Еден бәшәријјәтин илк мәскәнидирми?

ӨЗҮНҮЗҮ ҝөзәл бир бағда тәсәввүр един. Әтрафда нараһатчылыг доғуран шејләрдән, шәһәрин сәс-күјүндән әсәр-әламәт јохдур. Бу, уҹу-буҹағы ҝөрүнмәјән бағдакы сүкуту һеч нә позмур. Ән ҝөзәли исә, сизи нараһат едән бүтүн проблем вә хәстәликдән, аллерҝијадан вә ағрыдан тамамилә азадсыныз. Сизи әһатә едән аләмдән бүтүн варлығынызла һәзз алырсыныз.

Ҝөзләриниз әввәлҹә әл-әлван чичәкләрә, ҝүнәш шүалары алтында бәрг вуран чаја, сонра да јамјашыл ағаҹлара вә чәмәнлијә саташыр. Сәһәр меһинин тәравәти вә өзү илә ҝәтирдији хош әтир сизи биһуш едир. Јарпагларын хышылтысыны, ахан сујун шырылтысыны, гушларын ҹәһ-ҹәһ вурмасыны, һәшәратларын гајнашмасыны ешидирсиниз. Бу мәнзәрәни тәсәввүрүнүздә ҹанландырдыгҹа сиздә орада олмаг арзусу јаранмырмы?

Дүнјада бир чох инсанлар бәшәријјәтин башланғыҹынын бу ҹүр олдуғуна инанырлар. Әсирләр бојунҹа иудаизмдә, христианлыгда вә исламда Аллаһын Адәмлә Һәвваны јашамалары үчүн Еден бағында мәскунлашдырдығына даир тәсәввүрләр мөвҹуд олмушдур. Мүгәддәс Китаба әсасән, онлар раһат вә хошбәхт һәјат сүрүрдүләр. Онларын бир-бирләри илә, һејванларла, еләҹә дә онлара бу ҝөзәл шәраитдә әбәди јашамаг үмиди верән гајғыкеш Аллаһла сүлһ мүнасибәтләри вар иди (Јарадылыш 2:15—24).

Һиндуистләрин дә гәдим ҹәннәт барәдә өзүнәмәхсус тәсәввүрләри вар. Буддистләр инаныр ки, даһи руһани башчылар, јахуд буддалар бүтүн дүнја ҹәннәт кими олан дөврдә, «гызыл әсрдә» мејдана ҝәлмишләр. Еләҹә дә сајсыз-һесабсыз Африка динләриндә Адәмлә Һәвванын һекајәсинә бәнзәр рәвајәтләр мөвҹуддур.

Һәгигәтән дә, еркән ҹәннәтә даир тәсәввүрләр бир чох дин вә мәдәнијјәтләрдә мөвҹуддур. Бир мүәллиф јазыр: «Бир чох сивилизасијаларда олан инанҹлара әсасән, бәшәр тарихинин башланғыҹында, ҹәннәтдә камиллик, азадлыг, хошбәхтлик вә боллуг олмушдур, һәбсханалар, әдавәт вә мүнагишәләр исә олмамышдыр... Буна инам ҹәмијјәтин шүурунда носталжи һиссләр ојатмыш вә итирилмиш ҹәннәти бәрпа етмәк арзусуну ҝүҹләндирмишдир».

Демәк олармы ки, бүтүн бу рәвајәтләрин вә инанҹларын көкү бирдир? Ола биләрми ки, «ҹәмијјәтин шүурунда» бу һагда тәсәввүрләр јаддашларда олан реал шејләрдән гајнаглансын? Еден бағынын, еләҹә дә Адәмлә Һәвванын узаг кечмишдә мөвҹуд олдуғуна нә дәрәҹәдә инанмаг олар?

Бу фикир бәзиләринә ҝүлүнҹ ҝәлир. Јашадығымыз елм чағында чохлары бу ҹүр фикирләрин садәҹә олараг нағыл вә миф олдуғуну дејирләр. Тәәҹҹүблүсү исә будур ки, тәкҹә ади адамлар јох, бир чох танынмыш дин хадимләри дә Еден бағынын мөвҹудлуғуну шүбһә алтына алырлар. Онларын фикринҹә, белә јер һеч вахт мөвҹуд олмамышдыр. Бу, садәҹә олараг бәнзәтмә, нағыл вә ја рәвајәтдир.

Әлбәттә, Мүгәддәс Китабда бир чох мәсәлләр вар. Иса пејғәмбәрин өзү бир чох танынмыш мәсәлләр сөјләмишдир. Лакин Аллаһын Кәламы Еден һаггында мәлуматы ујдурулмуш рәвајәт кими јох, ачыг-ајдын тарих кими тәгдим едир. Әҝәр һаггында бәһс олунан һекајә һеч вахт баш вермәјибсә, онда Мүгәддәс Китабын диҝәр һиссәләринә неҹә етибар етмәк олар? Ҝәлин ҝөрәк нәјә ҝөрә бәзиләри Еден бағынын мөвҹудлуғуну шүбһә алтына алыр вә онларын бу шүбһәләри нә дәрәҹәдә әсаслыдыр. Сонра да бу мәлуматын бизә һансы аидијјәти олдуғуну нәзәрдән кечирәк.

Еден бағы, һәгигәтән дә, мөвҹуд олубму?

СИЗ Адәм вә Һәвва, һәмчинин Еден бағы һаггында һекајәләри ешитмисинизми? Бу һадисә дүнјада бир чох инсанлара танышдыр. Бәс нәјә ҝөрә бу һагда мәлуматы охумајасыныз? Бу һадисәни Мүгәддәс Јазыларын «Јарадылыш» китабынын 1-ҹи фәслинин 26-ҹы ајәсиндән 3-ҹү фәслинин 24-ҹү ајәсинә гәдәр олан һиссәсиндән ачыб охуја биләрсиниз. Ону гысаҹа олараг белә нәгл етмәк олар:

Јеһова Аллаһa инсаны торпагдан јарадыб адыны Адәм гојду вә ону Еден адланан әразидәки бағда јерләшдирди. Бу бағы Аллаһ салмышды. Бағ јахшы суварылырды вә орада чохлу ҝөзәл мејвә ағаҹлары вар иди. Бағын ортасында исә Аллаһ «хејирлә шәри билмә ағаҹыны битирди». О, инсанлара һәмин ағаҹын мејвәсиндән јемәји гадаған едәрәк хәбәрдарлыг етди ки, итаәтсизлик өлүмлә нәтиҹәләнәҹәк. Мүәјјән вахтдан сонра Јеһова Адәм үчүн һәјат јолдашы Һәвваны јаратды; Аллаһ ону Адәмин габырғасындан јаратды. Сонра онлара баға гуллуг етмәји, еләҹә дә төрәјиб чохалмағы вә јер үзүнү бүрүјүб она саһиб олмағы тапшырды.

Һәвва тәк оланда илан онунла данышды вә Аллаһын ону алдатдығыны, јәни ондан јахшы бир шеји (ону Аллаһ кими едәҹәк бир шеји) ҝизләтдијини дејәрәк гадаған олунмуш ағаҹын мејвәсиндән јемәјә тәһрик етди. Һәвва бу тәсирә ујуб ағаҹын мејвәсиндән једи. Сонра да Адәм Аллаһа итаәтсизликдә она гошулду. Бунун гаршылығында Јеһова Адәмә, Һәвваја вә илана һөкм кәсди. Сонра инсанлар ҹәннәт бағындан говулдулар вә ҝиришә мәләкләр гојулду ки, онлар бу баға ҝирә билмәсинләр.

Бир вахтлар алимләр, зијалылар вә тарихчиләр арасында Мүгәддәс Китабын «Јарадылыш» китабында јазылан һадисәләрин һәгиги вә тарихи олдуғуну иддиа етмәк ҝениш јајылмышды. Бизим ҝүнләрдә исә бу кими шејләрә шәкк-шүбһә етмәк даһа популјардыр. Бәс «Јарадылыш» китабында јазылан Адәмлә Һәвва вә Еден бағы һаггындакы мәлуматы шүбһә алтына алмаға һансы әсаслар вар? Ҝәлин инсанларын бунунла әлагәдар ирәли сүрдүкләри дөрд етиразы нәзәрдән кечирәк.

1. Еден бағы, һәгигәтән дә, мөвҹуд олубму?

Бу шүбһәләр нәдән ирәли ҝәлир? Ола билсин, бунда фәлсәфәнин ролу олмушдур. Әсрләр бојунҹа илаһијјатчылар Аллаһын јаратдығы бағын һарадаса мөвҹуд олдуғуну тәсәввүр етмишләр. Лакин килсә јер үзүндә һеч нәјин мүкәммәл ола билмәјәҹәјини иддиа едән Платон вә Аристотел кими јунан философларынын тәсири алтында олмушдур. Бу философларын фикринҹә, јалныз ҝөјләр нөгсансыз вә мүкәммәл ола биләрди. Буна ҝөрә дә илаһијјатчылар белә гәнаәтә ҝәлдиләр ки, Ҹәннәт сәмаја даһа јахын олмалыдырb. Бәзиләри дејирди ки, бу бағ корланмыш планетин тәсири олмајан јердә — уҹа бир дағын зирвәсиндә јерләшир; башгаларынын сөзләринә ҝөрә, бу бағ Шимал вә ја Ҹәнуб гүтбүндә олуб; диҝәрләри исә, онун Ајда вә ја она јахын бир јердә јерләшдијини сөјләјирдиләр. Буна ҝөрә дә тәәҹҹүблү дејил ки, Еден бағынын мөвҹудлуғу чохларына нағыл кими ҝөрүнүр. Бу ҝүн бәзи алимләр Еден бағынын һеч вахт мөвҹуд олмадығыны иддиа едәрәк онун ҹоғрафи мәканы һаггындакы мәлуматы мәнасыз һесаб едирләр.

Лакин Мүгәддәс Китабда бу бағ бу ҹүр тәсвир едилмир. Јарадылыш 2:8—14 ајәләриндән бу јерин бәзи сәҹијјәви хүсусијјәтләри һагда өјрәнмәк олар. Бу бағ Еден адланан әразинин шәргиндә јерләширди. Бағын суварылмасы үчүн Едендән дөрд гола ајрылан бир чај ахырды. Китабда бу дөрд чајын һәр биринин ады чәкилир вә һансы мәҹрада ахдыглары барәдә гыса мәлумат верилир. Узун мүддәтдир ки, бу тәфәррүатлар алимләри нараһат едир. Онлардан чохлары һәмин гәдим әразинин индики дөврдә һарада јерләшдијини тапмаг үчүн Мүгәддәс Китабын бу парчасыны арашдырырлар. Бунунла белә, онлар бир-биринә зидд сајсыз-һесабсыз фикирләр ирәли сүрүрләр. Бу о демәкдирми ки, Еден бағы вә орадан ахан чајлар һаггында мәлумат јалан вә ја әфсанәдир?

Ҝәлин бир шеји нәзәрдән кечирәк: Еден бағындакы һадисәләр тәхминән 6000 ил әввәл баш вериб. Чох еһтимал ки, бу һадисәләр Муса тәрәфиндән гәләмә алынмышды; бу заман о, шифаһи мәлуматлардан, јахуд мөвҹуд олан сәнәдләрдән истифадә етмишди. Лакин Муса бу һадисәләри онлар баш вердикдән тәхминән 2500 ил сонра гәләмә алмышды. О заман артыг Еден тарихә чеврилмишди. Ола биләрми ки, әсрләр әрзиндә ландшафт, мәсәлән, чајын истигамәти дәјишилсин? Јерин сәтһи даима дәјишиклијә уғрајыр. Еден бағынын јерләшдији әрази тез-тез зәлзәләләрә мәруз галыр; бир һесабламаја әсасән, дүнјанын ән бөјүк зәлзәләләринин тәхминән 17 фаизи бу әразијә дүшүр. Бу әразиләрдә тез-тез дәјишикликләрин баш вермәси ади һалдыр. Бундан әлавә, Нуһун ҝүнләриндә баш вермиш Дашгын нәтиҹәсиндә бу јерләрин релјефинин нә дәрәҹәдә дәјишдији бизә мәлум дејилc.

Лакин әлимиздә јалныз бир нечә факт вар: «Јарадылыш» китабы һәмин бағ һаггында, һәгигәтән дә, мөвҹуд олан бир мәкан кими бәһс едир. Китабда ады чәкилән дөрд чајдан икиси — Дәҹлә вә Фәрат — һәлә дә ахар чајлардыр вә онлардан бәзиләринин мәнбәји бир-биринә чох јахындыр. Орада һәтта һәмин чајларын ахдығы торпагларын адлары вә һәмин әразидә ҝениш јајылмыш тәбии ресурсларын сәҹијјәви хүсусијјәтләри һагда хәбәр верилир. Бу јазылары илк охујан гәдим Исраил халгы үчүн бу тәфәррүатлар садәҹә мәлумат характери дашыјырды.

Әфсанә вә ја нағылларда белә дәгиглијә раст ҝәлмәк олурму? Јохса тәсдиг вә ја тәкзиб едилмәси мүмкүн олан деталлар бурахылыр? Нағыллар әксәр һалларда белә башлајыр: «Ҝүнләрин бир ҝүнү, узаг бир дијарда...» Лакин Еден бағы илә бағлы мәлуматда олдуғу кими, тарихи сәнәдләрдә дә, адәтән, ишлә бағлы тәфәррүатлар јер алыр.

2. Аллаһын Адәми торпагдан, Һәвваны исә Адәмин габырғасындан јаратмасы нә дәрәҹәдә һәгигәтә ујғундур?

Мүасир алимләр әминдирләр ки, инсан бәдәни һидроҝен, оксиҝен вә карбон кими мүхтәлиф елементләрдән тәшкил олунуб — бу елементләрин һамысы торпағын тәркибиндә дә вар. Бәс бу елементләр инсанда неҹә ҹәмләниб?

Бир чох алимләр белә бир фәрзијјә ирәли сүрүрләр ки, һәјат милјон илләр әрзиндә садә бир формадан тәдриҹән даһа мүрәккәб формаја кечәрәк өз-өзүнә јараныб. Лакин бурадакы «садә» сөзү алдадыҹы ола биләр, чүнки бүтүн ҹанлы варлыглар, һәтта бирһүҹејрәли микроскопик организмләр белә һәддән артыг мүрәккәбдир. Һәр һансы һәјат нөвүнүн нә вахтса тәсадүфән пејда олдуғуна, јахуд белә бир шејин баш верә биләҹәјинә һеч бир дәлил јохдур. Әксинә, бүтүн ҹанлы мәхлуглар ајдын шәкилдә сүбут едир ки, онлар бизим ағлымыздан гат-гат үстүн олан али мүдриклијин мәһсулудур (Ромалылара 1:20).

Гулаг асдығыныз ҝөзәл симфонијанын, бахдығыныз һејрәтамиз шаһ әсәрин, јахуд да ҝөрдүјүнүз һәр һансы техноложи јенилијин мүәллифинин олмадығыны вә ја ону һеч кимин јаратмадығыны иддиа едәрдинизми? Әлбәттә, јох! Лакин бу шаһ әсәрләрдән һеч бири өз мүрәккәблији, ҝөзәллији вә гејри-адилији илә сечилән инсан бәдәни илә мүгајисәјә ҝәлмәз. Бәс белә бир шејин Јараданынын олмадығыны неҹә дүшүнмәк олар? Үстәлик, «Јарадылыш» китабында изаһ олунур ки, јер үзүндәки ҹанлылардан јалныз инсан Аллаһын сурәтиндә јарадылыб (Јарадылыш 1:26). Мүнасиб олараг, јер үзүндә јалныз инсанлар мусиги, инҹәсәнәт вә технолоҝија саһәсиндә һејрәтамиз ишләр ҝөрмәклә Аллаһын јаратмаг истәјини әкс етдирмәк габилијјәтинә маликдир. Аллаһын јаратмаг габилијјәтинин бизимкиндән гат-гат үстүн олмасы бизи тәәҹҹүбләндирмәлидирми?

Аллаһ үчүн гадыны кишинин габырғасындан јаратмаг һеч дә чәтин дејилдиd. Аллаһ истәсәјди, ону башга ҹүр дә јарада биләрди. Лакин гадынын белә јарадылмасынын дәрин мәнасы вар. О истәјирди ки, киши илә гадын никаһда бирләшсинләр вә «бир бәдән» кими, онларын арасында сых мүнасибәт олсун (Јарадылыш 2:24). Гадынла кишинин бир-бирини неҹә тамамламасы, еләҹә дә араларында даими вә севинҹ ҝәтирән мүнасибәтләринин олмасы мүдрик вә мәһәббәтли Јараданын мөвҹудлуғуна дәлаләт едир.

Бундан әлавә, мүасир ҝенетик-алимләр бүтүн инсанларын бир киши вә гадындан төрәмәси еһтималыны гәбул едирләр. Беләликлә, демәк олармы ки, «Јарадылыш» китабында дејиләнләр һәгигәтә ујғун дејил?

3. Билик вә һәјат ағаҹы әфсанәјә бәнзәјир.

Әслинә галса, Мүгәддәс Китаба әсасән, бу ағаҹларда гејри-ади вә ја фөвгәлтәбии бир шеј јох иди, онлар ади ағаҹлар иди. Јеһова Аллаһын битирдији бу ағаҹларын һәр бири мүәјјән символик мәна дашыјырды.

Адәтән, инсанлар да мүәјјән шејләрә символик мәна верирләр. Мәсәлән, бәзән инсанлары дөвләт бајрағына һөрмәтлә јанашмаға чағырырлар. Бу заман һамы баша дүшүр ки, һөрмәт садәҹә һансыса парчаја јох, дөвләт рәмзи олан бајраға ҝөстәрилмәлидир. Мүхтәлиф монархлар да әсадан вә таҹдан өз һөкмранлыгларынын рәмзи кими истифадә етмишләр.

Бәс јахшы, бу ики ағаҹ нәји тәмсил едирди? Бу барәдә чохлу мүрәккәб фәрзијјәләр ирәли сүрүлүр. Бу суалын ҹавабынын садә олмасына бахмајараг, онун мәнасы чох дәриндир. Хејирлә шәри билмә ағаҹы нәјин пис, нәјин јахшы олдуғуну мүәјјән етмәк ихтијарынын јалныз Аллаһа мәхсус олдуғуну тәмсил едирди (Јеремја 10:23). Тәәҹҹүблү дејил ки, бу ағаҹын мејвәсиндән оғурламаг ҹинајәт иди! Һәјат ағаҹы исә анҹаг Аллаһын бәхш едә биләҹәји әнамы — әбәди һәјаты тәмсил едирди (Ромалылара 6:23).

4. Иланын данышмасы нағыла бәнзәјир.

Әҝәр Мүгәддәс Китабын башга јерләриндә јазыланлары нәзәрә алмасаг, «Јарадылыш» китабында нәгл олунан бу һадисә инсаны чашдыра биләр. Лакин Мүгәддәс Јазылар бу мараг доғуран сиррә тәдриҹән ајдынлыг ҝәтирир.

Иланы данышдыран ким вә ја нә иди? Исраил халгына иланын бурада һансы ролу ојнадығына даһа чох ајдынлыг ҝәтирән башга факторлар да мәлум иди. Мисал үчүн, онлар һејванларын данышмадығыны билирдиләр, бунунла белә баша дүшүрдүләр ки, руһани варлыглар һејванлары данышдырмаға гадирдир. Муса пејғәмбәр һәмчинин Билам һаггында һадисәни дә гәләмә алмышдыр; Аллаһ Өз мәләјини ҝөндәрмишди ки, Биламын ешшәјини инсан кими дил ачыб данышмаға мәҹбур етсин (Сајлар 22:26—31; 2 Петер 2:15, 16).

Аллаһын дүшмәнләри дә дахил олмагла, бүтүн мәләкләр мөҹүзәләр едә билирми? Муса Мисир сеһрбазларынын әсаларыны илана чевирәрәк Аллаһын бәзи мөҹүзәләрини тәкрарладыгларынын шаһиди олмушду. Бу кими мөҹүзәләрин архасында јалныз вә јалныз Аллаһын руһани аләмдәки дүшмәнләри дурур (Чыхыш 7:8—12).

Билдијимиз кими, «Әјјуб» китабыны да Аллаһдан илһам алараг гәләмә алан Муса пејғәмбәр олмушдур. Бу китабда Јеһованын бүтүн хидмәтчиләринин нөгсансызлығыны јаландан шүбһә алтына алан Аллаһын баш дүшмәни Шејтан һаггында даһа чох мәлумат верилир (Әјјуб 1:6—11; 2:4, 5). Гәдим исраиллиләр Еден бағында иландан истифадә едәрәк ону данышдыранын вә Һәвваны алдадараг Аллаһ гаршысында нөгсансызлығыны мәһв едәнин Шејтан олдуғу гәнаәтинә ҝәлә биләрдиләрми? Ҝөрүнүр, бәли.

Иланын архасында дуран гүввә Шејтан идими? Сонралар Иса Шејтаны ‘јаланчы вә јаланын атасы’ адландырмышды (Јәһја 8:44). Белә бир нәтиҹәјә ҝәлмәк мәнтигә ујғун дејилми ки, ән биринҹи јаланын мүәллифи дә мәһз «јаланын атасыдыр»? Илк јаланы Һәвваја сөјләјән дә илан олмушду. Аллаһын гадаған олунмуш ағаҹын мејвәсиндән јемәјин өлүмлә нәтиҹәләнәҹәјинә даир вердији хәбәрдарлыға зидд олараг Шејтан деди: «Әсла өлмәзсиниз» (Јарадылыш 3:4). Ајдындыр ки, иланын архасында дуранын Шејтан олдуғуну Иса чох ҝөзәл билирди. Исанын һәвари Јәһјаја вердији вәһјдә Шејтан «гәдим илан» адландырылмагла һәр шејә ајдынлыг ҝәтирилир (Вәһј 1:1; 12:9).

Гүдрәтли руһани варлығын иланы данышмаға мәҹбур едәрәк ондан истифадә етмәсинә инанмаг мәнтигидирми? Руһани варлыглардан гат-гат зәиф олан инсанлар белә филмләрдә, театрларда вә шоуларда валеһедиҹи вә инандырыҹы хүсуси еффектләр јарада билирләр.

Данылмаз сүбут

Мәҝәр разы дејилсинизми ки, «Јарадылыш» китабындакы мәлумата даир шүбһәләр кифајәт гәдәр әсаслы дејил? Әслиндә һадисәнин һәгигәтән дә тарихи олдуғуна инанмаға тутарлы сәбәбләр вар.

Мәсәлән, Иса Мәсиһ ‘садиг вә һәгиги шаһид’ адланыр (Вәһј 3:14). Камил инсан кими, о нә јалан данышыб, нә дә һәгигәти тәһриф едиб. Үстәлик, о өјрәдирди ки, јер үзүнә ҝәлмәздән чох-чох әввәл ҝөјдә мөвҹуд олуб; һәгигәтән дә, о, «дүнја јаранмаздан әввәл» Атасы Јеһованын јанында јашамышдыр (Јәһја 17:5). Бундан белә гәнаәтә ҝәлмәк олар ки, јер үзүндә һәјат јаранмаздан әввәл Иса мөвҹуд олмушдур. Бундан да ҝүҹлү шаһидлик ола биләрми?

Иса Адәмлә Һәвва һаггында реал инсанлар кими данышырды. О, Јеһова Аллаһын бирарвадлылыг барәдә тәләбини изаһ едәркән онларын никаһына истинад етмишди (Матта 19:3—6). Әҝәр онлар һеч вахт мөвҹуд олмајыбларса вә һаггында данышылан бағ әфсанәдирсә, онда елә чыхыр, ја Исаны алдадыблар, ја да о, јаланчы иди. Бу еһтималлардан һеч бири һәгигәтә ујғун дејил! Бағда баш верән бу һадисәләри Иса ҝөјдән мүшаһидә едирди. Бундан инандырыҹы сүбут ола биләрми?

Әслиндә «Јарадылыш» китабында јазыланлары шүбһә алтына алмаг Иса пејғәмбәрә иманы сарсыдыр. Бу ҹүр имансызлыг Мүгәддәс Китабын әсас мөвзусуну вә ән руһландырыҹы вәдини баша дүшмәјә мане олур. Ҝәлин ҝөрәк, неҹә.

[Һашијәләр]

Нәјә ҝөрә Едендә баш верәнләрин сизә аидијјәти вар?

БӘЗИ алимләрин ирәли сүрдүкләри ән тәәҹҹүблү етиразлардан бири одур ки, Еден һаггындакы һекајә Мүгәддәс Китабын диҝәр һиссәләриндә өз тәсдигини тапмыр. Мәсәлән, диншүнас-алим Пол Морис јазыр: «Мүгәддәс Китабын башга һеч бир јериндә бирбаша Еден һаггында данышылмыр». Онун ирәли сүрдүјү бу фикирлә башга «мүтәхәссисләр» разылашсалар да, бу, фактлара зиддир.

Һәгигәтә галса, Мүгәддәс Китабда Еден бағынын, Адәмин, Һәвванын вә иланын ады дәфәләрлә чәкилирa. Лакин бу һагда дин рәһбәрләринин вә тәнгидчиләрин ирәли сүрдүјү фикирләр бәзи алимләрин сәһв иддиалары илә мүгајисәдә даһа ҝениш тәсирә маликдир. Мүгәддәс Јазыларын «Јарадылыш» китабында гәләмә алынан Еден бағы һаггындакы мәлуматы шүбһә алтына алмагла дин рәһбәрләри вә Мүгәддәс Китаб тәнгидчиләри әслиндә Аллаһын Кәламыны һөрмәтдән салмаға чалышырлар.

Аллаһын Кәламынын мәгсәди бәшәријјәти дүшүндүрән һәјати ваҹиб суаллара ҹаваб тапмаға көмәк етмәкдир. Мәсәлән, Мүгәддәс Китабын диҝәр һиссәләрини баша дүшмәк үчүн Едендә баш верән һадисәләрин мәғзини анламаг олдугҹа ваҹибдир. Мүгәддәс Јазыларда Еден бағында баш верәнләрлә әлагәдар јаранан һәмин суаллара дәфәләрлә ҹаваб верилир. Онлардан бәзиләрини нәзәрдән кечирәк.

● Биз нәјә ҝөрә гоҹалыб өлүрүк? Әҝәр Адәмлә Һәвва Аллаһын әмрини позмасајдылар, әбәди јашајаҹагдылар. Јалныз үсјанкарлыг етдикләри тәгдирдә өләҹәкдиләр. Онлар үсјан етдикләри ҝүндән етибарән өлүмә доғру ҝетдиләр (Јарадылыш 2:16, 17; 3:19). Камиллији итирдикләри үчүн өвладларына јалныз ҝүнаһ вә гејри-камиллији өтүрә билдиләр. Аллаһын Кәламы буну белә изаһ едир: «Ҝүнаһ бир адам васитәсилә, өлүм дә ҝүнаһ васитәсилә дүнјаја ҝирдији кими, өлүм бүтүн адамлара кечди, чүнки һамы ҝүнаһ ишләјиб» (Ромалылара 5:12).

● Нәјә ҝөрә Аллаһ писликләрә јол верир? Еден бағында Шејтан Аллаһы јаратдыгларындан нә исә јахшы бир шеји ҝизләтмәкдә иттиһам едәрәк Ону јаланчы адландырды (Јарадылыш 3:3—5). Бунунла о, Јеһованын һөкмранлығынын әдаләтлилијини суал алтына алды. Адәмлә Һәвва да Шејтанын јолуну сечмәклә Јеһованын һөкмранлығыны инкар етдикләрини ҝөстәрдиләр вә санки, бу һәрәкәтләри илә инсанын нәјин пис, нәјин јахшы олдуғуна өзү гәрар верә биләҹәјини сөјләдиләр. Мүкәммәл әдаләтә вә мүдриклијә саһиб олан Аллаһ билирди ки, галдырылмыш суала ҹаваб вермәјин ән дүзҝүн јолу инсанлара өзләрини истәдикләри кими идарә етмәк үчүн мөһләт вермәкдир. Нәтиҹәдә, Шејтанын давамлы тәсирини дә нәзәрә алсаг, писликләрин баш вермәси бир һәгигәти үзә чыхарды: Аллаһын көмәји олмадан инсан өзүнү идарә етмәјә гадир дејил (Јеремја 10:23).

● Аллаһын јер үчү нијјәти нәдир? Јеһова Аллаһ Јер күрәсинин Еден бағы кими ҝөзәл олмасыны истәјирди. О, Адәмлә Һәвваја төрәјиб чохалмағы, јер үзүнү бүрүјүб она саһиб олмағы вә планетин һәр бир ҝушәсини ҝөзәлләшдирмәји тапшырды (Јарадылыш 1:28). Аллаһын нијјәти о иди ки, Адәмлә Һәвва өвладлары илә бирҝә камил бир аилә кими јер үзү ҹәннәтдә јашасынлар. Мүгәддәс Китабда Аллаһын бу илкин нијјәтинин һәјата кечмәсиндән тез-тез бәһс олунур.

● Иса Мәсиһ нәјә ҝөрә јер үзүнә ҝәлмишди? Еден бағындакы үсјан нәтиҹәсиндә Адәмлә Һәвваја, еләҹә дә онларын ҝәләҹәк өвладларына өлүм һөкмү кәсилди; лакин Аллаһ мәһәббәтдән ирәли ҝәләрәк инсанлара үмид јери гојду. Мүгәддәс Китабда дејилдији кими, О, Иса Мәсиһи јер үзүнә фидјә кими ҝөндәрди (Матта 20:28). Буну неҹә баша дүшмәк олар? Аллаһын Кәламында Иса «сонунҹу Адәм» адланыр. О, Адәмин едә билмәдијини етди: Јеһова Аллаһа садиг галмагла өз камил инсан һәјатыны горуду. Сонра о, садиг инсанларын ҝүнаһынын бағышланмасы вә Адәмлә Һәвванын ҝүнаһ нәтиҹәсиндә итирдикләри ҹәннәт һәјатына наил олмасы үчүн көнүллү олараг өзүнү гурбан верди (1 Коринфлиләрә 15:22, 45; Јәһја 3:16). Бунунла Иса бизи әмин етди ки, Јеһова јер үзүнү мүтләг Еден бағы кими ҹәннәтә чевирәҹәкb.

Аллаһын нијјәти ајдын олмајан, мүҹәррәд теоложи анлајыш дејил, һәгигәтдир. Јер үзүндә мөвҹуд олмуш Еден бағы, орадакы һејванлар вә инсанлар реал олдуғу кими, Аллаһын ҝәләҹәјә даир бу вәди дә реалдыр, о, мүтләг јеринә јетәҹәк. Бу ҝәләҹәк сизин үчүн дә реалдырмы? Чох шеј сизин өзүнүздән асылыдыр. Аллаһ истәјир ки, мүмкүн гәдәр чох инсан, һәтта ҝүнаһлы һәјат тәрзи сүрән инсанлар белә бу ҝәләҹәјә наил олсунлар (1 Тим. 2:3, 4).

Иса өлүм ајағында оланда јанында асылмыш вә һәјаты алт-үст олмуш адамла данышды. Һәмин адам ҹинајәткар иди; о, чәкдији бу ҹәзаја лајиг олдуғуну билирди. Лакин о, тәсәлли вә үмид үчүн Исаја мүраҹиәт етди. Иса она неҹә ҹаваб верди? «Сән мәнимлә Ҹәннәтдә олаҹагсан!» (Лука 23:43). Әҝәр Иса бу кечмиш ҹинајәткары дирилдәрәк она Еденәбәнзәр ҹәннәтдә јашамаг имканы вермәк истәјирдисә, мәҝәр о, сизин дә белә хејир-дуалар алмағынызы истәмәзми? Тәбии ки, истәјир! Буну Аллаһ да истәјир! Әҝәр сиз дә белә ҝәләҹәјинизин олмағыны истәјирсинизсә, Еден бағыны јарадан Аллаһ һаггында өјрәнмәк үчүн әлиниздән ҝәләни един.

[Һашијәләр]

[10-ҹу сәһифәдәки чәрчивә/шәкилләр]

МҮГӘДДӘС КИТАБЫН ӘСАСЫНЫ ТӘШКИЛ ЕДӘН ПЕЈҒӘМБӘРЛИК

«Мән сәнинлә гадын арасына, сәнин баланла онун өвлады арасына дүшмәнчилик салырам. Бу өвлад сәнин башындан вураҹаг, сән дә ону дабанындан санҹаҹагсан» (Јарадылыш 3:15).

Мүгәддәс Китаба әсасән, бу, Аллаһ тәрәфиндән сөјләнилмиш илк пејғәмбәрликдир. Бурада сөзүҝедән дөрд персонаж: гадын, онун өвлады, илан вә онун баласы кимдир? Онлар арасындакы «дүшмәнчилик» нәдән ибарәтдир?

ИЛАН

Шејтан Иблис (Вәһј 12:9).

ГАДЫН

Јеһованын сәмави варлыглардан ибарәт тәшкилаты (Галатијалылара 4:26, 27). Јешаја пејғәмбәр «гадын» һаггында данышаркән пејғәмбәрлик етди ки, о, дүнјаја руһани халг ҝәтирәҹәк (Јешаја 54:1; 66:8).

ИЛАНЫН ‘БАЛАСЫ’

Шејтанын јолу илә ҝетмәји сечәнләр (Јәһја 8:44).

ГАДЫНЫН ӨВЛАДЫ

Әсас етибарилә, Јеһованын тәшкилатынын сәмави һиссәсиндән ҝәлән Иса Мәсиһ. Бу ‘өвлада’ һәмчинин Мәсиһлә бирҝә ҝөјдә идарә едән онун руһани гардашлары дахилдир. Бу мәсһ олунмуш мәсиһчиләр руһани халгы, ‘Аллаһын Исраилини’ тәшкил едир (Галатијалылара 3:16, 29; 6:16; Јарадылыш 22:18).

ӨВЛАДЫН ДАБАНЫНДАН САНҸЫЛМАСЫ

Мәсиһин ағрылы, анҹаг мүвәггәти зәдә алмасы. Иса јер үзүндә оланда Шејтан ону өлдүрмәјә мүвәффәг олду. Анҹаг Иса дирилдилди.

ИЛАНЫН БАШЫНЫН ӘЗИЛМӘСИ

Шејтанын башындан өлүмҹүл зәдә алмасы. Иса Шејтаны әбәдијјән јох едәҹәк. Анҹаг әввәлҹә Иса Шејтанын Еден бағында башладығы пислијә сон гојаҹаг (1 Јәһја 3:8; Вәһј 20:10).

Мүгәддәс Китабын әсас мөвзусунун гыса иҹмалыны Јеһованын Шаһидләри тәрәфиндән дәрҹ едилмиш «Мүгәддәс Китаб бизә һансы хәбәри чатдырыр?» адлы брошүрадан охуја биләрсиниз.

[11-ҹи сәһифәдәки шәкил]

Адәм вә Һәвванын ҝүнаһы фәлакәтә сәбәб олду