Јеһованын инајәти бөјүкдүр

“Рәбб... инајәти бөјүкдүр” (МӘЗМУР 145:8).

1. Аллаһын мәһәббәти нә гәдәр ҝенишдир?

“АЛЛАҺ мәһәббәтдир” (1 Јәһја 4:8). Бу тә’сирли сөзләр ҝөстәрир ки, Јеһова Өз һакимијјәтини мәһәббәтлә һәјата кечирир. Буна ҝөрә дә О, һәтта Она итаәт етмәјән инсанлара белә ҝүнәш ишығы вә јағыш верир (Матта 5:44, 45). Аллаһын бәшәријјәтә олан мәһәббәти сајәсиндә, Онун дүшмәнләри белә, төвбә етмәк, Она тәрәф дөнмәк вә һәјат әлдә етмәк имканына маликдирләр (Јәһја 3:16). Лакин Јеһова ислаһ олунмајан пис инсанлары тезликлә мәһв едәҹәк ки, Ону севән инсанлар салеһлијин өмүр сүрдүјү дүнјада әбәди һәјатдан һәзз ала билсинләр (Мәзмур 37:9-11, 29; 2 Петер 3:13).

2. Өзүнүн һәср олунмуш хидмәтчиләринә Јеһова һансы хүсуси тәрздә мәһәббәт ҝөстәрир?

² Јеһованын Өз һәгиги хидмәтчиләринә олан мәһәббәти хүсуси бағлылыгла фәргләнир. Бу ҹүр мәһәббәт “севҝи долу инајәт” вә ја “садиг мәһәббәт” кими тәрҹүмә олунан ибрани сөзүнә ишарә едир. Гәдим Исраилин Падшаһы Давуд Аллаһын инајәтини јүксәк гијмәтләндирирди. Шәхси тәҹрүбәси вә Аллаһын башгалары илә рәфтары үзәриндә дәриндән дүшүнмәси сајәсиндә, Давуд әминликлә охуја билирди: “Рәбб... инајәти [вә ја садиг мәһәббәти] бөјүкдүр” (Мәзмур 145:8).

Аллаһа садиг олан кәсләри танымағын үсулу

3, 4. а) Мәзмурун 145-ҹи фәсли Јеһоваја садиг олан кәсләри танымаға неҹә көмәк едир? б) Аллаһын садиг хидмәтчиләри Ону неҹә “тәгдис едирләр”?

³ Самуел пејғәмбәрин анасы Һанна, Јеһова һаггында демишди: “Мө’минләринин [“садигләринин”, ЈД] аддымларыны горујаҹаг” (1 Самуел 2:9). Бу “садигләр” кимләрдир? Ҹавабы Давуд падшаһ верир. О, Јеһованын е’ҹазкар кејфијјәтләрини мәдһ едәндән сонра дејир: “Мө’минләрин [“садигләрин”, ЈД] сәни тәгдис едәр” (Мәзмур 145:10). Сиз тәәҹҹүбләнә биләрсиниз ки, инсанлар Аллаһы неҹә тәгдис едә биләрләр? Онлар буну әсас е’тибары илә Ону мәдһ етмәклә вә Онун барәсиндә јахшы сөзләр данышмагла едә биләрләр.

⁴ Јеһоваја садиг олан инсанлары ондан танымаг олар ки, онлар ағызлары илә Онун барәсиндә мүсбәт фикирләр сөјләјирләр. Онлар адәтән достларын әһатәсиндә вә мәсиһчи јығынҹагларында нә барәдә данышырлар? Әлбәттә ки, Јеһованын Падшаһлығы һаггында! Аллаһын садиг хидмәтчиләри нөвбәти сөзләри охујан Давудун кечирдији һиссләри јашајырлар: “Падшаһлығынын иззәтини сөјләрләр вә әзәмәтини бәјан едәрләр” (Мәзмур 145:11).

5. Һарадан билирик ки, Јеһоваја садиг олан инсанлар Онун һаггында јахшы данышдыгда О онлара диггәт јетирир?

⁵ Јеһоваја садиг олан инсанлар Ону мәдһ едәндә Јеһова буна диггәт јетирирми? Шүбһәсиз. Бундан әлавә, Јеһова онларын нә дедикләринә гулаг асыр. Бизим ҝүнләрдәки һәгиги ибадәтә аид олан пејғәмбәрликдә Малаки јазырды: “О заман Рәбдән горханлар бир-бирләри илә сөјләшдиләр; вә Рәбб јахшы динләди вә ешитди вә Рәбдән горхуб исмини дүшүнәнләр үчүн онун өнүндә бир анылма китабы јазылды” (Малаки 3:16). Јеһованын садиг хидмәтчиләринин Онун барәсиндә јахшы данышмалары Она чох хош ҝәлир вә Јеһова онлары хатырлајыр.

6. Аллаһын садиг хидмәтчиләрини һансы фәалијјәтдән танымаг олар?

⁶ Јеһованын садиг хидмәтчиләрини һәм дә ондан танымаг олар ки, онлар һәгиги Аллаһа хидмәт етмәјән инсанларла ҹәсарәтлә сөһбәтә башлајырлар. Онлар “адәм оғулларына... [Аллаһын] гүдрәтли ишләрини вә падшаһлығынын бөјүк иззәтини” билдирирләр (Мәзмур 145:12). Сән дә јад инсанларла Јеһованын падшаһлығынын иззәти барәдә данышмаг үчүн имканлар ахтарыр вә бу имканлардан истифадә едирсәнми? Тезликлә кечиб-ҝедәҹәк инсан һакимијјәтләриндән фәргли олараг, Аллаһын падшаһлығынын сону олмајаҹаг (1 Тимотејә 1:17). Инсанлар тә’ҹили олараг Јеһованын әбәдијјән падшаһлыг едәҹәји барәдә билмәли вә Онун тәрәфини тутмалыдырлар. Давуд охујурду: “Сәнин падшаһлығын әбәди падшаһлыгдыр вә сәлтәнәтин бүтүн дөврләрҹә сүрәр” (Мәзмур 145:13).

7, 8. 1914-ҹү илдә нә баш верди вә Аллаһын һал-һазырда Өз Оғлунун Падшаһлығы васитәсилә идарә етмәси нәдән ҝөрүнүр?

⁷ 1914-ҹү илдә, Јеһованын падшаһлығынын бөјүк иззәти барәдә данышмаг үчүн јени сәбәб јаранды. Һәмин ил Аллаһ, Давуд оғлу Падшаһ Иса Мәсиһин башчылығы алтында сәмави Хиласкар Падшаһлыг јаратды. Беләликлә Јеһова Давудун тахтыны әбәдијјән мөһкәмләдәҹәјинә даир вә’дини јеринә јетирди (2 Самуел 7:12, 13; Лука 1:32, 33).

⁸ Јеһованын һал-һазырда Өз Оғлунун, Иса Мәсиһин падшаһлығы васитәсилә идарә етмәси, Исанын иштиракына даир әламәтин иҹра олунмасындан бәллидир. Әламәтин ән ҝөркәмли ҹәһәти — Исанын габагҹадан хәбәр вердијинә әсасән, Аллаһын бүтүн садиг хидмәтчиләринин мәшғул олаҹаглары фәалијјәтдир: “Падшаһлыг һаггында олан бу Мүждә милләтләрин һамысына шәһадәт олараг бүтүн дүнјада тәблиғ олунаҹагдыр; вә сон о заман ҝәләҹәкдир” (Матта 24:3-14, И–93). Аллаһын садиг хидмәтчиләринин Исанын габагҹадан дедикләрини сә’јлә јеринә јетирмәләри сајәсиндә, һал-һазырда бу мөһтәшәм вә надир ишдә алты мил­јондан артыг киши, гадын вә ушаг иштирак едир. Тезликлә Јеһованын Падшаһлығынын бүтүн дүшмәнләри мәһв едиләҹәкдир (Вәһј 11:15, 18).

Јеһованын һөкмранлығы фајда ҝәтирир

9, 10. Јеһова инсан рәһбәрләриндән нә илә фәргләнир?

⁹ Әҝәр биз һәср олунмуш мәсиһчиләриксә, Рәбб Јеһова илә олан мүнасибәтләримиз бизә чохлу фајда ҝәтирир (Мәзмур 71:5; 116:12). Мәсәлән, биз Аллаһдан горхур вә дүзҝүн давранырыг дејә, Онун тә’рифини газаныр вә Онунла јахын мүнасибәтләр әлдә едирик (Һәвариләрин ишләри 10:34, 35; Јагуб 4:8). Бунун әксинә олараг, инсан рәһбәрләрини тез-тез һәрби сәркәрдәләр, варлы коммерсантлар вә ја идман вә естрада улдузлары кими мәшһур адамларын әһатәсиндә ҝөрмәк олар. Африкада дәрҹ олунан гәзетләрдән биринә әсасән, ҝөркәмли бир дөвләт мә’муру өз өлкәсинин јохсул рајонлары һаггында демишдир: “Бизләрдән чохунун бу ҹүр рајонларда олмаг истәмәмәсинин сәбәбини билирәм. Биз садәҹә олараг бу ҹүр шәраитләрин мөвҹуд олдуғуну унутмаг истәјирик. Виҹданымыз бизә әзаб верир вә биз өзүмүзү баһалы [машынларымызда] нараһат һисс едирик” (“Соwетан”).

¹⁰ Шүбһәсиз ки, бә’зи рәһбәрләр өз өлкәләринин вәтәндашларынын рифаһы үчүн сәмими гајғы ҝөстәрирләр. Лакин һәтта онлардан ән алиҹәнабы белә өз вәтәндашларынын һамысыны шәхсән танымыр. Биз өзүмүздән соруша биләрик: үмумијјәтлә елә бир рәһбәр вармы ки, бүтүн вәтәндашларынын гајғысына о дәрәҹәдә галыр ки, чәтин анларда тез онлардан һәр биринин көмәјинә ҝәлир? Бәли, бу ҹүр рәһбәр вар. Давуд јазырды: “Рәбб бүтүн јыхыланлара дәстәк олар вә бүтүн әјилмиш оланлары дүзәлдәр” (Мәзмур 145:14).

11. Аллаһын садиг хидмәтчиләринин пајына һансы сынаглар дүшүр вә онлар һансы јардымы алырлар?

¹¹ Јеһова Аллаһа садиг олан хидмәтчиләрин пајына чохлу сынаглар вә бәдбәхтликләр дүшүр, чүнки онлар гејри-камилдирләр вә Шејтанын, “шәририн” һакимијјәти алтында олан дүнјада јашајырлар (1 Јәһја 5:19; Мәзмур 34:19). Мәсиһчиләр тә’гибләрә мә’руз галырлар. Ким исә хроники хәстәликләрдән вә ја јахынларынын өлүмүндән изтираб чәкир. Јеһованын садиг хидмәтчиләри бә’зән өз сәһвләринә ҝөрә руһдан дүшә биләрләр. Лакин һансы чәтинликләрлә гаршылашсалар да, Јеһова онлардан һәр биринә тәсәлли вә руһани гүввә вермәјә һазырдыр. Падшаһ Иса Мәсиһ дә өз садиг вәтәндашларына бу ҹүр мәһәббәт вә гајғы илә јанашыр (Мәзмур 72:12-14).

Мүнасиб вахтда гида илә тә’мин едир

12, 13. Јеһова “бүтүн јашајанларын” еһтијаҹларыны нә гәдәр јахшы тә’мин едир?

¹² Бөјүк инајәти сајәсиндә Јеһова хидмәтчиләринин бүтүн еһтијаҹларынын гајғысына галыр. Һәмчинин онлары бәсләјиҹи гида илә тә’мин едир. Давуд падшаһ јазырды: “Һамысынын ҝөзләри сәни ҝөзләр; вә заманында јејәҹәкләрини онлара сән верәрсән. Әлини ачырсан вә һәр јашајаны диләјинә ҝөрә дојурурсан” (Мәзмур 145:15, 16). Һәтта фәлакәтли анларда белә Јеһова елә едә биләр ки, Она садиг олан инсанларын ‘ҝүндәлик чөрәкләри’ олсун (Лука 11:3; 12:29, 30).

¹³ Давуд хатырлатды ки, Јеһова “һәр јашајаны” дојурур. Бу һејванлара да аиддир. Әҝәр дәниздә вә гуруда битки боллуғу олмасајды, нә дәниз сакинләринин, нә гушларын, нә дә гуруда ҝәзән һејванларын нәфәс алмаг үчүн оксиҝени, еләҹә дә гидасы олмазды (Мәзмур 104:14). Лакин Јеһова диггәт јетирир ки, онларын бүтүн еһтијаҹлары тә’мин олунсун.

14, 15. Аллаһ бу ҝүн руһани гиданы һансы тәрздә верир?

¹⁴ Һејванлардан фәргли олараг, инсанларын руһани еһтијаҹлары да вар (Матта 5:3). Јеһова Өз садиг хидмәтчиләринин руһани еһтијаҹларыны неҹә дә ҝөзәл тәрздә тә’мин едир! Өлүмүндән бир гәдәр әввәл Иса өз давамчыларына вә’д етмишди ки, “садиг вә ағыллы гул” онлара “вахтлы-вахтында... јемәк” верәҹәк (Матта 24:45). Бу ҝүн һәмин гул синфини 144 000 мәсһ едилмиш мәсиһчиләрин галығы тәшкил едир. Онларын васитәсилә Јеһова һәгигәтән дә бол руһани гида верир.

¹⁵ Мәсәлән, Јеһованын хидмәтчиләринин чоху һал-һазырда өз дилләриндә Мүгәддәс Китабын мүасир вә дәгиг тәрҹүмәсиндән истифадә едә биләрләр. “Мүгәддәс Јазыларын Јени Дүнја Тәрҹүмәси” неҹә дә ҝөзәл хејир-дуа олду! Бундан әлавә, Мүгәддәс Китабы өјрәнмәк үчүн 300-дән артыг дилдә милјонларла вәсаит чап олунмаға давам едир. Бүтүн бу руһани гида, бүтүн јер күрәсиндә Аллаһын һәгиги хидмәтчиләри үчүн хејир-дуадыр. Буна ҝөрә биз кимә миннәтдарлыг билдирмәлијик? Јеһова Аллаһа. Бөјүк инајәти сајәсиндә О елә етмишдир ки, гул синфи гиданы “вахтлы-вахтында” верә билсин. Беләликлә О, буҝүнкү руһани Ҹәннәтдә “һәр јашајаны диләјинә ҝөрә дојурур”. Јер күрәсинин јахын ҝәләҹәкдә һәгиги Ҹәннәтә чевриләҹәјини ҝөрмәк үмиди Јеһованын хидмәтчиләрини неҹә дә севиндирир! (Лука 23:42, 43).

16, 17. а) Руһани гиданын мүнасиб вахтда ҝәлиб чатдығыны һансы нүмунәләр ҝөстәрир? б) “Мәзмур” китабынын 145-ҹи фәсли Шејтанын галдырдығы мүбаһисәли суала даир Јеһованын садиг хидмәтчиләринин һиссләрини неҹә әкс етдирир?

¹⁶ Руһани гиданын мүвафиг вахтда ҝәлиб чатдығыны ҝөстәрән валеһедиҹи нүмунәјә бахаг. 1939-ҹу илдә Авропада Икинҹи Дүнја мүһарибәси башланды. Һәмин илдә “Ҝөзәтчи Гүлләси”нин 1 нојабр бурахылышында (инҝ.) “Битәрәфлик” адлы мәгалә дәрҹ олунмушду. Ајдын сурәтдә тәгдим олунмуш мә’луматын сајәсиндә, бүтүн дүнјада јашајан Јеһованын Шаһидләри дөјүшән милләтләрин ишләринә мүнасибәтдә битәрәфлији ҹидди сурәтдә горујуб сахламағын нә гәдәр ваҹиб олдуғуну баша дүшдүләр. Буна ҝөрә дә онлар, алты иллик тоггушма заманы һәр ики тәрәфин гәзәбинә мә’руз галдылар. Лакин гадағалара вә тә’гибләрә бахмајараг, Аллаһын садиг хидмәтчиләри Падшаһлыг һаггындакы хош хәбәри тәблиғ етмәјә давам едирдиләр. 1939-1946-ҹы илләр әрзиндә онлар 157 фаизлик гејри-ади артымла хејир-дуаланмышлар. Бундан башга, һәмин мүһарибә илләриндә онларын садиг олдуғуну ҝөстәрән валеһедиҹи һадисәләр бу ҝүнә гәдәр һәгиги дини танымагда инсанлара көмәк едир (Ишаја 2:2-4).

¹⁷ Јеһованын вердији руһани гида нәинки вахтлы-вахтында ҝәлиб чатыр, һәм дә руһани еһтијаҹлары бүтүнлүклә тә’мин едир. Халгларын башы бүтүнлүклә Икинҹи Дүнја мүһарибәсинә гарышдығы бир вахтда, Јеһова Өз хидмәтчиләринә көмәк етди ки, диггәтләрини онларын шәхси хиласындан даһа ваҹиб олан бир шејә јөнәлтсинләр. Јеһова, Онун һөкмранлығынын доғрулуғу илә бағлы олан дүнја мигјаслы ән ваҹиб мәсәләни баша дүшмәкдә онлара көмәк етди. Севиндириҹи һалдыр ки, Јеһованын һәр бир Шаһиди өз садиглијини горумагла Јеһованын һөкмранлығына бәраәт газандырмаг үчүн әлиндән ҝәләни едир вә Иблисин јаланчы олдуғуну сүбута јетирир! (Сүлејманын мәсәлләри 27:11). Јеһоваја вә Онун рәһбәрлик тәрзинә бөһтан атан Шејтандан фәргли олараг, Јеһованын садиг хидмәтчиләри халг арасында бәјан едирләр: “Рәбб бүтүн јолларында адилдир” (Мәзмур 145:17).

18. Һансы мүасир нүмунә сүбут едир ки, Јеһова бизи руһани гида илә мүнасиб вахтда тә’мин едир?

¹⁸ Јеһованын бизи руһани гида илә мүнасиб вахтда тә’мин етмәсинә башга бир нүмунә исә, бурахылышы һаггында 2002-2003-ҹү илләрдә бүтүн дүнјада кечирилән “Падшаһлығын чалышган тәблиғчиләри” адлы јүзләрлә вилајәт конгресләриндә е’лан едилән “Јеһоваја јахынлаш” (рус.) адлы китабдыр. “Садиг вә ағыллы гул” тәрәфиндән һазырланан вә Јеһованын Шаһидләри тәрәфиндән дәрҹ едилән бу китаб диггәти Јеһова Аллаһын е’ҹазкар кејфијјәтләринә, о ҹүмләдән Мәзмурун 145-ҹи фәслиндә хатырланан кејфијјәтләрә јөнәлдир. Бу ҝөзәл китаб, Јеһованын садиг хидмәтчиләринә өз Аллаһларына даһа чох јахынлашмагда шүбһәсиз ки, чох көмәк едәҹәкдир.

Јеһоваја јахынлашмағын вахты

19. Һансы һәлледиҹи вахт јахынлашыр вә биз ондан неҹә сағ чыха биләрик?

¹⁹ Јеһованын һөкмранлығы һаггындакы мәсәләнин һәлледиҹи мәрһәләси јахынлашыр. Һезекиелин 38-ҹи фәслиндә габагҹадан хәбәр верилдији кими, Шејтан тезликлә ‘Магог дијарындан олан Гог’ ролуну јеринә јетирәҹәкдир. Бүтүн дүнјада Јеһованын халгына һүҹум едиләҹәкдир. Шејтан вар гүввәси илә Аллаһа садиг олан кәсләрин нөгсансызлығыны сындырмаға чалышаҹагдыр. Јеһованын хидмәтчиләри әввәлләр олмадығы дәрәҹәдә Ону сәмими дуада, јалварышларла көмәјә чағырмалы олаҹаглар. Онларын Аллаһ гаршысында ҝөстәрдикләри еһтирамлы горху вә Она мәһәббәтләри әбәс олаҹагмы? Хејр, белә ки, Мәзмур 145-дә дејилир: “Рәбб ону чағыранларын һамысына јахындыр, онлар ки, ону һәгигәтлә чағырырлар. Ондан горханларын диләјини јеринә јетирәр; вә фәрјадларыны ешидәр вә онлары гуртарар. Рәбб Ону севәнләрин һамысыны горујар; вә бүтүн писләри һәлак едәр” (Мәзмур 145:18-20).

20. Јахын ҝәләҹәкдә Мәзмур 145:18-20 ајәләриндәки сөзләр неҹә һәгигәтә чевриләҹәк?

²⁰ Јеһованын јахын олдуғуну дујмаг вә писләри мәһв едәҹәји заман Онун хиласедиҹи гүввәсини ҝөрмәк неҹә дә һәјәҹанлы олаҹаг! Һәмин һәлледиҹи анда — о исә тамамилә јахындыр — Јеһова, Ону јалныз ‘һәгигәтлә чағыранлары’ ешидәҹәк. Икиүзлүләри, шүбһәсиз ки, ешитмәјәҹәкдир. Аллаһын Кәламы ајдынҹа ҝөстәрир ки, сон анда Аллаһын адыны чәкмәк пис инсанлара һеч бир фајда вермәјәҹәк (Сүлејманын мәсәлләри 1:28, 29; Мика 3:4; Лука 13:24, 25).

21. Јеһоваја садиг олан кәсләр неҹә ҝөстәрирләр ки, Онун адыны тәтбиг етмәк хошларына ҝәлир?

²¹ Јеһовадан горханлар үчүн инди ‘ону һәгигәтлә чағырмаг’ нә гәдәр дә ваҹибдир. Аллаһа садиг олан кәсләр Онун адыны дуаларында, һәмчинин јығынҹагларындакы ҝөрүшләрдә вердикләри шәрһләрдә севинҹлә хатырладырлар. Онлар Аллаһын адыны шәхси сөһбәтләриндә тәтбиг едирләр. Һәм дә онлар Јеһованын адыны халг арасындакы хидмәтләриндә ҹәсарәтлә бәјан едирләр (Ромалылара 10:10, 13-15).

22. Дүнјәви мејл вә арзулара мүгавимәт ҝөстәрмәк нәјә ҝөрә олдугҹа ваҹибдир?

²² Јеһова Аллаһла јахын мүнасибәтләрдән бундан сонра да фајда әлдә етмәк үчүн, вар-дөвләтә вә ја налајиг әјләнҹәләрә һәрис олмаг, бағышламаг истәмәмәк вә еһтијаҹы оланлара е’тинасыз јанашмаг кими руһән зәрәрли мејлләрә мүгавимәт ҝөстәрмәк олдугҹа ваҹибдир (1 Јәһја 2:15-17; 3:15-17). Бу ҹүр мејлләрә мүгавимәт ҝөстәрмәсәк, бу, ҹидди ҝүнаһларла нәтиҹәләнән әмәлләрә вә сонда Јеһованын лүтфүнү итирмәјә ҝәтириб чыхара биләр (1 Јәһја 2:1, 2; 3:6). Јеһованын, јалныз Она садиг галдығымыз һалда бизә инајәт вә сәдагәт ҝөстәрәҹәјини һәр заман јадда сахламаг мүдрикликдир (2 Самуел 22:26).

23. Јеһоваја садиг оланларын һамысыны һансы ҝөзәл ҝәләҹәк ҝөзләјир?

²³ Буна ҝөрә дә ҝәлин нәзәрләримизи, Јеһоваја садиг олан кәсләрә нәсиб олаҹаг ҝөзәл ҝәләҹәјә јөнәлдәк. Онда бизим башгалары илә бирликдә Јеһованы “даима вә әбәдијјән” јүксәлтмәк, тәгдис вә мәдһ етмәк кими ҝөзәл имканымыз олаҹаг (Мәзмур 145:1, 2). Ҝәлин өзүмүзү, “әбәди һәјата ҝәтирәҹәк олан... Аллаһын мәһәббәтиндә” сахлајаг (Јәһуда 20, 21). Үзәримиздә сәмави Атамызын е’ҹазкар кејфијјәтләрини, һәмчинин Ону севәнләрә бөјүк инајәтини дујараг, ҝәлин һәмишә Давудун Мәзмурун 145-ҹи фәслинин ахырынҹы сөзләриндә әкс олунан һиссләрини јашајаг: “Ағзым Рәббин һәмдини сөјләр; бүтүн бәшәр мүгәддәс исмини даима вә әбәдијјән тәгдис етсин”.

Неҹә ҹаваб верәрдиниз?

• Мәзмурун 145-ҹи фәсли Аллаһа садиг олан кәсләри танымагда неҹә көмәк едир?

• Јеһова “һәр јашајаны диләјинә ҝөрә” неҹә дојурур?

• Биз нәјә ҝөрә Јеһоваја јахынлашмалыјыг?

[14-ҹү сәһифәдәки шәкил]

Јеһоваја садиг олан кәсләр Онун гүдрәтли ишләри барәсиндә севинҹлә данышырлар.

[18-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]

Јеһова “һәр јашајаны” гида илә тә’мин едир.

[Иҹазә илә]

Animals: Parque de la Naturaleza de Cabárceno