Охуҹуларын суаллары

Јеһованын Шаһидләри ганын кичик тәркиб һиссләрини гәбул едир?

Бу суала ҹаваб олараг, 2000-ҹи ил 15 ијун сајындакы мәгалә бир даһа дәрҹ олунуб.

Әсас ҹаваб ондан ибарәтдир ки, Јеһованын Шаһидләри ган гәбул етмир. Биз гәти олараг бу фикирдәјик ки, Аллаһын ганла бағлы вердији ганун дәјишмәздир. Бунунла белә, һазырда ганы дөрд әсас компонентә, компонентләри исә даһа кичик тәркиб һиссәләрә (фраксијалара) ајырырлар. Бунунла бағлы бир сыра суаллар мејдана чыхыр. Мәсиһи кичик тәркиб һиссәләри гәбул едиб-етмәмәјә гәрар верәркән тәкҹә бунун фајдасыны вә ја зијаныны нәзәрә алмамалыдыр. Онун үчүн әсас мәсәлә Мүгәддәс Китабда бу барәдә дејиләнләр вә Аллаһла мүнасибәти олмалыдыр.

Мүгәддәс Китабда ган барәдә бирмәналы шәкилдә јазылыб. Ҝәлин бәзи амилләрә нәзәр салаг. Бунлар бизә бу мәсәлә илә бағлы гәрар вермәјә көмәк едә биләр.

Јеһова Аллаһ Нуһ пејғәмбәрә демишди ки, гана мүгәддәс бир шеј кими јанашмаг лазымдыр (Јарадылыш 9:3, 4). Сонралар Исраилә верилән Төвратда да ганын мүгәддәс олдуғу өз әксини тапмышды: «Исраиллиләрдән, јахуд аранызда јашајан јаделлиләрдән кимсә ган јесә, үзүм ондан дөнәҹәк». Аллаһын ганунундан чыхан исраилли башгаларына да пис тәсир едә биләрди. Буна ҝөрә дә Аллаһ демишди: «Ону халгын арасындан јох едәҹәјәм» (Лавилиләр 17:10). Биринҹи әсрдә һәвариләр вә ағсаггаллар Јерусәлимдә бирҝә мүзакирә едиб гәрар вермишдиләр ки, мәсиһиләр гандан узаг дурмалыдыр. Бу, әхлагсызлыгдан вә бүтпәрәстликдән узаг дурмаг гәдәр ваҹиб иди (Һәвариләрин ишләри 15:28, 29).

О дөврдә гандан узаг дурмаг дејәндә нә нәзәрдә тутулурду? Мәсиһиләр нә тәзә ахыдылмыш ганы, нә дә галыб гатылашмыш ганы јемирдиләр. Ганы ахыдылмамыш һејванын да әти һарам иди. Үстәлик, онлар тәркибинә ган гатылмыш әрзаглары, мәсәлән, ганлы колбасалары да јемәздиләр. Садаланан формаларда ган јемәк Аллаһын ганунуну позмаг демәк иди (1 Ишмуил 14:32, 33).

Анҹаг гәдим дөврдә әксәр инсанлар раһатҹа ган јејирдиләр. Буну ерамызын ики вә үчүнҹү әсрләриндә јашамыш Тертуллианын јазыларындан ҝөрмәк олар. Һәмин вахт мәсиһиләри ган јемәкдә иттиһам едирдиләр. Буна ҹаваб олараг, Тертуллиан јазмышды ки, Ромада бәзи инсанлар сазишләри ган ичәрәк тәсдигләјирләр. Һәмчинин гејд етмишди ки, «бәзи инсанлар аренада өлдүрүлән ҝүнаһкарларын ганыны аҹҝөзлүклә ичир... Дүшүнүрләр ки, бу, епилепсијаны сағалдыр».

Бәзи ромалыларын сағламлыг мәгсәдилә етдији бу әмәлләр мәсиһиләр үчүн јолверилмәз иди. Тертуллиан јазмышды: «Биз һеч һејванын ганыны јемирик». Ромалылар тәркибиндә ган олан јемәкләрлә мәсиһиләрин нә дәрәҹәдә садиг олдуғуну сынаға чәкирдиләр. Тертуллиан сөзүнә белә давам едирди: «Инди өзүнүз дејин, бу неҹә ола биләр? Сиз там әминсиниз ки, мәсиһиләр һејван ганы јемир, амма ејни заманда дүшүнүрсүнүз ки, онлар инсан ганы ичир».

Бу ҝүн һәким ган вурмағы мәсләһәт ҝөрәндә чохлары һеч дүшүнмүр ки, бу, Аллаһын ганунуна зиддир. Јеһованын Шаһидләри јашамаг истәјир, амма онлар Јеһованын ганла бағлы ганунуна да табе олурлар. Бәс мүасир тибби нәзәрә алсаг, бу, әмәли олараг, өзүнү неҹә ҝөстәрир?

Икинҹи Дүнја мүһарибәсиндән сонра ганкөчүрмә ҝениш јајылды. Анҹаг Јеһованын Шаһидләри баша дүшүрдү ки, бу, Аллаһын ганунуна зиддир. Биз бу ҝүн дә ејни фикирдәјик. Тибб исә заман кечдикҹә дәјишир. Бу ҝүн чох вахт бүтөв ган јох, онун дөрд әсас компоненти көчүрүлүр, јәни 1) еритроситләр (гырмызы ган һүҹејрәләри), 2) лејкоситләр (ағ ган һүҹејрәләри), 3) тромбоситләр, 4) плазма (маје һиссә). Хәстәнин вәзијјәтиндән асылы олараг, һәкимләр бу компонентләрдән бирини көчүрмәк гәрарына ҝәлә биләр. Ајры-ајры компонентләрин көчүрүлмәси сајәсиндә ејни ганла даһа чох пасијенти мүалиҹә етмәк олур. Јеһованын Шаһидләринин фикринҹә, истәр бүтөв ганы, истәрсә дә ганын дөрд әсас компонентини гәбул етмәк Аллаһын ганунуна зидд ҝедир. Мүгәддәс Китаб әсасында тутдуглары бу мөвге онлары бир чох тәһлүкәләрдән, о ҹүмләдән ганла кечән һепатит, ГИЧС вә саирә хәстәликләрдән горујур.

Лакин ганын дөрд әсас компоненти дә тәркиб һиссәләрә ајрылыр. Буна ҝөрә дә суал јараныр: бәс бу тәркиб һиссәләрдән неҹә истифадә олунур? Мәсиһи онлары гәбул едиб-етмәјәҹәјинә неҹә гәрар версин?

Ганын тәркиби чох мүрәккәбдир. Һәтта 90 фаизи судан ибарәт олан плазмада һормонлар, гејри-үзви дузлар, ферментләр, витаминләр, о ҹүмләдән, минераллар вә шәкәр вар. Бундан башга, плазмада албумин, ганы лахталандыран зүлаллар вә хәстәликләрлә мүбаризә апаран антиҹисимләр вар. Һәкимләр плазманын бир чох зүлалларыны ајырыб, истифадә едирләр. Мәсәлән, ганахмадан әзијјәт чәкән һемофилија хәстәләринә ВЫЫЫ лахталанма фактору вурулур. Јахуд һансыса хәстәлијә тутулмуш пасијентә һәмин хәстәлијә гаршы иммунитети олан адамын ганынын плазмасындан алынан гамма глобулин әсасында дәрман јазырлар. Тибдә плазманын диҝәр зүлалларындан да истифадә олунур. Садәҹә јухарыдакы нүмунәләр ҝөстәрир ки, ганын әсас компонентиндән бири олан плазма тәркиб һиссәләрә неҹә бөлүнүрa.

Плазма кими, ганын диҝәр компонентләри дә (еритроситләр, лејкоситләр, тромбоситләр) кичик тәркиб һиссәләрә ајрылыр. Мәсәлән, лејкоситләрин тәркиб һиссәләри олан интерферонлар вә интерлејкинләр бәзи вирус инфексијаларынын вә хәрчәнҝин мүалиҹәсиндә истифадә олунур. Тромбоситләрин тәркиб һиссәләриндән исә јараларын сағалмасы үчүн истифадә олунур. Ганын кичик тәркиб һиссәләри әсасында башга дәрманлар да һазырланыр. Бу дәрманлары гәбул етмәк ганын әсас компонентләрини көчүрмәк демәк дејил. Онлар ганын әсас компонентләринин тәркиб һиссәләриндән һазырланырлар. Мәсиһи бу ҹүр дәрманлары гәбул етмәлидир? Бу барәдә һеч нә дејә билмәрик. Мүгәддәс Китабда бу барәдә һеч бир шеј јазылмајыб. Буна ҝөрә дә һәр кәс Аллаһла мүнасибәтләрини нәзәрә алараг, өз виҹданына ујғун гәрар вермәлидир.

Бәзи мәсиһиләр гандан (һәтта онун хәстәликлә мүбаризә апаран кичик фраксијасындан) дүзәлдилән һеч бир дәрманы гәбул етмир. Онлар Аллаһын «гандан узаг дурун» әмрини бу ҹүр баша дүшүрләр. Дүшүнүрләр ки, Исраилә верилән әмрә әсасән, һејванын ганы торпаға ахыдылмалыдыр (Ганунун тәкрары 12:22—24). Бәс бунун ганын кичик тәркиб һиссәләри илә нә әлагәси вар? Мәсәлән, гамма глобулин, ганы лахталандыран факторлар вә саирә һазырламаг үчүн ганы јығыб емал етмәк лазымдыр. Буна ҝөрә бәзи мәсиһиләр бүтөв ган вә ганын дөрд әсас компонентинин көчүрүлмәси кими, бу ҹүр дәрманлары да гәбул етмирләр. Биз дә онларын бу гәрарына һөрмәтлә јанашмалыјыг.

Диҝәр мәсиһиләр исә башга ҹүр дүшүнүр. Онлар бүтөв ган, еритросит, лејкосит, тромбосит вә плазманын көчүрүлмәсини гәбул етмирләр. Лакин ганын әсас компонентинин тәркиб һиссәсиндән һазырланмыш дәрманла мүалиҹә олунурлар. Һәтта бурада да фикирләр бир-бириндән фәргләнир. Һансыса мәсиһи гамма глобулин ијнәсини гәбул едир, амма еритроситин вә ја лејкоситин тәркиб һиссәсиндән һазырланмыш ијнәни гәбул етмир. Бәс бәзи мәсиһиләр нәјин әсасында белә гәнаәтә ҝәлирләр ки, ганын кичик тәркиб һиссәләрини гәбул едә биләрләр?

«Ҝөзәтчи гүлләси» журналынын 1991-ҹи ил 1 сентјабр сајында чыхан «Охуҹуларын суаллары» рубрикасында (түрк.) јазылмышды ки, плазмадакы зүлаллар һамилә гадынын ганындан ајрылыб дөлүн ганына кечир. Беләликлә, ана иммуноглобулинләри өвладына өтүрүр вә онда иммунитет јараныр. Дөлүн еритроситләринин өмрү баша чатанда онларын оксиҝен дашыјан һиссәси ајрылыр вә бир гисми билирубинә чеврилир. Билирубин ҹифт васитәсилә анаја кечир, сонра исә бәдәндән хариҹ олур. Бәзи мәсиһиләр дүшүнүр ки, әҝәр ганын кичик тәркиб һиссәләри тәбии просесләр нәтиҹәсиндә башгасына кечирсә, демәли, ганын плазмасынын вә диҝәр компонентләринин тәркиб һиссәләрини гәбул едә биләрләр.

Ганын кичик тәркиб һиссәләри илә бағлы фикирләрин фәргләнмәси о демәкдир ки, бу, ваҹиб мәсәлә дејил? Хејр. Бу, чох ваҹиб, ејни заманда садә мәсәләдир. Јеһованын Шаһидләри үчүн бүтөв ганын вә онун әсас компонентләринин көчүрүлмәси јолверилмәздир. Мүгәддәс Китаб мәсиһиләрә бүтләрә гурбан ҝәтирилмиш шејләрдән, гандан вә әхлагсызлыгдан узаг дурмағы бујурур (Һәвариләрин ишләри 15:29). Компонентләрин һансыса тәркиб һиссәсинә ҝәлдикдә исә һәр мәсиһи дуа едиб һәртәрәфли дүшүнәрәк өзү гәрар вермәлидир.

Чохлары тез бир заманда нәтиҹә әлдә етмәк үчүн сонракы фәсадлара ҝөз јумараг, истәнилән мүалиҹәни гәбул едирләр. Билдијимиз кими, ган мәһсулларындан истифадә олунан мүалиҹәнин дә сағламлыг үчүн тәһлүкәләри вар. Мәсиһиләр үчүн исә сағламлыгдан да ваҹиб мәсәләләр вар. Дүздүр, Јеһованын Шаһидләри дә кејфијјәтли шәкилдә мүалиҹә олунмаг истәјирләр. Онлар һәр бир мүалиҹәнин һәм хејрини, һәм дә фәсадларыны өлчүб-бичирләр. Анҹаг ган мәһсулларындан истифадә олунан мүалиҹәјә ҝәлдикдә, онлар һәјатын мәнбәји олан Аллаһын фикри вә Онунла мүнасибәтләри барәдә ҹидди дүшүнүрләр (Зәбур 36:9).

Биз дә мәзмурда јазылан бу сөзләрә үрәкдән шәрикик: «Јеһова Аллаһ ҝүнәшимдир, сипәримдир, О лүтф ҝөстәрәр вә шан-шөһрәт бәхш едәр. Камиллик јолунда јеријәнләрдән Јеһова јахшылығыны әсирҝәмәз... Јеһова, нә хошбәхтдир Сәнә ҝүвәнән адам!» (Зәбур 84:11, 12).

[Һашијә]

[Чәрчивә]

ҺӘКИМДӘН СОРУШУН

Әҝәр әмәлијјат, јахуд мүалиҹә заманы ган мәһсулларындан истифадә етмәк еһтималы варса, сорушун:

Әмәлијјатда иштирак едәҹәк бүтүн тибби һејәт билирми ки, мән Јеһованын Шаһидијәм вә мәнә һеч бир һалда ган көчүрүлмәмәсини (бүтөв ган, еритросит, лејкосит, тромбосит вә плазма) тапшырмышам?

Әҝәр һәкимин јаздығы дәрманын плазмадан, еритроситдән, лејкоситдән вә тромбоситләрдән һазырланмаг еһтималы оларса, сорушун:

Дәрманын тәркибиндә ганын дөрд әсас компонентләриндән һансыса јохдур? Әҝәр варса, тәркибини изаһ едә биләрсиниз?

Ганын кичик тәркиб һиссәсиндән һазырланмыш бу дәрманы неҹә вә нә гәдәр ичәҹәјәм?

Әҝәр ганын бу кичик тәркиб һиссәсини гәбул етсәм, дәрманын һансы фәсадлары олаҹаг?

Әҝәр ганын бу кичик тәркиб һиссәсини гәбул етмәсәм, башга неҹә мүалиҹә олунмаг олар?

Бу мәсәлә барәдә дүшүнәндән сонра гәрарым барәдә сизә нә вахт мәлумат верә биләрәм?