Јарадылан варлыглар Аллаһын иззәтини бәјан едир!
“Ҝөјләр Аллаһын иззәтини бәјан едәр; ҝөј гүббәси әлләринин ишини е’лан ејләр” (МӘЗМУР 19:1).
1, 2. а) Нәјә ҝөрә инсанлар Аллаһын иззәтини билаваситә ҝөрә билмирләр? б) 24 ағсаггал Аллаһа неҹә иззәт верир?
“ҮЗҮМҮ ҝөрә билмәзсән; чүнки инсан мәни ҝөрүб дә јашаја билмәз” (Чыхыш 33:20). Бу сөзләрлә Јеһова Мусаја хәбәрдарлыг етди. Инсанлар зәиф ҹисим олдугларына ҝөрә, билаваситә Аллаһын иззәти гаршысында дајанараг давам ҝәтирә билмәзләр. Лакин һәвари Јәһјаја имкан верилмишдир ки, еһтирам һисси ојадан вәһј васитәсилә Јеһованы әзәмәтли тахтында ҝөрсүн (Вәһј 4:1-3).
2 Инсанлардан фәргли олараг, садиг руһани варлыглар Јеһованын үзүнә бахмаг габилијјәтинә маликдирләр. Онларын арасында, Јәһјанын сәмави вәһјиндән 144 000-ни тәмсил едән “ијирми дөрд ағсаггал” вар (Вәһј 4:4; 14:1-3). Аллаһын иззәтини ҝөрәркән онлар неҹә реаксија ҝөстәрирләр? Вәһј 4:11 ајәсинә әсасән, онлар нида едирләр: “Ја Рәббимиз вә Аллаһымыз, иззәти, һөрмәти вә гүдрәти алмаға лајигсән. Чүнки һәр шеји Сән јаратдын вә һәр шеј Сәнин ирадәнлә мөвҹуд олду вә јаранды”.
Нәјә ҝөрә “үзүрсүздүрләр”?
3, 4. а) Аллаһа иман нәјә ҝөрә гејри-елми дејил? б) Бә’зи һалларда Аллаһа иман ҝәтирмәкдән имтина етмәјин архасында нә дурур?
3 Аллаһа иззәт вермәк үчүн тәшвиг һисси дујурсанмы? Инсанларын бөјүк әксәријјәти бу һисси дујмур, бә’зиләри исә һәтта Аллаһын мөвҹудлуғуну белә инкар едирләр. Мәсәлән, бир астроном јазырды: “Ишә гарышыб космосу бизим хејримиз үчүн бу ҹүр ҝөзәл тәшкил едән Аллаһдырмы? [...] Ҹәлбедиҹи мәнзәрәдир. Әфсуслар олсун ки, бунун алдадыҹы фикир олдуғуна инанырам. [...] Космосун Аллаһ тәрәфиндән тәшкил едилдијини сөјләмәк гәнаәтбәхш изаһат дејил”.
4 Елми тәдгигатлар сөзүн әсл мә’насында инсанларын ҝөрә вә ја өјрәнә билдикләри шејләрлә мәһдудлашыр. Әкс тәгдирдә бунлар садәҹә нәзәријјә вә ја фәрзијјәдир. “Аллаһ руһ” олдуғу үчүн Ону елми тәдгигат јолу илә мүшаһидә етмәк вә өјрәнмәк гејри-мүмкүндүр (Јәһја 4:24). Буну нәзәрә алараг, Аллаһа иманы гејри-елми бир шеј кими инкар етмәк ловғалыгдыр. Кембриҹ университетинин алими Винсент Уиглесуорт гејд етмишдир ки, елми метод өзлүјүндә “дини е’тигаддыр”. Нәјә ҝөрә? “Елми метод, тәбии һадисәләрин “тәбиәт ганунларына” табе олдуғуна даир кор-коранә имана әсасланыр”. Ким исә Аллаһын мөвҹудлуғуну инкар едәндә, мәҝәр бир иманы башгасына дәјишмирми? Бә’зи һалларда Аллаһа инамсызлығын архасында, ҝөрүнүр, һәгигәти гәсдән инкар етмәк дурур. Мәзмурчу јазмышдыр: “Тәкәббүрлү, пис инсан Аллаһы ахтармаз, “Аллаһ јохдур” дејә дүшүнәр” (Мәзмур 10:4, МКШ).
5. Аллаһа инамсызлыг нәјә ҝөрә үзүрсүз сајылыр?
5 Јараданын мөвҹудлуғу бир чох дәлилләрлә тәсдиг олундуғу үчүн, Аллаһа иман кор-коранә иман дејил (Ибраниләрә 11:1). Астроном Аллан Сандаж демишдир: “[Каинатдакы] бу ҹүр гајда-ганунун хаосдан јаранмасыны тамамилә ағласығмаз бир шеј һесаб едирәм. Бу ҹүр гајда-ганунун мүәјјән илк сәбәби олмалыдыр. Аллаһын мәним үчүн сирр олмасына бахмајараг, јенә дә мө’ҹүзәли јарадылышын — әслиндә һеч бир шеј олмамалы икән, һәр шејин олмасынын изаһы Одур”. Һәвари Павел Ромадакы мәсиһчиләрә јазырды ки, “дүнја јарандыгдан бәри Онун [Аллаһын] ҝөзлә ҝөрүлмәз хүсусијјәтләри, јә’ни әбәди гүдрәти вә илаһилији Онун јаратдыглары илә анлашылараг, ачыгҹа ҝөрүнүр. Буна ҝөрә дә [имансызлар] үзүрсүздүрләр” (Ромалылара 1:20). “Дүнја јарандыгдан бәри” — хүсусилә дә Аллаһын мөвҹудлуғуну дәрк едә билән шүурлу инсани варлыгларын јарандығы вахтдан ајдын иди ки, бөјүк гүдрәтә малик Јарадан, еһтирама лајиг олан Аллаһ вар. Беләликлә, Аллаһын мөвҹудлуғуну гәбул етмәкдән имтина едән инсанлар үзүрсүздүрләр. Белә исә јарадылмыш варлыглар һансы дәлилләри тәгдим едир?
Каинат Аллаһын иззәтини бәјан едир
6, 7. Ҝөјләр Аллаһын иззәтини неҹә бәјан едир?
6 Мәзмур 19:1 ајәси нөвбәти сөзләрлә ҹаваб верир: “Ҝөјләр Аллаһын иззәтини бәјан едәр; ҝөј гүббәси әлләринин ишини е’лан ејләр”. Давуд баша дүшүрдү ки, “ҝөј гүббәси”, јә’ни атмосфер гатындан ҝөрүнән улдузлар вә планетләр, иззәтә малик олан Аллаһын мөвҹудлуғуна данылмаз дәлилдир. Давуд давам едир: “Һәр ҝүн ертәси ҝүнә нәгл едир, һәр ҝеҹә о бири ҝеҹәјә билик верир” (Мәзмур 19:2, МКШ). Ҝүндән-ҝүнә, ҝеҹәдән-ҝеҹәјә ҝөјләр Аллаһын мүдриклијиндән вә јарадыҹы гүввәсиндән данышыр. Аллаһа дејилән мәдһ сөзләри санки ҝөјләрдән төкүлүр.
7 Лакин ҝөјләрин шәһадәтини ешитмәк үчүн, бәсирәт тәләб олунур. Ҝөјләрин “нә нитги, нә дә сөзләри вар, онларын сәсләри ешидилмир”. Буна бахмајараг, ҝөјләрин сәссиз шаһидлији олдугҹа ҝүҹлүдүр. “Авазлары бүтүн дүнјаја јајылыр, сөзләри јерин уҹгарларына чатыр” (Мәзмур 19:3, 4, МКШ).
8, 9. Ҝүнәш һаггында һансы тәәҹҹүблү фактлар мә’лумдур?
8 Сонра Давуд Јеһованын јаратдығы башга бир харигәни тәсвир едир: “Аллаһ ҝүнәш үчүн ҝөјләрдә чадыр гурур, ҝүнәш ҝәрдәјиндән бәј кими чыхыр, гачыша чыхан бир иҝид кими шад олур. Бир тәрәфдән чыхыр, ҝөјләрдә дөврә вурур, һеч нә истисиндән ҝизләнә билмир” (Мәзмур 19:4-6, МКШ).
9 Башга улдузларла мүгајисәдә Ҝүнәш јалныз кичик өлчүјә маликдир. Буна бахмајараг, Ҝүнәш тәәҹҹүб доғуран улдуздур вә онун орбитиндә фырланан планетләрдән олдугҹа кичикдир. Бир мәнбәјә әсасән, Ҝүнәшин күтләси “2 милјард милјард милјард тондур” — бу, бүтүн Ҝүнәш системи күтләсинин 99,9 фаизидир! Ҝүнәшин ҹазибә гүввәси сајәсиндә, Јер Ҝүнәшдән узаглашмадан вә она јахынлашмадан 150 милјон километр радиуслу орбитдә дајаныр. Ҝүнәш енержисинин јалныз ики милјарддан бир һиссәси јерә ҝәлиб чатыр, лакин һәјатын давам етмәси үчүн бу кифајәтдир.
10. а) Ҝүнәш өз “чадырына” неҹә ҝирир вә чыхыр? б) Нәјә ҝөрә демәк олар ки, ҝүнәш бир “иҝид” кими гачыр?
10 Мәзмурчу Ҝүнәши мәҹази диллә тәсвир едәрәк, онун һаггында ҝүн әрзиндә ҝөјүн бир уҹундан диҝәр уҹуна гачан, ҝеҹә вахты исә өз “чадырына” гајыдан “бәј” кими данышыр. Ҝүнәш үфүгә доғру енәндә, јердәки мүшаһидәчијә елә ҝәлир ки, о, санки истираһәт етмәк үчүн өз “чадырына” гајыдыр. Сәһәр ҝөј үзү јенидән ишыгланыр; Ҝүнәш “ҝәрдәјиндән бәј кими чыхыр”. Давуд бир чобан кими, ахшамлар бәрк сојуг олдуғуну билирди (Тәквин 31:40). О, Ҝүнәш шүаларынын ону вә әтрафындакы әразини неҹә тез иситдијини хатырлајырды. Ајдындыр ки, Ҝүнәш өз сәјаһәтиндән јорулмурду, лакин гүввәтли бир “иҝид” кими өз јолуну тәкрар етмәјә һазыр иди.
Һејранедиҹи улдузлар вә галактикалар
11, 12. а) Мүгәддәс Китабын улдузлары гумла мүгајисә етмәсини диггәтәлајиг едән нәдир? б) Каинат нә гәдәр бөјүк ола биләр?
11 Ади ҝөзлә Давуд јалныз бир нечә мин улдуз ҝөрә биләрди. Лакин сон мә’луматлара әсасән, мүасир телескопларла ҝөрүнән улдузларын сајы 70 секстилјон — 7 вә 22 сыфырдан ибарәт ваһиддир! Јеһова улдузлары “дәниз кәнарындакы гум”ла мүгајисә едәркән, улдузларын сајынын олдугҹа чох олдуғуна ишарә етмишдир (Јарадылыш 22:17, МКШ).
12 Узун илләр әрзиндә астрономлар һансыса “зәиф ишыгланан, ајдын ҝөрүнмәјән думан ләкәләри” мүшаһидә едирдиләр. Алимләр еһтимал едирдиләр ки, бу “спирал шәкилли думанлыглар” бизим Сүд Јолу галактикамыза мәхсусдур. Лакин 1924-ҹү илдә ашкар олунду ки, бу думанлыглардан ән јхыны Андромедадыр вә о биздән тәхминән ики милјон ишыг или гәдәр узагдадыр! Алимләрин буҝүнкү фикирләринә ҝөрә, һәр бириндә олдугҹа чох, бә’зән исә милјардларла улдузлар олан милјардларла галактикалар мөвҹуддур. Бунунла јанашы, Јеһова “улдузларын сајыны һесаблар, һәр бирини өз ады илә чағырар” (Мәзмур 147:4, МКШ).
13. а) Бүрҹләри диггәтәлајиг едән нәдир? б) Нәјә ҝөрә демәк олар ки, алимләр “ҝөјләрин ганунларыны” билмирләр?
13 Јеһова Ејубдан сорушду: “Үлкәр бүрҹүнү бағлаја биләрсәнми, јахуд Орионун бағларыны ача биләрсәнми?” (Ејуб 38:31). Бүрҹ — ҝөјдә сәҹијјәви форма јарадан улдузлар групудур. Әслиндә улдузлар бир-бириндән бөјүк мәсафәјә узаглаша билсәләр дә, јердәки мүшаһидәчинин нөгтеји-нәзәринҹә, онларын гаршылыглы вәзијјәти дәјишмәздир. Дәгиг мөвгејә малик олараг, улдузлар “навигасијада, астронавтлар тәрәфиндән һәјата кечирилән космик ҝәмиләрин истигамәтләндирилмәсиндә вә улдузларын танынмасында фајдалы бәләдчидирләр” (“The Encyclopedia Americana”). Лакин һеч ким сона гәдәр анлаја билмир ки, бүрҹләрдә улдузлары һансы “бағлар” бағлајыр. Ејуб 38:33 ајәсиндә галдырылан, “ҝөјләрин ганунларыны билирсәнми?” суалына алимләр индијә гәдәр ҹаваб вермәк гүввәсиндә дејилләр.
14. Нәјә ҝөрә демәк олар ки, ишығын јајылмасы сирдир?
14 Алимләр Ејуба верилән башга бир суала да ҹаваб верә билмирләр: “Һарададыр, ишығын дағыдылдығы, јер үзүнә шәрг јелинин сачылдығы јол?” (Ејуб 38:24). Бир тәдгигатчы ишыг һаггындакы бу суалы “сон дәрәҹәдә мүасир елми проблем” адландырмышдыр. Мараглыдыр ки, бир чох јунан философларынын фикринҹә, ишыг инсан ҝөзүндән чыхырды. Бизим дөврә јахын алимләр ишығы микроскопик һиссәҹикләрин ахыны һесаб етмәјә башладылар. Диҝәр алимләр ҝүман едирдиләр ки, ишыг далғалар һалында јајылыр. Мүасир алимләрин тәсәввүрләринә ҝөрә, ишыг һәм далға, һәм дә һиссәҹик кими һәрәкәт едир. Лакин ишығын тәбиәти вә онун неҹә “дағыдылдығы” һәлә там анлашылмамышдыр.
15. Ҝөјләри сејр етмәјимиз Давуд кими биздә һансы һиссләри ојатмалыдыр?
15 Бүтүн бунларын үзәриндә дәриндән дүшүнәрәк, нөвбәти сөзләри охујан Давудун һиссләринә шәрик олмамаг мүмкүн дејил: “Әлләринин иши олан ҝөјләри, өз јеринә дүздүјүн ај вә улдузлары ҝөрдүкдә дејирәм: “Инсан кимдир ки, онун һаггында дүшүнүрсән? Бәшәр оғлу кимдир ки, онун гајғысыны чәкирсән?” (Мәзмур 8:3, 4, МКШ).
Јер вә ҹанлы варлыглар Јеһоваја иззәт верир
16, 17. Дәниз дәринликләриндәки варлыглар Јеһоваја неҹә иззәт верирләр?
16 Мәзмурун 148-ҹи фәслиндә јарадылан варлыгларын Аллаһа даһа неҹә иззәт вердикләри сөјләнилир. 7-ҹи ајәдә (МКШ) охујуруг: “Рәббә һәмд един, еј јер үзүндәкиләр, еј дәниз әждаһалары, еј бүтүн дәринликләр”. Доғрудан да, дәнизин дәринликләри Аллаһын мүдриклијинә вә гүввәсинә шәһадәт едән мө’ҹүзәләрлә долудур. Мави балина орта һесала 120 тон чәкијә — 30 филин чәкисинә маликдир! Онун тәкҹә үрәји 450 килограмдыр вә бәдәниндәки дамарлара 6,4 тон ган өтүрмәјә маликдир! Бәлкә бу дәниз нәһәнҝләри суда ләнҝдирләр? Әлбәт ки, јох. Балиналарын мүһафизәси үзрә бир тәшкилатын (European Cetacean Bycatch Campaign) һесабатына ҝөрә, мави балиналар океанлары дәрин тәәссүрат доғуран сүр’әтлә сәјаһәт едирләр. Пејкдән апарылан мүшаһидәләр ҝөстәрди ки, “бир һејван 10 ај әрзиндә 16 000 километр мәсафә гәт етмишдир”.
17 Афалина адәтән 45 метр дәринлијә үзүр, лакин бу делфинләр үчүн ән бөјүк дәринлик 547 метрдир! Бу гәдәр дәринлијә үзәркән мәмәлиләр неҹә сағ галырлар? Бу заман онун нәбзи јаваш-јаваш дөјүнүр, ган исә үрәјә, бөјрәкләрә вә бејинә ишләјир. Бундан әлавә, онун әзәләләриндә оксиҝени сахлајан кимјәви бирләшмәләр вар. Дәниз филләри вә кашалотлар даһа дәринә үзә билирләр. Бир журналын вердији мә’лумата ҝөрә, “тәзјиглә мүбаризә апармаг әвәзинә, онлар тәзјигин онларын ағ ҹијәрләрини бүтүнлүклә сыхмасына јол верирләр” (“Discover”). Онлара лазым олан оксиҝенин чох һиссәси онларын әзәләләриндә топланыр. Шүбһәсиз ки, јарадылмыш бу варлыглар гадир Аллаһын мүдриклијинә ҹанлы шәһадәтдир!
18. Дәниз сују Јеһованын мүдрик олдуғуну неҹә ҝөстәрир?
18 Һәтта дәниз сујунун тәркиби дә Јеһованын мүдриклијиндән данышыр. Бир журналда дејилир: “Океанын 100 метр дәринлијиндә сујун һәр дамҹысы суда сәрбәст үзән чохлу микроскопик биткиләрдән ибарәтдир” (“Scientific American”). Ҝөзә ҝөрүнмәјән бу “мешә” һавадан милјардларла тон карбон газыны кәнар едәрәк, ону тәмизләјир. Һәмин биткиләр бизим нәфәс алдығымыз оксиҝенин јарыдан чохуну тә’мин едир.
19. Атәш вә гар Јеһованын ирадәсини неҹә јеринә јетирир?
19 Мәзмур 148:8 ајәсиндә дејилир: “Атәш вә долу, гар вә буғ; Онун сөзүнү јеринә јетирән гасырға јели”. Ҝөрдүјүмүз кими, Өз ирадәсини јеринә јетирмәк үчүн Јеһова ҹансыз тәбиәтин гүввәләриндән дә истифадә едир. Атәш һаггында данышаг. Әввәлки онилликләр әрзиндә һесаб олунурду ки, мешә јанғынлары анҹаг зәрәр ҝәтирир. Инди исә тәдгигатчылар еһтимал едирләр ки, кичик јанғын ваҹиб еколожи рол ојнајыр: көһнә вә ја гурумаг үзрә олан ағаҹлары мәһв едир, бир чох тохумларын битмәсинә вә јемәли маддәләрин тәкрар истифадә олунмасына көмәк едир, һәмчинин гәрибә дә олса, идарә олунмајан ҝүҹлү јанғынларын тәһлүкәсини азалдыр. Гар да олдугҹа ваҹиб рол ојнајыр: торпағы нәмләшдирир вә ҝүбрәләндирир, чајлары гидаландырыр, һәмчинин битки вә һејванлары донмагдан горујур.
20. Дағлар вә ағаҹлар инсанлара һансы фајданы ҝәтирир?
20 Мәзмур 148:9 (МКШ) ајәси дејир: “Еј дағлар, бүтүн тәпәләр, еј бәһәрли ағаҹлар, бүтүн сидр ағаҹлары”. Мөһтәшәм дағлар Јеһованын бөјүк гүввәсинә шәһадәт едир (Мәзмур 65:6). Лакин онлар һәм дә практики мәгсәдә хидмәт едир. Берндә (Исвечрә) ҹоғрафија Институту тәрәфиндән дәрҹ олунмуш бир һесабатда дејилир: “Дүнјанын бүтүн бөјүк чајлары өз башланғыҹыны дағлардан ҝөтүрүр. Јер күрәсинин әһалисинин јарыдан чохунун һәјаты дағларда топланан ширин судан асылыдыр. [...] Бу “су гүлләләри” бәшәријјәтин һәјатында бөјүк рол ојнајыр”. Һәтта ади бир ағаҹ да өз Јараданына иззәт ҝәтирир. БМТ-нин әтраф мүһит үзрә Програмынын мә’луматына әсасән, ағаҹлар “бүтүн өлкәләрдә инсанларын рифаһы үчүн ваҹибдир... Ағаҹларын бир чох нөвләри ваҹиб игтисади әһәмијјәтә маликдир, белә ки, одунҹаг, мејвәләр, гоз-фындыг, гатран вә саггыз кими мәһсулларын мәнбәјидир. Бүтүн дүнјада ики милјард инсана гида һазырламаг вә гызынмаг үчүн одун лазымдыр”.
21. Изаһ един: Ади јарпағын гурулушу, онун јарадылдығыны неҹә ҝөстәрир?
21 Мүдрик Јараданын мөвҹуд олдуғуну ағаҹын гурулушунда да ҝөрә биләрик. Мисал үчүн, ади јарпағы ҝөтүрәк. Јарпаг хариҹдән ону гурумагдан горујан мум өртүјә маликдир. Бу өртүјүн алтында, үст гатда, тәркибиндә хлоропластлар олан һүҹејрәләр јерләшир. Хлоропластларын дахилиндә ишыг енержисини удан хлорофил јерләшир. Фотосинтез сајәсиндә јарпаглар “гида фабрикасына” чеврилир. Ағаҹын көкү васитәсилә топланан су, мүрәккәб “су кәмәри системи” илә јарпаглара дашыныр. (Ағызҹыглар адланан) минләрлә кичиҹик “гапаглар” јарпағын алт тәрәфиндә ачылыб-бағланараг карбон газыны удур. Судан вә карбон газындан карбоһидрат һазырламаг үчүн ишыг енержи верир. Инди битки, һазырладығы гида илә гидалана биләр. Һәр шејдән әлавә, бу “фабрика” сәссиз вә ҝөзәлдир. Чиркләнмә әвәзинә, ағаҹ әлавә мәһсул олараг оксиҝен бурахыр!
22, 23. а) Бә’зи гуруда јашајан һејванларда вә гушларда һансы гәрибә габилијјәтләр вар? б) Биз даһа һансы суаллары нәзәрдән кечирмәлијик?
22 Мәзмур 148:10 (МКШ) ајәси давам едир: “Еј чөл вә ев һејванлары, еј сүрүнәнләр вә учан гушлар”. Бир чох гуруда јашајан һејванлар, һәмчинин гушлар гәрибә баҹарыглар нүмајиш етдирирләр. Түндбојун албатрос һавада бөјүк мәсафә гәт едә биләр (бир гуш ҹәми 90 ҝүн әрзиндә 40 000 километр учмушдур). Гарабаш мешә нәғмәкары Шимали Америкадан Ҹәнуби Америкаја көч едәркән дајанмадан 80 саатдан артыг уча билир. Бир чохларынын дүшүндүјү кими дәвә сују һүрҝүҹүндә дејил, һәзметмә системиндә сахлајыр вә узун мүддәт сусуз кечинә билир. Тәәҹҹүблү дејил ки, мүһәндисләр механизмләр дүзәлдәндә вә јени материаллар һазырлајанда һејванлар аләминин нүмајәндәләрини диггәтлә тәдгиг едирләр. Гејл Клир јазыр: “Әҝәр еффектли сурәтдә ишләјән... вә әтраф мүһитә зәдә вурмајан гурғу јаратмаг истәјирсәнсә, тәбиәтә мүраҹиәт ет; чох ҝүман ки, сән орада ҝөзәл нүмунә тапаҹагсан”.
23 Бәли, јарадылан варлыглар һәгигәтән дә Аллаһын иззәтини бәјан едир! Улдузлу ҝөјләрдән тутмуш биткиләрә вә һејванлара гәдәр һәр шеј өз Јараданына баҹардығы кими иззәт верир. Бәс биз инсанлар? Тәбиәтлә бирликдә Аллаһымыза неҹә һәмд охуја биләрик?
Хатырлајырсынызмы?
• Аллаһын мөвҹудлуғуну инкар едән инсанлар нәјә ҝөрә үзүрсүздүрләр?
• Улдузлар вә планетләр Аллаһа неҹә иззәт верир?
• Дәниздә вә гуруда јашајан һејванлар севән Јарадан һаггында неҹә шәһадәт едирләр?
• Ҹансыз тәбиәтин гүввәләри Јеһованын ирадәсини неҹә јеринә јетирир?
[20-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Афалина.
[21-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Гар дәнәҹији.
[Иҹазә илә]
snowcrystals.net
[21-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Ҹаван түндбојун албатрос.