Мараг ојадан ҝириш

ЧЫХЫШЫН ән ваҹиб һиссәләриндән бири ҝиришдир. Әҝәр динләјиҹиләриндә һәгигәтән дә мараг ојада билсән, онлар сонра дејәҹәјин сөзләрә даһа диггәтлә гулаг асаҹаглар. Тәблиғ хидмәтиндә илк сөзләрин һәмсөһбәтиндә мараг ојатмаса, сәни ахыра кими динләмәјә биләр. Падшаһлыг Залында чыхыш едәркән динләјиҹиләрдә мараг ојада билмәсән, онлар ораны тәрк етмәсәләр дә, башга шеј һаггында дүшүнмәјә башлајаҹаглар.

Ҝириш һиссәни һазырлајаркән үч мәгсәди јадында сахла: 1) динләјиҹиләрин диггәтини ҹәлб етмәк, 2) мөвзуну ајдын билдирмәк, 3) мөвзунун динләјиҹиләр үчүн ваҹиб олдуғуну ҝөстәрмәк. Бәзи һалларда бу үч мәгсәдә, демәк олар ки, ејни вахтда наил олмаг олур. Анҹаг һәрдән онларын һәр биринә ајрыҹа диггәт јетирмәк лазым ҝәлир вә бу заман ардыҹыллыг дәјишә биләр.

Динләјиҹиләрин диггәтини неҹә ҹәлб етмәк олар? Инсанларын мәрузәјә гулаг асмаға ҝәлмәси һәлә о демәк дејил ки, онлар бүтүн диггәтләрини мөвзуја ҹәмләмәјә һазырдырлар. Нә үчүн? Һәјатларында онлардан диггәт тәләб едән чохлу шеј вар. Онлары аиләдәки проблемләр вә ја һәјатын башга гајғылары нараһат едә биләр. Бир натиг кими гаршында дуран чәтинлик динләјиҹиләрин диггәтини ҹәлб етмәк вә јајынмаға гојмамагдыр. Буну етмәјин бир нечә үсулу вар.

Ән мәшһур нитгләрдән бири һесаб олунан нитг Дағүстү тәблиғдир. О, һансы сөзләрлә башлајыр? Луканын вердији мәлумата әсасән, Иса демишди: «Нә бәхтијарсыныз јохсуллар!.. Нә бәхтијарсыныз инди аҹ оланлар!.. Нә бәхтијарсыныз инди ағлајанлар!.. Сизә нифрәт едиб,.. адынызы писләјәҹәкләри заман сиз нә бәхтијарсыныз» (Лука 6:20-22). Нә үчүн бу ҹүр ҝириш мараг ојатмышды? Иса бир нечә сөзлә динләјиҹиләринин үзләшдији ҹидди проблемләрдән бәзиләрини вурғулады. Сонра проблемләр һагда узун-узады данышмады, әксинә, бу ҹүр проблемләрә бахмајараг, инсанларын јенә дә хошбәхт ола биләҹәкләрини ҝөстәрди. Иса буну елә тәрздә етди ки, динләјиҹиләрдә она гулаг асмаг истәји ојанды.

Мараг ојатмағын диҝәр үсулу суал вермәкдир. Анҹаг буну мүнасиб тәрздә етмәк лазымдыр. Суалларындан садәҹә олараг динләјиҹиләрин билдикләри шејләр һагда данышаҹағын ајдын олса, онларын марағы тез сөнә биләр. Динләјиҹиләри пәрт едән, јахуд онлары пис вәзијјәтдә гојан суаллар вермә. Әксинә, елә суаллар вер ки, онлары дүшүнмәјә тәшвиг етсин. Һәмин суаллара өз-өзләриндә ҹаваб вермәләри үчүн һәр суалдан сонра гыса фасилә ет. Әҝәр динләјиҹиләр сәнинлә әглән диалога ҝирдикләрини һисс етсәләр, демәли, онларын диггәтини ҹәлб едә билмисән.

Диггәти ҹәлб етмәјин башга ҝөзәл үсулу реал һәјатдан ҝөтүрүлмүш нүмунәләрдән истифадә етмәкдир. Анҹаг данышдығын әһвалат динләјиҹиләрдән кимисә пәрт едәрсә, мәгсәдинә чатмајаҹагсан. Һадисә јадда галса, анҹаг онунла чатдырмаг истәдијин ибрәт дәрси унудулса, јенә дә һәдәфиндән јајынмыш олаҹагсан. Ҝиришдә данышдығын һадисә мәрузәнин әсас һиссәсиндә ачыгланаҹаг һансыса ваҹиб мәгам үчүн тәмәл ролуну ојнамалыдыр. Һадисәни ҹанлы тәсвир етмәк үчүн бәзи тәфсилатлары данышмаг тәләб олунса да, диггәтли ол ки, чәкдијин нүмунә чох узун олмасын.

Бәзи натигләр мәрузәјә актуал хәбәрлә, јерли гәзетдән вә ја мәшһур шәхсләрин сөзләриндән ситатла башлајырлар. Мөвзуја вә динләјиҹиләрә ујғун ҝәләрсә, бу үсул да јарарлы ола биләр.

Әҝәр мәрузәләр силсиләсинә дахил олан нитглә вә ја Хидмәти ҝөрүшүн бир бәнди илә чыхыш едирсәнсә, ҝириш һиссәни гыса вә конкрет етмәк јахшы оларды. Мәрузә илә чыхыш едәндә диггәтли ол ки, ҝириш һиссәјә ајрылан вахтдан кәнара чыхмајасан. Динләјиҹиләр үчүн ән дәјәрли мәлумат мәрузәнин әсас һиссәсиндә јерләшир.

Һәрдән сәнә тәнгиди вә һәтта нифрәтлә јанашан инсанлар гаршысында данышмалы ола биләрсән. Онларын диггәтини неҹә ҹәлб едә биләрсән? Еркән мәсиһчиләрдән бирини, «Мүгәддәс Руһ вә һикмәтлә долу» олан Стефаны зорла јәһуди Синедрионунун гаршысына апармышдылар. Стефан орада мәсиһчилијин мүдафиәсинә галхараг бәлағәтли нитг сөјләмишди. О, сөзүнә неҹә башламышды? Һөрмәтҹил шәкилдә мүраҹиәт етмәклә, сонра исә һамынын гәбул етдији фикирләри сөјләмәклә. «Гардашлар вә аталар! Динләјин. Атамыз Ибраһим... Месопотамијада оларкән, иззәтли Аллаһ она ҝөрүндү» (Һәв. иш. 6:3; 7:2). Афинадакы Ареопагда чыхыш едәркән һәвари Павелин гаршысында дуран аудиторија диҝәрләриндән фәргләнирди. Буна ҝөрә дә о, нитгинә белә ҝириш сөзләри илә башламышды: «Еј Афина әрләри! Мән сизи һәр ҹәһәтдән чох диндар ҝөрүрәм» (Һәв. иш. 17:22). Һәр ики һалда ҝириш һиссәнин јахшы олмасы сајәсиндә, динләјиҹиләр натигләрә һәвәслә гулаг асмышдылар.

Тәблиғ хидмәтиндә оланда да инсанларын диггәтини ҹәлб етмәк тәләб олунур. Әҝәр ҝәләҹәјин һагда габагҹадан сөзләшмәмишдинизсә, ев саһиби һәмин вахт башга ишлә мәшғул ола биләр. Бәзи јерләрдә чағырылмамыш гонагдан ҝәлишинин мәгсәдини дәрһал дејәҹәји ҝөзләнилир. Башга јерләрдә исә адәтә ҝөрә, ҝәлишин сәбәбини билдирмәздән өнҹә мүәјјән рәсмијјәт гајдаларына риајәт едилир (Лука 10:5).

Бу вәзијјәтләрин һәр бириндә сәмими меһрибанлыг сөһбәтә јол ачан аб-һава јарада биләр. Адәтән сөһбәтә инсанын фикирләшдији шејдән башламаг фајдалы олур. Сөһбәтә нәдән башлајаҹағыны неҹә мүәјјән едә биләрсән? Инсана јахынлашанда о, нә иләсә мәшғул олурдуму? Ола билсин, бағда ишләјир, евинин һәјәтини тәмизләјир, автомобилини тәмир едир, јемәк биширир, палтар јујур, јахуд ушагларла мәшғул иди. Бәлкә, газет охујур вә ја күчәдә баш верән һадисәни мүшаһидә едирди? Әшјаларындан балыгчылыға, идмана, сәјаһәт етмәјә, мусигијә, компүтерә вә ја башга шејләрә хүсуси марағы олдуғу ҝөрүнүрмү? Инсанлары чох вахт тәзәликҹә радиодан вә ја телевизордан ешитдикләри шејләр нараһат едир. Бу шејләрә даир суал вермәк вә ја гыса фикир сөјләмәк мараглы сөһбәтә јол ача биләр.

Иса Мәсиһин Сухар шәһәри јахынлығында самаријалы гадынла гују башында етдији сөһбәт шаһидлик етмәк үчүн сөһбәтә башламагда бизә ҝөзәл нүмунәдир (Јәһ. 4:5-26).

Јығынҹағын әразиси тез-тез ишләнирсә, ҝириш сөзләрини диггәтлә һазырламаг хүсусилә ваҹибдир. Әкс тәгдирдә, шаһидлик етмәк алынмаја биләр.

Мөвзуну ајдын билдир. Ҝөрүшә сәдрлик едән, јахуд сәндән әввәл чыхыш едән гардаш нитгинин адыны елан едәҹәк вә сәни тәгдим едәҹәк. Лакин јахшы олар ки, ҝириш һиссәдә динләјиҹиләринә мөвзуну бир дә хатырладасан. Бунун үчүн мөвзунун адыны сөзбәсөз тәкрар етмәк олар, анҹаг белә етмәк шәрт дејил. Һәр неҹә олса да, мөвзу чыхыш бојунҹа тәдриҹән ачыгланаҹаг. Буна бахмајараг, ҝиришдә мөвзуну неҹәсә вурғуламаг лазымдыр.

Шаҝирдләрини тәблиғә ҝөндәрәркән Иса чатдырмалы олдуглары хәбәри онлара ајдын шәкилдә билдирди: «Ҝедәркән: “Сәмави Сәлтәнәт јахындыр”, — дејә тәблиғ един» (Мат. 10:7). Бизим ҝүнләримизлә бағлы Иса демишди: «Сәмави Сәлтәнәт һаггында олан бу Мүждә... тәблиғ олунаҹагдыр» (Мат. 24:14). Мүгәддәс Китаб бизи ‘кәламы тәблиғ етмәјә’, јәни шаһидлик едәркән Мүгәддәс Јазылара әсасланмаға тәшвиг едир (2 Тим. 4:2). Лакин Мүгәддәс Китабы ачмаздан вә ја диггәти Падшаһлыға јөнәлтмәздән әввәл, чох вахт һазырда инсанлары нараһат едән һансыса мәсәләни гејд етмәк лазымдыр. Ҹинајәт, ишсизлик, әдаләтсизлик, мүһарибә, ҝәнҹләрин гаршылашдығы проблемләр, хәстәлик вә ја өлүмдән сөз ачмаг олар. Лакин мәнфи шејләр һагда чох данышма; сәнин чатдырдығын хәбәр хош хәбәрдир. Чалыш сөһбәти Аллаһын Кәламына вә Падшаһлыг үмидинә јөнәлдәсән.

Мөвзунун динләјиҹиләр үчүн ваҹиб олдуғуну ҝөстәр. Әҝәр јығынҹагда чыхыш едәҹәксәнсә, әмин ола биләрсән ки, данышдыгларын үмумиликдә динләјиҹиләр үчүн мараглы олаҹаг. Анҹаг инсан шәхсән өзүнә аид олан шејә неҹә гулаг асырса, онлар да елә марагла гулаг асаҹаглармы? Ешитдикләринин өз шәраитләринә ујғун ҝәлдијини баша дүшдүкләри вә бунунла әлагәдар онларда нә исә етмәк арзусу ојатдығын үчүн дедикләринә диггәт јетирәҹәкләрми? Чыхышы һазырлајаркән динләјиҹиләр, онларын вәзијјәти, нараһатчылыглары, бахышлары һагда диггәтлә дүшүнсән, буна наил ола биләҹәксән. Әҝәр белә етмисәнсә, онда бу, ҝириш сөзләриндән ајдын ҝөрүнәҹәк.

Чыхыш едәркән, јахуд шаһидлик едәркән мөвзуја мараг ојатмағын ән јахшы үсулу онун билаваситә динләјиҹиләрә аид олдуғуну ҝөстәрмәкдир. Бунун үчүн мүзакирә етдијин мөвзунун онларын проблемләри, тәләбатлары, јахуд онлары нараһат едән шејләрлә неҹә бағлы олдуғуну ҝөстәр. Әҝәр үмуми фикирләрдән башга конкрет саһәләрә дә тохунаҹағыны ајдын билдирсән, онлар даһа бөјүк марагла гулаг асаҹаглар. Бунун үчүн исә јахшы һазырлашмаг лазымдыр.

Тәгдим етмә тәрзи. Ән ваҹиби ҝиришдә нә демәјиндир, амма онлары неҹә демәјин дә мараг ојада биләр. Бу сәбәбдән, һазырлашаркән тәкҹә нә дејәҹәјин јох, һәм дә неҹә дејәҹәјин һагда дүшүнмәлисән.

Мәгсәдинә чатмаг үчүн сөзләри дүзҝүн сечмәк ваҹибдир, буна ҝөрә дә илк ики вә ја үч ҹүмләни сон дәрәҹә диггәтлә һазырламаг фајдалы оларды. Ән јахшысы гыса вә садә ҹүмләләрдән истифадә етмәкдир. Јығынҹагда чыхыш едәркән ҝириш сөзләринин лазыми тәсири ҝөстәрмәси үчүн онлары сөзбәсөз јазмаг, јахуд әзбәрләмәк олар. Ҝириш һиссәни јахшы-јахшы, тәләсмәдән сөјләсән, чыхышын галан һиссәсини дә тәмкинлә чатдыра биләҹәксән.

Ҝириш һиссәни нә вахт һазырламаг лазымдыр? Бу мәсәлә илә бағлы мүхтәлиф фикирләр мөвҹуддур. Бәзи тәҹрүбәли натигләр дүшүнүрләр ки, чыхыша һазырлашмаға ҝириш һиссәдән башламаг лазымдыр. Диҝәрләринин фикринҹә, ҝириш нитг тамамилә һазыр оландан сонра һазырланмалыдыр.

Әлбәттә, ҝириш һиссәни тәфәррүаты илә һазырламаға башламаздан әввәл мөвзуну вә әсас бәндләри билмәк ҝәрәкдир. Бәс әҝәр чыхышы һазыр плана әсасән һазырлајырсанса, онда неҹә? Планы охудугдан сонра бејниндә ҝиришлә бағлы фикир јаранарса, ону јазмағын һеч бир зијаны олмаз. Һәмчинин јадда сахла ки, ҝиришин еффектив олмасы үчүн динләјиҹиләри, еләҹә дә пландакы материалы нәзәрә алмаг лазымдыр.