Нәвазишли данышыг јахшы мүнасибәтләри мөһкәмләндирир
«Гој сөзүнүз һәмишә нәвазишли олсун» (КОЛОС. 4:6).
1, 2. Бир гардашын нәвазишли данышығы һансы јахшы нәтиҹәләри ҝәтирди?
«ЕВДӘН-ЕВӘ тәблиғ едәркән бир нәфәр кишијә раст ҝәлдим. Киши о гәдәр әсәбиләшмишди ки, гәзәбдән додаглары вә бәдәни титрәјирди, — дејә бир гардаш нәгл едир. — Онунла сакит тәрздә Мүгәддәс Китаб әсасында мүлаһизә јүрүтмәјә чалышдым, о исә ҝет-ҝедә даһа да һирсләнирди. Онун јолдашы вә ушаглары да мәни сөјмәјә башладылар вә мән артыг ҝетмәли олдуғуму баша дүшдүм. Онлары әмин етмәјә чалышырдым ки, мән сүлһлә ҝәлмишәм, сүлһлә дә ҝетмәк истәјирәм. Онлара мәһәббәт, һәлимлик, өзүнә һаким олмаг вә сүлһ кими кејфијјәтләрин јазылдығы Галатијалылара 5:22 вә 23 ајәләрини ҝөстәрдим. Сонра исә ораны тәрк етдим.
2 Күчәнин о бири тәрәфиндә тәблиғ едәркән ҝөрдүм ки, һәмин аилә евләринин габағында отуруб. Онлар мәни јанларына чағырдылар. “Ҝөрәсән, инди нә истәјирләр?” — дејә фикирләшдим. Кишинин әлиндә бир бардаг сәрин су вар иди вә о, мәнә су ичмәји тәклиф етди. Кобуд рәфтар етдији үчүн үзр истәјиб, ҝүҹлү иманыма ҝөрә мәни тәрифләди. Биз меһрибанлыгла ајрылдыг».
3. Нәјә ҝөрә башгаларынын бизи өзүмүздән чыхармасына јол вермәмәлијик?
3 Буҝүнкү чәтин дүнјада, еләҹә дә хидмәтдә гәзәбли инсанларла гаршылашмағымыз чох вахт гачылмаздыр. Белә һалларда инсанларла «мүлајимликлә вә еһтирамла» давранмаг чох ваҹибдир (1 Пет. 3:15). Әҝәр јухарыда хатырланан гардаш ев саһибинин гәзәб вә кобудлуғунун ону өзүндән чыхармасына јол версәјди, һәмин адамын мүнасибәти дәјишмәзди; о һәтта даһа да бәрк гәзәбләнәрди. Гардашын өзүнә һаким олмасы вә мүлајимликлә данышмасы сајәсиндә һәр шеј јахшы гуртарды.
Данышығы нәвазишли едән нәдир?
4. Нәјә ҝөрә нәвазишлә данышмаг ваҹибдир?
4 Һәмиманлыларымызла вә башга инсанларла, һәтта аилә үзвләримизлә мүнасибәтдә һәвари Павелин «гој сөзүнүз һәмишә нәвазишли олсун вә она дуз гатылмыш кими олсун» мәсләһәтинә риајәт етмәк чох ваҹибдир (Колос. 4:6). Белә хош вә лајигли данышыг тәрзи јахшы үнсијјәт вә сүлһ үчүн олдугҹа зәруридир.
5. Јахшы үнсијјәт дедикдә нә нәзәрдә тутулмур? Изаһ един.
5 Јахшы үнсијјәт о демәк дејил ки, истәдијимиз ан, хүсусән дә ганымыз гара оланда үрәјимиздән вә ја фикримиздән кечән һәр шеји ачыб төкмәлијик. Мүгәддәс Јазылар ҝөстәрир ки, гаршысыалынмаз гәзәб ҝүҹүн јох, зәифлијин әламәтидир. (Сүлејманын мәсәлләри 29:11 ајәсини оху.) О вахт бүтүн инсанлардан «даһа һәлим» олан Муса бир дәфә Исраил халгынын үсјанкарлығынын ону өзүндән чыхармасына јол верди вә бу, она ҝәтириб чыхарды ки, Муса Аллаһы иззәтләндирмәди. Муса нә фикирләшдијини ајдын билдирди, лакин Јеһова бундан разы галмады. 40 ил исраиллиләрә башчылыг едән Муса онлары Вәд едилмиш дијара апармаг шәрәфиндән мәһрум олду (Сај. 12:3; 20:10, 12; Мәз. 106:32).
6. Данышыг габилијјәтиндән мүдрикликлә истифадә етмәк нә демәкдир?
6 Мүгәддәс Јазылар дилини идарә етмәји баҹаранлары вә ағыллы, јәни сағламдүшүнҹәли оланлары тәрифләјир. «Сөз чохлуғунда хата әскик олмаз; фәгәт додагларыны тутан ағыллы давраныр» (Сүл. мәс. 10:19, КМ; 17:27). Амма ағыллы давранмаг үмумијјәтлә данышмамаг демәк дејил. Бу, дилимиздән јараламаг үчүн јох, сағалтмаг үчүн истифадә едәрәк ‘нәвазишлә’ данышмаг мәнасыны верир. (Сүлејманын мәсәлләри 12:18; 18:21 ајәләрини оху.)
«Сусмағын өз вахты, данышмағын өз вахты»
7. Неҹә данышыға јол вермәк олмаз вә нәјә ҝөрә?
7 Иш јолдашларымызла вә хидмәтдә гаршылашдығымыз инсанларла сөһбәт едәркән мүлајим вә тәмкинли олмалы олдуғумуз кими, һәмиманлыларымыз вә аилә үзвләримизлә дә ејни ҹүр данышмалыјыг. Сонрасыны фикирләшмәдән гәзәбә јол вермәк һәм бизим, һәм дә башгаларынын руһани, емосионал вә физики сағламлығына ҹидди хәләл јетирә биләр (Сүл. мәс. 18:6, 7). Гејри-камиллијимизин тәзаһүрү олан бу кими емосијаларымызы ҹиловламағы баҹармалыјыг. Тәһгирамиз данышыг, истеһза, һәгарәт вә нифрәт долу гәзәб писдир (Колос. 3:8; Јаг. 1:20). Бу, инсанларла вә Јеһова илә ҝөзәл мүнасибәтләрә сон гоја биләр. Иса өјрәдирди: «Гардашына бош јерә һирсләнән һәр адам мүһакимә олунаҹагдыр; гардашына “рага” дејәрсә, Синедрионун һөкмүнә мәруз галаҹагдыр. Вә ким “сәфеһ” дејәрсә, ҹәһәннәм одуна мәруз галаҹагдыр» (Мат. 5:22).
8. Биз һиссләримизи нә вахт вә неҹә ифадә етмәлијик?
8 Амма бәзән елә гәнаәтә ҝәлә биләрик ки, данышмаг вәзијјәтдән ән јахшы чыхыш јолудур. Әҝәр һансыса гардашын сөзү вә ја һәрәкәти сәни бәрк нараһат едирсә вә сән бунун үстүндән кечә билмирсәнсә, кин-күдурәтин үрәјиндә јува салмасына јол вермә (Сүл. мәс. 19:11). Әҝәр кимсә сәни гәзәбләндирирсә, һиссләрини ҹиловла вә мәсәләни һәлл етмәк үчүн лазыми аддымлар ат. Павел јазмышдыр: «Гој сиз гәзәбләниркән ҝүнәш батмасын». Проблем сәни нараһат етмәјә давам едирсә, ону меһрибанлыгла вә мүнасиб вахтда һәлл ет. (Ефеслиләрә 4:26, 27, 31, 32 ајәләрини оху.) Гардашла ачыг, амма нәзакәтлә даныш вә онунла барышмаға чалыш (Лев. 19:17; Мат. 18:15).
9. Нәјә ҝөрә проблеми һәлл етмәк үчүн кимәсә јахынлашмаздан өнҹә өз һиссләримизи ҹиловламалыјыг?
9 Әлбәттә, проблеми һәлл етмәк үчүн мүнасиб вахт сечмәк ҝәрәкдир. Чүнки «сусмағын өз вахты, данышмағын өз вахты» вар (Ваиз 3:1, 7). Бундан әлавә, «салеһ инсан ҹаваб вермәздән әввәл гәлбиндә дүшүнәр» (Сүл. мәс. 15:28). Бәли, проблем һагда данышмаздан өнҹә бәзән ҝөзләмәк лазым ҝәлә биләр. Инсанын кефи пис оланда онунла проблем барәдә данышмаг вәзијјәти даһа да ҝәрҝинләшдирә биләр, анҹаг чох ҝөзләмәк дә мүдриклик дејил.
Хејирхаһ ишләр мүнасибәтләри јахшылашдырмаға көмәк едир
10. Хејирхаһ ишләр башгалары илә мүнасибәтләри неҹә јахшылашдыра биләр?
10 Нәвазишли данышыг вә хош үнсијјәт јахшы мүнасибәт јаратмаға вә онлары горујуб сахламаға көмәк едир. Башгалары илә мүнасибәтләримизи јахшылашдырмаг үчүн әлимиздән ҝәләни етмәк онларла үнсијјәтимизи јахшылашдыра биләр. Инсанлара сәмими-гәлбдән хејирхаһлыг едәндә, мисал үчүн, көмәклик ҝөстәрәндә, үрәкдән һәдијјә верәндә вә ја гонагпәрвәрлик ҝөстәрәндә, бу, ачыг вә сәмими үнсијјәт гурмаға вә ону горујуб сахламаға көмәк едә биләр. Үстәлик, бунунла биз һәтта инсанын башына «јанан көмүр» јығмыш олуруг вә бу, онун јахшы кејфијјәтләрини үзә чыхара, бунунла да сөһбәтимизи асанлашдыра биләр (Ром. 12:20, 21).
11. Јагуб Есавын үрәјинә неҹә јол тапды вә бунун нәтиҹәси неҹә олду?
11 Башгалары илә мүнасибәтләри јахшылашдырмаг үчүн хејирхаһ ишләрин нә гәдәр ваҹиб олдуғуну гәбилә башчысы Јагуб јахшы баша дүшүрдү. Әкиз гардашы Есав она о гәдәр гәзәбли иди ки, Јагуб гардашынын ону өлдүрәҹәјиндән горхараг гачыб ҹаныны гуртарды. Бу һадисәнин үстүндән чох илләр өтәндән сонра Јагуб ҝери гајытмаг гәрарына ҝәлди. Есав 400 нәфәри ҝөтүрүб ону гаршыламаға чыхды. Јагуб дуада Јеһовадан көмәк диләдикдән сонра Есава һәдијјә олараг чохлу мал-гара ҝөндәрди. Һәдијјә өз ишини ҝөрдү. Онлар ҝөрүшәндә артыг Есавын үрәји јумшалмышды вә о гачыб Јагубу гуҹаглады (Јар. 27:41—44; 32:6, 11, 13—15; 33:4, 10).
Нәвазишли сөзләрлә башгаларыны руһландыр
12. Нәјә ҝөрә һәмиманлыларымызла үнсијјәтдә нәвазишли сөзләрдән истифадә етмәлијик?
12 Мәсиһчиләр инсанлара јох, Аллаһа хидмәт едирләр. Бунунла белә, башгаларынын рәғбәтини газанмаг истәји дә тәбии һалдыр. Биз нәвазишли сөзләримизлә баҹы-гардашларымызын јүкүнү јүнҝүлләшдирә биләрик. Сәрт тәнгид исә онларын јүкүнү даһа да ағырлашдыра, һәтта бәзиләрини Јеһованын рәғбәтини итирдикләрини дүшүнмәјә вадар едә биләр. Буна ҝөрә дә ҝәлин һәмишә башгалары илә сәмими олараг руһландырыҹы шејләр барәдә данышаг вә ‘еһтијаҹа ҝөрә, руһи инкишаф үчүн јахшы сөз сөјләјәк ки, бизи динләјәнләрә немәт версин’ (Ефес. 4:29).
13. Ағсаггаллар а) мәсләһәт верәндә; б) мәктуб јазанда нәји јадда сахламалыдырлар?
13 Хүсусилә дә ағсаггаллар «мүлајим» олмалы вә сүрү илә меһрибанҹасына давранмалыдырлар (1 Салон. 2:7, 8). Онлара мәсләһәт вермәк, һәтта ‘зидд ҝедәнләрлә’ сөһбәт етмәк лазым ҝәләндә белә ‘һәлимлик’ ҝөстәрмәлидирләр (2 Тим. 2:24, 25). Башга јығынҹағын ағсаггаллар шурасына вә ја филиала мәктуб јазмаг зәрурәти јарананда да ағсаггаллар фикирләрини һөрмәтҹил тәрздә ифадә етмәлидирләр. Матта 7:12 ајәсиндә дејиләнләрә ујғун олараг, онлар мүлајим вә нәзакәтли олмалыдырлар.
Аилә үзвләримизлә нәвазишлә данышмалыјыг
14. Павел әрләрә нә мәсләһәт едир вә нәјә ҝөрә?
14 Сөзләримиз, үз ифадәмиз вә давранышымыз башгаларына дүшүндүјүмүздән дә чох тәсир едир. Мәсәлән, бәзи кишиләр онларын сөзләринин гадынлара нә дәрәҹәдә тәсир етдијини дәрк етмирләр. Бир баҹы дејир: «Әримин гәзәб ичиндә сәсинин тонуну галдырмасы мәни горхудур». Сәрт сөзләр гадына кишидән чох тәсир едә вә узун мүддәт јадындан чыхмаја биләр (Лука 2:19). Хүсусилә дә белә сөзләри гадын севдији вә һөрмәт етмәк истәдији инсандан ешидирсә. Павел әрләрә мәсләһәт верир: «Өз арвадларынызы севин вә онларла сәрт давранмајын» (Колос. 3:19).
15. Әрин арвады илә нәјә ҝөрә мүлајим давранмалы олдуғуну нүмунә әсасында изаһ един.
15 Аилә һәјатында тәҹрүбәси олан бир евли гардаш нәјә ҝөрә әрин өз һәјат јолдашы илә мүлајим, «зәиф ҹинс» кими давранмалы олдуғуну изаһ едәрәк белә бир нүмунә чәкир: «Әлиниздә гијмәтли вә зәриф ҝүлдан тутанда ону бәрк сыхмамалысыныз, әкс тәгдирдә, о сына биләр. Ону јапышдырсаныз да, чатлары ҝөрүнәҹәк. Әҝәр әр арвады илә сәрт данышырса, онун үрәјини јаралаја биләр. Онларын мүнасибәтиндә узун мүддәт битишмәјән чатлар әмәлә ҝәлә биләр». (1 Петер 3:7 ајәсини оху.)
16. Гадын өз евини неҹә ‘гура’ биләр?
16 Ејнилә, башгаларынын вә һәјат јолдашынын дедији сөзләр кишини ја руһландыра, ја да руһдан сала биләр. ‘Ағыллы арвадын’ әри ондан «архајындыр» вә белә гадын әринин онун һиссләрини нәзәрә алмасыны истәдији кими, онун да һиссләрини нәзәрә алыр (Сүл. мәс. 19:14; 31:11). Бәли, гадын бөјүк гүввәдир — о, аиләсинә һәм јахшы, һәм дә пис тәсир ҝөстәрә биләр. «Һикмәтли гадын евини гурар, сәфеһ гадын ону әли илә учурар» (Сүл. мәс. 14:1).
17. а) Ушаглар валидејнләри илә неҹә данышмалыдырлар? б) Бөјүкләр ушагларла неҹә данышмалыдырлар вә нәјә ҝөрә?
17 Валидејнләр вә ушаглар да бир-бири илә нәвазишлә данышмалыдыр (Мат. 15:4). Ушагларла сөһбәт едән заман диггәтҹил олсаг, онлары ‘һирсләндирмәјәҹәјик’ (Колос. 3:21; Ефес. 6:4). Ушаглары ҹәзаландырмаг лазым ҝәлсә белә, валидејнләр вә ағсаггаллар онларла һөрмәтҹил тәрздә данышмалыдырлар. Бөјүкләрин бу ҹүр мүнасибәти ушаглара һәрәкәтләриндә дүзәлиш етмәји вә Аллаһла мүнасибәтләрини горујуб сахламағы асанлашдырыр. Буна ҝөрә дә биз ушагларда елә фикир јаратмамалыјыг ки, онлар артыг дүзәлән дејилләр, әкс тәгдирдә, онлар бунун белә олдуғуну дүшүнәҹәкләр. Ола билсин, бүтүн мәсләһәтләр онларын јадында галмасын, лакин башгаларынын онларла неҹә данышдығыны һеч вахт унутмајаҹаглар.
Үрәкдән јахшы сөз сөјләјин
18. Биз пис фикир вә һиссләри өзүмүздән неҹә узаглашдыра биләрик?
18 Гәзәбимизи ҹиловламаг садәҹә заһирән сакит ҝөрүнмәк демәк дејил. Мәгсәдимиз тәкҹә гәзәбимизи боғмаг олмамалыдыр. Дахилдә гәзәбдән јаныб-төкүлдүјүмүз һалда заһирән сакит ҝөрүнмәјә чалышмаг бизи даһа ҝәрҝин һала сала биләр. Бу, машынын әјләҹинә вә газ педалына ејни вахтда басмаға охшајыр. Белә һалда машына ҝүҹ дүшүр вә о, сырадан чыха биләр. Беләликлә, гәзәби ичиндә сахлајыб, сонра да ону киминсә үзәринә төкмәкдән гачын. Үрәјини пис һиссләрдән тәмизләмәк үчүн дуада Јеһовадан көмәк истә. Гој Јеһованын руһу сәнә дүшүнҹә вә үрәјини Онун ирадәсинә ујғунлашдырмаға көмәк етсин. (Ромалылара 12:2; Ефеслиләрә 4:23, 24 ајәләрини оху.)
19. Мүнагишәләрдән гачынмаг үчүн һансы аддымлар атмаг лазымдыр?
19 Сәнә һиссләрини ҹиловламаға көмәк едәҹәк аддымлар ат. Әҝәр шәраит ҝәрҝиндирсә вә ичиндә гәзәбин баш галдырдығыны һисс едирсәнсә, һиссләринин сојумасы үчүн һәмин јери тәрк ет (Сүл. мәс. 17:14). Әҝәр һәмсөһбәтин гәзәбләнмәјә башлајырса, нәвазишлә данышмаг үчүн даһа чох сәј ҝөстәр. Унутма, «һәлим ҹаваб һирси јатырар, сәрт сөз гәзәби аловландырар» (Сүл. мәс. 15:1). Һәтта сакит тәрздә дејилән сәрт вә ја аҹы сөз араны даһа да гызышдыра биләр (Сүл. мәс. 26:21). Өзүндән чыхмаг үзрә олдуғуну һисс едәндә ‘сөз сөјләмәкдә вә гәзәбдә тәмкинли ол’. Пис јох, јахшы сөзләр сөјләмәк үчүн Јеһовадан мүгәддәс руһ дилә (Јаг. 1:19).
Үрәкдән бағышлајын
20, 21. Башгаларыны бағышламаға бизә нә көмәк едә биләр вә биз нәјә ҝөрә белә етмәлијик?
20 Әфсуслар олсун ки, һеч биримиз дилимизи мүкәммәл шәкилдә идарә едә билмирик (Јаг. 3:2). Бүтүн сәјләринә бахмајараг, һәтта аилә үзвләримиз вә әзиз руһани баҹы-гардашларымыз дүшүнүлмәмиш сөзләри илә гәлбимизә тохуна биләрләр. Дәрһал күсмәк әвәзинә, јахшы оларды ки, сәбир ҝөстәриб онларын нәјә ҝөрә белә дедијини фикирләшәк. (Ваиз 7:8, 9 ајәләрини оху.) Бәлкә, онлар ҝәрҝин идиләр, нәдәнсә горхмушдулар, өзләрини пис һисс едирдиләр, јахуд да сәнин билмәдијин бир проблемдән әзијјәт чәкирләр?
21 Бүтүн бунлар инсанын өзүндән чыхмасына бәраәт газандырмыр. Лакин бунун сәбәбини ҝөрмәјә чалышсаг, онда биз инсанларын демәли олмадығы сөзләрә вә етмәли олмадығы һәрәкәтләрә нәјә ҝөрә бәзән јол вердикләрини баша дүшәҹәјик. Бу, бизи онлары бағышламаға тәшвиг едә биләр. Һамымыз башгаларынын гәлбинә тохунан сөзләр дејир вә ја һәрәкәтләр едир, бунунла белә, биз онларын бизи үрәкдән бағышлајаҹагларына үмид едирик (Ваиз 7:21, 22). Иса демишдир ки, Аллаһын бизи бағышламасы үчүн биз дә башгаларыны бағышламалыјыг (Мат. 6:14, 15; 18:21, 22, 35). Буна ҝөрә дә аиләмиздә вә јығынҹагда «камил бирлијин бағы олан мәһәббәти» горумаг үчүн јубанмадан үзр истәмәли вә бағышламалыјыг (Колос. 3:14).
22. Нәјә ҝөрә нәвазишлә данышмаг үчүн сәј ҝөстәрмәјә дәјәр?
22 Бу гәзәбли дүнја сона јахынлашдыгҹа севинҹ вә бирлији горумаг ҝет-ҝедә чәтинләшир. Аллаһын Кәламындакы принсипләри тәтбиг етмәклә дилимиздән пис јох, јахшы мәгсәдлә истифадә едәҹәјик. Һәмиманлыларымыз вә аилә үзвләримизлә мүнасибәтләримиз даһа јахшы олаҹаг вә биз өз нүмунәмизлә «хошбәхт Аллаһ» (ЈД) олан Јеһова барәдә башгаларына ҝөзәл шаһидлик верәҹәјик (1 Тим. 1:11).
Изаһ едә биләрсинизми?
• Проблемләри мүзакирә етмәк үчүн мүнасиб вахт сечмәк нәјә ҝөрә зәруридир?
• Нәјә ҝөрә аилә үзвләри бир-бири илә һәмишә ‘нәвазишлә’ данышмалыдырлар?
• Башгаларынын хәтринә дәјә биләҹәк сөзләрдән неҹә гачмалыјыг?
• Башгаларыны бағышламагда бизә нә көмәк едә биләр?
[21-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]
Гәзәбинин јатмасыны ҝөзлә, сонра сөһбәт етмәк үчүн мүнасиб вахт сеч
[23-ҹү сәһифәдәки шәкил]
Әр һәјат јолдашы илә һәмишә нәвазишлә данышмалыдыр