Јеһованын Кәламы ҹанлыдыр
«Икинҹи Салнамәләр» китабындан диггәтәлајиг фикирләр
МҮГӘДДӘС ЈАЗЫЛАРЫН «Икинҹи Салнамәләр» китабы Сүлејманын бүтүн Исраил үзәриндә һөкмранлыг етмәсиндән башлајыр вә Фарс падшаһы Кирин Бабил әсирлијиндә олан јәһудиләрә мүраҹиәт етдији сөзләрлә баша чатыр: «Рәбб... Јәһуданын Јерусәлим шәһәриндә Өз мә’бәдини тикмәји мәнә әмр етди. Аранызда Онун бүтүн халгына мәнсуб оланлара гој Аллаһы Рәбб јар олсун вә ораја [Јерусәлимә] ҝетсинләр» (2 Салнамәләр 36:23). «Икинҹи Салнамәләр» китабынын јазылышыны ерамыздан әввәл 460-ҹы илдә каһин Езра баша чатдырмышды вә орада, 500 ил әрзиндә — б. е. ә. 1037-ҹи илдән б. е. ә. 537-ҹи иләдәк баш вермиш һадисәләрдән бәһс едилир.
Кирин чыхардығы фәрман јәһудиләрә Јерусәлимә гајытмаг вә орада Јеһоваја ибадәти бәрпа етмәк имканыны верир. Амма узун мүддәт әсарәтдә олмалары јәһудиләрә өз тә’сирини ҝөстәрди. Сүрҝүндән гајыданларын өз халгынын тарихи һагда биликләри чох аз иди. «Икинҹи Салнамәләр» китабы онлара Давудун нәслиндән олан падшаһларын һөкмранлығы дөврүндә баш вермиш һадисәләри ајдын вә гыса шәкилдә тәсвир едир. Бу китаб бизим үчүн дә бөјүк мараг кәсб едир, чүнки орада һәгиги Аллаһа итаәткарлығын ҝәтирдији хејир-дуалар вә итаәтсизлијин нәтиҹәләри барәдә дејилир.
ПАДШАҺ ЈЕҺОВАЈА МӘ’БӘД ТИКИР
Јеһова Сүлејман падшаһа вар-дөвләт вә иззәтлә јанашы, онун үрәјинин арзусу олан һикмәт вә билик дә верир. Падшаһ, Јерусәлим шәһәриндә Јеһоваја мөһтәшәм бир мә’бәд тикир. Халгын үрәји севинҹлә долуб пәрвазланыр (2 Салнамәләр 7:10). «Сүлејман вар-дөвләтдә вә һикмәтдә јер үзүнүн бүтүн падшаһларындан үстүн» олур (2 Салнамәләр 9:22).
Исраил үзәриндә 40 ил һөкмранлыг едәндән сонра Сүлејман ‘аталары илә ујуду. Онун јеринә оғлу Рехавам падшаһ олду’ (2 Салнамәләр 9:31). Езра Сүлејманын һәгиги ибадәтдән үз дөндәрмәсини хатырлатмыр. Падшаһ һаггында хатырлатдығы мәнфи мә’луматлар јалныз онун Мисирдән чохлу ат алмасы вә фир’онун гызы илә евләнмәсидир. Беләликлә, салнамәчи Исраил халгынын тарихиндә баш вермиш һадисәләри охуҹуја мүсбәт мөвгедән чатдырыр.
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
2:14 — 1 Падшаһлар 7:14 ајәси илә бу ајәдә устанын мәншәји һаггында верилән мә’лумат нәјә ҝөрә фәргләнир? «Биринҹи Падшаһлар» китабында дејилир ки, устанын анасы «Нафтали гәбиләсиндән дул бир гадын» иди, чүнки о, һәмин гәбиләдән олан кишијә әрә ҝетмишдир. Гадынын өзү исә Дан гәбиләсиндән иди. Әри вәфат етдикдән сонра, о, Сурлу бир кишијә әрә ҝетмишдир, уста да онларын ушағы иди.
2:18; 8:10 — Бу ајәләрдә дејилир ки, Сүлејманын ишчиләрә нәзарәт етмәк үчүн тә’јин етдији нәзарәтчиләрин вә нәзарәтчи рәисләринин сајы 3 600 вә 250 нәфәр иди. 1 Падшаһлар 5:16; 9:23 ајәләриндә исә дејилир ки, онларын сајы 3 300 вә 550 нәфәр иди. Бу фәрги нә илә изаһ етмәк олар? Еһтимал ки, бу фәрги онларын мүхтәлиф ҹүр тәсниф едилмәсилә изаһ етмәк олар. Ола билсин, «Икинҹи Салнамәләр» китабында 3 600 нәфәр нәзарәтчинин исраилли олмадығы, 250 нәфәр нәзарәтчинин исә исраилли олдуғу нәзәрдә тутулур. «Биринҹи Падшаһлар» китабында хатырланан 3 300 нәфәр ади нәзарәтчи, 550 нәфәр исә даһа јүксәк вәзифә тутан нәзарәтчи иди. Һәр һалда, нәзарәтчиләрин үмуми сајы 3 850 нәфәр иди.
4:2-4 — Төкмә һовузу сахлајан буғалар нәји тәмсил едирди? Мүгәддәс Јазыларда буға вә ја өкүз гүввә рәмзидир (Језекел 1:10; Вәһј 4:6, 7). Һовузун чәкиси 30 тона јахын иди вә 66 000 литр су тутурду. Буна ҝөрә, нәһәнҝ һовузу сахлајан мисдән дүзәлдилмиш 12 буғанын рәмз кими сечилмәси мүнасибдир. Онларын бу ҹүр истифадә едилмәси ибадәт мәгсәди илә сурәтләрин дүзәлдилмәсини гадаған едән икинҹи әмри һеч ҹүр позмур (Чыхыш 20:4, 5).
4:5 — Төкмә һовуз үмуми һесабла нечә литр су тутурду? Там доланда о, үч мин бат вә ја 66 000 литрә јахын су тутурду. Еһтимал ки, адәтән ону үчдә ики һиссәсинә гәдәр долдурурдулар. Буна ҝөрә дә, 1 Падшаһлар 7:26 ајәсиндә дејилир: «О, ики мин бат (44 000 литр) су тутурду».
5:4, 5, 10 —Сүлејманын тикдији мә’бәдә биринҹи дәфә гурашдырылан Һүзур чадырындан һансы әшјалар көчүрүлмүшдү? Илк Һүзур чадырындан Сүлејманын тикдији мә’бәдә јалныз Әһд сандығы көчүрүлмүшдү. Мүгәддәс мәскән исә мә’бәдин тикинтиси гуртарандан сонра Ҝивеондан Јерусәлимә кечирилди вә еһтимал ки, орада да гурашдырылды (2 Салнамәләр 1:3, 4).
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
1:11, 12. Сүлејманын хаһишиндән Јеһова ҝөрдү ки, билик вә һикмәти газанмаг онун үрәјинин арзусу иди. Бизим дуаларымыз да үрәјимиздә нәјин олдуғуну ашкар едир. Нә һагда дуа етмәјимизә фикир веририксә, мүдрик давранырыг.
6:4. Јеһованын севҝи долу хејирхаһлығына вә лүтфүнә ҝөрә сәмими миннәтдарлыг бизи Она алгыш етмәјә, јә’ни Она мәһәббәтлә һәмд етмәјә тәшвиг едәҹәк.
6:18-21. Јеһова һеч бир тикилијә сығмадығы һалда, Јерусәлимдәки мә’бәд Она ибадәт мәркәзи иди. Бу ҝүн дә Јеһованын Шаһидләринин Падшаһлыг Заллары һәгиги ибадәтин мәркәзидир.
6:19, 22, 32. Јеһоваја бүтүн инсанлар — падшаһдан тутмуш садә кәндлијә гәдәр, о ҹүмләдән Ону сәмими гәлбдән ахтаран гејри-јәһудиләр дә дуада мүраҹиәт едә биләрдиләр (Мәзмур 65:2)a.
ДАВУДУН НӘСЛИНДӘН ОЛАН ПАДШАҺЛАР БИР-БИРИНИ ӘВӘЗ ЕДИРЛӘР
Әввәлләр тәк падшаһлыг олан Исраил падшаһлығы ики һиссәјә — онгәбиләли шимал падшаһлығына вә өзүнә Јәһуда илә Бинјамин гәбиләләрини дахил едән икигәбиләли ҹәнуб падшаһлығына парчаланыр. Исраилин һәр јериндән олан каһин вә левилиләр башгалары кими милләтчилик һиссләринә гапылмырлар. Падшаһлыг әһдинә садиг галараг онлар Сүлејманын оғлу Рехавамын тәрәфини тутурлар. Тикилишиндән тәхминән 30 ил сонра мә’бәдин хәзинәси гарәт едилир.
Рехавамдан сонра 19 падшаһ идарә едир: онлардан 5-и садиг галыр, 3–ү исә башланғыҹда садиг, лакин сонра јолларыны азыр, бири исә әксинә, пис јолундан дөнүр. Галанлары Јеһованын ҝөзүндә пис олан ишләри едирдиләрb. Јеһоваја ҝүвәнән беш садиг падшаһын ишләри вә хидмәтләри хүсусилә гејд едилир. Хизгијанын мә’бәддә хидмәти бәрпа етмәси вә Јошијанын бөјүк Пасха бајрамыны кечирмәси һагда мә’луматлар әсарәтдән гајыдан јәһудиләри ҝәрәк ки, Јерусәлимдә Јеһоваја ибадәти бәрпа етмәјә тәшвиг етмишдир.
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
13:5 — «Дузла әһд етмәк» ифадәси нә демәкдир? Консервләшдирмә гүввәсинә малик олдуғу үчүн дуз дәјишмәзлик вә сабитлик рәмзи иди. «Дузла әһд етмәк» ифадәси бағланылан әһдин дәјишмәз олараг галаҹағына ишарә едир.
14:2-5; 15-17 — Падшаһ Аса ‘сәҹдәҝаһларын’ һамысынымы дағытды? Еһтимал ки, јох. Ола билсин Аса јаланчы аллаһлара ибадәт едилән сәҹдәҝаһлары мәһв етди, лакин Јеһоваја ибадәт едилән сәҹдәҝаһлара дәјмәди. Һәмчинин ола биләр ки, Асанын һөкмранлыг етдији сонракы илләрдә о сәҹдәҝаһлар јенидән бәрпа олунду. Онлары Асанын оғлу Јеһошафат мәһв етди. Ҝөрүндүјү кими, сәҹдәҝаһлар һәтта Јеһошафатын һөкмранлыг етдији дөврдә белә тамамилә арадан галдырылмамышды (2 Салнамәләр 17:5, 6; 20:31-33).
15:9; 34:6 — Исраил падшаһлығы ики һиссәјә бөлүнәндә Шимеон гәбиләси кимин тәрәфиндә галды? Шимеон гәбиләси ирс олараг Јәһуда гәбиләсинин пајына дүшән торпаглар арасында мүхтәлиф саһәләр алмышды. Ҹоғрафи мөвгејинә ҝөрә Шимеон гәбиләси Јәһуда вә Бинјамин падшаһлығынын дахилиндә јерләширди (Јешуа 19:1). Лакин дини вә сијаси ҹәһәтдән онлар шимал падшаһлығынын тәрәфиндә идиләр. Бә’зи шимеонлулар һәтта шимала көчмүшдүләр (1 Салнамәләр 4:42, 43). Беләликлә, шимеонлулар онгәбиләли падшаһлығын бир һиссәсини тәшкил едирдиләр.
16:13, 14 — Асанын ҹәсәди јандырылдымы? Јох, Асанын ‘хатиринә јандырылан бөјүк бир тонгал’ онун ҹәсәдинин дејил, әдвијјатларын јандырылмасына ишарә едир.
35:3 — Јошија мүгәддәс сандығы мә’бәдә көчүрмәздән әввәл, о һарада јерләширди? Мүгәддәс Китабда бу һагда һеч бир шеј дејилмир. Ола билсин, ја пис падшаһлардан бири, ја да мә’бәддә ҝедән бөјүк тә’мир ишләри заманы она зәрәр вурулмасын дејә, Јошија өзү ону һараса көчүрмүшдү. Мүгәддәс Китабда Сүлејманын ҝүнләриндән сонра сандыгдан бәһс олунан јеҝанә јер Јошијанын ону мә’бәдә көчүрмәси илә бағлыдыр.
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
13:13-18; 14:11, 12; 32:9-23. Јеһоваја ҝүвәнмәк неҹә дә ваҹибдир!
16:1-5, 7; 18:1-3, 28-32; 21:4-6; 22:10-12; 28:16-22. Имансызларла вә ја јаделлиләрлә мүгавилә бағламағын вә ја ортаг иш ҝөрмәјин нәтиҹәси пис олурду. Имкан дахилиндә, бизим мәсиһчи олмајан инсанларла сых мүнасибәтләримиз олмамалыдыр (Јәһја 17:14, 16; Јагуб 4:4).
16:7-12; 26:16-21; 32:25, 26. Асанын һәјатынын сон илиндә мәғрур олмасы ону пис давранмаға тәһрик етди. Уззијанын мәғрурлуғу фәлакәтлә нәтиҹәләнди. Хизгија Бабил елчиләринә мә’бәдин хәзинәләрини ҝөстәрмәклә дүшүнҹәсиз, бәлкә дә тәкәббүрлү давранды (Јешаја 39:1-7). Мүгәддәс Китабда хәбәрдарлыг едилир: «Әҹәлдән әввәл тәкәббүр ҝәләр, фәлакәтдән әввәл ловғалыг руһу ҝәләр» (Сүлејманын мәсәлләри 16:18).
16:9. Јеһова Она там үрәклә садиг олан инсанлара дајагдыр. Онлара көмәк етмәк үчүн О, Өз гүввәсиндән истифадә етмәји үрәкдән арзулајыр.
18:12, 13, 23, 24, 27. Јеһова вә Онун нијјәтләри һаггында данышараг биз дә Микеја кими ҹәсарәтли олмалыјыг.
19:1-3. Һәтта Јеһованы мә’јус едәндә белә, О биздә јахшы шеј ахтарыр.
20:1-28. Әҝәр тәвазөкарлыгла Јеһованын рәһбәрлијини ахтарырыгса, әмин ола биләрик ки, О, һөкмән бизә ҹаваб верәҹәк (Сүлејманын мәсәлләри 15:29).
20:17. ‘Рәббин хиласыны ҝөрмәк’ үчүн биз ҝәрәк Аллаһын Падшаһлығыны фәал сурәтдә дәстәкләјәк. Һәр шеји өз өһдәмизә ҝөтүрмәк әвәзинә, үмидимизи тамамилә Јеһоваја бағлајараг ‘дурмалыјыг’.
24:17-19; 25:14. Бүтпәрәстлик Јоаш вә онун оғлу Амасја үчүн тәлә олду. О бу ҝүн дә белә тәләјә чеврилә биләр, хүсусән тамаһкарлыг вә милләтчилик кими чәтин сезилән формалары илә даһа да тәһлүкәлидир (Колослулара 3:5; Вәһј 13:4).
32:6, 7. Руһани мүһарибәдә иштирак едәркән вә ‘Аллаһын бүтүн зиреһләрини ҝејинәркән’ биз дә ҹәсарәтли вә мөһкәм олмалыјыг (Ефеслиләрә 6:11-18).
33:2-9, 12, 13, 15, 16. Үрәкдән төвбә едән адам пис һәјат тәрзини бурахыр вә вар гүввәси илә Аллаһын ҝөзүндә јахшы олан шејләри етмәјә ҹан атыр. Һәтта Менашше кими пислик едән инсан сәмими гәлбдән төвбә етсә, Јеһова она мәрһәмәт ҝөстәрәҹәк.
34:1-3. Ушаг икән гаршылашдығымыз пис рәфтар бизи Аллаһы танымагдан вә Она хидмәт етмәкдән чәкиндирмәли дејил. Ола билсин, ушаг икән Јошијаја онун төвбә етмиш бабасы Менашше мүсбәт тә’сир ҝөстәрмишдир. Ону әһатә едән инсанларын әксәријјәтинин пис олмасына бахмајараг, бабасынын мүсбәт тә’сири ҝөзәл бәһрәләр ҝәтирди. Киминсә јахшы тә’сири бизим дә һәјатымызда белә рол ојнаја биләр.
36:15-17. Јеһова шәфгәтли вә сәбирли олса да, О бу хүсусијјәтләри мүәјјән һәддә гәдәр тәзаһүр етдирир. Јеһованын бу пис дүнјаја сон гојаҹағы вахт сағ галмаг истәјәнләр, Падшаһлыг һаггында тәблиғ олунан хәбәрә һај вермәлидирләр.
36:17, 22, 23. Јеһованын сөзләри һәмишә јеринә јетир (1 Падшаһлар 9:7, 8; Јеремја 25:9-11).
Китаб Јошијаны һәрәкәтә тәшвиг етди
2 Салнамәләр 34:33 ајәсиндә дејилир ки, «Јошија Исраиллиләрин бүтүн торпагларында ијрәнҹ шејләрин һамысыны арадан галдырды вә Исраилдә оланларын һамысына өзләринин Аллаһы Рәббә гуллуг етмәји әмр етди». Јошијаны бунлары етмәјә нә тәшвиг етди? Мирзә Шафан Јеһованын тәзәҹә тапылмыш Ганун китабыны падшаһа ҝәтирәндә, Јошија ону уҹадан охутдурду. Бу она о дәрәҹәдә ҝүҹлү тә’сир ҝөстәрди ки, о һәјаты боју һәгиги ибадәти дәстәкләјирди.
Аллаһын Кәламыны охумаг вә өјрәндикләримизин үзәриндә дүшүнмәк бизә ҝүҹлү тә’сир бағышлаја биләр. Давудун нәслиндән олан падшаһларын нүмунәси үзәриндә дүшүнмәјимиз мәҝәр бизи Јеһоваја ҝүвәнәнләрин нүмунәсини тәглид етмәјә вә ҝүвәнмәјәнләрин давраныш тәрзиндән гачынмаға тәшвиг етмирми? «Икинҹи Салнамәләр» китабы бизи һәгиги Аллаһ олан Јеһоваја там садиг олмаға чағырыр. Орада охудуғумуз мә’лумат һәгигәтән дә «ҹанлы вә тә’сирли»дир (Ибраниләрә 4:12).
[Һашијәләр]
a Мә’бәдин һәср едилмәси илә бағлы суалларын ҹавабларыны вә Сүлејманын дуасындан әлдә етдијимиз ибрәт дәрсләрини «Ҝөзәтчи Ҝүлләси»нин 2005-ҹи илин 1 август сајынын 13-16 сәһифәләриндә тапмаг олар.
b Јәһудада рәһбәрлик едән падшаһларын хроноложи сијаһысы «Ҝөзәтчи Ҝүлләси»нин 2005-ҹи илин 1 август сајынын 30-ҹу сәһифәсиндә ҝәтирилир.
[8-ҹи сәһифәдәки шәкил]
Төкмә һовузун алтында дуран буғаларын нәји тәмсил етдијини билирсинизми?
[11-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]
Бахмајараг ки, ушаглыгда Јошијаја мүсбәт тә’сир едәнләрин сајы аз иди, о, бөјүјәндә Јеһованын садиг хидмәтчиси олду.