Онларын иманыны тәглид един

О, мәрһәмәтли олмағы өјрәнди

ЈУНУСУН дүшүнмәк үчүн кифајәт гәдәр вахты вар иди. Онун гаршысында бир ај, бәлкә дә, даһа чох сүрәҹәк сәјаһәт дурурду: гуру јолла 800 километрлик мәсафәни гәт етмәли иди. Әввәлҹә она һансы јолла ҝедәҹәјини сечмәк лазым иди: ја гыса јолла ҝедә биләрди, ја да нисбәтән узун олса да тәһлүкәсиз јолла. Сонра исә, јола дүшүб чохлу дағлар ашмалы, дәрәләр кечмәли иди. Уҹсуз-буҹагсыз Сурија сәһрасыны доланыб, Фәрат кими ҝур ахан чајларын дајаз јериндән кечмәли вә Сурија, Месопотамија, Ашшурун шәһәр вә кәндләриндә јадларла бир јердә ҝеҹәләмәли иди. Бүтүн јол боју Јунус сон дәрәҹә горхдуғу, аддымбааддым јахынлашдығы шәһәр, Нинева һаггында дүшүнүрдү.

Јунус бир шеји дәгиг билирди: бу тапшырығы бојнундан ата билмәз. Артыг бир дәфә буну етмәјә ҹәһд ҝөстәрмишди. Јеһова биринҹи дәфә она ҝедиб Ашшурун истинадҝаһы олан бу гүдрәтли шәһәрә һөкм хәбәрини чатдырмағы тапшыранда о, дәрһал әкс истигамәтә ҝедән ҝәмијә минмишди. О заман Јеһова ҝүҹлү фыртына ҝөндәрмишди вә тезликлә Јунус ҝөрмүшдү ки, онун итаәтсизлији уҹбатындан ҝәмидәкиләр дә һәјатыны итирә биләрләр. Һәмин ҹәсур ҝәмичиләри гуртармаг үчүн Јунус ону дәнизә атмаларыны сөјләмишди. Көнүлсүз дә олса, ҝәмичиләр Јунусун дедијини јеринә јетирмишдиләр. Јунус өлүмүнүн гачылмаз олдуғуну дүшүнмүшдү. Анҹаг Јеһова Јунусу удмасы үчүн бөјүк балыг ҝөндәрмиш, тәхминән үч ҝүн сонра исә ону сағ-саламат саһилә чыхармышды. Һејрәт ичиндә олан пејғәмбәр инди әввәлкиндән итаәткар олмушдуa («Јунус», 1, 2-ҹи фәсилләр).

Јеһова икинҹи дәфә Јунуса Ниневаја ҝетмәји әмр едәндә пејғәмбәр итаәткарлыгла шәргә, бу узун сәјаһәтә јолланды (Јунус 3:1-3). Бәс Јеһованын Јунуса вердији дәрс ону тамамилә дәјишмишдими? Белә ки, Јеһова ону боғулуб өлмәјә гојмамагла, үсјанына ҝөрә ҹәзаландырмамагла вә тапшырығыны јеринә јетирмәк үчүн икинҹи фүрсәти вермәклә она мәрһәмәт ҝөстәрмишди. Бүтүн бунлардан сонра Јунус башгаларына гаршы мәрһәмәтли олмағы өјрәнмишдими? Адәтән мәрһәмәт ҝөстәрмәји өјрәнмәк гејри-камил инсанлар үчүн чәтин олур. Ҝәлин ҝөрәк, Јунусун башына ҝәләнләрдән биз нә өјрәнә биләрик.

Һөкм хәбәри вә ҝөзләнилмәз мүнасибәт

Јунус Ниневаја Јеһованын ҝөзү илә бахмырды. Мүгәддәс Китабдан охујуруг: «Нинева Аллаһын нәзәриндә бөјүк шәһәр иди» (Јунус 3:3). «Јунус» китабында Јеһованын Ниневаны үч дәфә «бөјүк шәһәр» адландырдығы јазылыб (Јунус 1:2; 3:2; 4:11). Нә үчүн бу шәһәр Јеһованын ҝөзүндә бөјүк, башга сөзлә, әһәмијјәтли иди?

Нинева Дашгындан сонра Нәмрудун салдығы илк гәдим шәһәрләрдән бири иди. Бура өзүнә бир нечә шәһәри дахил едән, инсанларын сых мәскунлашдығы ҝениш әрази иди. Онун бир башындан о бири башына үч ҝүнә ҝедиб чыхмаг олурду (Јарадылыш 10:11,12; Јунус 3:3). Мөһтәшәм мәбәдләри, һүндүр диварлары вә диҝәр тикилиләри шәһәри әзәмәтли ҝөстәрирди. Лакин шәһәри Јеһованын ҝөзүндә әһәмијјәтли едән бунлар дејилди. Ону инсанлар марагландырырды. О дөвр үчүн Ниневанын әһалиси чох иди. Бүтүн пис әмәлләринә бахмајараг, Јеһова онларын гејдинә галырды. О, инсан һәјатыны гијмәтләндирир вә билир ки, һәр кәс төвбә едиб, дүзҝүн даврана биләр.

Јунус Ниневаја дахил оланда шәһәрин 120 000-дән чох олан әһалиси, јәгин ону даһа да горхуја салмышдыb. О, бүтүн ҝүнү јол ҝедиб шәһәрин адамларла долу олан күчәләрини ҝәзир, еһтимал ки, хәбәрини јајмаға башламаг үчүн мүнасиб јер ахтарырды. О, сөзүнү бу инсанлара неҹә чатдыраҹагды? Ашшур дилини өјрәнмишдими? Јохса Јеһова мөҹүзәли шәкилдә она бу баҹарығы вермишди? Бу, бизә мәлум дејил. Ола биләр, Јунус өз доғма, ибрани дилиндә данышыр вә тәрҹүмәчи онун дедикләрини ниневалылара чатдырырды. Һәр неҹә олурса-олсун, онун чатдырдығы садә хәбәр һеч дә хошаҝәлән дејилди: «Гырх ҝүндән сонра Нинева дағылаҹаг!» (Јунус 3:4). О, ҹәсарәтлә вә дөнә-дөнә бу хәбәри бәјан едирди. Белә давранараг, Јунус, бу ҝүн мәсиһчиләрә һәмишәкиндән даһа чох лазым олан кејфијјәтләр, гејри-ади ҹәсарәт вә иман тәзаһүр етдирирди.

Јунусун чатдырдығы хәбәр ниневалыларын диггәтини ҹәлб етди. Шүбһәсиз, Јунус инсанларын она дүшмән ҝөзү илә бахаҹағыны вә зоракылыг едәҹәјини ҝөзләјирди. Анҹаг бунун там әкси олан бир шеј баш верди. Инсанлар гулаг асдылар! Онун сөзләри әһали арасында илдырым сүрәтилә јајылды. Чох кечмәмиш бүтүн шәһәр Јунусун һөкм хәбәри һагда данышырды. «Јунус» китабында дејилир: «Ниневалылар Аллаһа инандылар, оруҹ елан едәрәк бөјүкдән кичијә гәдәр һамы чул ҝејинди» (Јунус 3:5). Варлыдан касыба, ҝүҹлүдән зәифә, бөјүкдән кичијәдәк, һәр кәс төвбә етди. Тезликлә, падшаһ бундан хәбәр тутду.

Падшаһын да ҹанына горху дүшдү. О, тахтындан галхараг дәбдәбәли шаһлыг либасыны чыхарды вә һамы кими «чул ҝејиниб күлүн үстүндә отурду». Өзүнүн вә әјанларынын адындан фәрман чыхарды ки, халгын тутдуғу бу оруҹ дөвләт сәвијјәсиндә тутулсун. О, һамынын, һәтта ев һејванларынын да чула бүрүнмәсини әмр етдиc. Падшаһ тәвазөкарлыгла халгынын пислик етмәкдә вә зоракылыг төрәтмәкдә ҝүнаһкар олдуғуну етираф етди. Һәмчинин: «Бәлкә Аллаһ... гызғын гәзәбини биздән дөндәрәр вә биз мәһв олмарыг»,— дејиб, төвбә етдикләрини ҝөрәрәк Аллаһын рәһмә ҝәләҹәјинә үмид етдијини билдирди (Јунус 3:6-9).

Бәзи тәнгидчиләр ниневалыларын белә тез дәјишмәләрини шүбһә алтына алырлар. Анҹаг Мүгәддәс Китабы тәдгиг едән алимләр гејд етмишләр ки, гәдим заманларда белә давраныш бу халглардан олан инсанларын мөвһуми вә дәјишкән тәбиәтләринә хас олуб. Иса Мәсиһ дә сонралар ниневалыларын төвбә етмәсинә истинад етмишди (Матта 12:41). О, нә һагда данышдығыны јахшы билирди, чүнки һәмин һадисәләр баш верәркән ҝөјдә онларын шаһиди олмушду (Јәһја 8:57, 58). Бәс Јеһова ниневалыларын төвбә етмәсинә неҹә јанашды?

Аллаһын мәрһәмәтилә инсан сәртлији арасындакы тәзад

Јунус сонралар јазмышды: «Аллаһ онларын ишләрини, пис јолдан дөндүкләрини ҝөрдү. Она ҝөрә дә рәһм едиб әввәлҹә онларын үстүнә ҝөндәрмәк истәдији бәланы ҝөндәрмәди» (Јунус 3:10).

Бу о демәкдирми ки, Јеһова ниневалылара чыхардығы һөкмдә јанылдығы гәнаәтинә ҝәлмишди? Хејр. Мүгәддәс Китабда Јеһова һаггында дејилир: «О, ишләри камил Гајадыр, чүнки бүтүн јоллары һагдыр, Садиг Аллаһдыр, һеч заман һагсызлыг етмәз, адил вә доғру олан Одур» (Ганунун тәкрары 32:4). Садәҹә олараг, Јеһованын ниневалылара гаршы аловланан гәзәби јатды. О, һәмин инсанларын дәјишдијини ҝөрдү вә баша дүшдү ки, онлара вермәк истәдији ҹәзаја артыг еһтијаҹ јохдур. Бу вәзијјәтдә Аллаһ өз мәрһәмәтини ҝөстәрди.

Јеһова дин хадимләринин чох вахт тәсвир етдији кими, сојуг, сәрт вә гәддар Аллаһ дејил. Әксинә, О, мүлајим, мәрһәмәтли вә һәр шеји нәзәрә алан Аллаһдыр. Писләри ҹәзаландырмаг гәрарына ҝәләндә әввәлҹә јердәки нүмајәндәләри васитәсилә хәбәрдарлыг едир, белә ки, писләрин ниневалылар кими, төвбә едиб јолларындан дөнмәләрини истәјир (Језекел 33:11). Јеһова пејғәмбәри Јеремјаја демишди: «Бәзән бир милләти јахуд өлкәни көкүндән дағыдаҹағымы, јыхыб мәһв едәҹәјими сөјләјирәм. Әҝәр Мәним хәбәрдарлыг етдијим бу милләт өз пис әмәлиндән дөнәрсә, она ҝөндәрмәк истәдијим бәладан ваз кечәҹәјәм» (Јеремја 18:7, 8).

Бәс елә чыхмырмы ки, Јунусун пејғәмбәрлији јалан иди? Хејр. Пејғәмбәрлијин мәгсәди инсанлара хәбәрдарлыг етмәк иди, бу мәгсәдә дә наил олунмушду. Белә ки, Јеһова ниневалылары пис әмәлләринә ҝөрә мүһакимә едирди, ниневалылар да пис јолларындан дөнүб төвбә етдиләр. Ишдир әҝәр онлар бир дә кечмиш әмәлләринә гајытсајдылар, Аллаһ Өз һөкмүнү онларын үзәриндә мүтләг иҹра едәҹәкди. Сонралар, мәһз белә дә олду (Сефанја 2:13-15).

Јунус ҝөзләдији вахт шәһәрин мәһв едилмәмәсинә неҹә мүнасибәт ҝөстәрди? Биз охујуруг: «Бу иш Јунусун һеч хошуна ҝәлмәди вә о һирсләнди» (Јунус 4:1). О, һәтта елә дуа етди ки, санки Аллаһы мәзәммәтләјирди! О деди ки, ҝәрәк евдә, өз өлкәсиндә галарды. Јеһованын ниневалыларын үзәринә фәлакәт ҝәтирмәјәҹәјини әввәлҹәдән билдијини сөјләди, һәтта бунунла Таршишә гачдығына бәраәт газандырмаға чалышды. Сонра јашамагданса, өлмәјин јахшы олдуғуну дејәрәк, Аллаһдан өлүм диләди (Јунус 4:2, 3).

Јунусу нә нараһат едирди? Биз онун фикриндән кечәнләрин һамысыны билмирик. Тәкҹә ону билирик ки, Јунус Ниневада бүтүн инсанларын гаршысында Аллаһын һөкм хәбәрини бәјан етмишди. Халг да она инанмышды. Инди исә һеч бир фәлакәт баш вермирди. Бәлкә, о горхурду ки, инди она ҝүләҹәк вә јаланчы пејғәмбәр дамғасы вураҹаглар? Һәр неҹә олурса-олсун, нә инсанларын төвбә етмәси, нә дә Јеһованын мәрһәмәт ҝөстәрмәси ону севиндирмәди. Әксинә, ҝөрүнүр, о, ҝетдикҹә даһа чох инҹијир, өзүнә аҹыјыр вә адынын бәднам олмасындан горхурду. Анҹаг Јунусун мәрһәмәтли Аллаһы мәјус олмуш бу бәндәсиндә һәлә дә јахшы хүсусијјәтләрин олдуғуну ҝөрүрдү. Һөрмәтсизлијинә ҝөрә ҹәзаландырмаг әвәзинә, Јеһова садәҹә олараг, Јунуса мүлајимликлә дүшүндүрүҹү суал верди: «Һирсләнмәјин јахшы ишдирми?» (Јунус 4:4). Јунус һеч олмаса ҹаваб вердими? Мүгәддәс Китаб бу һагда һеч нә демир.

Јеһова Јунуса неҹә дәрс верди?

Әһвалы позулмуш пејғәмбәр Ниневаны тәрк едиб, евә јох, шәргә, һәмин әразидәки дағлара үз тутду. О, өзүнә кичик чардаг дүзәлдиб отурду ки, шәһәрдә нә баш верәҹәјини ҝөрсүн. Јәгин о, һәлә дә шәһәрин мәһв едиләҹәјини ҝөрмәјә үмид едирди. Бәс Јеһова бу тәрс адама рәһмли олмағы неҹә өјрәдәҹәкди?

Ҝеҹә икән Јеһова бир ҝәнәҝәрчәк биткиси битирди. Јунус ојананда енли јарпаглары илә онун кичик чардағындан гат-гат чох көлҝә салан, сүрәтлә бөјүјән бу биткини ҝөрәр-ҝөрмәз кефи ачылды. «Јунус бу биткијә ҝөрә чох севинди» вә јәгин буна Аллаһын хејир-дуасынын вә лүтфүнүн әламәти кими бахды. Лакин Јеһова буну садәҹә Јунусу истидән гуртармаг вә јерсиз һирсини јатырмаг үчүн етмәмишди. Онун мәгсәди Јунусун үрәјинә тәсир етмәк иди. Буна ҝөрә дә Аллаһ бир битки гурду јетирди. Гурд биткини ичиндән једи вә битки гуруду. Сонра исти Јунусу һалдан саланадәк Аллаһ «исти сәмум күләји јетирди». Јунусун ганы јенә дә гаралды вә өзү үчүн Аллаһдан өлүм диләмәјә башлады (Јунус 4:6-8).

Јеһова бир даһа Јунусдан: «Бу биткијә ҝөрә һирсләнмәјин јахшы ишдирми?» — дејә сорушду. Пешман олмаг әвәзинә, Јунус өзүнә һагг газандырараг деди: «Әлбәттә, јахшыдыр, елә һирсләндим ки, аз гала өләм». Инди Јеһованын Јунуса вердији дәрси изаһ етмәјин вахты ҝәлиб чатмышды (Јунус 4:9).

Аллаһ пејғәмбәрини дүшүнмәјә вадар етди: онун зәһмәтини чәкмәдији, јетишдирмәдији вә бир ҝеҹәдә битән биткинин гурумасына һејфсиләндијини сөјләди. Даһа сонра сөзүнә белә јекун вурду: «Бәс сағ әлини сол әлиндән ајыра билмәјән јүз ијирми миндән чох инсанын вә чохлу һејванын јашадығы бөјүк шәһәр Ниневаја Мән неҹә аҹымајым»?d (Јунус 4:10, 11).

Јеһованын вердији дәрсин мәғзини баша дүшүрсүнүзмү? Јунус бу биткини бөјүтмәк үчүн һеч нә етмәмишди. Јеһова исә ниневијалылара һәјат вермишди вә јер үзүндә олан бүтүн варлыглар кими онлары да һәр шејлә тәмин едирди. Неҹә ола биләрди ки, Јунус үчүн һансыса бир битки 120 000 инсанын, еләҹә дә онларын мал-гарасынын һәјатындан даһа дәјәрли олсун? Бәлкә, Јунус худбинлијин үрәјиндә көк салмасына јол вермишди? Онун өзүнә фајда ҝәтирдији үчүн биткијә һејфсиләндији ҝөз габағында иди. Онун Ниневаја ҝөрә һиддәтләнмәси худбинликдән — үзүағ олмаг, һаглы чыхмаг истәјиндән ирәли ҝәлмирдими?

Јеһованын вердији бу дәрсин доғрудан да дәрин мәнасы вар! Суал јараныр: ҝөрәсән, Јунус бу һадисәдән өзүнә дәрс ҝөтүрдү? Онун адыны дашыјан китаб Јеһованын ҹавабсыз галан суалы илә битир. Бәзи тәнгидчиләр Јунусу бу суала ҹаваб вермәмәкдә ҝүнаһландыра биләрләр. Әслиндә исә онун ҹавабы ҝөз габағындадыр. Бу, китабын өзүдүр. Јунусун адыны дашыјан китабы шәхсән онун јаздығына даир сүбутлар вар. Белә бир сәһнәни тәсәввүр едәк: јенә дә өз өлкәсиндә олан пејғәмбәр башына ҝәлән бу һадисәни гәләмә алыр. Өз сәһвләрини, итаәтсизлијини вә инадла мәрһәмәт ҝөстәрмәкдән бојун гачырмасыны тәсвир едәркән јаша долмуш, әввәлкиндән мүдрик вә тәвазөкар олан бу пејғәмбәр тәәссүфлә башыны јырғалајыр. Шүбһәсиз ки, Јунус Јеһованын вердији мүдрик нәсиһәтдән нәтиҹә чыхартды. О, мәрһәмәтли олмағы өјрәнди. Бәс биз неҹә?

[Һашијәләр]

[23-ҹү сәһифәдәки шәкил]

Аллаһ Јунуса мәрһәмәтли олмағы өјрәтмәк үчүн ҝәнәҝәрчәк бикисини битирдир