Охуҹуларын суаллары

Сүлејманын мәбәдиндәки ејванын һүндүрлүјү нә гәдәр иди?

Ејван мәбәдин Мүгәддәс јеринә кечмәк үчүн дәһлиз ролуну ојнајырды. «Мүгәддәс Јазыларын Јени Дүнја Тәрҹүмәси»нин 2023-ҹү илә гәдәрки нәшрләринә әсасән «ејванын узунлуғу евин енинә мүвафиг олараг, 20 гулаҹ, һүндүрлүјү 120 гулаҹ иди» (2 Салн. 3:4). Диҝәр тәрҹүмәләрдә дә ејванын һүндүрлүјүнүн «120 гулаҹ» олдуғу дејилир. Бу исә 53 метрлик гүллә демәкдир!

Амма «Јени Дүнја Тәрҹүмәси»нин 2023-ҹү ил нәшриндә Сүлејманын мәбәдинин ејваны илә бағлы дејилир ки, «онун һүндүрлүјү 20 гулаҹ иди», јәни тәхминән 9 метрa. Бу дәјишиклијин едилмәсинә бир нечә сәбәб вар. Ҝәлин онлара нәзәр салаг.

1 Падшаһлар 6:3 ајәсиндә ејванын һүндүрлүјү илә бағлы һеч нә дејилмир. Һәмин ајәдә Әрәмја ејванын узунлуғуну вә енини гејд етсә дә, һүндүрлүјүндән сөз ачмыр. Нөвбәти фәсилдә о, мәбәдин ваҹиб һиссәләрини — даирәви төкмә чәни, он мис арабаны вә ејванын чөл тәрәфиндә олан ики мис сүтуну хырдалығына кими тәсвир едир (1 Пад. 7:15—37). Әҝәр ејван, һәгигәтән дә, 50 метрдән һүндүр идисә вә мәбәдин галан һиссәләриндән јүксәк идисә, онда нәјә ҝөрә Әрәмја онун һүндүрлүјү илә бағлы һеч нә јазмамышды? Һәтта әсрләр сонра јәһуди јазычылар ејванын мәбәдин диҝәр һиссәләриндән һүндүр олмадығыны гејд етмишдиләр.

Мәбәдин диварларынын енсиз олдуғуну нәзәр алсаг, чәтин ки, ејванын һүндүрлүјү 120 гулаҹ олсун. Гәдим дөврдә дашдан вә кәрпиҹдән олан һүндүр тикилиләрин чох енли бүнөврәси олурду вә јухарыја доғру даралырды. Мисирдәки мәбәд дарвазасыны буна мисал чәкмәк олар. Амма Сүлејманын мәбәдинин вә онун ејванынын диварлары чох енсиз иди. Алимләрин фикринҹә, онун диварларынын галынлығы 6 гулаҹдан, јәни 2,7 метрдән чох дејилди. Одур ки, тарихчи-мемар Теадор Бјусинг белә бир гәнаәтә ҝәлир: «[Мәбәдин ҝиришиндәки] диварларын галынлығыны нәзәрә алсаг, ејванын һүндүрлүјү 120 гулаҹ ола билмәзди».

Ола билсин, 2 Салнамәләр 3:4 ајәсинин мәтни сәһв көчүрүлүб. Бәзи гәдим әлјазмаларда бу ајәдә «120» рәгәми јазылса да, диҝәр мөтәбәр мәнбәләрдә, мәсәлән, V әсрә аид «Исҝәндәријјә кодекси»ндә вә VI әсрә аид «Амбросиан кодекси»ндә «20 гулаҹ» јазылыб. Ҝөрәсән, нәјә ҝөрә көчүрүҹү сәһвән «120» јазмышды? Ибрани дилиндә 120 рәгәми «јүз ијирми» кими, 20 гулаҹ исә «гулаҹ ијирми» кими јазылыр. «Јүз» сөзү илә «гулаҹ» сөзү ибрани дилиндә бир-биринә охшадығы үчүн, ола биләр ки, көчүрүҹү сәһвән «гулаҹ» сөзү әвәзинә «јүз» сөзүнү јазыб. Елә буна ҝөрә, јәгин, бәзи әлјазмаларда бу ајәдә «јүз ијирми» јазылыб.

Дүздүр, биз бүтүн бу деталлары баша дүшмәјә вә Сүлејманын мәбәдини дәгиг тәсвир етмәјә чалышырыг, амма әсас диггәтимизи бу мәбәдин нәјин көлҝәси олдуғуна ҹәмләјирик. О, Јеһованын бөјүк руһани мәбәдинин тимсалы иди. Јеһоваја шүкр олсун ки, бүтүн хидмәтчиләрини бу мәбәддә Она ибадәт етмәјә дәвәт едиб! (Ибр. 9:11—14; Вәһј 3:12; 7:9—17).