Ананын дәјәрли ролу
БУ ҜҮН бүтүн дүнјада гадынларын әксәријјәти ишләјир. Сәнајеси инкишаф етмиш өлкәләрдә, демәк олар ки, ишләјән гадынларын сајы ишләјән кишиләрә чатыб. Инкишаф етмәкдә олан өлкәләрдә исә аиләләрини тәмин етмәк үчүн чох вахт гадынлар саатларла кәнд тәсәррүфатында ишләмәли олурлар.
Бир чох гадынлар пул газанмаг мәҹбуријјәти илә аиләнин вә евин гајғысына галмаг арзусу арасында галыблар. Бу гадынлар нәинки јалныз гида, палтар вә евлә бағлы хәрҹләри өдәјир, һәмчинин јемәк биширир, палтар јујур вә евин тәмизлијинә бахырлар.
Бундан әлавә, мәсиһчи аналар ушагларына руһани дәјәрләри ашыламаға да сәј ҝөстәрирләр. Ики балаҹа гызы олан Кристина етираф едир: «Дүзүнү десәм, ишлә аилә мәсулијјәтини таразлашдырмаг чох чәтиндир, хүсусилә дә ушагларын көрпәдирсә. Ушаглара еһтијаҹ дујдуглары гәдәр гајғы ҝөстәрмәк асан дејил».
Аналары ишләмәјә нә вадар едир? Онлар һансы чәтинликләрлә гаршылашырлар? Өзүнү дәјәрли һисс етмәси үчүн ана мүтләг ишләмәлидирми?
Аналар нә үчүн ишләјир?
Бир чох аналар мәҹбуријјәт гаршысында там иш ҝүнү ишләмәли олурлар. Бәзиләринин әри олмадығындан аилә јүкү онларын үзәринә дүшүр. Башга аиләләрдә исә ҝөрүрләр ки, бир нәфәрин маашы илә аиләнин зәрури еһтијаҹларыны өдәмәк мүмкүн дејил.
Анҹаг гејд етмәк лазымдыр ки, аналарын һамысы пула еһтијаҹ олдуғу үчүн там иш ҝүнү ишләмир. Онларын әксәријјәти өзүнәһөрмәт һиссини артырмаг үчүн ишләјирләр. Бәзиләри пул сарыдан мүәјјән гәдәр сәрбәст олмаг вә ја үрәкләриндән кечән һәр шеји ала билмәк үчүн ишләјирләр. Бир чохлары исә јахшы мүтәхәссисдирләр вә өз пешәләрини севирләр.
Бәзи аналары ишләмәјә тәһрик едән диҝәр амил әтрафдакыларын тәсири ола биләр. Инсанларын әксәријјәти ишләјән аналарын даим стресс вә јорғунлугла мүбаризә апардыгларыны етираф етсә дә, ишләмәмәк гәрарына ҝәләнләри чох вахт баша дүшмүрләр, һәтта онлара истеһза едирләр. Бир гадын ҝилејләнир: «Садәҹә евдар гадын олдуғуму башгаларына изаһ етмәк асан дејил. Бәзи инсанлар өз сөзләри вә мимикалары илә һәјатымы һәдәр јерә сәрф етдијими анлатмаға чалышырлар». Икијашлы гызы олан Ребека дејир: «Јашадығымыз ҹәмијјәтдә гадынларын өз ушагларынын гејдинә галмалы олдуғу етираф едилсә дә, мән һисс едирәм ки, ишләмәјән аналара ашағы тәбәгәли инсанлар кими бахырлар».
Хәјал вә ҝерчәклик
Дүнјанын бәзи јерләриндә күтләви информасија васитәләри ишиндә уғур газанан, јүксәкмәваҹибли, гүсурсуз ҝејимли вә өзүнә там әмин олан «идеал гадын» образы јарадыб. Ишдән евә гајыданда онун һәлә дә кифајәт гәдәр ҝүҹү олур ки, ушагларынын проблемләрини һәлл етсин, әринин сәһвләрини дүзәлтсин вә истәнилән чәтинлији арадан галдырсын. Ајдындыр ки, бу образа мүвафиг ҝәлән гадынларын сајы јох дәрәҹәсиндәдир.
Әслиндә исә, гадынлара тәклиф едилән ишләрин әксәријјәти усандырыҹы вә азмәваҹиблидир. Ишләјән аналар тәәссүфләнирләр ки, онларын иши чох вахт баҹарыгларыны там шәкилдә истифадә етмәјә јол вермир. «Иҹтимаи психолоҝија» китабында гејд едилир ки, «һүгуг бәрабәрлијиндә әлдә едилән наилијјәтләрә бахмајараг, һәмишә олдуғу кими даһа јүксәкмәваҹибли вә даһа јүксәквәзифәли ишләрдә кишиләр чалышырлар. Буна ҝөрә, бу вәзијјәт өзүнү јалныз иши илә тәсдиг етмәјә чалышан гадынлар үчүн һеч дә әлверишли дејил» («Social Psychology»). Испанијада чыхан бир гәзетдә дејилир: «Бәзи һесабламалара ҝөрә, стрессин тәлаш јаратма еһтималы кишиләрә нисбәтән гадынларда үч дәфә чохдур, чүнки онларын әксәријјәти ики нөвбәдә — һәм ишдә, һәм дә евдә чалышырлар» («El País»).
Әрләрин көмәји
Тәбии ки, ишләјиб-ишләмәмәк һәр бир мәсиһчи ананын өз гәрарыдыр. Лакин әҝәр онун әри варса, о заман онлар һәр шеји һәртәрәфли өлчүб-бичдикдән сонра, бирликдә гәрар вермәлидирләр (Сүлејманын мәсәлләри 14:15).
Бәс аиләнин зәрури еһтијаҹларыны тәмин етмәк үчүн һәм әрә, һәм дә арвада там иш ҝүнү ишләмәк лазым ҝәлирсә, онда неҹә? Белә олдугда һикмәтли әр Мүгәддәс Китабын бу нәсиһәтинә хүсусилә диггәт јетирәҹәк: «Еј әрләр, һәмчинин сиз дә арвадларынызла илтифатлы [«ағыллы», И–93] давранын. Онлар зәиф ҹинс вә һәјат әнамынын һәмварисләри олдугларындан онлара һөрмәт ҝөстәрин» (1 Петер 3:7). Әр арвадынын физики вә емосионал имканларыны нәзәрә алмагла она һөрмәт ҝөстәрир. Имкан дахилиндә о, арвадына ев ишләриндә көмәк едәҹәк. Иса кими, о, хошаҝәлмәз иши белә, тәвазөкарлыгла ҝөрмәјә һазыр олаҹаг вә бу ишин ләјагәтини алчалтдығыны дүшүнмәјәҹәк (Јәһја 13:12-15). Әксинә, белә ишләрә зәһмәткеш арвадына мәһәббәтини тәзаһүр етдирмәк фүрсәти кими бахаҹаг. Гадын белә көмәјә ҝөрә әринә чох миннәтдар олаҹаг (Ефеслиләрә 5:25, 28, 29).
Әҝәр әрлә арвадын һәр икиси ишләјирсә, ев ишләриндә әмәкдашлыг етмәк сөзсүз ки, ваҹибдир. Бу факт Испанијада чыхан башга бир гәзетдә вурғуланмышдыр («ABC»). Аилә Мүнасибәтләри Институтунун кечирдији арашдырманы шәрһ едән мәгаләдә гејд едилирди ки, Испанијада бошанмаларын сајынын јүксәк олмасынын сәбәби јалныз «дини вә әхлаги дәјәрләрин итмәси» јох, һәмчинин башга ики амилин үст-үстә дүшмәсидир — «гадынларын ишә дүзәлмәси вә кишиләрин һәјат јолдашларына ев ишләриндә көмәк етмәмәси».
Мәсиһчи аналарын ваҹиб ролу
Јеһова ушаглары тәрбијә етмәк мәсулијјәтини әсас етибары илә аталара һәвалә етсә дә, мәсиһчи аналар билирләр ки, бу ишдә, хүсусилә дә ушагларын көрпәлик чағында, онларын да ваҹиб ролу вар (Сүлејманын мәсәлләри 1:8; Ефеслиләрә 6:4). Јеһова исраиллиләрә Ганунун сөзләрини өвладларына ашыламағы тапшыранда һәм атаја, һәм дә анаја мүраҹиәт етмишди. О билирди ки, белә тәрбијә, хүсусилә дә ушағын бир фәрд кими формалашдығы илләрдә вахт вә сәбир тәләб едир. Бу сәбәбдән, Аллаһ валидејнләрә ушагларыны евдә, јол ҝедәндә, јатанда, дуранда өјрәтмәји тапшырмышды (Ганунун тәкрары 6:4-7).
Аллаһын Кәламы ушаглара «ананын өјрәтдикләрини атма» дејәндә, ананын ролунун ваҹиб вә дәјәрли олдуғуну вурғулајыр (Сүлејманын мәсәлләри 6:20). Әлбәттә, әрли гадын ушаглары үчүн мүәјјән гајда-ганунлар гојмаздан әввәл әри илә мәсләһәтләшәҹәк. Анҹаг һәмин ајәнин ҝөстәрдији кими, аналарын да өјрәтмәк һүгугу вар. Үрәјиндә Аллаһ горхусу олан ананын гојдуғу руһани вә әхлаги нормаларыны үрәкдән гәбул етмәләри ушаглара бөјүк фајда ҝәтирәҹәк (Сүлејманын мәсәлләри 6:21, 22). Ики балаҹа оғлу олан Тереса, ишә дүзәлмәмәсинин сәбәбини белә изаһ едир: «Ушагларымы Аллаһын хидмәтчиси кими бөјүтмәк мәним ән үмдә вәзифәмдир вә буну ән ҝөзәл тәрздә јеринә јетирмәк истәјирәм».
Әлләриндән ҝәләни етмиш аналар
Анасынын мәгсәдјөнлү сәјләри Исраил падшаһы Лемуелә шүбһәсиз ки, бөјүк фајда ҝәтирмишди. Анасынын «ислаһ» етмәк мәгсәдилә она «өјрәтдији кәлам» һәтта Аллаһдан илһам алмыш Мүгәддәс Јазылара дахил едилмишдир (2 Тимотејә 3:16; Сүлејманын мәсәлләри 31:1). Лемуелин анасынын баҹарыглы арвад һаггында дедикләри кишиләрә һәјат јолдашы сечәркән мүдрик давранмаға инди дә көмәк едир. Онун әхлагсызлыг вә сәрхошлуг һаггындакы хәбәрдарлыглары бизим ҝүнләрдә дә актуалдыр (Сүлејманын мәсәлләри 31:3-5, 10-31).
Биринҹи әсрдә һәвари Павел Евники ананы оғлу Тимотејә ҝөзәл тәлим вердијинә ҝөрә тәрифләмишди. Иманына шәрик олмајан әри еһтимала ҝөрә јунан аллаһларына ибадәт етдији үчүн, Евники Тимотејә ‘Мүгәддәс Јазылара’ инам ашыламалы иди. Бәс о, Тимотејә бу тәлими нә заман вермәјә башлады? Аллаһын Кәламында дејилир ки, анасы ону ‘ушаглығындан’, башга сөзлә, көрпәлијиндән өјрәтмәјә башлады (2 Тимотејә 1:5; 3:14, 15). Сөзсүз ки, анасынын иманы вә нүмунәси, һәмчинин өјүд-нәсиһәтләри Тимотеји миссионер хидмәтинә һазырламышды (Филипилиләрә 2:19-22).
Мүгәддәс Китабда Аллаһын садиг хидмәтчиләринә гонагпәрвәрлик ҝөстәрдији үчүн ушаглары һәмин нүмунәви инсанларла үнсијјәтдә олан аналардан да бәһс едилир. Мәсәлән, шунамлы гадын Елиша пејғәмбәри һәмишә өз евинә дәвәт едирди. Сонралар Елиша онун оғлуну дирилтди (2 Падшаһлар 4:8-10, 32-37). Һәмчинин Мүгәддәс Китаб јазычыларындан бири олан Маркын анасы Мәрјәмин нүмунәсинә диггәт јетирәк. Ҝөрүнүр, о, Јерусәлимдәки евини еркән мәсиһчиләрә ҝөрүшләри кечирмәк үчүн тәгдим етмишди (Һәвариләрин ишләри 12:12). Сөзсүз ки, мүнтәзәм олараг евләринә ҝәлән һәвариләр вә диҝәр мәсиһчиләрлә үнсијјәт Марка фајда ҝәтирмишди.
Ајдындыр ки, Јеһова Онун принсипләрини өз ушагларына ашылајан садиг аналарын әмәјини јүксәк гијмәтләндирир. О бу гадынлары, сәдагәтли олдугларына вә евләриндә руһани аб-һава јаратмаға чалышдыгларына ҝөрә севир (2 Шамуел 22:26; Сүлејманын мәсәлләри 14:1).
Ән бөјүк мәмнунлуг
Мүгәддәс Јазылардан ҝәтирдијимиз нүмунәләр ҝөстәрир ки, аиләнин физики, руһани вә емосионал еһтијаҹларынын гајғысына јахшы галмаг тајы-бәрабәри олмајан мүкафат ҝәтирир. Анҹаг бу һеч дә асан иш дејил. Ҝөрүнүр, ананын евдә ҝөрдүјү ишләр чох вахт истәнилән јүксәк вәзифәли ишдән даһа чәтин олур.
Әҝәр ана әри илә мәсләһәтләшәндән сонра даһа аз ишләмәк гәрарына ҝәлирсә, еһтимал ки, аиләјә һәјатыны садәләшдирмәк лазым ҝәләҹәк, ана исә онун гәрарыны баша дүшмәјән инсанларын истеһзаларына дөзмәли олаҹаг. Лакин белә гурбанын әвәзи бөјүк мүкафат ола биләр. Үч ушағы олан Пеки натамам иш ҝүнү ишләмәк мәҹбуријјәтиндәдир. О бөлүшүр: «Ушагларым мәктәбдән гајыданда сөһбәт етмәјә бир кәс олсун дејә, һәмин вахт евдә олмағы хошлајырам». Бу онун ушагларына һансы фајданы ҝәтирир? Пеки давам едир: «Мән ев тапшырыгларында онлара көмәк едирәм вә проблемләри јарананда јериндәҹә һәлл етмәјә имканым олур. Һәр ҝүн бир јердә кечирдијимиз вахт сәмими үнсијјәтимизин олмасына көмәк едир. Өвладларымла кечирдијим вахт мәним үчүн о гәдәр дәјәрлидир ки, там иш ҝүнү ишләмәк тәклифиндән имтина етмишәм».
Бир чох мәсиһчи аналар ҝөрмүшләр ки, онларын иш вахтыны азалтмаларынын аиләдә һамыја фајдасы олуб. Јухарыда хатырланан Кристина сөјләјир: «Ишдән чыхандан бәри санки аиләмиздә һәр шеј өз гајдасына дүшмәјә башлајыб. Инди ушагларымла үнсијјәт етмәјә вә әримә бир чох ишләрдә көмәк етмәјә вахтым олур. Гызларымы өјрәтмәкдән, онларын өјрәндикләрини вә тәрәгги етдикләрини ҝөрмәкдән севинҹ дујмаға башламышам». Бир һадисә Кристинанын јадында хүсусилә галыб: «Бөјүк гызым јеримәји ушаг бағчасында өјрәнмишди, кичик гызыма исә евдә өзүм өјрәтдим. О, илк аддымыны атыб дүз гуҹағыма јыхылды. Һәмин ан мән елә севинмишдим ки!»
Ону да нәзәрә алмаг лазымдыр ки, ананын аз ишләмәси аилә бүдҹәсинә ҝөзләнилдији гәдәр тәсир етмәјә биләр. Кристина дејир: «Газандығым пулун бөјүк һиссәси ушаглара вә јола хәрҹләнирди. Хәрҹләримизи диггәтлә һесабладыгда ајдын олду ки, алдығым маашдан, өзүмүзә, демәк олар ки, һеч нә галмырды».
Бәзи әр-арвадлар өз вәзијјәтләрини ҝөтүр-гој етдикдән сонра белә бир гәнаәтә ҝәлмишләр ки, гадынын өз вахтыны тамамилә аиләјә сәрф етмәси даһа чох фајда ҝәтирир. Кристинанын әри Пол дејир: «Мән чох шадам ки, арвадым евдә галыб ики көрпә баламызын гејдинә галыр. Кристина ишләјәндә чәтинлијимиз даһа чох иди». Онларын гәрары гызларына неҹә тәсир етди? Пол давам едир: «Онлар нәинки өзләрини даһа раһат һисс едирләр, һәтта ушаглыг илләринин бу чағында бир чох зәрәрли тәсирләрдән мүдафиә олунублар». Нәјә ҝөрә бу әр-арвад дүшүнүр ки, имкан дахилиндә гызлары илә мүмкүн гәдәр чох вахт кечирмәк олдугҹа ваҹибдир? Пол ҹаваб верир: «Мән әминәм ки, әҝәр биз валидејнләр ушагларымызын үрәк вә дүшүнҹәсинә тәсир етмәсәк, буну кимсә башгасы едәҹәк».
Ајдындыр ки, һәр әр-арвад өз вәзијјәтләрини өзләри ҝөтүр-гој етмәлидир вә һеч ким башгаларынын гәрарыны тәнгид етмәмәлидир (Ромалылара 14:4; 1 Салоникилиләрә 4:11). Буна бахмајараг, ананын бүтүн вахтыны ишә сәрф етмәмәсинин аиләјә ҝәтирдији фајданы нәзәрдән кечирмәјә дәјәр. Јухарыда ады чәкилән Тереса сөзләрини белә битирир: «Һеч нә адама өз ушагларыны тәрбијә етмәк вә гајғыларына галмаг гәдәр мәмнунлуг ҝәтирмир» (Мәзмур 127:3).
[31-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Мәсиһчи аналар ушагларынын тәрбијәсиндә бөјүк рол ојнајырлар