Јеһованын Кәламы ҹанлыдыр
“Чыхыш” китабындан диггәтәлајиг фикирләр
БУ ҺӘГИГИ һекајәт “шиддәтлә иш”ләмәјә мәҹбур едилән инсанларын көләликдән азад олунмалары һаггындадыр (Чыхыш 1:13). Бу, һәмчинин јени халгын јаранмасы һаггында һәјәҹанландырыҹы һекајәтдир. Бу һекајәтдә фөвгәл’адә мө’ҹүзәләр, мисли олмајан ганунлар вә чадырын гурулмасы һаггында чох мараглы шәкилдә бәһс едилир. Әслиндә Мүгәддәс Јазыларын “Чыхыш” китабынын маһијјәти бундан ибарәтдир.
Гәдим ибрани пејғәмбәри Муса тәрәфиндән јазылан “Чыхыш” китабы, исраиллиләрин тарихинин 145 илини — б. е. ә. 1657-ҹи илдә Јусифин өлүмүндән башлајараг, б. е. ә. 1512-ҹи илдә чадырын јүксәлдилмәсинә гәдәр олан дөврү әһатә едир. Лакин бу китаб јалныз тарихи мараг тәшкил етмир. О, Аллаһын бәшәријјәтә олан сөзүнүн, јә’ни хәбәринин бир һиссәсидир. Аллаһын Кәламы исә “ҹанлы вә тә’сирли”дир (Ибраниләрә 4:12). Буна ҝөрә дә “Чыхыш” китабы бизим үчүн ваҹиб әһәмијјәт кәсб едир.
“АЛЛАҺ ОНЛАРЫН ИНИЛТИЛӘРИНИ ЕШИТДИ”
Јагубун Мисирдә јашајан нәсли сајҹа елә сүр’әтлә артыр ки, падшаһын әмри илә онлары ағыр ишләрлә үзүрләр. Фир’он һәтта әмр едир ки, исраиллиләрин јени доғулмуш оғлан ушагларыны өлдүрсүнләр. Үч ајлыг Муса бу ҹүр агибәтдән гуртулур вә фир’онун гызынын өҝеј оғлу олур. Онун 40 јашы тамам оланда, падшаһын сарајында тәрбијә олунмасына бахмајараг, өз халгынын тәрәфини тутур вә бир мисирлини өлдүрүр (Һәвариләрин ишләри 7:23, 24). О, гачмаг мәҹбуријјәтиндә галараг, Мидјанда мәскән салыр. Орада евләнир вә чобанлыг едир. Мө’ҹүзәли шәкилдә јанан колун јанында Јеһова Мусаја Мисирә гајытмаг вә исраиллиләри көләликдән азад етмәк тапшырығыны верир. Гардашы Һарун Мусанын тәмсилчиси тә’јин олунур.
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
3:1 — Јетро һансы мә’нада каһин иди? Гәбилә башчыларынын дөврләриндә аилә башчысы өз аиләси үчүн каһин ролуну иҹра едирди. Ҝөрүнүр, Јетро мидјанлыларын гәбилә башчысы иди. Мидјанлылар Ибраһимин Кетурадан олан нәслиндән олдуглары үчүн, еһтимал ки, онларын Јеһоваја ибадәт һаггында тәсәввүрләри варды (Тәквин 25:1, 2).
4:11 — Јеһова һансы мә’нада “дилсиз јахуд кар... јахуд ҝөрмәз” едир? Јеһова бә’зи һалларда кимләринсә кор вә ја лал олмасына сәбәб олса да, О, бу кими физики насазлыг һалларынын һамысына ҹавабдеһ дејил (Тәквин 19:11; Лука 1:20-22, 62-64). Бүтүн бунлар мирас алынмыш ҝүнаһын нәтиҹәсидир (Ејуб 14:4; Ромалылара 5:12). Лакин Аллаһ бунлара јол вердији үчүн, О, Өзү һаггында лал, кар вә кор ‘едир’ дејә билмишдир.
4:16 — Муса Һарун үчүн “Аллаһ кими” неҹә ола биләрди? Муса Аллаһын нүмајәндәси иди, Һарун исә Мусанын адындан данышырды. Беләликлә Муса Һарун үчүн “Аллаһ кими” олду.
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
1:7, 14. Јеһова Мисирдә сыхынтылардан әзијјәт чәкән халгына көмәк едирди. Буна бәнзәр тәрздә О, Өз мүасир Шаһидләрини, һәтта ән ҝүҹлү тә’гибләр заманы белә мөһкәмләндирир.
1:17-21. Јеһова бизи “јахшылыгла ан”ыр (Неһемја 13:31).
3:7-10. Јеһованын халгы көмәк диләјәндә, О буна лагејд галмыр.
3:14. Јеһова Өз нијјәтләрини даим јеринә јетирир. Буна ҝөрә биз әмин ола биләрик ки, О, бизим Мүгәддәс Китаба әсасланан үмидләримизи һәјата кечирәҹәкдир.
4:10, 13. Муса өзүнүн натиглик габилијјәтинә о гәдәр әмин дејилди ки, һәтта Аллаһын көмәјинә даир зәманәт алдыгда белә, Аллаһа јалварды ки, фир’онун јанына кимисә башгасыны ҝөндәрсин. Бунунла белә, Јеһова Мусаны инкар етмәди, әксинә, она мүдриклик вә гүввә верди ки, Онун тапшырығыны јеринә јетирә билсин. Диггәтимизи һәр һансы габилијјәтимизин олмамасына ҹәмләшдирмәк әвәзинә, Јеһоваја ҝүвәнәҹәк вә бизә һәвалә олунан тәблиғ етмәк вә өјрәтмәк ишини сәдагәтлә јеринә јетирәҹәјик (Матта 24:14; 28:19, 20).
ВАЛЕҺЕДИҸИ МӨ’ҸҮЗӘЛӘР АЗАДЛЫҒА ДОҒРУ АПАРЫР
Муса вә Һарун фир’онун гаршысында дуруб, исраиллиләрин сәһрада Јеһоваја бајрам кечирмәләринә иҹазә истәјирләр. Мисирин һөкмдары кобудҹасына рәдд ҹавабы верир. Јеһова Мусанын васитәсилә бир-биринин ардынҹа ҝүҹлү зәрбәләр ендирир. Јалныз онунҹу бәладан сонра фир’он исраиллиләрин ҝетмәсинә иҹазә верир. Амма бир аз сонра о, өз ордусу илә бирликдә гәзәб ичиндә онларын архасынҹа дүшүр. Јеһова Гырмызы дәнизин ичиндән хилас јолу ачыр вә Өз халгыны хилас едир. Сулар тә’гибчиләрин үстүнә төкүлүр вә онлар боғулурлар.
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
6:3 — Аллаһын исми Ибраһимә, Исһага вә Јагуба һансы мә’нада ачылмамышды? Бу гәбилә башчылары Аллаһын адыны чәкир вә Јеһовадан вә’дләр алырдылар. Лакин онлар Јеһованы бу вә’дләрин иҹрачысы кими танымырдылар (Тәквин 12:1, 2; 15:7, 13-16; 26:24; 28:10-15).
7:1 — Муса “Фир’она Аллаһ кими” неҹә тә’јин едилмишди? Муса Аллаһдан фир’онун үзәриндә гүввә вә һакимијјәт алмышды. Демәли, она бу һөкмдардан горхмаг лазым ҝәлмирди.
7:22 — Мисир сеһирбазлары гана чеврилмәмиш сују һарадан алдылар? Ола билсин, онлар бәладан өнҹә Нилдән ҝөтүрүлмүш судан истифадә едирдиләр. Тәмиз сују, еһтимал ки, Нилин әтрафында нәм торпагда гују газмагла да әлдә етмәк мүмкүн иди (Чыхыш 7:24).
8:26, 27 — Муса нәјә ҝөрә деди ки, исраиллиләрин гурбанлары мисирлиләр үчүн “мәкруһ” олаҹаг? Мисирдә һејванларын бир чох нөвләринә сәҹдә едирдиләр. Буна ҝөрә дә гурбан ҝәтирмәк һаггында хатырлатма, Мусанын Јеһоваја гурбан ҝәтирмәк мәрасимини иҹра етмәк үчүн Исраили бурахмаг һаггындакы исрарлы тәләбини нүфузлу вә инандырыҹы етди.
12:29 — Кимләр илкин һесаб олунурду? Илкинләр јалныз кишиләр һесаб олунурду (Сајлар 3:40-51). Өзү илкин сајылан фир’он өлдүрүлмәди. Онун өзүнүн аиләси варды. Онунҹу бәла заманы аилә башчысы дејил, илкин оғул өлүрдү.
12:40 — Исраиллиләр Мисирдә нә гәдәр јашадылар? Бурада хатырладылан 430 илә Исраил оғулларынын “Мисирдә вә Кән’ан дијарында” кечирдикләри вахт да дахилдирa (“Гејдләрлә Мүгәддәс Китаб”, һашијә, инҝ.). Б. е. ә. 1943-ҹү илдә 75 јашлы Ибраһим Кән’ана јолланараг, Фәрат чајыны кечди (Тәквин 12:4). Һәмин вахтдан 130 јашлы Јагуб Мисирә ҝәлдији вахта гәдәр 215 ил кечмишдир (Тәквин 21:5; 25:26; 47:9). Бу о демәкдир ки, бундан сонра исраиллиләр Мисирдә дә 215 ил јашамышлар.
15:8 — Гырмызы дәнизин сулары “дондулар” дедикдә, онун буза дөнмәсими нәзәрдә тутулур? “Дондулар” кими тәрҹүмә олунан ибрани сөзү, “сыхлашмаг” вә ја “бәркимәк” мә’насыны верир. Ејуб 10:10 ајәсиндә һәмин бу сөзлә сүдүн гатылашмасы тәсвир олунур. Буна ҝөрә дә сујун гатылашмасы, јә’ни бәркимәси һеч дә онун донмасы, буза дөнмәси мә’насыны дашымыр. Әҝәр Чыхыш 14:21 ајәсиндә хатырланан “гүввәтли шәрг јели” сују буза дөндәрәҹәк дәрәҹәдә сојуг олсајды, шүбһәсиз ки, шиддәтли сојуг һаггында нә исә дејиләрди. Сују ҝөзә ҝөрүнән һеч бир шеј сахламадығындан, елә тәәссүрат јаранырды ки, сулар донуб, сыхлашыб, јахуд да бәркијиб.
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
7:14–12:30. Он бәла тәсадүфи дејилди. Онлар һаггында габагҹадан хәбәр верилмишди. Вә бу һадисәләр дәгиглији илә јеринә јетди. Онлар Јараданын су, ишыг, һәшәратлар, һејванлар вә инсанлар үзәриндәки һакимијјәтини неҹә дә парлаг шәкилдә нүмајиш етдирир! Бәлалар, һәмчинин ҝөстәрир ки, Аллаһ Өз дүшмәнләрини сечиб онлары бәлалара дүчар етмәјә, ејни заманда исә Өз хидмәтчиләрини мүһафизә етмәјә гадирдир.
11:2; 12:36. Јеһова Өз халгына хејир-дуа верир. Еһтимал ки, О, исраиллиләрин Мисирдә әмәк һагларыны алмалары үчүн гајғы ҝөстәрмишдир. Онлар Мисирә көләјә чеврилмиш һәрби әсирләр кими дејил, азад инсанлар кими дахил олмушдулар.
14:30. Биз әмин ола биләрик ки, Јеһова Өз халгыны ҝәләҹәк “бөјүк әзабдан” хилас едәҹәкдир (Матта 24:20-22; Вәһј 7:9, 14).
ЈЕҺОВА ТЕОКРАТИК ХАЛГ ТӘШКИЛ ЕДИР
Мисирдән азад олундугдан сонра үчүнҹү ајда исраиллиләр Сина дағынын әтәјиндә дүшәрҝә салырлар. Бурада онлар Он әмр вә диҝәр башга ганунлар алыр, һәмчинин Јеһова илә әһдә дахил олараг, теократик халг олурлар. Муса 40 ҝүн дағда галыр, һәгиги Аллаһа ибадәт етмәјә вә Јеһованын чадырынын — сәјјар мә’бәдинин тикилмәсинә даир ҝөстәришләр алыр. Бу заман исраиллиләр гызыл бузов дүзәлдир вә она сәҹдә едирләр. Муса дағдан ендикдә буну ҝөрүр вә о дәрәҹәдә гәзәбләнир ки, Аллаһын она вердији ики даш лөвһәҹији вуруб сындырыр. Тәгсиркарлар лазымынҹа ҹәзаларыны алдыгдан сонра, о, јенидән даға галхыр вә јени лөвһәҹикләр алыр. Муса гајытдыгда чадырын гурулмасы ишләри башланыр. Исраилин азад олундуғу биринҹи илин ахырларына јахын бу һејранедиҹи чадыр бүтүн аваданлыглары илә бирликдә баша чатдырылыр вә гурулур. Бундан сонра Јеһова чадыры Өз иззәти илә долдурур.
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
20:5 — Һансы мә’нада Јеһова “аталарын ҝүнаһыны” ҝәләҹәк нәсилләр үзәриндә ахтарыр? Бөјүдүкдән сонра һәр бир инсан өз әмәлинә вә үрәјинин мејлинә ҝөрә һөкм олунур. Лакин Исраил халгы бүтпәрәстлијә мејл едәндә, бу, сонракы бир нечә нәслә мәнфи тә’сир ҝөстәрирди. Бу, һәтта садиг исраиллиләрә дә өз тә’сирини ҝөстәрирди, чүнки халгын дини ҹинајәтләри үзүндән онлара садиг галмаг чәтин олурду.
23:19; 34:26 — Оғлағы анасынын сүдүндә биширмәмәк әмри һансы мә’наны дашыјырды? Ҝүман едилир ки, оғлағы (јахуд һәр һансы башга һејванын баласыны) анасынын сүдүндә биширмәк ҝуја јағышын јағмасына сәбәб олан бүтпәрәст ајин олмушдур. Бундан әлавә, ана сүдү баланын гидаланмасы үчүн тә’јин олдуғундан, ону бу сүддә биширмәк гәддарлыгдыр. Бу ганун Аллаһын халгына шәфгәтли олмағын зәрурилијини ҝөрмәјә көмәк едирди.
23:20-23 — Бурада хатырланан мәләк ким иди вә һансы мә’нада Јеһованын ады ‘ондадыр’? Еһтимал ки, бу мәләк, инсан кими јер үзүнә ҝәлмәздән әввәл мөвҹуд олан Исадыр. Аллаһ ону исраиллиләри Вә’д едилмиш дијара апармаг үчүн истифадә едирди (1 Коринфлиләрә 10:1-4). Јеһованын ады о мә’нада “ондадыр” ки, Иса Атасынын адынын мүдафиә олунмасында вә иззәтләндирилмәсиндә мүһүм рол ојнајыр.
32:1-8, 25-35 — Гызыл бузов дүзәлтдијинә ҝөрә Һарун нә үчүн ҹәзаландырылмады? Һарун тамамилә бүтпәрәстлијин тәрәфдары дејилди. Ҝөрүнүр, о, сонрадан Аллаһын тәрәфинә дуран вә Мусаја гаршы үсјан едәнләрә гаршы чыхыш едән левилиләрә гошулду. Ҝүнаһкарлар өлдүрүлдүкдән сонра Муса халга хатырлатды ки, онлар бөјүк ҝүнаһ ишләтмишләр. Бу о демәкдир ки, Јеһова јалныз Һаруна дејил, һәм дә башгаларына рәһм етмишдир.
33:11, 20 — Аллаһ Муса илә “үз үзә” неҹә данышырды? Бу ифадә икитәрәфли јахын сөһбәти нәзәрдә тутур. Муса Аллаһын тәмсилчиси илә данышырды вә онун васитәси илә Јеһовадан шифаһи ҝөстәришләр алырды. Лакин Муса Јеһованы ҝөрмүрдү, чүнки “инсан... [Аллаһы] ҝөрүб дә јашаја билмәз”. Әслиндә Јеһова Муса илә шәхсән данышмырды. Галатијалылара 3:19 ајәсиндә дејилир ки, “[Ганун] мәләкләр васитәсилә, бир васитәчи әли илә тәртиб едилмишдир”.
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
15:25; 16:12. Јеһова Өз халгыны лазым олан һәр шејлә тә’мин едир.
18:21. Мәсиһчи јығынҹағында мәс’ул вәзифәләрә тә’јин олунан кишиләр дә габилијјәтли, һәгигәти севән, Аллаһ горхусуна малик олмалы вә өз мәнфәәтләрини ҝүдән олмалы дејилләр.
20:1–23:33. Јеһова Али Ганунвериҹидир. Исраиллиләр Аллаһын ганунларына риајәт едәндә, онлар Она мүтәшәккил сурәтдә вә севинҹлә хидмәт едә билирдиләр. Бу ҝүн Јеһованын теократик тәшкилаты вар. Биз һәмин тәшкилатла әмәкдашлыг едәндә, хошбәхтлик һисси дујур вә тәһлүкәсизлик ичиндә јашајырыг.
Бизим үчүн мүһүм әһәмијјәт
“Чыхыш” китабы бизә Јеһова һаггында нәји ачыглајыр? Бу китаб Аллаһы гајғыкеш Аилә башчысы, мүгајисәјә ҝәлмәз Хиласкар вә Өз нијјәтләринин Иҹрачысы кими тәсвир едир. О, теократик тәшкилат Аллаһыдыр.
Теократик Хидмәт Мәктәбиндә Мүгәддәс Китабын һәфтәлик охунмасына һазырлашаркән, шүбһәсиз ки, “Чыхыш” китабындан өјрәндикләрин сәнә дәрин тә’сир бағышлајаҹаг. “Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар” башлығы алтындакы материалы нәзәрдән кечирәркән, сән Мүгәддәс Китабдакы бә’зи јерләри даһа јахшы баша дүшәҹәксән. “Бизим үчүн ибрәт дәрсләри” бөлмәсиндәки фикирләр ҝөстәрәҹәк ки, Мүгәддәс Китабын һәфтәлик охунулмасы үчүн нәзәрдә тутулан материалдан нә өјрәнмәк олар.
[Һашијә]
a Самарија Төвратына, Септуагинтаја вә Иосиф Флавијә ҝөрә, 430 или Ибраһимин Кән’ан дијарына дахил олдуғу вахтдан, исраиллиләрин Мисирдән чыхдыглары вахта гәдәр һесабламаг лазымдыр.
[28 вә 29-ҹу сәһифәләрдәки шәкил]
Јеһова тәвазөкар инсан олан Мусаја исраиллиләри көләликдән чыхармағы тапшырмышды.
[29-ҹу сәһифәдәки шәкил]
Он бәла Јараданын су, ишыг, һәшәратлар, һејванлар вә инсанлар үзәриндәки һакимијјәтини нүмајиш етдирирди.
[30-ҹу сәһифәдәки шәкил]
Јеһова Мусанын васитәчилији илә исраиллиләрдән теократик халг тәшкил етди.