Дирилмә сәнә аидијјаты олан тә’лимдир
«Мән... Аллаһа үмид едирәм ки, һәм салеһ, һәм дә салеһ олмајан өлүләрин дирилмәси олаҹагдыр» (ҺӘВАРИЛӘРИН ИШЛӘРИ 24:15).
1. Неҹә олду ки, Синедрионда дирилмәјә даир суал галхды?
ЕРАМЫЗЫН 56-ҹы илиндә үчүнү миссионер сәјаһәтини баша вуран Павел Јерусәлимә ҝәлди. Рома һөкумәти тәрәфиндән һәбс олундугдан сонра һәвари јәһуди Али мәһкәмәсинә, Синедриона ҝәтирилди (Һәвариләрин ишләри 22:29, 30). Павел мәһкәмәнин үзвләрини диггәтлә нәзәрдән кечириб, онлардан бә’зиләринин садукејләр, бә’зиләринин исә фәрисејләр олдуғуну ҝөрдү. Бу ики груп инсанлар арасында ваҹиб бир суала даир фикир ајрылығы варды: фәрисејләр дирилмәјә инаныр, садукејләр исә инанмырдылар. Өз мөвгејини билдирмәк үчүн һәвари нида етди: «Гардашлар! Мән фәрисеј оғлу фәрисејәм; өлүләрин дирилмәси үмидиндән өтрү мүһакимә едилирәм!» Бу сөзләрә ҝөрә Синедрионда гызғын мүбаһисә галхды! (Һәвариләрин ишләри 23:6-9).
2. Нәјә ҝөрә Павел дирилмәјә олан иманыны мүдафиә етмәјә һазыр иди?
2 Бундан чох илләр габаг Дәмәшгә ҝедәркән Павел рө’ја ҝөрмүш вә Исанын сәсини ешитмишди. О, һәтта Исадан сорушмушду: «Ја Рәбб! Мән нә етмәлијәм?» Мәсиһ она ҹаваб вермишди: «Дур, Дәмәшгә ҝет вә иҹра етмән үчүн тә’јин едилмиш бүтүн шејләр орада сәнә сөјләнәҹәкдир». Дәмәшгдә Һананја адлы мәсиһчи Павели тапмыш вә изаһ етмишди: «Әҹдадымызын Аллаһы, Онун ирадәсини билмәк вә о Салеһи [дирилмиш Исаны] ҝөрүб, ағзындан бир сәс ешитмәк үчүн сәни тә’јин етди» (Һәвариләрин ишләри 22:6-16). Буна ҝөрә дә, Павелин дирилмәјә олан иманыны мүдафиә етмәјә һазыр олмасы тәәҹҹүблү дејил! (1 Петер 3:15).
Онлар дирилмәјә олан үмидләрини ачыг бәјан едирдиләр
3, 4. Павел дирилмә тә’лимини һансы шәраитләрдә гәтијјәтлә мүдафиә едирди вә биз онун нүмунәсиндән нә өјрәнирик?
3 Бир гәдәр сонра Павел вали Феликсин гаршысында дурду. Јәһудиләрин адындан чыхыш едән Тертуллус адлы «вәкил» Павели тәригәт башчысы вә үсјанларын сәбәбкары олмагда иттиһам етди. Ҹавабында Павел гәтијјәтлә билдирди: «Е’тираф едирәм ки, онларын “тәригәт” дедикләри Јола әсасән, мән әҹдадымын Аллаһына һәгигәтән гуллуг едир, Мүгәддәс Ганунда вә пејғәмбәрләрин китабларында јазылан шејләрин һамысына иман едирәм». Сонра мәтләбә кечәрәк давам етди: «Онларын өзләри дә етдикләри кими, мән дә Аллаһа үмид едирәм ки, һәм салеһ, һәм дә салеһ олмајан өлүләрин дирилмәси олаҹагдыр» (Һәвариләрин ишләри 23:23, 24; 24:1-8, 14, 15).
4 Тәхминән ики илдән сонра Феликси әвәз едән Поркиус Фестус падшаһ Һирод Агриппаја мәһбус Павелин ишинә бирликдә бахмағы тәклиф етди. Фестус изаһ етди ки, иттиһамчылар Павел илә «[онун] тәрәфиндән дири олдуғу иддиа едилән Иса адлы өлмүш бир шәхс һаггында» мүбаһисә едирдиләр. Өзүнү мүдафиә едәрәк, һәвари сорушду: «Нә үчүн сиз Аллаһын өлүләри дирилтмәсини инанылмаз бир шеј һесаб едирсиниз?» Сонра әлавә етди: «Аллаһ бу ҝүнә гәдәр мәнә көмәк етди. Буна ҝөрә мән бурадајам, кичијә вә бөјүјә шаһидлик едәрәк, пејғәмбәрләрин вә Мусанын баш верәҹәјини әввәлдән сөјләдикләриндән, јә’ни, Мәсиһин зүлм чәкмәсинин ваҹиб олдуғундан вә өлүләрдән илк дирилән олараг јәһуди халгына вә гејри-јәһудиләрә нуру е’лан едәҹәјиндән башга бир шеј демирәм» (Һәвариләрин ишләри 24:27; 25:13-22; 26:8, 22, 23). Доғрудан да Павел дирилмә тә’лиминин садиг мүдафиәчиси иди! Дирилмәнин олаҹағына биз дә әминликлә шаһидлик едә биләрик. Бәс бу заман һансы реаксијаны ҝөзләмәлијик? Еһтимал ки, Павелин гаршылашдығы ејни реаксијаны.
5, 6. а) Һәвариләр дирилмә тә’лимини мүдафиә едәндә инсанлар неҹә мүнасибәт ҝөстәрирдиләр? б) Дирилмәјә олан үмидимизи башгалары илә бөлүшдүјүмүз үчүн, нәји етмәк олдугҹа ваҹибдир?
5 Икинҹи миссионер сәјаһәти заманы (б. е. тәхминән 49-52-ҹи илләри) Павел Афинада оларкән баш верән һадисәни нәзәрдән кечирәк. О, бир чох аллаһлара инанан инсанларла мүлаһизә јүрүдүр вә онларын диггәтини Аллаһын сечдији адам васитәси илә дүнјаја әдаләтлә һөкм етмәк нијјәтиндә олдуғуна јөнәлдирди. Павелин бәһс етдији бу адам Иса Мәсиһдир. Павел изаһ етди ки, Аллаһ буна, Иса Мәсиһи дирилтмәклә зәманәт верди. Инсанлар неҹә реаксија ҝөстәрди? Биз охујуруг: «Өлүләрдән дирилмәји ешитдикдә, бә’зиләри кинајә илә ҝүлдү, амма башгалары: “Бу һагда сәни јенә динләјәрик”, — дедиләр» (Һәвариләрин ишләри 17:29-32).
6 Ерамызын 33-ҹү илинин Пентикост бајрамындан сонра Петерлә Јәһја да буна охшар мүнасибәтлә гаршылашдылар. Бу дискуссија да садукејләрсиз кечмәди. Баш верәнләр һаггында Һәвариләрин ишләри 4:1-4 ајәләриндә јазылмышдыр: «Петер илә Јәһја халга нитг сөјләјәркән, каһинләр, мә’бәд мүһафизләринин рәиси вә садукејләр онларын үстүнә ҝетдиләр. Онлар чох мүтәәссир олдулар ки, һәвариләр халгы өјрәдиб, Иса васитәсилә өлүләрин дириләҹәјини е’лан едирләр». Лакин һәвариләрин сөзләрини гәбул едәнләр дә варды. «Кәламы ешидәнләрин бир чоху иман етди; вә иманлы кишиләрин сајы тәгрибән беш мин нәфәрә чатды». Ҝөрүндүјү кими, дирилмәјә олан үмидимиз һаггында данышаркән инсанлардан мүхтәлиф мүнасибәтләр ҝөзләмәк олар. Буна ҝөрә дә бу тә’лимә олан үмидимизи мөһкәмләндирмәк олдугҹа ваҹибдир.
Иман вә дирилмә
7, 8. а) Биринҹи әсрин Коринф јығынҹағына јазылан мәктуб неҹә ҝөстәрир ки, иман бош ола биләр? б) Нәјә ҝөрә дирилмә һаггындакы тә’лимин дүзҝүн баша дүшүлмәси һәгиги мәсиһчиләрин фәргләндириҹи әламәтидир?
7 Ерамызын I әсриндә мәсиһчи оланларын бә’зиләринә дирилмәјә инанмаг асан дејилди. Бу тә’лимә чәтинликлә инананларын бә’зиләри Коринф јығынҹағына мәхсус иди. Павел онлара јазмышдыр: «Мәним дә алдығым бу ән үмдә тә’лими сизә тәслим етдим, јә’ни Мәсиһ, Мүгәддәс Јазылара ујғун олараг, бизим ҝүнаһларымыз үчүн өлдү вә басдырылды, үчүнҹү ҝүндә исә Мүгәддәс Јазылара ујғун олараг дирилди». Павел дирилмиш Мәсиһин «беш јүздән чох гардаша ҝөрүндү»јүнү хатырлатмагла бу һәгигәти тәсдигләди вә бу һадисәнин шаһидләриндән чохунун һәмин вахт һәлә дә сағ олдуғуну вурғулады (1 Коринфлиләрә 15:3-8). Сонра о белә бир мүлаһизә јүрүтдү: «Әҝәр Мәсиһ һаггында вә’з олунурса ки, О, өлүләрдән дирилди, сизләрдән бә’зиләри өлүләрдән дирилмәнин олмадығыны неҹә сөјләјә биләр? Әҝәр өлүләрдән дирилмә јохдурса, Мәсиһ дә дирилмәмишдир; вә әҝәр Мәсиһ дирилмәмишдирсә, демәли тәблиғимиз бош, иманыныз да бошдур» (1 Коринфлиләрә 15:12-14).
8 Ҝөрдүјүмүз кими, дирилмә һаггындакы тә’лим о гәдәр ваҹиб әһәмијјәт кәсб едир ки, әҝәр мәсиһчи ону ҝерчәк һесаб етмирсә, онун иманы бошдур. Бундан әлавә, бу тә’лимин дүзҝүн баша дүшүлмәси Мәсиһин һәгиги давамчыларыны јаланчы мәсиһчиләрдән фәргләндирир (Јарадылыш 3:4; Језекел 18:4). Павел бу тә’лими мәсиһчилијин «ибтидаи тә’лим»инә дахил етмишдир. Биз исә «камиллијә доғру ҹан атмаг» истәјирик. Павел дејир: «Аллаһ иҹазә верәрсә, буну едәҹәјик» (Ибраниләрә 6:1-3).
Дирилмәјә олан үмид
9, 10. Мүгәддәс Китабда дирилмә сөзү алтында нә баша дүшүлүр?
9 Дирилмәјә олан иманымызы даһа да мөһкәмләндирмәк үчүн ҝәлин нөвбәти суаллары нәзәрдән кечирәк: Мүгәддәс Китабда дирилмә сөзү алтында нәзәрдә тутулан нәдир? Дирилмә һаггындакы тә’лим Јеһованын мәһәббәтини неҹә уҹалдыр? Бу суалларын ҹавабы бизи Аллаһа јахынлашдыраҹаг вә бу тә’лими башгаларына өјрәтмәјә көмәк едәҹәк (2 Тимотејә 2:2; Јагуб 4:8).
10 «Дирилмә» кими тәрҹүмә олунан јунан сөзү һәрфи мә’нада «јенидән галхмаг» мә’насыны дашыјыр. Бу өзүнә нәји дахил едир? Мүгәддәс Китаба әсасән дирилмәјә олан үмид — өлүләрин јенидән јашаја биләҹәјинә әминликдир. Һәмчинин Мүгәддәс Китаб ҝөстәрир ки, инсан — јердә вә ја ҝөјдә јашамаг үмидинә малик олмасындан асылы олараг — ја ҹисмани, ја да руһани бәдәндә дирилдилир. Бу, Јеһованын мәһәббәтини, мүдриклијини вә гүввәсини әкс етдирән әсл мө’ҹүзәдир!
11. Аллаһын мәсһ едилмиш хидмәтчиләри һансы дирилмә үмидинә маликдирләр?
11 Дирилмә заманы Иса вә онун мәсһ едилмиш гардашлары ҝөјдә хидмәт етмәк үчүн јарарлы олан руһани бәдән алырлар (1 Коринфлиләрә 15:35-38, 42-53). Онлар јер үзүндә Ҹәннәт шәраити јарадаҹаг Хиласкар Падшаһлығын һөкмдарлары кими бирликдә хидмәт едәҹәкләр. Мәсһ едилмиш мәсиһчиләр Баш Каһин Исанын рәһбәрлији алтында Падшаһлыг едән каһин тајфасыны тәшкил едирләр. Онлар салеһлијин һөкм сүрәҹәји јени дүнјада Мәсиһин фидијә гурбанлығынын дәјәрини инсанларын рифаһы үчүн тәтбиг едәҹәкләр (1 Петер 2:9; Ибраниләрә 7:25, 26; 9:24; Вәһј 22:1, 2). Һал-һазырда јер үзүндә јашајан мәсһ едилмиш мәсиһчиләр Аллаһа мәгбул олараг галмаға ҹан атырлар. Онлар өләндә ҝөјдә өлмәз руһани һәјат алмаг үчүн дириләрәк өз мүкафатларыны алаҹаглар (1 Коринфлиләрә 15:51, 52; 2 Коринфлиләрә 5:1-3, 6-8, 10; Вәһј 14:13). Павел јазырды: «Әҝәр Онун өлүмүнә бәнзәр бир өлүмдә Онунла бирләшдиксә, Онун дирилмәсинә бәнзәр бир дирилмәдә дә Онунла бирләшәҹәјик» (Ромалылара 6:5). Бәс јер үзүндә јашамаг үчүн дириләнләр һаггында нә демәк олар? Дирилмәјә олан үмид онлары Аллаһа неҹә јахынлашдырыр? Бу һагда чох шеји Ибраһимин нүмунәсиндән өјрәнәҹәјик.
Дирилмә вә Јеһова илә достлуг
12, 13. Нәјә ҝөрә Ибраһимин дирилмәјә инанмаг үчүн там әсасы вар иди?
12 «Аллаһын досту» адланан Ибраһим ҝүҹлү иманы илә сечилирди (Јагуб 2:23). Павел Ибраниләрә мәктубун 11-ҹи фәслиндә садиг киши вә гадынлары садалајаркән, онун иманы һаггында үч дәфә хатырлатды (Ибраниләрә 11:8, 9, 17). Үчүнҹү хатырлатма Ибраһимин өз оғлу Исһагы итаәткарлыгла гурбан ҝәтирмәјә һазырлашдығы һадисә илә бағлы иди. О әмин иди ки, Јеһова Исһаг васитәсилә она зүрријјәт вермәк вә’дини мүтләг јеринә јетирәҹәк. Исһаг гурбан ҝәтириләрәк өлсә белә, Ибраһим «Аллаһы Исһагы өлүмдән дирилтмәјә гадир сајды».
13 Ибраһимин иманынын нә гәдәр ҝүҹлү олдуғуну ҝөрәндә, Јеһова елә етди ки, Исһагын јеринә һејван гурбан ҝәтирилсин. Бунунла белә һәмин һадисә дирилмә үчүн нүмунә олду. Буна ишарә едәрәк Павел демишдир: «[Ибраһим] ону [Исһагы]... өлүмдән ҝери алды» (Ибраниләрә 11:19). Бундан әлавә, артыг Ибраһимин дирилмәјә инанмаг үчүн мөһкәм әсасы варды. Чүнки бир гәдәр әввәл Јеһова јаша долмуш Ибраһимлә Сараја ушаг саһиби олмаг габилијјәтини гајтармыш вә онларын оғлу Исһаг доғулмушду (Јарадылыш 18:10-14; 21:1-3; Ромалылара 4:19-21).
14. а) браниләрә 11:9, 10 ајәләринә әсасән Ибраһим нәји ҝөзләјирди? б) Јени дүнјада хејир-дуалар алмасы үчүн Ибраһимлә нә баш вермәлидир? ҹ) Падшаһлығын хејир-дуаларыны неҹә ала биләрик?
14 Павел Ибраһими «ме’мары вә баниси Аллаһ олан, мөһкәм тәмәлләрә малик шәһәри» ҝөзләјәрәк чадырда јашајан бир гәриб кими тәсвир етди (Ибраниләрә 11:9, 10). Бу шәһәр, Аллаһын мә’бәдинин јерләшдији Јерусәлим кими һәгиги шәһәр дејил, символик шәһәр иди. Бу, Иса Мәсиһдән вә 144 000 һакимијјәт шәрикләриндән ибарәт Аллаһын сәмави Падшаһлығы иди. Ҝөјләр иззәтини алан бу 144 000 нәфәр һәмчинин «мүгәддәс шәһәр, јени Јерусәлим», Мәсиһин «ҝәлини» адланыр (Вәһј 21:2). 1914-ҹү илдә Јеһова Исаны сәмави Хиласкар Падшаһлығын тахтына отуртду вә она дүшмәнләри арасында һөкмранлыг етмәк әмри верди (Мәзмур 110:1, 2; Вәһј 11:15). Падшаһлығын ҝәтирәҹәји хејир-дуалары ала билмәси үчүн «Аллаһын досту» олан Ибраһим һәјата гајтарылмалыдыр. Падшаһлығын хејир-дуаларыны алмаг үчүн биз дә Аллаһын јени дүнјасына дахил олмалыјыг. Бунун үчүн ја Һар-Меҝидондан сағ чыхан бөјүк издиһамын, ја да өлүләрдән дириләнләрин арасында олмаг лазымдыр (Вәһј 7:9, 14). Бәс дирилмәјә олан үмидин әсасыны тәшкил едән нәдир?
Аллаһын мәһәббәти дирилмәјә олан үмидин тәмәлидир
15, 16. а) Мүгәддәс Китабда јазылмыш биринҹи пејғәмбәрлик дирилмәјә үмид үчүн неҹә әсас верир? б) Дирилмәјә олан иман бизи Јеһоваја неҹә јахынлашдырыр?
15 Севән сәмави Атамызла јахын мүнасибәтләр, Ибраһимин иманына бәнзәр ҝүҹлү иман, һәмчинин Аллаһын әмрләринә итаәт етмәјимиз бизи салеһ е’лан етмәк вә Өз достлары сајмаг үчүн Јеһоваја әсас верир. Бу исә гаршымызда Падшаһлығын рәһбәрлијинин ҝәтирәҹәји хејир-дуалара јол ачыр. Мараглыдыр ки, дирилмәјә олан үмид һаггында вә Аллаһла достлуғун мүмкүн олмасы барәдә Мүгәддәс Китабын ән биринҹи пејғәмбәрлијиндә — Јарадылыш 3:15 ајәсиндә дејилмишдир. Орада јалныз Шејтанын башынын әзиләҹәји јох, һәм дә Аллаһын «гадынынын» зүрријјәтинин дабанындан санҹылаҹағы габагҹадан дејилмишди. Дабанын санҹылмасы Исанын дирәк үзәриндә өлмәсини тәмсил едирди. Онун үчүнҹү ҝүндә дирилдилмәси дабана вурулмуш јараны сағалтды вә «өлүм үзәриндә һакимијјәтә малик оланы, јә’ни, иблиси... јох» етмәк үчүн гәти һәрәкәт етмәјә имкан јаратды (Ибраниләрә 2:14).
16 Павел јаддашлыг едир: «Аллаһ бизә олан Өз мәһәббәтини бунунла сүбут едир ки, биз һәлә ҝүнаһкар икән Мәсиһ бизим уғрумузда өлдү» (Ромалылара 5:8). Аллаһын лүтфүнә олан миннәтдарлығымыз бизи Исаја вә севән сәмави Атамыза јахынлашдырыр (2 Коринфлиләрә 5:14, 15).
17. а) Әјјуб һансы үмиддән данышырды? б) Әјјуб 14:15 ајәси Јеһова һаггында нә өјрәдир вә бу сиздә һансы һиссләри ојадыр?
17 Аллаһын Мәсиһә гәдәрки дөврдә јашамыш садиг хидмәтчиси Әјјуб да дирилмәни сәбирсизликлә ҝөзләјирди. Шејтан она чохлу изтираблар чәкдирмишдир. Дирилмәни һеч јада салмајан јаланчы достларындан фәргли олараг, Әјјуб дирилмәјә үмиддән тәсәлли алырды. О сорушду: «Инсан өлсә, дириләрми?» Өз суалына ҹаваб верәрәк, о дејир: «Нөвбәм чатанаҹан бу әзабдан гуртулмаг үчүн һәр ҝүн ҝөзләјәҹәјәм». Јеһоваја мүраҹиәт едәрәк, Әјјуб әминликлә дејирди: «Сән чағыранда ҹаваб верәҹәјәм». Һәмчинин о, севән Јараданымызын һиссләри барәдә дә деди: «Әлләринин бу ишинин һәсрәтини чәкәҹәксән» (Әјјуб 14:14, 15). Бәли, Јеһова садиг хидмәтчиләринин дирилмә заманы һәјата гајтарылаҹаглары вахты сәбирсизликлә ҝөзләјир. Аллаһ гејри-камил инсанлара неҹә дә бөјүк мәһәббәт вә лүтф ҝөстәрир! Бу һагда дүшүнмәјимиз бизи Она даһа да јахынлашдырыр (Ромалылара 5:21; Јагуб 4:8).
18, 19. а) Даниели нә ҝөзләјир? б) Нөвбәти мәгаләдә нәји мүзакирә едәҹәјик?
18 Аллаһын мәләјинин «Аллаһын севимлиси» адландырдығы Даниел пејғәмбәр узун өмүр сүрәрәк Јеһоваја сәдагәтлә хидмәт етди (Даниел 10:11, 19). Ерамыздан әввәл 617-ҹи илдә әсир дүшдүкдән өлдүјү вахта гәдәр, јә’ни ерамыздан әввәл 536-ҹы илдә Фарс падшаһы Кирин һөкмранлығынын үчүнҹү илиндә ҝөрдүјү ҝөрүнтүдән бир гәдәр сонракы вахта гәдәр Јеһоваја олан садиглијини горујуб сахлады (Даниел 1:1; 10:1). Даниел Кирин һөкмранлығынын үчүнҹү илиндә бир-бирини әвәз едән дүнја дөвләтләринин гаршыдан ҝәлән бөјүк мәшәггәтдә сона чатмасы барәдә ҝөрүнтү ҝөрдү (Даниел 11:1–12:13). О, ҝөрдүјүнү ахыра гәдәр баша дүшә билмирди вә ҝөрүнтүнү верән мәләкдән сорушду: «Еј ағам, бәс бунларын нәтиҹәси неҹә олаҹаг?» Ҹаваб верәрәк мәләк ‘ағыллы адамларын баша дүшәҹәкләри’ «ахыр замана» ишарә етди. Бәс пејғәмбәрин өзүнү нә ҝөзләјирди? Мәләк деди: «Сән... өлүб раһат олаҹагсан вә ахирәт ҝүнү дирилиб гисмәтини алаҹагсан» (Даниел 12:8-10, 13). Даниел Мәсиһин Миниллик һөкмранлығында ‘салеһләрин дириләҹәји заман’ галхаҹаг (Лука 14:14).
19 Инди ахыр заман баша чатмаг үзрәдир, Мәсиһин Миниллик һөкмранлығы исә биз имана ҝәлдијимиз вахтдан даһа јахындыр. Буна ҝөрә дә өзүмүздән сорушмалыјыг: мән Ибраһимлә, Әјјубла, Даниеллә вә башга садиг киши вә гадынларла бирликдә јени дүнјада олаҹағаммы? Әҝәр Јеһовадан узаглашмыр вә Онун әмрләринә риајәт едириксә, онда бу суала мүсбәт ҹаваб верә биләҹәјик. Ҝәлән мәгаләдә кимләрин дирилдиләҹәјини мүәјјән етмәк үчүн, дирилмәјә олан үмиди даһа әтрафлы нәзәрдән кечирәҹәјик.
Хатырлајырсынызмы?
• Павел дирилмәјә олан үмид һаггында данышанда, инсанлар неҹә реаксија ҝөстәрирдиләр?
• Нәјә ҝөрә дирилмәјә олан үмид Мәсиһин һәгиги давамчыларыны јаланчы мәсиһчиләрдән фәргләндирир?
• Ибраһимин, Әјјубун вә Даниелин дирилмәјә инандыгларыны һарадан билирик?
[18-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Павел вали Феликсин гаршысында дирилмәјә олан үмиди әминликлә мүдафиә едирди.
[20-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Ибраһим дирилмәјә нәјә ҝөрә инанырды?
[22-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Әјјуб дирилмәјә олан үмиддән тәсәлли алырды.
[22-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Даниел салеһләрин дирилмәси заманы галхаҹагдыр.