Өвладларыныза кәдәрә таб ҝәтирмәјә көмәк един

БӨЈҮК китаб мағазасында дилхор олмуш ана сатыҹынын үстүнә гышгырыр: «Мағазанызда бу гәдәр китаб ола-ола, һеч бири дә ушағымын дәрдинә дәрман дејил!» Ана кичик оғлуна аилә үзвүнүн гәфил өлүмүнә таб ҝәтирмәјә көмәк етмәк үчүн мәсләһәт ахтарырды.

Бу ана әбәс јерә нараһат олмурду. Балаҹа ушаг үчүн өлүмүн ҝерчәклији илә үзләшмәк неҹә дә бөјүк сарсынтыдыр! Ушаглар аиләдә севҝи илә әһатә олундугда чичәкләнирләр. Лакин һәр ан өлүм доғмаларындан кимисә онларын әлиндән ала биләр. Белә бир итки ҝөзләниләндә, јахуд артыг баш верәндә, сиз бир валидејн кими, ушағыныза неҹә көмәк едә биләрсиниз?

Әлбәттә, доғма адамы итирәндә адамын башы өз һиссләринә гарышыр, дәрд чәкир вә ағыр итки һаггында дүшүнүр. Анҹаг јаддан чыхармаг олмаз ки, ушагларын валидејнләринин көмәјинә еһтијаҹы вар. «Ушаглар тәсадүфән сөһбәтин уҹундан-гулағындан нә исә ешидирләр, баша салан олмајанда исә ешитдикләрини дәрһал өз билдикләри кими јозурлар», — дејә АБШ-ын Миннесота штатындакы әлилләр евинин јајдығы нәшрдә јазылыр. Орада һәм дә гејд едилир: «Ушаглара һәгигәти сөјләмәк лазымдыр». Буна ҝөрә дә ушагларын гаврама сәвијјәсини нәзәрә алараг, баш верәнләри онлара изаһ етмәк јахшы оларды. Бу асан олмаја биләр, чүнки ушагларын баш верәнләри дәрк етмә габилијјәти бир-бириндән кәскин сурәтдә фәргләнир (1 Коринфлиләрә 13:11).

Өлүмү неҹә изаһ етмәли?

Бәзи тәдгигатчылар дејирләр ки, валидејнләр ушагла өлүм һаггында данышанда «јатыр», «итиб», јахуд «ҝедиб» кими сөзләрдән истифадә едәркән еһтијатлы олмалыдырлар. Бу кими сөзләри изаһ етмәдән ишләтмәк ушағы чашдыра биләр. Дүздүр, Иса өлүмү тәсвир етмәк үчүн јатмаг сөзүндән истифадә етмишди вә бу нүмунә јериндә иди. Анҹаг јадда сахлајын ки, Исанын сөһбәт етдији адамлар ушаглар дејилди. Үстәлик, о, чәкдији нүмунәни изаһ етмишди. Иса давамчыларына деди: «Достумуз Лазар јухуја ҝедиб». Шаҝирдләри јеткин инсан олсалар да, «елә сандылар ки, [Иса] ади јухудан данышыр». Иса мәсәләјә ајдынлыг ҝәтирмәк үчүн деди: «Лазар өлмүшдүр» (Јәһја 11:11-14). Әҝәр бөјүкләрә белә изаһат вермәк лазым ҝәлирсә, онда ҝөрүн ушагларымызын буна нә гәдәр еһтијаҹы вар!

Јазычы Мери Анн Емсвилер вә Ҹејмс П. Емсвилер дејир: «Ола биләр, валидејн ушағына өлүмү баша саларкән сөзләрини јумшалтмаға чалышсын, анҹаг бу заман ушағын ағлына башга шеј ҝәлә биләр, бу исә ушағы горхудар вә онун үчүн зәрәрли ола биләр». Мәсәлән, ушаға өлән доғма адамын садәҹә јатдығыны демәк онда горху јарадар ки, ҝеҹә јатса, бир даһа ојанмаз. Әҝәр ушаға өлән доғма адамын һараса ҝетдијини десәләр, ушаг өзүнү тәрк едилмиш вә ја атылмыш һисс едәр.

Ушаға өлүмү изаһ едәркән бир чох валидејнләр ҝөрмүшләр ки, ушаглар садә, ачыг сөзләри даһа јахшы баша дүшүрләр, нәинки мүҹәррәд анлајышлары вә јумшаг сөзләри (1 Коринфлиләрә 14:9). Тәтдигатчылар мәсләһәт ҝөрүрләр ки, валидејнләр ушагларыны суаллар вермәјә вә өз нараһатчылыглары барәдә данышмаға тәшвиг етсинләр. Ушагла тез-тез сөһбәт етмәклә анлашылмазлыглары арадан галдырар вә ушаға көмәк етмәк үчүн башга јоллар тапа биләрсиниз.

Етибарлы рәһбәрлик мәнбәји

Јас тутдуғунуз дөврдә ушаг сиздән мәсләһәт, көмәк вә суалларына ҹаваб ҝөзләјәҹәк. Бәс белә олдугда өлүм һаггында дүзҝүн мәлуматы һарадан тапа биләрсиниз? Бир чох инсанлар үчүн һәгиги үмид вә тәсәлли мәнбәји Мүгәддәс Китаб олмушдур. Орада өлүмүн сәбәби, өләнләрин вәзијјәти вә онлар үчүн олан үмид һаггында дәгиг мәлумат верилир. ‘Өлүләрин һеч нә билмәмәси’ кими садә һәгигәт ушаға өлән доғма адамын әзијјәт чәкмәдијини баша дүшмәјә көмәк едәҹәк (Ваиз 9:5). Бундан башга Аллаһ Мүгәддәс Китабда бизә үмид верир ки, өлән әзизләримизи јерүзү Ҹәннәтдә јенидән ҝөрәҹәјик (Јәһја 5:28, 29).

Мүгәддәс Јазылара мүраҹиәт етмәклә сиз ушаға өјрәдә биләрсиниз ки, Мүгәддәс Китаб һәр бир сыхынтыда етибарлы рәһбәрлик вә тәсәлли верир. Ејни заманда ушағыныз сизин бир валидејн кими һәјатын ваҹиб мәсәләләриндә Аллаһын Кәламындан рәһбәрлик ахтардығынызы ҝөрәҹәк (Сүлејманын мәсәлләри 22:6; 2 Тимотејә 3:15).

Суалларыныза ҹаваб

Һәрдән елә ола биләр ки, өзүнүз чаш-баш галыб ушаға ағыр иткијә таб ҝәтирмәјә неҹә көмәк едәҹәјинизи билмәјәсиниз. Бу заман нә етмәли?a Ҝәлин адәтән јаранан бир нечә суалы нәзәрдән кечирәк.

• Кәдәрли олдуғуму ушағымдан ҝизләдим ја јох? Ушағы горумаг истәји тәбиидир. Бәс ушағынызын сизи кәдәрли ҝөрмәсиндә пис бир шеј вармы? Бир чох валидејнләрин фикринҹә, кәдәрли олдугларыны ҝизләтмәмәк, беләликлә дә ушаға кәдәрләнмәјин тәбии олдуғуну ҝөстәрмәк даһа јахшыдыр. Бәзиләри гүссә чәкдијини башгаларындан ҝизләтмәјән адамларын нүмунәләрини Мүгәддәс Китабдан ушаглары илә бирликдә нәзәрдән кечирирләр. Мәсәлән, Иса әзиз досту Лазар өләндә ағламышды. О өз һиссләрини ҝизләтмәмишди (Јәһја 11:35).

• Ҝөрәсән балаҹа ушағымы јас јеринә вә ја гәбир үстүнә апарым? Әҝәр ушағы ора апараҹагсынызса, јахшы олар ки, орада нә олаҹағыны, еләҹә дә нә үчүн олаҹағыны габагҹадан изаһ едәсиниз. Әлбәттә, һәрдән валидејнләр тутарлы сәбәбләрдән ирәли ҝәләрәк гәрара ала биләрләр ки, ушаглары һәмин мәрасимләрә ја үмумијјәтлә ҝетмәсинләр, ја да мүәјјән һиссәләриндә иштирак етмәсинләр. Јеһованын Шаһидләри тәрәфиндән кечирилән дәфн мәрасиминдә иштирак едән ушаглара орада сөјләнән Мүгәддәс Китаба әсасланан мәрузәнин фајдасы ола биләр. Бундан башга, орадакыларын бир-бирини ‘шәфгәтлә севмәси’ сајәсиндә бу мәрасим, һәтта ушаға да бөјүк тәсир бағышлајыб, тәсәлли верә биләр (Ромалылара 12:10, 15; Јәһја 13:34, 35).

• Өлән доғмамыз һаггында ушагла данышмаг дүзҝүн олардымы? Бәзи тәдгигатчыларын сөзләринә ҝөрә, бу мөвзудан тамамилә гачсаныз, ушаг јанлыш олараг елә гәнаәтә ҝәләҹәк ки, өлән һаггында нә исә ҝизләдир вә ја ону тамамилә јаддан чыхармаға чалышырсыныз. Јазычы Ҹулија Ратки гејд едир: «Ушаға хатирәләрлә јашамағы вә горхмамағы өјрәтмәк ваҹибдир». Өлән адам һаггында ачыг данышмаг, онун хасијјәтинин вә һәјатынын мүсбәт ҹәһәтләрини хатырламаг јаслы олан заман чох көмәк едә биләр. Јеһованын Шаһиди олан валидејнләр ушагларына Мүгәддәс Китабдан хәстәлик вә өлүмүн олмајаҹағы јерүзү Ҹәннәтдәки дирилмә үмидилә тәсәлли верирләр (Вәһј 21:4).

• Ушаг гүссә чәкән заман она неҹә көмәк едә биләрәм? Гүссә чәкән заман ушаг һәтта хәстәләнә биләр. Ушаг өзүнү көмәксиз вә үмидләри боша чыхмыш һисс етдјиндән һирсләнә вә ја нараһатчылыг кечирә биләр. Ушағын өзүнү ҝүнаһкар һисс етмәсинә, сизә даһа да бағланмасына, јахуд сиз евә ҝеҹ ҝәләндә вә ја хәстәләнәндә тәшвишә дүшмәсинә тәәҹҹүбләнмәјин. Ондакы бу тәлашы неҹә арадан галдыра биләрсиниз? Ушаг һеч вахт фикирләшмәмәлидир ки, сиз онун һалындан бихәбәрсиниз. Буна ҝөрә дә, онун һиссләринә гаршы һәссас олун вә вәзијјәтә нәзарәт един. Өлүмүн ушаға нә дәрәҹәдә тәсир етмәсинә бармагарасы бахмајын. Она тез-тез тәскинлик верин, суаллар вермәјә вә ачыг үнсијјәтә тәшвиг един. «Мүгәддәс Јазыларын тәсәллиси илә» ушағынызын, еләҹә дә өзүнүзүн үмидини мөһкәмләндирә биләрсиниз (Ромалылара 15:4).

• Аиләнин һәмишәки режимини вә башга ишләри тез бир заманда неҹә бәрпа етмәк олар? Мүтәхәссисләрин фикринҹә, аиләнизин нә гәдәр чох мәшғулијјәти олса, бир о гәдәр јахшыдыр. Һесаб олунур ки, фајдалы мәш­ғулијјәтләр кәдәрдән гуртулмағын еффектив үсулудур. Јеһованын Шаһидләри арасында бир чох валидејнләр фикир вермишләр ки, ру­һани мәшғулијјәтләр — Мүгәддәс Китабын мүнтәзәм аиләви өјрәнилмәси, мәсиһчи ҝөрүшләринә ҝетмәк аиләдәки вәзијјәти сабитләшдириб, аилә үзвләрини мөһкәмләндирә биләр (Ганунун тәкрары 6:4-9; Ибраниләрә 10:24, 25).

Нә гәдәр ки, Јеһова Аллаһ хәстәлијә вә өлүмә сон гојмајыб, ушаглар вахташыры өлүм фаҹиәси илә үзләшәҹәкләр (Јешаја 25:8). Лакин валидејнләриндән тәскинлик вә көмәк алан ушаглар севдикләри адамын өлүмүнә таб ҝәтирә биләрләр.

[Һашијә]

[25-ҹи сәһифәдәки јазы]

Ушагларынызы суаллар вермәјә вә өз нараһатчылыглары барәдә данышмаға тәшвиг един

[26-ҹы сәһифәдәки шәкил]

Мүгәддәс Китабын аиләви өјрәнилмәси дә дахил олмагла, мәшғулијјәтләринизи горујун