Јеһованын Кәламы ҹанлыдыр
“Тәснијә” китабындан диггәтәлајиг фикирләр
БИЗИМ ерадан әввәл 1473-ҹү илдир. Јеһованын Исраил оғулларыны Мисир көләлијиндән азад етдији вахтдан гырх ил кечиб. Бүтүн бу илләр әрзиндә сәһрада долашан Исраил халгынын һәлә дә шәхси торпағы јохдур. Будур, ахыр ки, онлар Вә’д едилмиш дијарын астанасындадырлар. Гаршыда онлары нәләр ҝөзләјир? Онлар һансы чәтинликләрлә гаршылашаҹаглар вә бу чәтинликләрин өһдәсиндән неҹә ҝәлмәлидирләр?
Исраил Иордан чајыны кечиб, Кән’ан торпағына дахил олмаздан әввәл, Муса халгы, јеринә јетирмәли олдуглары ваҹиб бир тапшырыға һазырлајыр. Неҹә? О, бир сыра руһландырыҹы вә тәшвигедиҹи, өјүдвериҹи вә хәбәрдаредиҹи нитгләрлә чыхыш едир. Муса исраиллиләрә хатырладыр ки, Јеһова там сәдагәтә лајиг Аллаһдыр вә исраиллиләр онлары әһатә едән халгларын јолуну изләмәли дејилләр. Бу нитгләр Мүгәддәс Јазылара дахил олан “Тәснијә” китабынын әсас һиссәсини тәшкил едир. Бу ҝүн бизим дә һәмин мәсләһәтләрә еһтијаҹымыз вар, чүнки биз дә Јеһоваја там сәдагәт тәзаһүр етдирмәјин чәтин олдуғу бир дүнјада јашајырыг (Ибраниләрә 4:12).
Сонунҹу фәсли чыхмаг шәрти илә, “Тәснијә” китабы Муса тәрәфиндән јазылыб вә ики ајдан бир аз артыг вахты әһатә едирa (Тәснијә 1:3; Јешу 4:19). Ҝәлин ҝөрәк бу китабда верилән мәсләһәтләр бизим Јеһова Аллаһы үрәкдән севиб, Она сәдагәтлә хидмәт етмәјимизә неҹә көмәк едә биләр.
“ҜӨЗЛӘРИНИН ҜӨРДҮЈҮ ШЕЈЛӘРИ УНУТМА”
Муса биринҹи нитгиндә сәһрада исраиллиләрлә баш верән һадисәләрдән сөз едир. О һадисәләрдән ки, Вә’д едилмиш дијара дахил олмаздан әввәл онлары мөһкәмләндирмәли иди. Һакимләрин тә’јинаты барәдә мә’луматлар онлара Јеһованын Өз халгыны мәһәббәтлә тәшкил етдијини хатырлатмалы иди. Муса һәмчинин данышыр ки, әввәлки нәсил он нәфәр кәшфијјатчынын һәмин торпаг һаггында мәнфи рә’ј сөјләдикләри уҹбатындан ораја дахил ола билмәди. Бу нүмунәнин Мусанын динләјиҹиләри артыг бу торпағы өз ҝөзләри илә ҝөрдүкләри заман онлара нә гәдәр тә’сир бағышладығыны тәсәввүр един.
Исраиллиләр һәлә Иордан чајыны кечмәјибләр. Вә Вә’д едилмиш дијары чајын о бири тајындан зәбт етмәјә һазырлашырлар. Бу әрәфәдә Јеһованын Исраил оғулларына бәхш етдији гәләбәләр һаггындакы хатырлатмалар онлары ҹәсарәтләндирмәли иди. Исраиллиләрин ишғал етмәк истәдикләри торпагда бүтпәрәстлик чичәкләнирди. Мусанын онлары бүтләрә ибадәт етмәјә даир ҹидди хәбәрдарлыг етмәси неҹә дә јериндәдир!
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
2:4-6, 9, 19, 24, 31-35; 3:1-6 — Нәјә ҝөрә исраиллиләр Иордан чајынын шәргиндә јашајан бә’зи халглары мәһв етмиш, бә’зиләрини исә етмәмишләр? Јеһова Исраилә Есавын оғуллары илә дөјүшмәмәји бујурмушду. Нә үчүн? Чүнки Есав Јагубун гардашы иди. Исраиллиләр моаблыларла вә аммониләрлә әдавәт апармалы вә ја мүһарибә етмәли дејилдиләр, чүнки онлар Ибраһимин гардашы оғлу Лутун нәсли идиләр. Елә буна ҝөрә дә амори падшаһлары Сиһон вә Ог онларын нәзарәти алтында олан торпаглары тәләб едә билмирдиләр. Бу сәбәбдән, Сиһон Исраил халгына онун торпағындан кечмәјә иҹазә вермәдикдә, Ог исә онлара гаршы мүһарибәјә галхдыгда, Јеһова исраиллиләрә әмр етди ки, онларын шәһәрләрини мәһв едиб, бир кәси сағ гојмасынлар.
4:15-20, 23, 24 — “Бир шеј сурәтиндә ојма бүт” дүзәлтмәјин гадаған едилмәси о демәкдирми ки, инҹәсәнәт мәгсәдләриндә киминсә, јахуд нәјинсә сурәтини тәсвир етмәк дүзҝүн дејил? Хејр. Гојулан бу гадаға ибадәт мәгсәдилә едилән сурәтләрә, јә’ни тәсвирләрә аид иди вә инсанлары бүтләрә ибадәтдән чәкиндирирди. Мүгәддәс Јазылар һејкәлтәрашлыг әсәрләрини јаратмағы вә инҹәсәнәт мәгсәдләриндә кимисә, јахуд нәјисә тәсвир етмәји гадаған етмир (1 Краллар 7:18, 25).
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
1:2, 19. “Һоребдән [Он әмрин верилдији Сина дағынын әтрафындакы дағлыг әрази] Сеир дағы јолу илә Кадеш-барнеаја гәдәр он бир ҝүн”лүк јол олмасына бахмајараг, Исраил оғуллары тәхминән 38 ил сәһрада долашдылар. Јеһова Аллаһа ҝөстәрдикләри итаәтсизлик онлара неҹә дә баһа баша ҝәлди! (Сајлар 14:26-34).
1:16, 17. Аллаһын әдаләт нормалары бу ҝүн дә дәјишмәјиб. Үзәрләринә һүгуг комитәсиндә хидмәт етмәк кими мәс’улијјәт гојулмуш кәсләр јол вермәли дејилләр ки, үзҝөрәнлик вә инсан горхусу онларын гәрарына тә’сир ҝөстәрсин.
4:9. Исраил халгынын фираванлығы онларын ҝөзләри илә ҝөрдүкләри шејләри унудуб-унутмамаларындан асылы иди. Бизә дә ејнилә, Јеһованын Кәламыны сә’јлә өјрәнәрәк фикримизи Онун валеһедиҹи ишләринә ҹәмләшдирмәк ваҹибдир.
ЈЕҺОВАНЫ СЕВ ВӘ ОНУН ӘМРЛӘРИНӘ ИТАӘТ ЕТ
Икинҹи нитгиндә Муса Сина дағынын әтәјиндә Ганунун неҹә верилдији һагда данышыр вә Он әмри тәкрар едир. Једди халга тамамилә мәһв олунма һөкмү кәсилиб. Сәһрада алдыглары ваҹиб ибрәт дәрси Исраил оғулларына бир даһа хатырладылыр: ‘Инсан јалныз чөрәклә јашамаз, фәгәт Рәббин ағзындан чыхан һәр шејлә јашар’. Онлар үчүн јени олан бу шәраитләрдә бүтүн әмрләрә риајәт етмәк лазым иди (Тәснијә 8:3; 11:8).
Исраиллиләр Вә’д едилмиш торпагда јашајаҹаглары заман, онлара јалныз Аллаһа хидмәтә даир дејил, һәм дә мүһакимә үсулуна, халга рәһбәрлик етмәјә, һәрби мәсәләләрә, һабелә иҹтимаи вә шәхси һәјата даир ганунлар тәләб олунаҹагдыр. Муса бу ганунлары нәзәрдән кечирир вә Јеһованы севмәјин вә Онун әмрләринә риајәт етмәјин ваҹиблијини вурғулајыр.
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
8:3, 4 — Исраиллиләр сәһрада долашдыглары заман һансы мә’нада онларын палтарлары көһнәлмир, ајаглары исә шишмирди? Онлара даима тәгдим олунан манна кими, бу да Јеһованын мө’ҹүзәси иди. Исраиллиләр сәјаһәтин әввәлиндә ҝејиндикләри ејни палтары вә ајаггабыны һәлә дә истифадә едирдиләр. Вә еһтимал ки, ушаглар бөјүдүкҹә вә јашлылар вәфат етдикҹә палтарлары бир-бирләринә өтүрүрдүләр. Сәһрадакы сәјаһәтин әввәлиндә вә сонунда ики дәфә апарылан сијаһыја алынма исраиллиләрин сајынын артмадығыны ҝөстәрдији үчүн, әввәлдән онларда олан пал-палтар еһтијаты кифајәт иди (Сајлар 2:32; 26:51).
14:21 — Нәјә ҝөрә исраиллиләр ганы ахыдылмамыш өлү һејваны өзләри јемәсәләр дә, гәрибә верә вә ја јаделлијә сата биләрдиләр? Мүгәддәс Китабда истифадә олунан “гәриб” сөзү прозелит олан гејри-исраиллиләрә, јахуд өлкәнин әсас ганунларына мүвафиг јашајан, амма Јеһованын хидмәтчиси олмајан сакинә аиддир. Прозелит олмајан гәриб вә јаделли Ганун алтында дејилдиләр, буна ҝөрә дә ганы ахыдылмамыш өлмүш һејваны мүхтәлиф мәгсәдләрдә истифадә едә биләрдиләр. Исраиллиләрә бу ҹүр һејванлары онлара сатмаға вә јахуд вермәјә иҹазә верилирди. Прозелитләр исә Ганун әһдинә мүвафиг давранмаға борҹлу идиләр. Левилиләр 17:10 ајәсинә әсасән, онлара ган јемәк гадаған иди.
24:6 — “Дәјирманы јахуд үст дашыны... ҝиров” ҝөтүрмәк нә үчүн “һәјаты” алмаға бәрабәр иди? Дәјирман инсанын “һәјатыны”, јә’ни јашамаг үчүн онун вәсаитини тәмсил едирди. Онлардан һансыныса ҝөтүрмәк бүтүн аиләни аҹ гојмаг демәк иди.
25:9 — Гардашынын дул галмыш арвадына евләнмәкдән имтина едән кишинин ајағындан чарығыны чыхарыб, үзүнә түпүрмәк нә демәк иди? Мүгәддәс Китаба ҝөрә “гәдим заманларда Исраилдә белә бир адәт вар иди; гәјјумлуг вәзифәсини иҹра едәркән... бири өз чарығыны чыхарыб башгасына верәрди” (Рут 4:7, МКШ). Буна ҝөрә дә, гардашынын дул арвадына евләнмәкдән имтина едән кишинин ајағындан чарығыны чыхармаг ону тәсдиг едирди ки, һәмин шәхс өз вәзифәсиндән вә өлән гардашы үчүн дүнјаја варис ҝәтирмәк һүгугундан имтина едир. Бу, биабырчылыг һесаб олунурду (Тәснијә 25:10). Онун тәһгир олундуғуна ишарә олараг үзүнә дә түпүрүрдүләр (Сајлар 12:14).
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
6:6-9. Исраиллиләр кими биз дә Аллаһын тәләбләрини јахшы билмәлијик, һеч заман онлары унутмамалы вә өз өвладларымыза ашыламалыјыг. ‘Онлары әламәт олараг әлимизин үзәринә бағламалыјыг’. Әлләр Јеһоваја итаәт етдијимизә шәһадәтлик етмәли олан әмәлләримизи тәмсил едир. ‘Ҝөзләрин арасында алын бағы’ кими бизим итаәткарлығымыз башгалары үчүн ајдын олмалыдыр.
6:16. Су чатышмазлығына ҝөрә Массада дејинән сәдагәтсиз исраиллиләр кими, ҝәлин һеч заман Јеһованы сынаға чәкмәјәк (Чыхыш 17:1-7).
8:11-18. Вар-дөвләт һәрислији бизим Јеһованы унутмағымыза ҝәтириб чыхара биләр.
9:4-6. Биз өзүмүздән разы олмаг кими хүсусијјәтдән гачынмалыјыг.
13:6. Биз јол вермәли дејилик ки, ким исә бизи Јеһоваја хидмәтдән узаглашдырсын.
14:1. Өзүнү вә ја башгасыны шикәст етмәк инсан бәдәнинә һөрмәтсизлијә ишарә едир вә јалан динлә бағлы ола биләр. Биз белә шејләрдән гачынмалыјыг (1 Краллар 18:25-28). Бизим дирилмәјә үмидимиз олдуғу үчүн, өлән инсана ҝөрә бу ҹүр һәдсиз фәрјад етмәк јерсиз оларды.
20:5-7; 24:5. Јеринә јетирилмәси тәләб олунан, һәтта ваҹиб мәсәләдә белә киминсә хүсуси вәзијјәти нәзәрә алынмалыдыр.
22:23-27. Зоракы илә үзләшән гадын үчүн ән јахшы мүдафиә гышгырмагдыр.
“ҺӘЈАТЫ СЕЧ”
Муса үчүнҹү нитгиндә дејир ки, Иордан чајыны кечдикдән сонра исраиллиләр Гануну бөјүк дашларын үзәриндә јазмалы вә һәмчинин итаәтсизлијә ҝөрә лә’нәти, итаәткарлыға ҝөрә исә хејир-дуаны бәјан етмәлидирләр. Дөрдүнҹү нитг исә Јеһова илә Исраилин арасындакы әһдин јениләшмәсиндән башлајыр. Муса халгы јенидән итаәтсизликдән чәкиндирир вә онлары ‘һәјаты сечмәјә’ тәшвиг едир (Тәснијә 30:19).
Муса дөрд нитглә чыхыш етмәкдән әлавә, рәһбәрликдә олан дәјишикликләри мүзакирә едир вә исраиллиләрә Јеһованы иззәтләндирән вә сәдагәтсизлијин ҝәтирдији фәлакәтләр һаггында хәбәрдарлыг едән ҝөзәл маһны өјрәдир. О, Исраил гәбиләләринә хејир-дуа вердикдән сонра 120 јашында вәфат едир вә ону дәфн едирләр. Халг Муса үчүн 30 ҝүн јас тутур. Бу, “Тәснијә” китабыны әһатә едән вахтын тәхминән јарысыдыр.
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
32:13, 14 — Исраиллиләр ‘гузуларын јағыны’ јејирдиләр дедикдә нә нәзәрдә тутулур, ахы онлара һејванларын јағыны јемәк гадаған едилмишди? Бу ифадә бурада мәҹази мә’нада ишләдилир вә сүрүдәки ән јахшы һејванлара ишарә едир. Бурада мәһз бәдии дилин ишләндијини һәмин ајәдә истифадә едилән “буғданын ән јахшысы” вә “үзүмүн ганындан шәраб” ифадәләри тәсдиг едир.
33:1-29 — Муса Исраил оғулларына хејир-дуа верәркән нәјә ҝөрә Шимеону хатырлатмыр? Чүнки һәм Шимеон, һәм дә Леви “вәһши” һәрәкәт етмишдиләр вә онларын гәзәби “гәддар” иди (Тәквин 34:13-31; 49:5-7). Онлара дүшән мирас һеч дә башга гәбиләләрин мирасы кими дејилди. Леви 48 шәһәр алмышды, Шимеонун саһәси исә Јәһудејанын әразисиндә иди (Јешу 19:9; 21:41, 42). Буна ҝөрә дә Муса Шимеону ајрыҹа хатырлатмыр. Лакин Шимеон Исраилин үмуми хејир-дуасына дахил иди.
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
31:12. Јығынҹаг ҝөрүшләриндә ушаглар бөјүкләрин јанында отурмалы, диггәтлә гулаг асмалы вә өјрәнмәлидирләр.
32:4. Јеһованын бүтүн ишләри о мә’нада камилдир ки, О, әдаләти, мүдриклији, мәһәббәти вә гүввәни там мүтәнасиб сурәтдә тәзаһүр етдирир.
Бизим үчүн бөјүк әһәмијјәт кәсб едир
“Тәснијә” китабы Јеһованы “бир олан Јеһова” кими тәгдим едир (Тәснијә 6:4, ЈД). Бу китаб Аллаһла хүсуси мүнасибәтләрә малик олан халг һаггындадыр. “Тәснијә” китабы һәмчинин бүтпәрәстликдән чәкиндирир вә һәгиги Аллаһа там сәдагәти тәзаһүр етдирмәјин ваҹиблијини вурғулајыр.
Һәгигәтән дә, “Тәснијә” китабы бизим үчүн бөјүк әһәмијјәт кәсб едир! Биз Ганун алтында олмасаг да, орадан чох шеј өјрәнә биләрик ки, онун да көмәји илә Аллаһымыз Јеһованы бүтүн үрәјимизлә, бүтүн ҹанымызла вә бүтүн гүввәтимизлә севәк (Тәснијә 6:5).
[Һашијә]
a Мусанын өлүмү һаггында бәһс едән сонунҹу фәсил, еһтимал ки, ја Јешу, ја да баш каһин Елеазар тәрәфиндән әлавә едилмишдир.
[30-ҹу сәһифәдәки хәритә]
(Хәритәјә нәшрин өзүндә бахын)
СЕИР
Кадеш-барнеа
Сина д. (Һореб)
Гырмызы дәниз
[Иҹазә илә]
Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel
[30-ҹу сәһифәдәки шәкил]
Мусанын чыхыш етдији нитгләр “Тәснијә” китабынын әсас һиссәсини тәшкил едир.
[32-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Јеһованын маннаны тәгдим етмәсиндән биз нә өјрәнирик?
[32-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Дәјирманы ҝиров ҝөтүрмәк “һәјаты” алмаға бәрабәр иди.