Бу, дүрүстлүк олардымы?

«Гәзаны бир аз башга ҹүр тәсвир един, һәр шеј гајдасында олаҹаг».

«Верҝиләр идарәси һәр шеји билмәсә дә олар».

«Әсас одур, әлә дүшмәјәсән».

«Һавајы алмаг мүмкүндүрсә, нијә пул верәсән?»

МАЛИЈЈӘ ишләри илә бағлы кимдәнсә мәсләһәт алмаг истәјәндә, јәгин, бу кими ҹаваблар ешитмисиниз. Һәрдән адама елә ҝәлир ки, бәзи инсанлар һәр вәзијјәтдән мәһарәтлә «чыхыш јолу» тапырлар. Бәс буна дүрүстлүк демәк олармы?

Бу ҝүн дүнјада надүрүстлүк ҝениш вүсәт алдығындан инсанлар ҹәзадан гачмаг, пул газанмаг вә һәр һансы саһәдә уғур әлдә етмәк үчүн јалана, фырылдагчылыға вә оғурлуға бәраәт газандырырлар. Ҹәмијјәтин танынмыш сималары чох вахт дүрүстлүјә даир һеч дә јахшы нүмунә гојмурлар. Мәсәлән, бир Авропа өлкәсиндә 2005-ҹи илдән 2006-ҹы илә гәдәр фырылдагчылыг вә башгаларынын мүлкүнү мәнимсәмәк һаллары 85 фаиздән чох артмышдыр, һәлә бура чохларынын «ҹүзи сәһв» адландырдығы хырда-пара надүрүстлүкләр дахил дејил. Буна ҝөрә дә, һәмин өлкәнин мәшһур бизнесменләринин вә сијасәтчиләринин карјераларында ирәлиләмәк мәгсәдилә сахта дипломлардан истифадә етдикләри үчүн галмагала дүшмәләри чохларыны тәәҹҹүбләндирмәди.

Дүнјада надүрүстлүјүн ҝениш јајылмасына бахмајараг, дүзҝүн давранмаг истәјәнләр дә чохдур. Чох еһтимал ки, сиз дә онлардан бирисиниз вә Аллаһы севән бир инсан кими, Онун ҝөзүндә доғру оланы етмәк истәјирсиниз (1 Јәһја 5:3). Јәгин, Аллаһын бир хидмәтчисинин сөзләри илә сиз дә разылашаҹагсыныз: «Виҹданымызын тәмиз олдуғуна әминик, ахы һәр саһәдә дүрүст олмаг истәјирик» (Ибраниләрә 13:18). Бу сәбәбдән, биз сизи һансыса инсанын «һәр саһәдә дүрүст олмаг» истәјинин олуб-олмадығыны үзә чыхаран вәзијјәтләри нәзәрдән кечирмәјә дәвәт едирик. Биз һәмчинин белә һалларда һансы Мүгәддәс Китаб принсипләринин көмәјимизә чатаҹағыны нәзәрдән кечирәҹәјик.

Гәзадан сонра зәрәри ким өдәмәлидир?

Лизаa адлы ҝәнҹ гадын сүкан архасында оларкән сәһвә јол верир вә башга машынла тоггушур. Һеч ким хәсарәт алмаса да, машынларын тәмирә еһтијаҹы вар. Онун јашадығы өлкәдә јени сүрүҹүләр даһа чох сығорта һаггы өдәјирләр вә һәр гәзадан сонра бу мәбләғ артыр. Гәза баш верән заман гоһуму Грегор Лизанын јанында олдуғу үчүн онларын досту тәклиф едир ки, сәнәдләрдә гәза заманы сүкан архасында Грегорун отурдуғуну гејд етсинләр. Бунунла да Лиза јүксәк мәбләғ өдәмәкдән јаха гуртара биләрди. Дејәсән, чыхыш јолу тапылмышды. Бәс о неҹә давранаҹагды?

Сығорталанмыш автомобилләрин сығортасыны өдәмәк лазым ҝәләндә ширкәтләр автомобил саһибләринин пулларындан истифадә едирләр. Буна ҝөрә дә, Лиза достунун сөзү илә һәрәкәт етмәклә гәза илә бағлы мәсрәфләри башга автомобил саһибләринин һесабына өдәмиш олаҹагды, чүнки ширкәтләр сығорта һаггыны галдырмаг мәҹбуријјәтиндә галаҹагдылар. О, бунунла тәкҹә гәза һаггында јанлыш мәлумат вермәјәҹәкди, һәм дә башгаларыны сојмуш олаҹагды. Ејни шеји сығорта пулу алмаг мәгсәдилә долдурулан сахта сәнәдләрә дә аид етмәк олар.

Инсанлары бу ҹүр надүрүст һәрәкәтләрдән ҹәзаландырылмаг горхусу чәкиндирә биләр. Анҹаг надүрүстлүкдән узаг олмағын ән ваҹиб сәбәби Мүгәддәс Китабда ҝәтирилир. Аллаһын вердији Он әмрдән бири белә сәсләнир: «Оғурлуг етмә» (Чыхыш 20:15). Һәвари Павел бу әмри тәкрар едәрәк демишдир: «Оғурлуг едән даһа оғурлуг етмәсин» (Ефеслиләрә 4:28). Бу кими мәсәләләрдә Аллаһын Кәламында дејиләнләрә әмәл етмәклә Онун мүһакимә етдији шејләрдән гачмыш олаҹагсыныз. Һәмчинин Аллаһын ганунларына вә јахынларыныза мәһәббәт вә һөрмәт ҝөстәрәҹәксиниз (Мәзмур 119:97).

«Падшаһа мәхсус шејләри падшаһа»

Петер бизнесмендир. Онун мүһасиби тәклиф едир ки, баһалы компүтер аваданлығы «алдығыны» ҝөстәрәрәк верҝи чыхылмаларындан истифадә етсин. Бу ҹүр аваданлыглар алмаг Петерин мәшғул олдуғу бизнесдә ади һалдыр. О, компүтер алмаса да, чох еһтимал ки, бу, дөвләт тәрәфиндән јохланылмајаҹаг, бунунла да Петер хејли мәбләғдә пула гәнаәт етмиш олаҹагды. Бәс о, неҹә давранаҹаг? Гәрар гәбул едәркән нәји әлдә рәһбәр тута биләр?

Һәвари Павел һәмиманлыларына демишди: «Гој һәр кәс һөкумәтә табе олсун... Беләҹә, һәр кәсә өз һаггыны верин: верҝидирсә — верҝини, баҹдырса — баҹы» (Ромалылара 13:1, 7). Аллаһа мәгбул олмаг истәјәнләр дөвләт тәрәфиндән јығылан бүтүн верҝиләри өдәјирләр. Ејни заманда, әҝәр өлкәнин ганунунда ајры-ајры шәхсләр вә ја мүәссәләр үчүн верҝи нормасына даир ҝүзәштләр нәзәрдә тутулубса вә бизим буна һаггымыз чатырса, онлардан јарарланмагда сәһв бир шеј јохдур.

Верҝи илә бағлы даһа бир нүмунәјә бахаг. Давудун өз мағазасы вар. Достлары вә гоһумлары она малларын бир гисмини кассаја вурмамағы вә нәтиҹә етибарилә, верҝи өдәмәмәји мәсләһәт ҝөрүрләр, бунун сајәсиндә о, маллары артыг гијмәтә сата биләр. Чохлары буну нормал һесаб едир, чүнки нәтиҹәдә һеч ким удузмур. Бәс Аллаһы разы салмаг истәјән Давуд бу јолла әлдә едилән ҝәлирә неҹә јанашмалыдыр?

Белә олан һалда, инсан әлә кечмәсә дә, о, дөвләтин һаггыны өдәмәкдән бојун гачырыр. Иса пејғәмбәр әмр етмишди: «Падшаһа мәхсус шејләри падшаһа, Аллаһа мәхсус шејләри Аллаһа верин» (Матта 22:17—21). Иса бунлары ону динләјән инсанларын верҝиләри өдәмәјә даир дүшүнҹә тәрзини дәјишмәк мәгсәдилә демишди. Һакимијјәт даирәләри һесаб едирләр ки, верҝиләрин јығылмасы онларын һаггыдыр. Буна ҝөрә дә Иса пејғәмбәрин давамчылары бүтүн верҝиләрин өдәнилмәсинә Мүгәддәс Китаб тәләби кими бахырлар.

Имтаһан заманы көчүрмәк

Јухары синиф шаҝирди Марта бурахылыш имтаһанларына һазырлашыр. Онун ҝәләҹәкдә өзүнү јахшы ишлә тәмин едә билмәси алаҹағы јүксәк гијмәтдән асылы олдуғу үчүн саатларла охујур. Мартанын бәзи синиф јолдашлары да «һазырлашыб», амма башга ҹүр. Јүксәк гијмәт алмаг үчүн онлар мобил телефонлардан вә башга електрон ҹиһазлардан истифадә етмәк фикриндәдирләр. Јахшы гијмәт алмаға ҹан атан Марта да һамы кими давранмалыдырмы?

Бу ҝүн имтаһанларда јалан баш алыб ҝетдијиндән чохлары бунда пис бир шеј ҝөрмүрләр. Онлар белә дүшүнүрләр: «Әсас одур, әлә дүшмәјәсән». Анҹаг бу ҹүр дүшүнҹә тәрзи Аллаһын һәгиги хидмәтчиләри үчүн мәгбул дејил. Мүәллим буну ҝөрмәјә биләр, анҹаг һәр шеји ҝөрән вар. Јеһова Аллаһ етдијимиз һәр шеји билир вә һәрәкәтләримизә ҝөрә биз Онун гаршысында ҹаваб верәҹәјик. Аллаһын хидмәтчиси Павел јазырды: «Онун ҝөзүндән кәнарда галан мәхлуг јохдур, һәр шеј апачыг Онун ҝөзү өнүндәдир. Биз Она ҹаваб верәҹәјик» (Ибраниләрә 4:13). Аллаһын бизи ҝөрдүјүнү вә һәрәкәтләримизин дүзҝүн вә ја сәһв олмасынын Онун үчүн әһәмијјәтсиз олмадығыны билмәк бизи имтаһан вахты дүзҝүн оланы етмәјә тәшвиг етмәлидир.

Сиз неҹә давранаҹагсыныз?

Лиза, Грегор, Петер, Давуд вә Марта дүшдүкләри вәзијјәтин нә гәдәр ҹидди олдуғуну анлајырдылар. Онлар дүрүст давранмаг, бунунла да тәмиз виҹданларыны вә јүксәк әхлаглы инсан кими газандыглары адларыны горумаг гәрарына ҝәлдиләр. Бу кими вәзијјәтләрлә үзләшәндә сиз неҹә давранаҹагсыныз?

Ола билсин, гоншуларыныз, иш вә синиф јолдашларыныз јалан данышмағы, көчүрмәји вә ја оғурлуг етмәји гәбаһәт сајмырлар. Онлар сизи әла салараг белә давранмаға сөвг етмәјә чалыша биләрләр. Надүрүст давранмағымыз үчүн башгаларынын ҝөстәрдикләри тәзјигләрә бахмајараг, дүзҝүн гәрар гәбул етмәкдә сизә нә көмәк едә биләр?

Унутмајын ки, Аллаһын истәјинә ујғун јашасаныз, тәмиз виҹдана саһиб олаҹаг вә Онун разылығыны вә хејир-дуасыны алаҹагсыныз. Падшаһ Давуд јазырды: «Ја Рәбб, чадырында ким галыр? Мүгәддәс дағында ким мәскән салыр? Камиллик јолу илә ҝедән, әмәлисалеһ олан, үрәкдән һәгигәти сөјләјән... Әсла сарсылмаз белә һәјат сүрән инсан!» (Мәзмур 15:1—5). Тәмиз виҹдан вә ҝөјләрин Аллаһы илә достҹасына мүнасибәт надүрүст јолла газанылан истәнилән мадди шејләрдән гат-гат үстүндүр.

[Һашијә]

[28-ҹи сәһифәдәки јазы]

«Оғурлуг едән даһа оғурлуг етмәсин».

Аллаһын ганунларына һөрмәт вә јахынларымыза мәһәббәт бизи сығорта мәсәләләриндә дүрүст олмаға тәшвиг едир

[28-ҹи сәһифәдәки јазы]

«Беләҹә, һәр кәсә өз һаггыны верин: верҝидирсә — верҝини». Аллаһа мәгбул олмаг истәдијимиз үчүн дөвләт тәрәфиндән јығылан бүтүн верҝиләри өдәјирик

[29-ҹу сәһифәдәки јазы]

«Һәр шеј апачыг Онун ҝөзү өнүндәдир. Биз Она ҹаваб верәҹәјик». Мүәллимләр көчүрдүјүмүзү ҝөрмәсәләр дә, биз Аллаһ гаршысында дүрүст олмаг истәјирик

[30-ҹу сәһифәдәки чәрчивә/шәкилләр]

Интеллектуал мүлкијјәт оғурлуғу

Достунуз компүтер програмынын сон версијасыны алыб, сиз дә ондан истәјирсиниз. О тәклиф едир ки, пулунуза гәнаәт едиб програмы ондан көчүрәсиниз. Сизҹә, бу дүрүстлүк олардымы?

Јени програм аланда компүтер истифадәчиләри һәмин програмын лисензијанын шәртләринә әмәл етмәјә бојун олурлар. Лисензијанын белә бир шәрти ола биләр ки, истифадәчи бу програмы јалныз бир компүтерә јазыб истифадә едә биләр. Програмын башга бир компүтерә јазылмасы лисензијанын шәртләрини позур, бу да өз нөвбәсиндә ганун позунтусу демәкдир (Ромалылара 13:4). Белә етмәк оғурлуға бәрабәрдир, чүнки мүәллифлик һүгугуна малик олан шәхси һалал ҝәлириндән мәһрум едир (Ефеслиләрә 4:28).

Ола билсин, бәзиләри дүшүнүр ки, бундан һеч кимин хәбәри олмајаҹаг. Белә олса да, Исанын сөзләрини јадда сахламалыјыг: «Инсанларын сизинлә неҹә рәфтар етмәсини истәјирсинизсә, сиз дә онларла еләҹә рәфтар един» (Матта 7:12). Һамыја хошдур ки, ҝөрдүјү ишә ҝөрә һаггыны алсын, еләҹә дә башгалары онун әмлакына һөрмәтлә јанашсын. Буна ҝөрә дә биз башгаларына ејни мүнасибәти бәсләмәлијик. Биз һәр ҹүр оғурлугдан, о ҹүмләдән интеллектуал мүлкијјәтb оғурлуғундан узаг дуруруг (Чыхыш 22:7—9).

[Һашијә]