Јеһованын Кәламы ҹанлыдыр

«Сүлејманын мәсәлләри» китабындан диггәтәлајиг фикирләр

ГӘДИМ Исраилин падшаһы Сүлејман «үч мин мәсәл сөјләмишди» (1 Падшаһлар 4:32). Бәс онун мүдрик сөзләри бизим зәманәјәдәк чатыбмы? Бәли. Јазылышы ерамыздан әввәл 717-ҹи илдә битмиш «Сүлејманын мәсәлләри» китабында мүдрик падшаһын мәсәлләринин бөјүк бир гисми топланмышдыр. Китабын сонунҹу ики фәсли Јаге оғлу Агура вә Лемуел падшаһа аид едилир. Бә’зиләри зәнн едирләр ки, Лемуел Сүлејманын башга адыдыр.

Аллаһ тәрәфиндән илһамланмыш «Сүлејманын мәсәлләри» китабы ики мәгсәдә хидмәт едир. Бу китаб охуҹуну ‘һикмәт вә тәрбијә’ газанмаға тәшвиг едир (Сүлејманын мәсәлләри 1:2). Орадакы мүдрик сөзләрин көмәклији илә биз һикмәт газаныр, јә’ни баш верән һадисәләрин мәғзини дәрк едиб, проблемләрин һәллиндә биликдән истифадә етмәји өјрәнирик. Биз һәм дә әхлаги ҹәһәтдән тәрбијә алырыг. Бу мәсәлләрин үзәриндә дәриндән дүшүнүб, орадакы төвсијәләрә әмәл етмәк үрәјимизә тә’сир ҝөстәрир, бизи даһа севинҹли вә уғурлу едир (Ибраниләрә 4:12).

‘ҺИКМӘТИ ГАЗАН, ТӘРБИЈӘЈӘ БАҒЛАН’

(Сүлејманын мәсәлләри 1:1–9:18)

Сүлејман дејир: «Һикмәт бајырда уҹадан чағырыр» (Сүлејманын мәсәлләри 1:20). Нәјә ҝөрә биз онун уҹа вә ајдын сәсинә гулаг асмалыјыг? Икинҹи фәсилдә һикмәтин дәјәриндән данышылыр. Үчүнҹү фәсилдә Јеһова илә јахын мүнасибәт гурмагдан бәһс едилир. Сүлејман давам едир: «Һикмәт һәр шејдән үстүндүр, ҝәрәк ону газанасан, идрака саһиб олмаг үчүн вар-јохуну верәсән. Алдығын тәрбијәјә бағлан, ајрылма» (Сүлејманын мәсәлләри 4:7, 13).

Бу ҝүн ади һала чеврилмиш әхлагсызлығын гурбаны олмамаға бизә нә көмәк едә биләр? Сүлејманын мәсәлләринин бешинҹи фәсли дәрракәли олмағы, дүнјанын алдадыҹы олдуғуну унутмамағы вә әхлагсызлығын аҹы нәтиҹәләри һаггында дүшүнмәји төвсијә едир. Нөвбәти фәсилдә Јеһова илә мүнасибәтләрә тәһлүкә јарадан әмәлләрә вә үрәјин пис нијјәтләринә гаршы хәбәрдарлыг јазылыб. Једдинҹи фәсилдә әхлагсыз адамларын һијләләри ифша едилир. Сәккизинҹи фәсилдә һикмәтин дәјәриндән вә ҝөзәллијиндән данышылыр. Доггузунҹу фәсил, өзүндән әввәлки фәсилләрә јекун вурараг охуҹуну һикмәтә јијәләнмәјә тәшвиг едән мараглы бир әјани мисалдыр.

Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:

1:7; 9:10 — Јеһова гаршысында горху һансы мә’нада ‘билик мәнбәји’ вә «һикмәтин башланғыҹыдыр»? Јеһова гаршысында горху олмадан билик газанмаг мүмкүн дејил, чүнки О, Јарадан вә Мүгәддәс Јазыларын Мүәллифидир (Ромалылара 1:20; 2 Тимотејә 3:16, 17). Аллаһ бүтүн доғру билијин Мәнбәјидир. Беләликлә билик, Јеһова Аллаһ гаршысында еһтирам долу горхудан башлајыр. Аллаһ горхусу һәм дә һикмәтин башланғыҹыдыр, чүнки биликсиз һикмәт олмур. Аллаһдан горхмајан адам, нә гәдәр биликли олса да, өз билији илә Јараданыны шәрәфләндирмәјәҹәк.

5:3, ЈД — Нәјә ҝөрә фаһишә ‘јад гадын’ адландырылыр? Сүлејманын мәсәлләри 2:16, 17 ајәләриндә дејилир ки, јад арвад [«гадын», ЈД] «Аллаһын әһдини унудуб». Исраилдә јалан танрылара ибадәт едәнләри вә Мусанын ганунуну сајмајанлары, о ҹүмләдән дә фаһишәләри јад адландырырдылар (Јеремја 2:25; 3:13).

7:1, 2 — ‘Сөзләрим’ вә ‘әмрләрим’ нәји билдирир? Бураја Мүгәддәс Китаб тә’лимләриндән әлавә, валидејнләрин аиләнин хејри үчүн гојдуғу гајдалар да дахилдир. Ушаглар валидејнләриндән өјрәндикләри Мүгәддәс Китаб тә’лимләри илә бәрабәр, бу гајдалара да әмәл етмәлидирләр.

8:30 — «Ме’мар» кимдир? Бу фәсилдә һикмәт өзүнү ме’мар адландырыр. Һикмәт кими мүҹәррәд анлајышын өзүнә инсана хас кејфијјәтләр вермәси әдәби ифадә васитәси олмагла јанашы, Аллаһын илкин Оғлу Иса Мәсиһин инсан кими доғулмаздан әввәл јашадығы һәјат формасынын тәҹәссүмүдүр. Иса јер үзүнә ҝәлмәздән әввәл ‘Рәбб Өз јолунун башланғыҹында она малик олмушду’ (Сүлејманын мәсәлләри 8:22). Атасы һәр шеји јарадаркән Иса «ме’мар» кими Онунла бирликдә чалышырды (Колослулара 1:15-17).

9:17 — «Оғурлуг су ширин олар» ифадәси нә демәкдир? Мүгәддәс Китаб әрлә арвад арасындакы јахынлығы гујудан чәкилмиш сәрин суја бәнзәдир. Ҝизлиндә төрәдилән әхлагсызлыг исә оғурлуг суја бәнзәдилир (Сүлејманын мәсәлләри 5:15-17). Белә әлагәни өрт-бастыр етмәклә ҹәза алмајаҹағыны дүшүнән адама «оғурлуг су» даһа да ширин ҝөрүнүр.

Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:

1:10-14. Ҝүнаһлы адамлар вар-дөвләт вә’ди илә бизи јолдан чыхармасынлар дејә өзүмүзү горумалыјыг.

3:3. Биз хејирхаһлыгла сәдагәти јүксәк гијмәтләндирмәлијик, гијмәтли бојунбағыны бојнумуза тахдығымыз кими онлары дә даима тәзаһүр етдирмәлијик. Биз һәм дә бу кејфијјәтләри үрәјимизә јазыб, шәхсијјәтимизин ајрылмаз һиссәси етмәлијик.

4:18. Аллаһ һаггында билик даима артыр. Бу ишыглы јолда галмаг үчүн һәлим вә тәвазөкар олмалыјыг.

5:8. Мусиги, әјләнҹә, интернет, китаб вә журналлар васитәсилә тәблиғ едилән һәр нөв әхлагсызлыгдан узаг дурмалыјыг.

5:21. Јеһованы севән инсан бир нечә анлыг физики һәззә ҝөрә Аллаһла мүнасибәтләрини һеч бада верәрми? Сөзсүз ки, јох! Јеһова атдығымыз һәр аддымы ҝөрүр вә биз әввәл-ахыр Онун гаршысында ҹаваб верәҹәјик. Әҝәр буну дәрк едириксә, әхлаги тәмизлијимизи горуја биләҹәјик.

6:1-5. Бу ајәләрдән ҝөрүнүр ки, башгаларына ‘замин дурмаг’ вә ја онларын малијјә өһдәликләрини өз үзәринә ҝөтүрмәк һеч дә ағыллы иш дејил. Дәриндән фикирләшәндән сонра бу ишә тәләм-тәләсик баш гошдуғумузу анлајырыгса, онда һәмин адама «јалвар-јахар» етмәли, вәзијјәти дүзәлтмәк үчүн әлимиздән ҝәләни етмәлијик.

6:16-19. Садаланан једди ‘шејә’, демәк олар ки, һәр ҹүр пис әмәл дахилдир. Биз ҝәрәк пислијә нифрәт едәк.

6:20-24. Ушаг балаҹа јашларындан Мүгәддәс Китаба әсасән тәрбијә едилирсә, о өзүнү ҹинси әхлагсызлыгдан горуја биләҹәк. Валидејнләр ушагларынын тәрбијәсинин бу тәрәфинә биҝанә јанашмамалыдырлар.

7:4. Һикмәт вә идракы үрәкдән севмәлијик.

МӘСӘЛЛӘР БИЗИМ БӘЛӘДЧИМИЗДИР

(Сүлејманын мәсәлләри 10:1–29:27)

Китабын галан һиссәси Сүлејманын сөјләдији јығҹам фикирли дејимләрдән ибарәтдир. Әсасән мүгајисә, тутушдурма, тәзадла ифадә олунан фикирләр васитәсилә охуҹулара давраныш, нитг вә үрәјин нијјәтләри илә бағлы мүһүм дәрсләр ашыланыр.

10-ҹудан 24-ҹү фәсилләрәдәк Јеһова Аллаһа гаршы еһтирам долу горхунун дәјәри вурғуланыр. 25-дән 29-а гәдәр фәсилләрдәки мәсәлләрин үзүнү ‘Јәһуда падшаһы Хизгијанын адамлары көчүрмүшләр’ (Сүлејманын мәсәлләри 25:1). Бу мәсәлләр Јеһоваја ҝүвәнмәји өјрәдир вә охуҹулара башга дәјәрли мәсләһәтләр верир.

Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:

10:6 — «Шәр адамын дили зоракылығы ҝизли сахлар» ифадәси нә демәкдир? Бу ајәнин бир мә’насы одур ки, шәр адам ширин дилинә салыб, кимәсә хәтәр јетирмәк истәдијини башгаларындан ҝизләдир. Диҝәр мә’насы: шәр адамы адәтән һеч ким севмир, буна ҝөрә дә гаршылашдығы әдавәт ону сусмаға мәҹбур едир.

10:10 — «Ҝөз вуран» һансы мә’нада баша бәла ачыр? «Јарамаз адам» һәгиги нијјәтләрини ҝизләтмәк үчүн һәм ‘әјри данышыға’ әл атыр, һәм дә һим-ҹимдән, гаш-ҝөздән истифадә едир (Сүлејманын мәсәлләри 6:12, 13). Белә адамларын торуна дүшәнләрә бу ҹүр јалан үрәкағрысы ҝәтирир.

10:29 — ‘Рәббин јолу’ нәдир? Бурада сөһбәт дүзҝүн һәјат тәрзиндән јох, Јеһованын бәшәријјәтлә рәфтарындан ҝедир. «Рәббин јолу» гүсурсуз адамлара тәһлүкәсизлик ҝәтирир, залымлары исә мәһвә дүчар едир.

12:23 — ‘Билдијимизи өзүмүз үчүн’ неҹә ‘сахламаг’ олар? Бу о демәк дејил ки, биз өјрәндијимиз шејләри һеч кәслә бөлүшмәмәлијик. Бу ајәдә билији ловға-ловға һамынын ҝөзүнә чарпдырмамаг, әксинә, ону тәвазөкарлыгла бүрузә вермәк нәзәрдә тутулур.

18:19 — Һансы мә’нада «инҹик гардашын көнлүнү алмаг галалы шәһәри алмагдан даһа чәтиндир»? Мүһасирәјә алынмыш ҝүҹлү шәһәр кими, инҹик гардаш да, ола биләр һеч ҹүр барышмаг истәмәсин. Тәгсири олан гардашла инҹимиш гардашын арасындакы анлашылмазлыг ‘гапысы ҹәфтәли гала кими’ мөһкәм ола биләр.

Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:

10:11-14. Сөзлә башгаларыны руһландырмаг истәјириксә, бејнимизи дәгиг биликлә долдурмалы, үрәјимиздә мәһәббәт һөкм сүрмәли, дилимиздән һикмәт төкүлмәлидир.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. Дүшүнүлмәдән дејилән сөзләр вә узунчулуг јахшы дејил.

11:1; 16:11; 20:10, 23. Јеһова ишимиздә дүзҝүн олмағымызы истәјир.

11:4. Вар-дөвләт далынҹа гачараг шәхси Мүгәддәс Китаб өјрәнмәсинә, ҝөрүшләрә, дуаја вә тәблиғ хидмәтинә лагејд мүнасибәт бәсләјәнләр ағылсызлыг едирләр.

13:4. Јығынҹагда үзәринә мәс’улијјәт ҝөтүрмәји вә ја јени дүнјада јашамағы садәҹә ‘арзу’ етмәк кифајәт дејил. Биз һәм дә чалышган олмалы вә бунлара лајиг ҝөрүлмәк үчүн әлимиздән ҝәләни етмәлијик.

13:24; 29:15, 21. Өвладыны севән валидејн, ону әркөјүн бөјүтмәјәҹәк, сәһвләринә бармагарасы бахмајаҹаг. Сәһвләр ушағын үрәјиндә көк салмамыш валидејнләр өлчү ҝөтүрүб онлары кәнар етмәлидирләр.

14:10. Дахилимиздәки һиссләри һәмишә ачыг-ајдын ифадә етмәк олмур, әтрафдакылар да чох заман бизи ахыра гәдәр баша дүшмүрләр. Буна ҝөрә дә онлар бизә там тәсәлли верә билмәзләр. Елә чәтинликләр вар ки, онлара јалныз Јеһова Аллаһа ҝүвәнмәклә таб ҝәтирмәлијик.

15:7. Әкинчи торбадакы тохуму бир јерә атмадығы кими, биз дә билдикләримизин һамысыны бир дәфәјә адама данышмамалыјыг. Мүдрик адам билијини лазым олан јердә хырда-хырда сәпир.

15:15; 18:14. Никбин әһвал-руһијјә ән чәтин анларда белә севинҹ тапмағымыза көмәк едәҹәк.

17:24. Ҝөзләрини мүһүм шејләрдән чәкиб ора-бура бахан ‘ахмагдан’ фәргли олараг, биз анлајышы ахтармалыјыг. Анлајыш һикмәтлә һәрәкәт етмәјимизә көмәк едәҹәк.

23:6-8. Ҝәлин сахта гонагпәрвәр олмајаг.

27:21. Тә’риф бизим дахилимизи үзә чыхарыр. Әҝәр тә’рифдән сонра биз Јеһованын гаршысында борҹлу олдуғумузу даһа дәриндән дәрк едиб, хидмәтимизи давам етдирмәјә гәтијјәтлијиксә, онда демәк биз тәвазөкарыг. Јох әҝәр тә’рифдән сонра өзүмүзү һамыдан үстүн һисс едириксә, демәли, тәвазөкарлығын үзәриндә һәлә ишләмәк лазымдыр.

27:23-27. Чобан һәјатыны тәсвир едән бу мәсәлләр, өз алын тәри илә газандығы чөрәји јејиб садә һәјат сүрмәјин дәјәрини вурғулајыр. Бу мәсәлләр бизә Аллаһа е’тибар етмәји өјрәдирa.

28:5, КМ. Әҝәр Мүгәддәс Китабы өјрәнмәклә вә дуа васитәсилә Јеһованы ахтарырыгса, онда Она мәгбул шәкилдә хидмәт етмәк үчүн «һәр шеји» баша дүшәҹәјик.

‘КӘЛАМЛАР’

(Сүлејманын мәсәлләри 30:1–31:31)

«Сүлејманын мәсәлләри» китабы ики ‘кәламла’ сона јетир (Сүлејманын мәсәлләри 30:1; 31:1). Агур, инсаны дүшүндүрән мүгајисәләр васитәсилә тамаһкар адамын ҝөзүнүн һеч вахт дојмадығындан, тәмиз гызлары јолдан чыхаран шорҝөзүн әмәлләринин ҝизлилијиндән сөз ачырb. Бу мәсәлләрдә, һәмчинин гәзәбли данышыг вә ловғалыға гаршы хәбәрдарлыг едилир.

Лемуелин анасындан алдығы кәламда шәраб вә кефләндириҹи ичкиләрлә, о ҹүмләдән, әдаләтли һөкмлә бағлы мәсләһәтләр тапмаг олар. Јахшы арвад һаггындакы мәсәлләр бу сөзләрлә сона чатыр: «Она әлинин бәһрәсини верин, гој... әмәлләри она тә’риф ҝәтирсин» (Сүлејманын мәсәлләри 31:31).

Һикмәт газан, өјүдләри гәбул ет, Аллаһдан горх, Јеһоваја ҝүвән. Аллаһ тәрәфиндән илһамланмыш бу мәсәлләр нә гәдәр дәјәрлидир! Ҝәлин орадакы мәсләһәтләрә јубанмадан һәјатымызда әмәл едәк. Јалныз о заман биз ‘Рәбдән горхан’ адамын нә гәдәр хошбәхт олдуғуну баша дүшәҹәјик (Мәзмур 112:1).

[Һашијәләр]

[8-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]

Јеһова һәр ҹүр һәгиги билијин Мәнбәјидир.

[10-ҹу сәһифәдәки шәкил]

‘Билији сәпмәк’ нә демәкдир?