Иса онлара деди: «Һамыныз мәндән үз дөндәрәҹәксиниз, чүнки јазылыб: “Чобаны вураҹағам,+ гојунлар пәрән-пәрән олаҹаг”.+ 28 Амма дириләндән сонра мән сизин габағынызҹа Ҹәлиләјә ҝедәҹәјәм».+ 29 Онда Бутрус деди: «Һамы сәндән үз дөндәрсә дә, мән үз дөндәрмәрәм».+ 30 Иса ҹаваб верди: «Буну бил ки, бу ҝүн, елә бу ҝеҹә хоруз ики дәфә банламамыш сән мәни дүз үч дәфә данаҹагсан».+ 31 Бутрус исә исрарла дејирди: «Сәнинлә бирҝә өлмәк лазым ҝәлсә белә, сәни данмарам». Диҝәрләри дә ејни шеји дејирди.+

32 Онлар Ҝетсемани дејилән јерә ҝәлдиләр. Орада Иса шаҝирдләринә деди: «Сиз бурада отурун, мән исә дуа едим».+ 33 Иса Бутрусу, Јагубу вә Јәһјаны өзү илә ҝөтүрдү.+ Сонра о, ҝүҹлү тәлаш вә дәрин изтираб кечирди. 34 О, шаҝирдләрә деди: «Кәдәрим һәдсиздир,+ дөзүлмәздир. Сиз бурада дурун, ојаг галын».+ 35 Иса бир аз ирәли ҝедиб јерә гапанды вә: «Әҝәр мүмкүнсә, гој бу сынаг* мәндән јан кечсин», — дејә дуа етмәјә башлады. 36 Сонра әлавә етди: «Атаҹан*, Ата,+ Сәнин үчүн һәр шеј мүмкүндүр. Бу ҹамы* мәндән узаглашдыр. Фәгәт гој мәним истәдијим кими јох, Сәнин истәдијин кими олсун».+ 37 Иса гајыданда ҝөрдү ки, онлар јатырлар вә Бутруса деди: «Шимон, сән јатырсан? Бирҹә саат да ојаг галмаға ҝүҹүн чатмады?+ 38 Сајыг олун вә даима дуа един ки, ҝүнаһа јол вермәјәсиниз.+ Бәли, руһ* шөвглү, ҹисим* исә зәифдир».+ 39 Бундан сонра Иса јенидән узаглашыб ејни сөзләрлә дуа етди.+ 40 Шаҝирдләрин исә јухудан ҝөзләри бағланырды. Иса тәкрарән гајыданда ҝөрдү ки, онлар јенә јатыблар. Онлар билмәдиләр Исаја нә ҹаваб версинләр. 41 Иса үчүнҹү дәфә гајыданда онлара деди: «Белә бир вахтда сиз јатыб динҹәлирсиниз?! Јетәр! Вахт јетишди!+ Инсан Оғлу ҝүнаһлыларын әлинә верилир. 42 Дурун ҝедәк. Хаин јахынлашыр».+

43 Иса һәлә данышаркән он ики һәваридән бири олан Јәһуда хејли адамла ора ҝәлди. Бу адамлар гылынҹ вә дәјәнәклә силаһланмышдылар; онлары бөјүк каһинләр, мирзәләр вә ағсаггаллар ҝөндәрмишди.+ 44 Хаин онлара ишарә вермишди: «Кими өпсәм, Иса одур. Ону тутун вә нәзарәт алтында апарын». 45 Јәһуда дүз Исанын габағына ҝәлиб: «Рабби!»* — деди вә ону нәвазишлә өпдү. 46 Онда Исаны тутдулар. 47 Бу вахт Исанын јанында дуранлардан бири гылынҹыны чәкди вә вуруб баш каһинин нөкәринин гулағыны кәсди.+ 48 Иса о адамлара деди: «Мәҝәр мән гулдурам ки, мәни тутмаг үчүн үстүмә гылынҹ вә дәјәнәклә ҝәлмисиниз?+ 49 Һәр ҝүн мәбәддә вәз едәндә сизин јанынызда идим,+ һеч онда мәни һәбс етмирдиниз?! Лакин бунлар Мүгәддәс Јазыларда јазыланлар јеринә јетсин дејә, баш верир».+

50 Шаҝирдләр ону гојуб гачдылар.+ 51 Әјниндә зәриф кәтан бүрүнҹәкдән башга һеч нә олмајан бир ҹаван бир аз аралыдан Исанын далынҹа ҝедирди. Ону да тутмаг истәдиләр, 52 амма о, кәтан палтарыны гојуб јарычылпаг гачды.

53 Исаны баш каһинин јанына ҝәтирдиләр.+ Бүтүн бөјүк каһинләр, ағсаггаллар вә мирзәләр ора топлашды.+ 54 Бутрус узагдан Исанын далынҹа ҝәлирди. О, баш каһинин һәјәтинә ҝириб гуллугчуларла отурду вә тонгалын гырағында исинмәјә башлады.+ 55 Бу вахт бөјүк каһинләр вә бүтүн Синедрион Исаны өлдүрмәк үчүн онун әлејһинә шәһадәт ахтарырды, амма тапа билмирди.+ 56 Һалбуки бир чохлары Исанын әлејһинә јаландан шәһадәт верирдиләр,+ лакин сөзләри бир-бири илә дүз ҝәлмирди. 57 Бәзиләри дуруб она гаршы јаландан шаһидлик едир вә дејирди: 58 «Биз бу адамын сөзләрини өз гулағымызла ешитмишик. О белә дејиб: “Мән инсан әли илә тикилмиш бу мәбәди дағыдыб үч ҝүнә башгасыны, әллә тикилмәмиш мәбәд уҹалдаҹағам”».+ 59 Анҹаг бу мәсәләдә дә онларын ифадәләри бир-биринә ујғун ҝәлмирди.

60 Онда баш каһин ајаға галхды вә Исадан сорушду: «Нијә ҹаваб вермирсән? Ешидирсән, әлејһинә нәләр данышырлар?»+ 61 Иса сусуб ҹаваб вермәди.+ Баш каһин јенидән сорушду: «Мүбарәк Аллаһын Оғлу Мәсиһ сәнсән?» 62 Иса деди: «Бәли, мәнәм. Сиз инсан Оғлунун+ Гүдрәтлинин сағында отурдуғуну+ вә ҝөјүн булудлары үзәриндә ҝәлдијини ҝөрәҹәксиниз».+ 63 Баш каһин буну ешидәндә јахасыны ҹырыб деди: «Даһа шаһидләр нәјимизә ҝәрәкдир?+ 64 Сиз өз гулағынызла онун ағзындан күфр ешитдиниз. Инди нә дејирсиниз?» Онлар јекдилликлә Исаја өлүм һөкмү чыхартдылар.+ 65 Сонра бәзиләри Исаја түпүрдүләр,+ үзүнү өртүб ону јумругламаға башладылар. Онлар дејирдиләр: «Пејғәмбәрсәнсә, де ҝөрәк сәни ким вурду?» Мәһкәмә иҹрачылары Исаны шилләләјиб апардылар.+

66 Бу вахт Бутрус һәјәтдә, тонгалын гырағында исинирди. Баш каһинин гарабашы ҝәлиб+ 67 ону ҝөрдү вә дүз ҝөзләринин ичинә бахыб деди: «Сән дә бу нәсрани Исанын адамларындансан». 68 Бутрус инкар етди: «Мән бу адамы танымырам, сәнин дә нә дедијини баша дүшмүрәм». Сонра дарвазаја тәрәф ҝетди. 69 Гарабаш ону орада ҝөрүб јан-јөрәсиндәкиләрә деди: «Бу да онлардандыр». 70 Бутрус јенә дә инкар етди. Бир гәдәр сонра орада дуранлар Бутруса дедиләр: «Һә, доғрудан да, сән онлардансан, ҹәлиләлисән». 71 Бутрус өзүнә ләнәт јағдырыб анд-аман етди: «Дедијиниз адамы танымырам!» 72 Елә бу вахт хоруз икинҹи дәфә банлады+ вә Исанын «хоруз ики дәфә банламамыш сән мәни үч дәфә данаҹагсан»+ сөзләри Бутрусун јадына дүшдү. Онда Бутрус өзүнү сахлаја билмәјиб һөнкүр-һөнкүр ағлады.

15 Сүбһ тездән бүтүн Синедрион: бөјүк каһинләр, ағсаггаллар вә мирзәләр мәшвәрәт кечирди. Онлар Исанын әл-голуну бағладылар вә апарыб Пилата тәһвил вердиләр.+ 2 Пилат ондан сорушду: «Сән јәһудиләрин падшаһысан?»+ Иса она ҹаваб верди: «Дедијин кимидир».+ 3 Бөјүк каһинләр Исаны чохлу шејдә иттиһам едирдиләр. 4 Пилат јенидән сорушду: «Нијә ҹаваб вермирсән?+ Ҝөр сәнә гаршы нә гәдәр иттиһам ирәли сүрүлүр!»+ 5 Амма Иса даһа ҹаваб вермәди. Пилат буна бәрк тәәҹҹүбләнди.+

6 Пилат адәтән һәр Пасха бајрамында халгын истәдији бир мәһбусу азадлыға бурахырды.+ 7 О ҝүнләрдә һәбсдә үсјан заманы гәтл төрәтмиш үсјанкарлар сахланылырды. Барабба адында бир адам да онларын арасында иди. 8 Ҹамаат топлашыб Пилатдан һәмишәки кими бир мәһбусу азадлыға бурахмағы хаһиш етди. 9 Пилат онлара деди: «Истәјирсиниз, сизин үчүн јәһудиләрин падшаһыны азад едим?»+ 10 О билирди ки, бөјүк каһинләр Исаны пахыллыгдан әлә верибләр.+ 11 Амма бөјүк каһинләр ҹамааты гызышдырдылар ки, Исанын јеринә Бараббанын азад олмасыны истәсинләр.+ 12 Пилат онлара бир дә деди: «Бәс јәһудиләрин падшаһы дедијиниз бу адамла нә едим?»+ 13 Ҹамаат тәкрарән гышгырды: «Ону дирәкдә едам ет!»+ 14 Пилат онлардан сорушду: «Ахы нијә? О нә пис иш ҝөрүб ки?» Онлар даһа да бәркдән гышгырдылар: «Ону дирәкдә едам ет!»+ 15 Онда Пилат ҹамааты разы салмаг үчүн Бараббаны азад етди, Исаны исә гамчы илә дөјдүрәндән сонра+ дирәкдә едам етмәк үчүн әсҝәрләрә тәһвил верди.+

16 Әсҝәрләр Исаны вали сарајынын һәјәтинә апардылар. Бүтүн алај ораја ҝәлди.+ 17 Онлар Исанын әјнинә бәнөвшәји либас ҝејиндирдиләр, тикандан чәләнҝ һөрүб башына гојдулар. 18 Онлар дејирдиләр: «Салам, еј јәһудиләрин падшаһы!»+ 19 Гамыш чубугла онун башына вурур, үзүнә түпүрүр, гаршысында диз чөкүб тәзим едирдиләр. 20 Ону лаға гојуб гуртарандан сонра әјниндәки бәнөвшәји либасы чыхардыб үст палтарыны ҝејиндирдиләр вә дирәјә мыхламаға апардылар.+ 21 Әсҝәрләр кәнддән гајыдан бир јолчуну, Александр илә Руфусун атасы киреналы Шимону тутуб, Исанын ишҝәнҹә дирәјини дашымаға мәҹбур етдиләр.+

22 Исаны Голгота (мәнасы «кәллә» демәкдир) дејилән јерә ҝәтирдиләр.+ 23 Бурада она ичинә мәстедиҹи мүрр гатылмыш шәраб вермәк истәдиләр,+ амма о ичмәди. 24 Исаны дирәјә мыхладылар, сонра пүшк атыб палтарларыны өз араларында бөлүшдүрдүләр.+ 25 Ону сәһәр саат доггуз радәләриндә* дирәјә мыхладылар. 26 Исанын башы үстүндә бир лөвһә вурдулар. Лөвһәдә она гаршы ирәли сүрүлмүш иттиһам јазылмышды: «Јәһудиләрин падшаһы».+ 27 Онун јанында дирәјә ики гулдур мыхладылар, бирини сағында, бирини солунда.+ 28 *⁠—— 29 Орадан кечәнләр Исаны тәһгир едир, башларыны булајыб+ дејирдиләр: «Мәбәди дағыдыб үч ҝүнә тикәнә бах!+ 30 Ај-һај! Сән һәлә өзүнү хилас ет, ишҝәнҹә дирәјиндән дүш». 31 Бөјүк каһинләрлә мирзәләр дә өз араларында ону лаға гојур вә дејирдиләр: «Башгаларыны хилас едирди, өзүнү исә хилас едә билмир!+ 32 Гој Исраилин падшаһы Мәсиһ ҝөзүмүзүн габағында ишҝәнҹә дирәјиндән дүшсүн, онда биз она инанарыг».+ Һәтта онун јанында дирәјә мыхланмыш адамлар да ону тәһгир едирдиләр.+

33 Ҝүнорта саат он ики радәләриндә* бүтүн о әразијә гаранлыг чөкдү вә тәхминән саат үчә кими* давам етди.+ 34 Тәхминән саат үчдә Иса уҹадан: «Ели, Ели, лама сабахтани?» — деди, бу да «Аллаһым, Аллаһым, нијә мәни тәрк етдин?» демәкдир.+ 35 Орада дуранлардан бәзиләри бу сөзләри ешидәндә дедиләр: «Бахын, Илјасы чағырыр». 36 Бу заман бир нәфәр гачыб сүнҝәри турш шәраба батырды, ону бир гамышын уҹуна тахыб она узатды ки, ичсин.+ Сонра деди: «Әл чәкин ондан. Ҝөрәк Илјас ҝәлиб ону дирәкдән дүшүрәҹәк». 37 Иса уҹадан гышгырыб сон нәфәсини верди.+ 38 Бу заман мәбәдин пәрдәси*+ јухарыдан ашағыја ҹырылыб ики јерә бөлүндү.+ 39 Јахынлыгда дуран бир јүзбашы баш верәнләри вә онун өлдүјүнү ҝөрәндә деди: «Бу адам, доғрудан да, Аллаһын Оғлу имиш».+

40 Орада гадынлар да вар иди, онлар баш верәнләри узагдан мүшаһидә едирдиләр. Мәҹдәлли Мәрјәм, кичик Јагубла Јусифин анасы Мәрјәм вә Сәлимә дә онларын арасында иди.+ 41 Иса Ҹәлиләдә оланда бу гадынлар она хидмәт едир+ вә ону мүшајиәт едирдиләр. Иса илә бирликдә Јерусәлимә ҝәлмиш бир чох башга гадын да орада иди.

42 Артыг ахшам дүшүрдү. Һәмин ҝүн Һазырлыг ҝүнү, јәни шәнбә әрәфәси олдуғу үчүн 43 Шуранын* һөрмәтли үзвү вә Аллаһын Падшаһлығыны ҝөзләјән ариматајлы Јусиф ора ҝәлди. О, ҹәсарәтини топлајыб Пилатын јанына ҝетди вә ондан Исанын ҹәсәдини истәди.+ 44 Пилат Исанын өлдүјүнү ешидәндә ону мараг бүрүдү вә јанына бир јүзбашы чағырыб Исанын өлүб-өлмәдијини хәбәр алды. 45 Јүзбашы Исанын өлдүјүнү тәсдигләјәндән сонра Пилат ҹәсәди Јусифә верди. 46 Јусиф зәриф кәтан алды, ҹәсәди дирәкдән дүшүрүб кәтана бүрүдү вә гајада ојулмуш сәрдабәјә гојду.+ Сонра сәрдабәнин ағзына бир даш дијирләди.+ 47 Мәҹдәлли Мәрјәм вә Јусифин анасы Мәрјәм ҹәсәдин гојулдуғу јерә бахырдылар.+

16 Шәнбә+ битәндән сонра Мәҹдәлли Мәрјәм+, Јагубун анасы Мәрјәм вә Сәлимә ҝедиб әтирли от алдылар ки, јаға гатыб Исанын бәдәнинә чәксинләр.+ 2 Һәфтәнин илк ҝүнү* сәһәр тездән ҝүн чыхан кими онлар сәрдабәјә ҝәлдиләр.+ 3 Гадынлар бир-биринә дејирдиләр: «Сәрдабәнин ағзындакы дашы бизим үчүн ким гыраға чәкәҹәк?» 4 Онлар бахыб ҝөрдүләр ки, кимсә дашы гыраға дијирләјиб, һалбуки даш чох јекә иди.+ 5 Онлар сәрдабәјә ҝирәндә ҝөрдүләр ки, сағ тәрәфдә ағ әба ҝејмиш бир ҝәнҹ отуруб. Гадынлар донуб галдылар. 6 Ҝәнҹ онлара деди: «Тәәҹҹүбләнмәјин.+ Билирәм, сиз дирәкдә едам едилмиш нәсрани Исаны ахтарырсыныз. О, бурада јохдур, дирилиб.+ Ҝәлин онун гојулдуғу јерә бахын.+ 7 Сонра ҝедин, онун шаҝирдләринә вә Бутруса белә дејин: “О, сизин габағынызҹа Ҹәлиләјә ҝедир.+ Сизә дедији кими, ону орада ҝөрәҹәксиниз”».+ 8 Гадынлар сәрдабәдән чыхыб гача-гача ҝетдиләр. Һиссләр онлары чулғамышды, онлар тир-тир әсирдиләр. Гадынлар һеч кәсә һеч нә демәдиләр, чүнки бәрк горхмушдулар.*+