«Ким Јеһованын әглини дәрк едиб?»
«“Ким Јеһованын әглини дәрк едиб ки, Она јол ҝөстәрсин?” Биз исә Мәсиһ кими дүшүнүрүк» (1 КОР. 2:16).
1, 2. а) Бир чохлары һансы чәтинликлә үзләширләр? б) Инсанларын вә Јеһованын дүшүнҹә тәрзи илә бағлы нәји јадда сахламалыјыг?
ЕЛӘ олубму ки, сән кимисә баша дүшмәкдә чәтинлик чәкмисән? Ола билсин, тәзәликҹә аилә гурмусан вә һәјат јолдашынын дүшүнҹә тәрзини там баша дүшә билмирсән. Һәгигәтән дә, кишиләрин вә гадынларын дүшүнҹә вә һәтта данышыг тәрзи бир-биринкиндән фәргләнир. Бәзи мәдәнијјәтләрдә кишиләр вә гадынлар ејни дилдә, амма башга-башга ләһҹәләрдә данышырлар. Үстәлик, мәдәнијјәтләрин вә дилләрин фәргли олмасы инсанларын дүшүнҹә вә давраныш тәрзләринин мүхтәлиф олмасына тәсир ҝөстәрир. Анҹаг башгалары илә јахындан таныш олдугҹа онларын дүшүнҹә тәрзини баша дүшмәк имканларын даһа чох олаҹаг.
2 Буна ҝөрә дә тәәҹҹүбләнмәли дејилик ки, Јеһованын дүшүнҹә тәрзи илә бизим дүшүнҹә тәрзимиз арасындакы фәрг бөјүкдүр. Јеһова пејғәмбәри Јешаја васитәсилә исраиллиләрә демишди: «Мәним фикирләрим сизин фикирләриниз дејил, сизин јолларыныз Мәним јолларым дејил». О, сөзүнә давам едәрәк бу факты әјани шәкилдә белә изаһ етди: «Чүнки ҝөјләр јер үзүндән нә гәдәр јүксәкдирсә, јолларым да сизин јолларыныздан, фикирләрим дә сизин фикирләриниздән о гәдәр јүксәкдир» (Јешаја 55:8, 9).
3. Һансы ики үсулла Јеһова илә етибарлы мүнасибәт гурмаг олар?
3 Бәс бу о демәкдирми ки, Јеһованын дүшүнҹә тәрзини анламаға ҹәһд етмәјә дәјмәз? Әлбәттә, јох. Биз Јеһованын дүшүнҹәләрини сонадәк һеч вахт баша дүшә билмәјәҹәјик. Бунунла белә, Мүгәддәс Китаб бизи Онунла етибарлы мүнасибәтләр гурмаға чағырыр (Мәз. 25:14; Сүл. мәс. 3:32). Јеһоваја даһа јахын олмаг үчүн Онун Кәламында бәһс олунан ишләринә диггәт јетирмәли вә онлара һөрмәтлә јанашмалыјыг (Мәз. 28:5). Бундан әлавә, «ҝөзәҝөрүнмәз Аллаһын иникасы», јәни сурәти олан Мәсиһин неҹә дүшүндүјүнү өјрәнмәлијик (1 Кор. 2:16; Колос. 1:15). Мүгәддәс Китабы арашдырмаға вә өјрәндикләримизин үзәриндә дүшүнмәјә вахт ајырсаг, Јеһованын неҹә шәхсијјәт олдуғуну вә Онун неҹә дүшүндүјүнү јаваш-јаваш баша дүшәҹәјик.
Дүзҝүн олмајан мејилдән гачын!
4, 5. а) Һансы јанлыш мејилдән гачынмалыјыг? Изаһ един. б) Исраиллиләрдә һансы јанлыш дүшүнҹә тәрзи формалашмышды?
4 Јеһованын ишләри үзәриндә дүшүнәркән Онун барәсиндә инсан нөгтеји-нәзәри илә мүһакимә јүрүтмәк мејлиндән гачынмалыјыг. Јеһова бу мејил һагда Мәзмур 50:21 ајәсиндә дејир: «Мәҝәр Мәни өзүн кими санырсан?» Тәхминән 175 ил бундан әввәл бир Мүгәддәс Китаб алими буна бәнзәр сөзләр демишди: «Инсанлар Аллаһ һаггында өз мејарлары әсасында мүһакимә јүрүтмәјә вә өзләринин гојдуғу гајда-ганунлара Аллаһын да риајәт етмәли олдуғуну дүшүнмәјә мејиллидирләр».
5 Еһтијатлы олмалыјыг ки, Јеһова һаггында тәсәввүрләримиз шәхси мејарларымыз вә арзуларымыз әсасында формалашмасын. Бундан гачынмаг нәјә ҝөрә ваҹибдир? Мүгәддәс Јазылары арашдыран заман мәһдуд вә гејри-камил нөгтеји-нәзәрә малик олан бизләрә елә ҝәлә биләр ки, Јеһованын бәзи ишләри бир о гәдәр дә дүзҝүн дејил. Гәдимдә исраиллиләр бу ҹүр дүшүнмәјә башламыш вә Јеһованын онлара мүнасибәти илә бағлы јанлыш нәтиҹәјә ҝәлмишдиләр. Ҝөрүн Јеһова онлара нә демишди: «Сиз “Худавәндин јолу дүз дејил” дејирсиниз. Еј Исраил нәсли, инди гулаг асын: Мәнимми јолум дүз дејил? Дүз олмајан сизин јолларыныз дејилми?» (Јез. 18:25).
6. Әјјуб һансы ибрәтамиз дәрс алды вә онун нүмунәсиндән биз нә өјрәнә биләрик?
6 Јеһова һагда шәхси мејарларымыз әсасында мүлаһизә јүрүтмәк тәләсинә дүшмәмәк үчүн бахышларымызын мәһдуд, бәзән исә тамамилә сәһв олдуғу фактыны гәбул етмәлијик. Әјјуб да буну өјрәнмәли иди. Бәлаларла үзләшән Әјјуб мәјуслугла мүбаризә апармалы олмушду. Диггәтини мүәјјән мәнада өзүнә ҹәмләдијиндән даһа ваҹиб олан мәсәләләр онун нәзәриндән гачмышды. Буна бахмајараг, Јеһова мәһәббәтдән ирәли ҝәләрәк Әјјуба һәртәрәфли бахыша јијәләнмәјә көмәк етди. Јеһова Әјјуба бир-бириндән фәргли 70-дән чох суал вермәклә она һәр шеји там баша дүшмәдијини ҝөстәрди. Бу суалларын биринә дә олсун ҹаваб верә билмәјән Әјјуб тәвазөкарлыг ҝөстәриб дүшүнҹә тәрзини дәјишди. (Әјјуб 42:1—6 ајәләрини оху.)
‘Мәсиһ кими’ дүшүнмәји өјрәнин
7. Нәјә ҝөрә Исанын јер үзүндә ҝөрдүјү ишләри арашдырмаг бизә Јеһованын дүшүнҹә тәрзини баша дүшмәјә көмәк едәҹәк?
7 Иса Атасыны һәм сөздә, һәм дә әмәлдә мүкәммәл сурәтдә тәглид едирди (Јәһ. 14:9). Буна ҝөрә дә онун јер үзүндә оларкән ҝөрдүјү ишләри өјрәнмәк бизә Јеһованын дүшүнҹә тәрзини баша дүшмәјә көмәк едәҹәк (Ром. 15:5; Филип. 2:5). Ҝәлин Мүждәләрдә гәләмә алынан ики һадисәни нәзәрдән кечирәк.
8, 9. Јәһја 6:1—5 ајәләринә әсасән, һансы вәзијјәт Исаны Филипә: «Бу адамлар үчүн һарадан чөрәк алаг?» — суалыны вермәјә тәшвиг етди вә онун мәгсәди нә иди?
8 Белә бир сәһнәни тәсәввүр едәк. Ерамызын 32-ҹи илидир. Пасха бајрамына чох аз галыб. Исанын һәвариләри Галилејадан, тәблиғдән тәзәҹә гајыдыблар. Онлар чох јорғундурлар. Буна ҝөрә дә Иса онлары Галилеја ҝөлүнүн шимал-шәрг саһилиндә јерләшән узаг вә сакит бир јерә апарыр. Лакин минләрлә инсан онларын ардынҹа ҝедир. Иса хәстәләри сағалдандан вә онлара чох шеј өјрәдәндән сонра бир чәтинлик јараныр. Ахы белә узаг бир јердә бу гәдәр инсан јемәји һарадан тапа биләрди? Буну ҝөрән Иса һәмин бөлҝәдән олан Филипдән сорушур: «Бу адамлар үчүн һарадан чөрәк алаг?» (Јәһ. 6:1—5).
9 Нәјә ҝөрә Иса Филипә бу суалы верди? Мәҝәр о, нә едәҹәјини билмирди? Билирди. Бәс онда фикри нә иди? Орада олан һәвари Јәһја изаһ едир: «Иса буну Филипи сынамаг үчүн деди, чүнки өзүнүн нә едәҹәјини билирди» (Јәһ. 6:6). Исанын һәмин суалы вермәкдә мәгсәди шаҝирдләринин руһани вәзијјәтинин нә јердә олдуғуну јохламаг иди. Бунунла Иса онларын диггәтини ҹәлб етди вә имкан верди ки, онлар онун јаранан чәтинлији арадан галдырмаг игтидарында олдуғуна инандыгларыны ҝөстәрсинләр. Лакин шаҝирдләр бу фүрсәти әлдән вердиләр вә анлајышларынын әслиндә мәһдуд олдуғуну ҝөстәрдиләр. (Јәһја 6:7—9 ајәләрини оху.) Бундан сонра Иса онларын һеч ағылларына белә ҝәтирмәдикләри иши етмәјә гадир олдуғуну ҝөстәрди. О, мөҹүзәли шәкилдә о бојда ҹамааты дојурду (Јәһ. 6:10—13).
10-12. а) Нәјә ҝөрә Иса јунан гадынын хаһишини дәрһал јеринә јетирмәди? Изаһ един. б) Инди биз нәји арашдыраҹағыг?
10 Бу һадисә бизә Исанын диҝәр вәзијјәтдә неҹә дүшүндүјүнү баша дүшмәјә көмәк едә биләр. Минләрлә инсаны дојурандан сонра Иса һәвариләри илә бирҝә шимала доғру — Исраилин сәрһәдләриндән кәнарда јерләшән Сур вә Сидон бөлҝәләринә јолланды. Орада онлар Исадан гызыны сағалтмасыны хаһиш едән бир јунан гадынла растлашдылар. Әввәлҹә Иса онун хаһишинә мәһәл гојмады. Лакин онун исрар етдијини ҝөрәндә деди: «Гој әввәлҹә ушаглар дојсунлар. Чөрәји ушагларын әлиндән алыб күчүкләрин габағына атмаг дүзҝүн дејил» (Марк 7:24—27).
11 Нәјә ҝөрә Иса гадынын хаһишини дәрһал јеринә јетирмәди? Онун мәгсәди Филипи сынадығы кими, ону да мы сынамаг иди? Иса гадына иманыны тәзаһүр етдирмәјә имкан вермәклә онун нә едәҹәјини ҝөрмәкми истәјирди? Онун гадынла данышаркән сәсинин тонунун неҹә олдуғу барәдә Мүгәддәс Китабда һеч нә дејилмәсә дә, бу, гадыны фикриндән дашындырмады. Исанын истифадә етдији «күчүкләр» сөзү һәмин дилдә кобуд сәсләнмирди, әксинә, мүгајисәни јумшалдырды. Беләликлә, ола билсин, Иса ушағынын хаһишини јеринә јетирмәк истәјән, анҹаг онун истәјинин нә дәрәҹәдә ҝүҹлү олдуғуну јохламаг үчүн буну бүрузә вермәјән валидејн кими давранды. Һәр нә олурса олсун, Иса гадынын иманыны ҝөрәндә хаһишини јеринә јетирди. (Марк 7:28—30 ајәләрини оху.)
12 Мүждәләрдә јазылан бу ики һадисәдән Мәсиһин неҹә дүшүндүјүнү ҝөрмәк олар. Инди исә ҝөрәк бу һадисәләр бизә Јеһованын дүшүнҹә тәрзини даһа јахшы баша дүшмәјә неҹә көмәк едә биләр.
Јеһованын Муса илә рәфтары
13. Исанын неҹә дүшүндүјүнү билмәк бизә нәдә көмәк едәҹәк?
13 Исанын неҹә дүшүндүјүнү билмәк Мүгәддәс Китабын чәтин баша дүшүлән һиссәләрини анламагда көмәк едәҹәк. Нүмунә үчүн исраиллиләрин ибадәт етмәк мәгсәдилә гызыл дана дүзәлтдикдән сонра Јеһованын Мусаја дедији сөзләрә нәзәр салаг: «Ҝөрүрәм ки, бу халг дикбаш халгдыр. Гој Мән халга гаршы гәзәбләниб ону јох едим, сәндән исә бөјүк милләт әмәлә ҝәтирим» (Чых. 32:9, 10).
14. Јеһованын дедији сөзләрә Мусанын мүнасибәти неҹә олду?
14 Сонра Мүгәддәс Китабда дејилир: «Муса Аллаһы Рәббә јалварыб деди: “Ја Рәбб, нә үчүн Өз халгына гаршы гәзәбин аловлансын? Сән онлары Мисирдән бөјүк гүдрәтинлә вә гүввәтли әлинлә гуртармадынмы? Ахы нә үчүн Мисирлиләр ‘Онлары пис нијјәтлә, дағларда өлдүрүб јер үзүндән јох етмәк үчүн чыхартды’ десинләр? Јалварырам, гәзәбини јатыр вә Өз халгына бәла ҝәтирмәк нијјәтиндән дөн. Гулларын Ибраһими, Исһагы, вә Исраили хатырла вә Өзүн наминә онлара анд едәрәк ‘нәслинизи ҝөјдәки улдузлар гәдәр чохалдаҹағам, вәд етдијим бу өлкәнин һамысыны нәслинизә верәҹәјәм вә онлар әбәдилик ораја саһиб олаҹаглар’ дедин”. Беләликлә, Рәбб Өз халгына бәла ҝәтирмәк нијјәтиндән дөндү» (Чых. 32:11—14)a.
15, 16. а) Јеһованын сөзләри Мусанын гаршысында һансы имканы ачды? б) Јеһова һансы мәнада «пешман олду»? (Һашијәјә бахын.)
15 Јеһованын дүшүнҹә тәрзинә Мусанын дүзәлиш вермәсинә еһтијаҹ вар идими? Әлбәттә ки, јох! Јеһова нә етмәк фикриндә олдуғуну билдирсә дә, бу, Онун сон гәрары дејилди. Бу һадисәдән әсрләр сонра Исанын Филипи вә јунан гадыны сынадығы кими, Јеһова да Мусаны сынајырды. Аллаһ Мусаја нөгтеји-нәзәрини билдирмәк имканыны вердиb. Ону Исраил халгы илә Өзү арасында васитәчи тәјин етмишди вә онун бу мөвгејинә һөрмәтлә јанашырды. Бәс Муса мәјуслуғун давранышына тәсир етмәсинә јол верәҹәкдими? Бу фүрсәтдән истифадә едәрәк Јеһованы Исраил халгыны мәһв едиб онун нәслиндән бөјүк милләт төрәтмәјә тәшвиг едәҹәкдими?
16 Мусанын ҹавабы онун Јеһованын әдаләтли олдуғуна инандығыны үзә чыхарды. Онун реаксијасындан ҝөрмәк олар ки, о, худбин мәгсәдләр ҝүдмүрдү, әксинә, Аллаһын адына ҝөрә нараһат иди. Муса Онун адынын рүсвај олмасыны истәмирди. Бунунла о, ‘Јеһованын әглини дәрк етдијини’, јәни бу мәсәлә илә әлагәдар Онун нә фикирләшдијини баша дүшдүјүнү ҝөстәрди (1 Кор. 2:16). Бәс бу ишин ахыры неҹә олду? Јеһова һәлә гәти гәрарыны вермәдији үчүн, Мүгәддәс Китабда дејилдији кими, ‘нијјәтиндән дөндү’c.
Јеһованын Ибраһимлә рәфтары
17. Содома ҝөрә нараһатчылыг кечирән Ибраһимә гаршы Јеһованын чох сәбирли олдуғу нәдән ҝөрүнүр?
17 Хидмәтчиләринә Она инандыгларыны вә етибар етдикләрини ҝөстәрмәләринә Јеһованын неҹә имкан вердијини Ибраһимин нүмунәсиндән дә ҝөрмәк олар. Ибраһим Јеһоваја Содомдан өтрү хаһиш етди. Јеһова Ибраһимин сәккиз дәфә Она суалла мүраҹиәт етмәсинә изин вермәклә чох сәбирли олдуғуну ҝөстәрди. Һәтта Ибраһим: «Ахы Сән буну еләмәзсән, салеһ адамы ҝүнаһкарла бирҝә өлдүрмәзсән. Салеһ адамын агибәтини ҝүнаһкарынкы кими етмәзсән, Сән буну еләмәзсән. Бүтүн дүнјанын Һакими белә әдаләтсизлик етмәз», — дејә Она јалвар-јахар етди (Јар. 18:22—33).
18. Јеһованын Ибраһимлә рәфтарындан биз нә өјрәнирик?
18 Мүгәддәс Китабда бәһс едилән бу һадисәдән Јеһованын дүшүнҹә тәрзи барәдә нә өјрәнирик? Дүзҝүн гәрар вермәк үчүн Аллаһын Ибраһимлә мәсләһәтләшмәсинә еһтијаҹы вар идими? Сөзсүз ки, јох. Әлбәттә, Јеһова Ибраһимлә сөһбәтинин әввәлиндә вердији гәрарын сәбәбини садәҹә ачыглаја биләрди. Лакин Ибраһимә суаллар вермәјә изин вермәклә Јеһова гәрарынын сәбәбини вә дүшүнҹә тәрзини баша дүшмәси үчүн она вахт верди. Һәмчинин бу, Ибраһимә Јеһованын нә гәдәр шәфгәтли вә әдаләтли олдуғуну ҝөрмәјә көмәк етди. Бәли, Јеһова Ибраһимлә бир дост кими рәфтар етди (Јешаја 41:8; Јаг. 2:23).
Биз нә өјрәндик?
19. Әјјубун нүмунәсини неҹә изләјә биләрик?
19 ‘Јеһованын әгли’ барәдә нә өјрәндик? Биз јол вермәлијик ки, Јеһованын дүшүнҹә тәрзи барәдә тәсәввүрләримизи Онун Кәламы формалашдырсын. Биз һеч вахт Јеһова барәдә мәһдуд бахышларымыз, мејарларымыз вә анлајышымыз әсасында мүһакимә јүрүтмәмәлијик. Әјјуб демишди: «О [Аллаһ] мәним кими инсан олмадығына ҝөрә Она ҹаваб верә билмирәм, мәһкәмәјә бирҝә ҝедә билмирәм» (Әјј. 9:32). Јеһованын әглини дәрк етдикҹә, Әјјуб кими, бизим дә үрәјимиздән бу сөзләри демәк кечәҹәк: «Бунлар јалныз Онун етдикләринин бир зәррәсидир, Ондан ешитдијимиз чох зәиф бир пычылтыдыр. Ахы гүдрәтли ҝурултусуну ким дәрк едә биләр?» (Әјј. 26:14).
20. Мүгәддәс Китабда баша дүшмәдијимиз ајәләрә раст ҝәләндә нә етмәлијик?
20 Мүгәддәс Јазылары охујаркән чәтин, хүсусилә дә Јеһованын дүшүнҹә тәрзи илә әлагәли олан ајәләри баша дүшмәјәндә нә етмәлијик? Арашдырма апардыгдан сонра да нә исә бизим үчүн гаранлыг галырса, онда буна Јеһоваја етибарымызын сынанмасы кими бахмалыјыг. Јадда сахла: бәзи Мүгәддәс Китаб парчалары бизә Јеһоваја вә Онун ишләринә етибар етдијимизи ҝөстәрмәјә имкан верир. Етираф етмәлијик ки, биз Онун ишләрини сонадәк баша дүшмәк игтидарында дејилик (Ваиз 11:5). Белә етдијимиз тәгдирдә һәвари Павелин нөвбәти сөзләринә шәрик олдуғумузу ҝөстәрәҹәјик: «Аллаһын хејир-дуасы неҹә дә болдур, һикмәти вә билији дәрин бир үммандыр! Онун һөкмләри ағласығмаз, јоллары тәдгиголунмаздыр! Ахы “ким Јеһованын әглини дәрк едиб, јахуд ким Она мәсләһәтчи олуб?” Ја да “ким Она биринҹи верди ки, инди О ҝери гајтармалыдыр?” Чүнки һәр шеј Ондандыр, Онун сајәсиндәдир вә Онун үчүндүр. Она әбәдијјән ешг олсун! Амин» (Ром. 11:33—36).
[Һашијәләр]
a Ејни һадисә Сајлар 14:11—20 ајәләриндә дә јазылыб.
b Бәзи алимләрин фикринҹә, Чыхыш 32:10 ајәсиндә Азәрбајҹан дилинә «гој» кими тәрҹүмә олунан ибрани фразеоложи бирләшмәсини бир дәвәт, тәклиф кими дә баша дүшмәк олар. Јәни Аллаһ Мусаја халгы мүдафиә етмәјә, Онунла халгы арасында јаранан ‘дәликләрин өнүндә дајанмаға’ иҹазә верди (Јез. 22:30; Мәз. 106:23, Китабы Мукаддес). Һәр неҹә олса да, ҝөрүнүр, бундан сонра Муса фикрини Јеһоваја сәрбәст шәкилдә сөјләјә билди.
c Орижинал мәтнә әсасән, Јеһова «пешман олду». Бу, садәҹә олараг Јеһованын бүтүн халгын үзәринә бәла ҝәтирмәк фикриндән дашындығы мәнасыны верир.
Јадыныздадырмы?
• Јеһова барәдә шәхси мејарларымыз әсасында мүһакимә јүрүтмәк мејлиндән гачынмаға бизә нә көмәк едә биләр?
• Исанын ҝөрдүјү ишләри баша дүшмәк Јеһова илә етибарлы мүнасибәтләр гурмагда бизә неҹә көмәк едә биләр?
• Јеһованын Муса вә Ибраһимлә мүнасибәтиндән шәхсән сән нә өјрәндин?
[5-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Муса вә Ибраһимлә рәфтарындан Јеһованын дүшүнҹә тәрзи барәдә нә өјрәнирик?