Вахт ахынында һадисәләрин мүәјјән едилмәси (Дәрс 3)

1. а) Нәјә ҝөрә белә нәтиҹәјә ҝәлмәк олар ки, Јеһова вахта диггәтлә нәзарәт едир? б) Мүгәддәс Китаб хронолоҝијасынын анлашылмасында һансы наилијјәтләр әлдә едилмишдир?

¹ Јеһованын мәләји Даниелә “ҹәнуб падшаһы” вә “шимал падшаһы” һаггында вәһј верәндә, бир нечә дәфә “мүәјјән вахт” ифадәсини тәтбиг етмишдир (Дан. 11:6, 27, 29, 35). Јеһованын вахта диггәтлә нәзарәт етмәси вә нијјәтләрини тә’јин олунан дәгиг вахтда јеринә јетирмәси бир чох башга ајәләрлә дә тәсдиг олунур (Лука 21:24; 1 Салон. 5:1, 2). Јеһова өз Кәламы олан Мүгәддәс Китабда, бизә бир нөв ҝөстәриҹиләр верир ки, биз онларын көмәји илә бу вә ја диҝәр ваҹиб тарихи һадисәләрин јеринә јетдији вахты мүәјјән едә биләрик. Сон илләр Мүгәддәс Китаб хронолоҝијасынын анлашылмасында јетәринҹә наилијјәтләр әлдә едилиб. Археологларын вә диҝәр алимләрин тәдгигатлары индијәдәк ашкар едилмәјән мәсәләләрин үзәринә ишыг салыр, бу исә өз нөвбәсиндә даһа әһәмијјәтли Мүгәддәс Китаб һадисәләринин тарихини мүәјјән етмәкдә көмәк едир (Сүл. мәс. 4:18).

2. Сыра сајлары илә һесабламаға даир нүмунә ҝәтирин.

² Сыра вә мигдар сајлары. Әввәлки дәрсдә (24 вә 25-ҹи абзаслар), сыра сајларынын мигдар сајларындан фәргләндији барәдә данышмышдыг. Вахты һесабламағын мүасир үсулларындан истифадә едәрәк Мүгәддәс Китаб һадисәләринин тарихини мүәјјән едәндә бу фәрг барәдә хатырламаг лазымдыр. Нүмунә үчүн “Јәһуда падшаһы Јеһојакинин отуз једдинҹи сүрҝүнлүк илиндә” ифадәсинә бахмаг олар. “Отуз једдинҹи” — сыра сајыдыр. Бу она ишарә едир ки, Јеһојакинин сүрҝүн едилмәсиндән сонра, там 36 ил вә бир нечә ҝүн, һәфтә вә ја ај (36-ҹы илдән сонракы мүддәт) кечмишдир (Јер. 52:31).

3. а) Мүгәддәс Китаб тарихләрини мүәјјән етмәкдә һансы дөвләт гејдләри көмәк кими хидмәт едир? б) Һакимијјәт илләри вә тахта чыхма илләри нә демәкдир?

³ Тахта чыхма вә һакимијјәт илләри. Мүгәддәс Китабда, Јәһудејада вә Исраилдә, һәмчинин Бабилдә вә Иранда апарылан дөвләт гејдләринә истинадлар тапырыг. Бу дөрд падшаһлыгларын һамысында хроноложи гејдләр чох дүзҝүн апарылырды вә тарихләр падшаһларын һөкм сүрдүкләри илләрә мүвафиг јазылырды. Ејни үсул Мүгәддәс Китабда да тәтбиг едилмишдир. Мүгәддәс Китабда тез-тез истинад едилән сәнәдләрин адлары хатырланыр, мәсәлән, “Сүлејманын ишләри китабы” (1 Крал. 11:41). Падшаһын тахта чыхдығы ил адәтән там дејилди, там илләр бу илин далынҹа ҝәлирди. Һакимијјәт илләри — падшаһын рәсми олараг һакимијјәт башында олдуғу илләрдир. Адәтән бу илләр баһар фәслиндән, нисан ајындан башлајараг һесабланырды. Падшаһ һакимијјәти гәбул едәндә, нөвбәти нисан ајына кими олан дөвр тахта чыхма илинә аид едилирди. Бу ил әрзиндә јени падшаһ, өзүндән әввәлки падшаһын һакимијјәтини баша чатдырырды. Онун өзүнүн рәсми һакимијјәт мүддәти исә нисан ајынын 1-дән һесабланырды.

4. Падшаһларын һакимијјәт илләрини нәзәрә алараг хроноложи һесабламалар апармағын үсулуну ҝөстәрин.

⁴ Нүмунә үчүн Сүлејманын һакимијјәт илләрини нәзәрдән кечирмәк олар. Чох ҝүман ки, о, тахта, ерамыздан әввәл 1037-ҹи илин нисан ајы башламаздан әввәл, Давуд һәлә сағ икән чыхмышды. Бундан гыса мүддәт сонра Давуд өлдү (1 Крал. 1:39, 40; 2:10). Лакин Давудун һакимијјәтинин сон или, рәсми олараг ерамыздан әввәл 1037-ҹи илин баһарына гәдәр давам едирди, һәмчинин онун һакимијјәт башында олдуғу 40 иллик мүддәтә дахил олурду. Беләликлә, Сүлејманын һөкмранлығынын башланғыҹындан ерамыздан әввәл 1037-ҹи илин баһарына гәдәрки натамам ил, онун тахта чыхдығы ил сајылыр вә онун һакимијјәт илләринә дахил ола билмәз, белә ки, һәмин вахт әрзиндә Сүлејман атасынын һакимијјәт илини баша чатдырырды. Бу сәбәбдән, Сүлејманын һакимијјәтинин там биринҹи или, 1037-ҹи илин нисан ајындан башланыр (1 Крал. 2:12). Бир падшаһ кими Сүлејманын һакимијјәтинин рәсми дөврү 40 ил чәкди (1 Крал. 11:42). Тахта чыхма илинин падшаһын һакимијјәт илинә дахил олмадығыны јадда сахламагла, Мүгәддәс Китаб хронолоҝијасыны һесаблајаркән сәһвләрә јол вермәрикa.

[Һашијә]