Ҝөзәтчи гүлләсинин ОНЛАЈН КИТАБХАНАСЫ
Ҝөзәтчи гүлләсинин
ОНЛАЈН КИТАБХАНАСЫ
Aзәрбајҹан (кирил әлифбасы)
Ә
  • Ғ
  • ғ
  • Ә
  • ә
  • Ј
  • ј
  • Ҝ
  • ҝ
  • Ө
  • ө
  • Ү
  • ү
  • Һ
  • һ
  • Ҹ
  • ҹ
  • МҮГӘДДӘС КИТАБ
  • НӘШРЛӘР
  • ИБАДӘТ ҜӨРҮШЛӘРИ
  • Һәм садиг, һәм дә ағыллы “гул”
    Ҝөзәтчи гүлләси 2004 | 1 мај
    • Һәм садиг, һәм дә ағыллы “гул”

      “Ағасынын өз ев халгы үзәринә гојдуғу садиг вә ағыллы гул кимдир?” (МАТТА 24:45, И–93).

      1, 2. Бизим бу ҝүн мүнтәзәм олараг руһани гида алмағымыз нәјә ҝөрә белә ваҹибдир?

      ЕРАМЫЗЫН 33-ҹү илиндә нисан ајынын 11-дә, чәршәнбә ахшамы, шаҝирдләри Исаја, бу ҝүн бизим үчүн бөјүк әһәмијјәт кәсб едән бир суал вердиләр. Онлар сорушдулар: “Сәнин ҝәлишинә вә дөврүн сонуна әламәт нә олаҹаг?” Ҹаваб верәрәк, Иса тәәҹҹүблү пејғәмбәрлик сөјләди. О, мүһарибәләрлә, аҹлыгла, зәлзәләләр вә хәстәликләрлә мүшајиәт олунан нараһат дөвр барәсиндә данышды. Бүтүн бунлар исә јалныз “ағрыларын башланғыҹыдыр”. Вәзијјәт ҝетдикҹә даһа да писләшәҹәк. Неҹә дә горхулу мәнзәрәдир! (Матта 24:3, 7, 8, 15-22; Лука 21:10, 11).

      2 1914-ҹү илдән башлајараг, Исанын пејғәмбәрлијинин чох һиссәси јеринә јетиб. Бәшәријјәт һәгигәтән дә горхулу “ағрылара” мә’руз галыб. Лакин Мәсиһин һәгиги давамчылары горхмалы дејилләр. Иса вә’д етди ки, онлары бәсләјиҹи руһани гида илә тә’мин едәҹәкдир. Бәс Иса ҝөјдә ола-ола, бизим бурада, јер үзүндә руһани гида алмағымызын гајғысына неҹә гала биләр?

      3. “Вахтлы-вахтында” гида алмағымыз үчүн Иса нә етмишдир?

      3 Бу суалын ҹавабыны Исанын өзүнүн дедији сөзләрдән алырыг. Өзүнүн бөјүк пејғәмбәрлијини сөјләјәрәк, о сорушду: “Вахтлы-вахтында онлара чөрәк вермәк үчүн, ағасынын өз ев халгы үзәринә гојдуғу садиг вә ағыллы гул кимдир?” Сонра деди: “О гул нә бәхтијардыр ки, ағасы ҝәлдији заман, ону бу ҹүр иш ҝөрмәкдә тапаҹагдыр. Доғрусун сизә дејирәм: Ағасы бүтүн маликанәси үзәринә ону гојаҹагдыр” (Матта 24:45-47, И–93). Беләликлә, руһани гиданы пајламаг үчүн тә’јин олунан “гул” һәм садиг, һәм дә ағыллы олмалыдыр. Бу гул бир нәфәрдән, бир сыра шәхсләрдән, јохса даһа башга бир кимдәнсә ибарәтдир? Садиг гул бу гәдәр зәрури руһани гиданы тәгдим етдији үчүн, бу суала ҹаваб тапмағымыз фајдалы оларды.

      Бир нәфәр, јохса груп?

      4. Һарадан билирик ки, “садиг вә ағыллы гул” бир нәфәр ола билмәз?

      4 “Садиг вә ағыллы гул” бир нәфәр ола билмәз. Нәјә ҝөрә? Чүнки бу гул руһани гиданы ерамызын I әсриндә пајламаға башламышдыр вә Исанын габагҹадан дедијинә ҝөрә о, бу ишлә Аға 1914-ҹү илдә ҝәләндә дә мәшғул олмалы иди. Бу, бир адамын тәхминән 1 900 ил әрзиндә сәдагәтлә хидмәт етмәси демәк оларды. Бу гәдәр һеч Метушелаһ да јашамамышдыр! (Тәквин 5:27).

      5. “Садиг вә ағыллы гул” ифадәсинин нәјә ҝөрә ајрылыгда һәр бир мәсиһчијә аид олмадығыны изаһ един.

      5 Белә исә, бәлкә “садиг вә ағыллы гул” ифадәси үмуми мә’нада һәр бир мәсиһчијә тәтбиг олунур? Доғрудур, һәр бир мәсиһчи садиг вә ағыллы олмалыдыр; лакин ајдындыр ки, Иса “садиг вә ағыллы гул” һаггында данышаркән, нә исә даһа бөјүк шеји нәзәрдә тутурду. Биз буну һарадан билирик? Иса деди ки, гулун ағасы ҝәләндә “бүтүн маликанәси үзәринә ону гојаҹагдыр”. Һәр бир мәсиһчи Рәббин “бүтүн” маликанәси үзәринә неҹә гојула биләр? Бу гејри-мүмкүндүр!

      6. Исраил халгы һансы тәрздә Аллаһын “хидмәтчиси”, јә’ни “гулу” кими фәалијјәт ҝөстәрмәли иди?

      6 Јеҝанә мәнтиги нәтиҹә будур ки, “садиг вә ағыллы гул” һаггында данышаркән, Иса мәсиһчиләр групуну нәзәрдә тутурду. Белә бир шеј ола биләрми? Әлбәттә. Мәсиһдән једди јүз ил әввәл Јеһова бүтүн Исраил халгыны “шаһидләрим” вә “сечдијим гулум [“хидмәтчим”, ЈД]” адландырмышдыр (Ишаја 43:10). Ерамыздан әввәл 1513-ҹү илдә Мусанын гануну верилән вахтдан ерамызын 33-ҹү илинин Пентикост ҝүнүнә кими һәр бир исраилли бу хидмәтчинин бир һиссәси олмушдур. Исраиллиләрин әксәријјәти дөвләт ишләрини идарә етмәкдә вә ја руһани гида програмынын һәјата кечирилмәсиндә бирбаша иштирак етмирдиләр. Јеһова бу тапшырыглары падшаһлара, һакимләрә, пејғәмбәрләрә, каһинләрә вә левилиләрә тапшырмышдыр. Буна бахмајараг, бир халг кими бүтүн Исраилдән ҝөзләнилирди ки, о, Јеһованын һөкмранлығынын нүмајәндәси олаҹаг вә халглар арасында Онун иззәтини бәјан едәҹәк. Һәр бир исраилли Јеһованын шаһиди олмалы иди (Тәснијә 26:19; Ишаја 43:21; Малаки 2:7; Ромалылара 3:1, 2).

      “Хидмәтчи” рәдд едилир

      7. Гәдим Исраил халгы Аллаһын “хидмәтчиси” олмаг һүгугундан нәјә ҝөрә мәһрум едилди?

      7 Исраил јүзилликләр әрзиндә Аллаһын “хидмәтчиси” олдуғу үчүн, о һәм дә Исанын һаггында бәһс етдији гул идими? Хејр, чүнки гәдим Исраил, әфсуслар олсун ки, нә садиг, нә дә ағыллы олду. Павел бу вәзијјәти, Јеһованын Исраилә мүраҹиәт етдији сөзләри ситат ҝәтирәрәк тәсвир едир: “Сизин үзүнүздән диҝәр халглар арасында Аллаһын адына күфр едилир” (Ромалылара 2:24). Исраиллиләр узун әсрләр боју үсјанчы руһуну тәзаһүр етдирдиләр вә сонда һәтта Исаны белә инкар етдиләр. Онда Јеһова да онлары рәдд етди (Матта 21:42, 43).

      8. Нә заман вә һансы шәраитләрдә Исраилин әвәзинә башга “хидмәтчи” тә’јин едилди?

      8 “Хидмәтчи” олан Исраил тәрәфиндән әкс олунан бу е’тибарсызлыг о демәк дејилди ки, Аллаһа садиг олан инсанлар руһани гидадан һәмишәлик мәрһум олаҹаглар. Ерамызын 33-ҹү илинин Пентикост ҝүнүндә, Исанын дирилмәсиндән 50 ҝүн сонра, Јерусәлимдә олан евләрдән биринин јухары ҝөзүндә топлашан тәхминән 120 шаҝирдин үзәринә мүгәддәс руһ төкүлдү. Һәмин ан јени бир халг доғулду. Бу халгын доғулмасы барәдә, онун нүмајәндәләри Јерусәлимин сакинләринә “Аллаһын мөһтәшәм ишләри барәдә” ҹәсарәтлә данышмаға башлајанда мә’лум олду (Һәвариләрин ишләри 2:11). Беләликлә јени, руһани халг, Јеһованын иззәтини халглара бәјан едәҹәк вә мүнасиб вахтда руһани гида верәҹәк “хидмәтчи” олду (1 Петер 2:9). Бир гәдәр сонрадан бу халг мүнасиб олараг “Аллаһын Исраили” адыны алды (Галатијалылара 6:16).

      9. а) “Садиг вә ағыллы гул” кимләрдән ибарәтдир? б) “Ев халгы” кимләрдир?

      9 “Аллаһын Исраили”нин һәр бир үзвү Аллаһа һәср олунмуш, вәфтиз едилмиш, мүгәддәс руһла мәсһ едилмиш мәсиһчидир вә сәмави үмидә маликдир. Бу сәбәбдән, ерамыздан әввәл 1513⁠-ҹү илдән ерамызын 33-ҹү илинә гәдәрки мүддәт әрзиндә јашајан һәр бир исраилли Мәсиһә гәдәрки “хидмәтчинин” бир һиссәсинә дахил олдуғу кими, “садиг вә ағыллы гул” ифадәси дә ерамызын 33-ҹү илиндән башлајараг мүхтәлиф дөврләрдә, о ҹүмләдән бизим ҝүнләрә гәдәр јашајан, руһла мәсһ едилмиш руһани халгын һәр бир үзвүнә аиддир. Бәс гулдан руһани гиданы гәбул едән “ев халгы” кимдир? Онлар, ерамызын Ы әсриндә сәмави үмиди олан һәр бир мәсиһчи иди. Демәли, ев халгы һәмин мәсһ едилмиш мәсиһчиләр — груп һалында јох, ајры-ајрылыгда ҝөтүрүлмүш инсанлар идиләр. Һәр бир кәс, о ҹүмләдән јығынҹагда мәс’ул вәзифәси оланлар да, гулун вердији руһани гидаја еһтијаҹ дујурдулар (2 Петер 3:15, 16; 1 Коринфлиләрә 12:12, 19-27; Ибраниләрә 5:11-13).

      “Һәрәјә бир иш”

      10, 11. Гул синфинин бүтүн үзвләринин ејни тапшырығы јеринә јетирмәдикләрини һарадан билирик?

      10 Садиг вә ағыллы гул кими “Аллаһын Исраили”нин мүәјјән тапшырығы олса да, мәсһ едилмишләрин һәр бири шәхсән мәс’улијјәт дашыјыр. Бу фикир Исанын Марк 13:34 ајәсиндәки сөзләриндән мә’лум олур. О демишдир: “Бу, евини атыб гүрбәтә ҝедәркән гулларына сәлаһијјәт верән бир адам кимидир. Һәрәјә бир иш тапшырды, гапычыја да әмр етди ки, ојаг дурсун”. Беләликлә, гул синфинин һәр бир үзвү ајрылыгда Мәсиһин јердәки маликанәсини артырмаг тапшырығы алыр. Гул синфинин һәр бир үзвү бу тапшырығы баҹарығы вә имканы дахилиндә јеринә јетирир (Матта 25:14, 15).

      11 Бундан әлавә, һәвари Петер мүасирләри олан мәсһ едилмишләрә дејирди: “Һәр кәс, Аллаһын чохҹәһәтли лүтфүнүн јахшы тәсәррүфатчысы кими, алдығы ән’ам илә бир-биринә хидмәт етсин” (1 Петер 4:10). Демәли, мәсһ едилмишләр, Аллаһын онлара вердији ән’амлардан истифадә едәрәк, бир-биринә хидмәт етмәк мәс’улијјәти дашыјырлар. Һәм дә Петерин сөзләри ҝөстәрир ки, бүтүн мәсиһчиләрин габилијјәтләри, мәс’улијјәтләри вә тапшырыглары ејни дејил. Лакин һәр бир мәсһ едилмиш, руһани халгын артмасына бу вә ја диҝәр тәрздә көмәк едә биләр. Неҹә?

      12. Киши вә ја гадын олмаларындан асылы олмајараг, гул синфинин һәр бир үзвү руһани халгын бөјүмәсинә неҹә көмәк едирди?

      12 Биринҹиси, һәр бир кәс Јеһованын Шаһиди олмаг вә Падшаһлыг һаггындакы хош хәбәри тәблиғ етмәк мәс’улијјәти дашыјырды (Ишаја 43:10-12; Матта 24:14). Ҝөјә галхмаздан бир аз әввәл Иса бүтүн садиг шаҝирдләринә — һәм кишиләрә, һәм дә гадынлара — инсанлары өјрәтмәк тапшырығы верди. О деди: “Ҝедин, бүтүн халглары шаҝирдим един, онлары Ата, Оғул вә Мүгәддәс Руһ наминә вәфтиз един; Сизә әмр етдијим һәр шејә риајәт етмәји онлара өјрәдин; вә будур, Мән, дөврүн сонуна гәдәр һәр ҝүн сизинләјәм” (Матта 28:19, 20).

      13. Бүтүн мәсһ едилмишләрә һансы иш е’тибар едилмишдир?

      13 Онлар јени шаҝирдләри тапанда, Мәсиһин өз шаҝирдләринә тапшырдығы һәр шејә риајәт етмәји онлара сә’јлә өјрәдирдиләр. Тә’лимә һај верәнләр вахт кечдикҹә башгаларыны өјрәтмәјә јарарлы олурдулар. Бәсләјиҹи руһани гида бир чох халглардан олаҹаг ҝәләҹәк мәсһ едилмишләрә тәгдим едилирди. Мәсһ едилмиш бүтүн мәсиһчиләр — һәм кишиләр, һәм дә гадынлар — шаҝирдләрин һазырланмасында иштирак едирдиләр (Һәвариләрин ишләри 2:17, 18). Биринҹи әсрдә башлајан бу иш, гулун фәалијјәтә башладығы дөврдән индики пис систем сона чатана гәдәр давам етмәли иди.

      14. Јығынҹагда өјрәтмәк кимләрә һәвалә едилиб вә садиг мәсһ едилмиш мәсиһчи гадынлар буна неҹә мүнасибәт ҝөстәрирләр?

      14 Јени вәфтиз олунмуш мәсһ едилмишләр гул синфинин бир һиссәсини тәшкил едир вә илк дәфә ким тәрәфиндән өјрәдилмәләринә бахмајараг, јығынҹағын Мүгәддәс Китабын ағсаггаллар үчүн олан тәләбләринә риајәт едән үзвләри тәрәфиндән тә’лим алмаға давам едирдиләр (1 Тимотејә 3:1-7; Титуса 1:6-9). Бу үсулла, мәсһ едилмиш бу кишиләр руһани халгын артымына хүсуси көмәк ҝөстәрә биләрдиләр. Садиг мәсһ едилмиш мәсиһчи гадынлар, јығынҹагда өјрәтмәк тапшырығы анҹаг кишиләрә верилдији үчүн инҹимирдиләр (1 Коринфлиләрә 14:34, 35). Әксинә, онлар кишиләрин ағыр әмәјини гијмәтләндирир вә Аллаһын хош хәбәри башгаларына чатдырмаг ишини е’тибар едәрәк онлардан — гадынлардан истифадә етдијинә чох миннәтдар идиләр. Чалышган мәсһ едилмиш бу баҹылар, мәсһ едилиб-едилмәмәләриндән асылы олмајараг, тә’јин едилмиш ағсаггаллара гаршы бу ҝүн дә ејни ҹүр һәлимлик ҝөстәрирләр.

      15. Биринҹи әсрдә руһани гиданын әсас мәнбәләриндән бири кими нәји истифадә едирдиләр вә бу гиданы пајламагда мәс’улијјәти үзәринә кимләр ҝөтүрүрдү?

      15 Ы әсрдә әсас руһани гида бирбаша һәвариләрин вә үзәринә рәһбәрлик ҝөтүрән башга шаҝирдләрин мәктублары васитәсилә чатдырылырды. Бу мәктублар — хүсусилә дә Јунанҹа Мүгәддәс Јазылары тәшкил едән, илһамланмыш 27 китаба дахил оланлар — јығынҹагдан јығынҹаға өтүрүлүр вә шүбһәсиз ки, јерли ағсаггалларын вердији тә’лим үчүн әсас кими хидмәт едирди. Бу үсулла гулун нүмајәндәләри гијмәтли руһани гиданы Мәсиһин һәгиги давамчыларына сәдагәтлә пајлајырдылар. Биринҹи әсрин гул синфи алдығы тапшырыға садиг иди.

      “Гул” 19 әср сонра

      16, 17. “Гул” 1914-ҹү илдән әввәлки дөвр әрзиндә өз тапшырығыны јеринә јетирәрәк садиглијини неҹә ҝөстәрди?

      16 Бизим ҝүнләр һаггында нә демәк олар? 1914-ҹү илдә Исанын иштиракы дөврү башлананда, о, вахтлы-вахтында гиданы сәдагәтлә пајлајан мәсһ едилмиш мәсиһчиләрдән ибарәт груп тапдымы? Шүбһәсиз ки, тапды. Бу групу ҝөзәл бәһрәләриндән асанлыгла танымаг оларды (Матта 7:20). Сонракы һадисәләр ҝөстәрди ки, бу, һәгигәтән дә садиг гул иди.

      17 Исанын ҝәлиши заманы, Мүгәддәс Китаб һәгигәтләрини фәал сурәтдә 5 000-ә јахын “ев халгы” пајлајырды. Ишчиләр аз иди, буна бахмајараг, хош хәбәри јајмаг үчүн “гул” ән габагҹыл үсуллардан истифадә едирди (Матта 9:38). Мәсәлән, тәхминән 2 000 гәзетдә Мүгәддәс Китаб мөвзуларында мәгаләләр дәрҹ олунурду. Бунун сајәсиндә, Аллаһын Кәламындан олан һәгигәт ејни заманда он минләрлә охуҹулара ҝедиб чатырды. Бундан әлавә, рәнҝли слајдлардан вә кинокадрлардан ибарәт олан сәккиз саатлыг програм да һазырланмышдыр. Бу јенилијин сајәсиндә, јерин јарадылмасындан башлајараг Мәсиһин миниллик һөкмранлығынын сонуна гәдәр олан дөврү әһатә едән Мүгәддәс Китаб хәбәри үч гит’әдә доггуз милјонлуг аудиторијаја чатдырылмышдыр. Һәмчинин чап едилмиш нәшрләр дә истифадә олунурду. Мәсәлән, 1914-ҹү илдә, “Ҝөзәтчи Гүлләси” журналы тәхминән 50 000 нүсхәдә дәрҹ олунурду.

      18. Иса гулу бүтүн маликанәси үзәринә нә вахт тә’јин етди вә нәјә ҝөрә?

      18 Беләликлә, Аға гајыданда садиг гул ев халгына гиданы виҹданла пајлајыр, һәм дә хош хәбәри тәблиғ едирди. Инди гулу даһа мәс’ул тапшырыглар ҝөзләјирди. Иса демишдир: “Доғрусун сизә дејирәм: Ағасы бүтүн маликанәси үзәринә ону гојаҹагдыр” (Матта 24:47, И–93). Иса буну 1919-ҹу илдә, гул сынаға таб ҝәтирдикдән сонра етди. Бәс “садиг вә ағыллы гул” нәјә ҝөрә даһа мәс’ул тапшырыг алды? Она ҝөрә ки, Аға даһа бөјүк “маликанәјә” саһиб олмушдур. 1914-ҹү илдә Исаја падшаһлыг һакимијјәти верилмишди.

      19. “Бөјүк издиһамын” руһани тәләбатларынын неҹә тә’мин едилдијини изаһ един.

      19 Тахта јүксәлдилмиш Ағанын садиг гулу үзәринә тә’јин етдији “маликанә” нәдир? Ағанын јер үзүндә олан бүтүн руһани мүлкијјәти. Мәсәлән, 1914-ҹү илдә Мәсиһ тахта отурдугдан 20 ил сонра “башга гојунлардан” ибарәт олан “бөјүк издиһамын” ким олдуғу ајдын одлу (Јәһја 10:16; Вәһј 7:9). Бунлар “Аллаһын Исраили”нин мәсһ едилмиш үзвләри јох, Јеһованы севән вә мәсһ едилмиш мәсиһчиләрин етдикләри кими, Она хидмәт етмәк истәјән вә јер үзүндә јашамаг үмидинә малик олан сәмими гәлбли киши вә гадынлар идиләр. Фактики олараг онлар “садиг вә ағыллы гула” дејирдиләр: “Сизинлә ҝедирик, чүнки Аллаһын сизинлә бәрабәр олдуғуну ешитдик” (Зәкарја 8:23). Јени вәфтиз едилмиш бу мәсиһчиләр дә мәсһ едилмиш “ев халгынын” гидаландығы бәсләјиҹи руһани гида илә гидаланмаға башладылар вә һәмин вахтдан е’тибарән һәр ики груп ејни руһани сүфрә архасында гидаланыр. Бу, “бөјүк издиһам” үчүн неҹә дә бөјүк хејир-дуа олду!

      20. Ағанын маликанәсинин артмасында “бөјүк издиһам” һансы ролу ојнамышдыр?

      20 “Бөјүк издиһамын” үзвләри хош хәбәри тәблиғ етмәкдә мәсһ едилмиш гул синфинә һәвәслә гошулдулар. Онларын әмәји сајәсиндә Ағанын маликанәси артды, бунунла јанашы “садиг вә ағыллы гулун” мәс’улијјәт саһәси дә ҝенишләнди. Һәгигәти ахтаран инсанларын артан сајыны Мүгәддәс Китаб нәшрләри илә тә’мин етмәк үчүн чапханалары ҝенишләндирмәк лазым ҝәлирди. Бир чох өлкәләрдә Јеһованын Шаһидләринин филиаллары тикилирди. Миссионерләр һәтта “дүнјанын ән узаг јерләринә” ҝөндәрилирдиләр (Һәвариләрин ишләри 1:8). 1914-ҹү илдә Аллаһа тәхминән беш мин мәсһ едилмиш иззәт верирди; бу ҝүн исә Аллаһа, әксәријјәти “бөјүк издиһамын” үзвләри олан алты милјондан чох инсан һәмд едир. Һәгигәтән дә, 1914-ҹү илдә тахта отурдуғу вахтдан е’тибарән Падшаһын маликанәси олдугҹа чох артмышдыр!

      21. Ҝәлән дәфә һансы ики мәсәли нәзәрдән кечирәҹәјик?

      21 Бүтүн бунлар ҝөстәрир ки, гул һәм садиг, һәм дә ағыллы олмушдур. “Садиг вә ағыллы гул” һаггында данышдыгдан тез сонра, Иса ики мәсәлин — ағыллы вә ағылсыз гызлар вә талантлар һаггындакы мәсәлин көмәји илә гул синфинин ики фәргләндириҹи кејфијјәтинә диггәт јетирди (Матта 25:1-30). Мараглыдыр, бу мәсәлләр бу ҝүн бизим үчүн һансы әһәмијјәти кәсб едир? Бу суалы нөвбәти мәгаләдә мүзакирә едәҹәјик.

  • “Садиг вә ағыллы гул” сынаға таб ҝәтирир!
    Ҝөзәтчи гүлләси 2004 | 1 мај
    • “Садиг вә ағыллы гул” сынаға таб ҝәтирир!

      “Мәһкәмәнин Аллаһын ев әһлиндән башланмасынын вахтыдыр” (1 ПЕТЕР 4:17).

      1. Иса “гулу” јохлајаркән һансы вәзијјәти ҝөрдү?

      ЕРАМЫЗЫН 33-ҹү илинин Пентикост ҝүнү Иса “ев халгына” вахтлы-вахтында гида вермәк үчүн “гулу” тә’јин етди. Иса 1914-ҹү илдә Падшаһ кими тахта јүксәлдилди вә гыса бир вахтдан сонра һәмин “гулу” јохламаг вахты ҝәлди. Бу сынаг заманы Иса “гулун” бөјүк бир һиссәсинин “садиг вә ағыллы” олдуғуну ҝөрдү. Бу сәбәбдән ону “бүтүн маликанәси үзәринә” тә’јин етди (Матта 24:45-47, И–93). Лакин һәм садиг, һәм дә ағыллы олмајан пис гул да варды.

      “Пис гул”

      2, 3. “Пис гул” кимләрин арасындан чыхды вә неҹә инкишаф етди?

      2 Иса “садиг вә ағыллы гул” һаггында данышдыгдан дәрһал сонра пис гулу хатырлатды. О деди: “Фәгәт, әҝәр о, пис гул олараг үрәјиндә дејәрсә ки, “Ағам ҝеҹ ҝәләҹәк” — вә өз јолдашларыны дөјмәјә вә сәрхошларла јејиб ичмәјә башларса,— о гулун ағасы, онун ҝөзләмәдији бир ҝүндә вә билмәдији бир саатда ҝәләҹәк, вә ону ики јерә бөләҹәк вә икиүзлүләрлә ејни агибәтә уғрадаҹаг: орада ағлашма вә диш гыҹыртысы олаҹаг” (Матта 24:48-51, И–93). “Пис гул” ифадәси диггәтимизи Исанын садиг вә ағыллы гул һаггында сөјләдији әввәлки сөзләрә јөнәлдир. Бәли, бу “пис гул” садиг гулун үзвләринин арасындан чыхмышдыa. Бу неҹә баш верди?

      3 Садиг гулун үзвләринин бир чоху 1914-ҹү илдә ҝөјдә Адахлы илә ҝөрүшәҹәкләринә ҝүҹлү үмид бәсләјирдиләр, лакин онларын үмидләри баш тутмады. Бу вә диҝәр һадисәләрин нәтиҹәсиндә бир чохлары үмидләрини итирдиләр, бә’зиләри исә һәтта гәддарлашдылар. Бу ҹүр шәхсләрдән бә’зиләри өз кечмиш гардашларыны сөзләрлә “дөјмәјә” вә Христиан дүнјасынын дини групларыны тәмсил едән “сәрхошларла” әлбир олмаға башладылар (Ишаја 28:1-3; 32:6).

      4. Иса “пис гул” илә вә онун руһуну әкс етдирән һәр бир кәслә неҹә давранды?

      4 Бу кечмиш мәсиһчиләр өзләрини “пис гул” кими гәләмә вердиләр, Иса да онлары ‘шиддәтлә ҹәзаландырды’. Неҹә? Иса онлары рәдд етди вә онлар сәмави үмидләрини итирдиләр. Лакин онлар дәрһал мәһв едилмәдиләр. Илк әввәл онлар мәсиһчи јығынҹағындан “чөл гаранлығына” атылдылар вә онлар үчүн, мәҹази мә’нада десәк, ағлашма вә диш гыҹыртмасы башланды (Матта 8:12). Һәмин вахтдан е’тибарән бә’зи мәсһ едилмишләр пис руһ әкс етдирәрәк өзләрини “пис гула” охшатмаға башладылар. Онларын сәдагәтсизлијини “башга гојунлар”ын бә’зиләри дә тәглид етдиләр (Јәһја 10:16). Мәсиһин бу кими дүшмәнләринин һамысынын агибәти бирдир: онлар руһани мә’нада “чөл гаранлығына” атылырлар.

      5. “Пис гулун” әксинә олараг садиг вә ағыллы гул неҹә давранды?

      5 Ахы садиг вә ағыллы гул да һәмин “пис гул” кими ејни сынаглара мә’руз галмышды. Лакин онлар гәддарлашмаг әвәзинә, јолларыны дүзәлтдиләр (2 Коринфлиләрә 13:11). Онларын Јеһоваја вә гардашларына олан мәһәббәтләри мөһкәмләнди. Бунун сајәсиндә онлар бу нараһат “ахыр ҝүнләрдә” “һәгигәтин дирәји вә әсасы” олдулар (2 Тимотејә 3:1; 1 Тимотејә 3:15).

      Ағыллы вә ағылсыз гызлар

      6. а) Иса өзүнүн садиг гулунун ағыллы олдуғуну неҹә тәсвир етди? б) Мәсһ едилмиш мәсиһчиләр 1914-ҹү илә гәдәр һансы хәбәри тәблиғ едирдиләр?

      6 “Пис гулу” тәсвир етдикдән сонра, Иса мәсһ едилмиш бә’зи мәсиһчиләрин нәјә ҝөрә садиг вә ағыллы, диҝәрләринин исә пис олаҹагларыны изаһ етмәк үчүн ики мәсәл сөјләдиb. О, ағыллылығы тәсвир едәрәк деди: “Сәмави Сәлтәнәт [Падшаһлыг], чырагларыны ҝөтүрүб адахлынын гаршысына чыхан он гыза бәнзәјәҹәкдир. Онлардан беши ағыллы, беши ағылсыз иди. Ағылсызлар өзләри илә чыраглары ҝөтүрмүшдүләр, амма јағ ҝөтүрмәмишдиләр. Ағыллылар исә чыраглары илә бәрабәр өз габларында јағ да ҝөтүрмүшдүләр” (Матта 25:1-4). Он гыз бизә, 1914-ҹү илә гәдәр олан мәсһ едилмиш мәсиһчиләри хатырладыр. Онларын һесабламаларына ҝөрә адахлынын — Иса Мәсиһин пејда олмаг вахты иди. Буна ҝөрә дә онлар, “диҝәр халгларын вахты”нын 1914-ҹү илдә битәҹәјини ҹәсарәтлә тәблиғ едәрәк, ону гаршыламаға чыхдылар (Лука 21:24).

      7. Мәсһ едилмишләр нә заман вә нәјә ҝөрә “јатдылар”?

      7 Онлар һаглы идиләр. Диҝәр халгларын вахты һәгигәтән дә 1914-ҹү илдә баша чатды вә Аллаһын Падшаһлығы Иса Мәсиһин рәһбәрлији алтында һөкмранлыг етмәјә башлады. Лакин бу һадисә ҝөзә ҝөрүнмәјән ҝөјләрдә баш верди. Јер үзүндәки инсанлар габагҹадан хәбәр верилән “вај” уҹбатындан изтираб чәкмәјә башладылар (Вәһј 12:10, 12). Бунун ардынҹа сынаг дөврү башланды. Ајдын анлајышлары олмадан мәсһ едилмиш мәсиһчиләр дүшүнүрдүләр ки, ‘адахлы ҝеҹикир’. Чашгынлыға дүшәрәк вә дүнјанын дүшмәнчилији илә үзләшәрәк, үмумиликдә онлар руһдан дүшдүләр вә тәшкил едилмиш тәблиғ фәалијјәти, демәк олар ки, дајандырылды. Мәсиһчи олдугларыны иддиа едән сәдагәтсиз кәсләр һәвариләрин өлүмүндән сонра јухуја далдыглары кими, мәсәлдәки гызлара бәнзәр тәрздә, мәсһ едилмиш мәсиһчиләри дә руһани мә’нада “јуху басды вә онлар јатдылар” (Матта 25:5; Вәһј 11:7, 8; 12:17).

      8. “Будур адахлы ҝәлир” дејә ешидилән гышгырыға һансы һадисәләр сәбәб олду вә о заман мәсһ едилмишләр үчүн нәјин вахты ҝәлиб чатмышды?

      8 Сонра 1919-ҹу илдә ҝөзләнилмәз бир шеј баш верди. Биз охујуруг: “Ҝеҹә јарысы... бир гышгырыг гопду: “Будур адахлы ҝәлир, ону гаршыламаға чыхын!” О заман гызларын һамысы дуруб өз чырагларыны дүзәлтдиләр” (Матта 25:6, 7). Ән үмидсиз кими ҝөрүнән бир анда, фәалијјәтә чағырыш сәси ешидилди! “Әһд мәләји” олан Иса, 1918-ҹи илдә Аллаһын јығынҹағыны јохламаг вә тәмизләмәк үчүн Јеһованын руһани мә’бәдинә ҝәлди (Малаки 3:1). Мәсһ едилмиш мәсиһчиләр бу мә’бәдин јер үзүндәки һәјәтләринә чыхыб ону гаршыламалы идиләр. Онлар үчүн “ајдынлан”маг, јә’ни ишыг сачмаг вахты ҝәлмишдир (Ишаја 60:1; Филипилиләрә 2:14, 15).

      9, 10. Нәјә ҝөрә 1919-ҹу илдә бә’зи мәсиһчиләр “ағыллы”, диҝәрләри исә “ағылсыз” олдулар?

      9 Лакин ҝөзләјин! Мәсәлдәки бә’зи гызларын чәтинликләри јаранмышдыр. Иса давам етди: “Ағылсызлар ағыллылара дедиләр: “Јағыныздан бизә дә верин, чүнки чырагларымыз сөнүр” (Матта 25:8). Јағ олмаса, чыраглар ишыг сача билмәз. Беләликлә, чыраг јағы бизә, Аллаһын һәгиги хидмәтчиләринә руһани мә’нада ишыг сачмаг имканы верән, Аллаһын һәгигәт Кәламыны вә Аллаһын мүгәддәс руһуну хатырладыр (Мәзмур 119:130; Даниел 5:14). 1919-ҹу илә гәдәр мәсһ едилмиш ағыллы мәсиһчиләр, мүвәггәти олараг зәифләмәләринә бахмајараг, Аллаһын онлар үчүн олан ирадәсинин нәдән ибарәт олдуғуну дәрк етмәк үчүн сә’јлә чалышырдылар. Буна ҝөрә дә, ишыг сачмаг чағырышы сәсләнәндә, онлар һазыр идиләр (2 Тимотејә 4:2; Ибраниләрә 10:24, 25).

      10 Лакин бә’зи мәсһ едилмиш мәсиһчиләр Адахлы илә бирликдә олмағы үрәкдән арзуласалар да, фәдакарлыг етмәјә вә сә’ј ҝөстәрмәјә һазыр дејилдиләр. Буна ҝөрә дә хош хәбәри фәал сурәтдә тәблиғ етмәк вахты ҝәлиб чатанда, онлар буну етмәјә һазыр дејилдиләр (Матта 24:14). Онлар һәтта јолдашларындан јағ истәјәрәк, онларын сә’јини зәифләтмәјә чалышырдылар. Исанын мәсәлиндәки ағыллы гызлар неҹә ҹаваб вердиләр? Онлар дедиләр: “Белә олмасын ки, јағ нә бизә чатсын, нә сизә. Јахшысы будур ки, ҝедиб сатыҹылардан аласыныз” (Матта 25:9). Буна бәнзәр тәрздә 1919-ҹу илдә мәсһ едилмиш садиг мәсиһчиләр, онларын ишыг сачмаг габилијјәтләринә пис тә’сир ҝөстәрә билән нә исә етмәкдән имтина етдиләр. Бу јолла онлар сынаға таб ҝәтирдиләр.

      11. Ағылсыз гызларла нә баш верди?

      11 Иса сөһбәтинин сонунда деди: “Онлар [ағылсыз гызлар] јағ сатын алмаға ҝетдикләри заман адахлы ҝәлди; вә һазыр оланлар онунла кәбин мәҹлисинә ҝирдиләр вә гапы бағланды. О бири гызлар да сонрадан ҝәлиб: “Аға! Аға! Гапыны бизә ач!” — дедиләр. О исә ҹаваб вериб деди: “Сизә доғрусуну дејирәм: сизи танымырам” (Матта 25:10-12). Ҝөрдүјүмүз кими, бә’зиләри Адахлынын ҝәлишинә һазыр дејилдиләр. Буна ҝөрә дә онлар сынаға таб ҝәтирмәдиләр вә ҝөјдәки кәбин мәҹлисиндә иштирак етмәк имканыны итирдиләр. Бу доғрудан да чох фаҹиәли иди!

      Талантлар һаггында мәсәл

      12. а) Иса садиглији һансы нүмунәнин әсасында изаһ етди? б) ‘Јад бир өлкәјә ҝедән’ “адам” ким иди?

      12 Иса ағыллы давранышын нә демәк олдуғуну ҝөстәрдикдән сонра, садиглијә даир нүмунә ҝәтирди. О белә деди: “О, јад бир өлкәјә ҝедәркән, гулларыны чағырыб өз маликанәсини онлара тапшыран бир адам кими һәрәкәт едәҹәкдир. Биринә беш, биринә ики, биринә дә бир талант верди. Һәр биринә өз габилијјәтинә ҝөрә верди вә дәрһал јола дүшдү” (Матта 25:14, 15). Мәсәлдәки “адам”, ерамызын 33-ҹү илиндә ҝөјә галхаркән ‘јад бир өлкәјә ҝедән’ Исанын өзүдүр. Лакин ҝөјә галхмаздан әввәл о, “өз маликанәсини” садиг шаҝирдләринә тапшырды. Һансы тәрздә?

      13. Иса һансы үсулла бөјүк бир фәалијјәт саһәси һазырлады вә “гулларына” онун “маликанәсини” артырмағы тапшырды?

      13 Јер үзүндәки хидмәти заманы Иса Падшаһлыг һаггындакы хош хәбәри бүтүн Исраил торпагларында тәблиғ едәрәк, бөјүк фәалијјәт саһәси һазырламаға башлады (Матта 9:35-38). О, ‘јад бир өлкәјә ҝетмәздән’ әввәл, бу саһәни садиг хидмәтчиләринә әманәт едиб деди: “Беләликлә, ҝедин, бүтүн халглары шаҝирдим един, онлары Ата, Оғул вә Мүгәддәс Руһ наминә вәфтиз един; Сизә әмр етдијим һәр шејә риајәт етмәји онлара өјрәдин” (Матта 28:18-20). Иса бу сөзләрлә, өзү гајыдана гәдәр “гулларына”, һәр биринә “өз габилијјәтинә ҝөрә” онун “маликанәсини” артырмаг тапшырығы верди.

      14. Ағанын “маликанәсини” һамынын ејни дәрәҹәдә артыраҹағыны нәјә ҝөрә ҝөзләмәк олмазды?

      14 “Өз габилијјәтинә ҝөрә” ифадәси ҝөстәрир ки, Ы әсрин бүтүн мәсиһчиләри ејни шәраитләрә вә имканлара малик дејилдиләр. Павел вә Тимотеј кими бә’зиләри тәблиғ вә тә’лим ишиндә даһа чох иштирак етмәк имканына малик идиләр. Башгаларынын сәрбәст фәалијјәт ҝөстәрмәк имканлары исә, чох мәһдуд иди. Мәсәлән, мәсиһчиләрдән кимиси гул иди, кимиси зәиф сағламлыға вә ја аилә мәс’улијјәтләринә малик иди, кимиси исә артыг јашлашмышды. Әлбәттә, јығынҹагдакы мәс’улијјәтләр шаҝирдләрдән һәр биринә мүјәссәр дејилди. Мәсһ едилмиш баҹылар вә бә’зи гардашлар јығынҹагда өјрәтмир­диләр (1 Коринфлиләрә 14:34; Јагуб 3:1; 1 Тимотејә 3:1). Бунунла јанашы, вәзијјәтләриндән асылы олмајараг, Мәсиһин мәсһ едилмиш шаҝирдләринин һамысы — һәм кишиләр, һәм дә гадынлар — Ағанын “маликанәсини” артырмаг мәс’улијјәтинә малик идиләр; онларын һамысы мәсиһчи хидмәтинин марагларында иштирак етмәк кими имканларындан вә шәраитләриндән истифадә етмәли идиләр. Мүасир мәсиһчиләр дә бу ҹүр давранырлар.

      Сынаг заманы башланыр!

      15, 16. а) Гуллардан һесабат тәләб етмәк вахты нә заман башланды? б) Мәсһ едилмиш садиг мәсиһчиләрә Исанын “маликанәсини” артырмаг үчүн һансы јени имканлар верилмишдир?

      15 Мәсәлдә сонра дејилир: “Узун бир заман кечдикдән сонра, һәмин гулларын ағасы ҝәлди вә онлардан һесабат тәләб етди” (Матта 25:19). 1914-ҹү илдә — һәгигәтән дә ерамызын 33-ҹү илиндән узун бир мүддәт сонра — Мәсиһ Исанын Падшаһ кими иштиракы дөврү башланды. О, үч ил јарымдан сонра, 1918-ҹи илдә Аллаһын руһани мә’бәдинә ҝәлди вә бунунла да Петерин дедији сөзләр јеринә јетди: “Мәһкәмәнин Аллаһын ев әһлиндән башланмасынын вахтыдыр” (1 Петер 4:17; Малаки 3:1). Онлардан һесабат тәләб етмәк вахты ҝәлиб чатмышдыр.

      16 Бәс “гуллар”, Исанын мәсһ едилмиш гардашлары Падшаһын ‘талантлары’ илә нә етдиләр? Ерамызын 33-ҹү илиндән вә 1914-ҹү илдән әввәлки вахты да дахил етмәклә, бир чохлары үрәкдән чалышараг, Исанын талантлары илә “тиҹарәт” етдиләр (Матта 25:16). Һәтта Биринҹи Дүнја мүһарибәси заманы онларын өз Ағаларына хидмәт етмәјә ҝүҹлү истәкләри варды. Артыг мәсһ едилмиш садиг мәсиһчиләрә Исанын “маликанәсини” артырмаг үчүн јени имканлар вермәк мүнасиб иди. Һәмин системин ахыр ҝүнләринин вахты ҝәлмишди. Бүтүн дүнјада хош хәбәри тәблиғ етмәк лазым иди. “Јер үзүнүн бичини”ни топламаг лазым иди (Вәһј 14:6, 7, 14-16). Символик “буғдаларын” сонунҹу нүмајәндәләрини тапмаг вә башга гојунларын “бөјүк издиһам”ыны топламаг лазым иди (Матта 13:24-30; Вәһј 7:9).

      17. Мәсһ едилмиш садиг мәсиһчиләр ағаларынын севинҹинә неҹә шәрик олдулар?

      17 Бичин вахты севинҹли вахтдыр (Мәзмур 126:6). Буна ҝөрә дә 1919-ҹу илдә Исанын өз мәсһ едилмиш садиг гардашларына даһа бөјүк мәс’улијјәт верәркән нөвбәти сөзләри демәси мүнасиб иди: “Сән хырда ишләрдә садиг олдун, сәни бөјүк ишләр үзәринә гојаҹағам; ағанын севинҹинә шәрик ол!” (Матта 25:21, 23). Бундан әлавә, Аға Аллаһын Падшаһлығынын Падшаһы оланда, онун дујдуғу севинҹ һиссини тәсәввүр етмәк бизим үчүн чәтиндир (Мәзмур 45:1, 2, 6, 7). Мәсһ едилмиш садиг мәсиһчиләр Падшаһын нүмајәндәләри кими хидмәт едәрәк вә онун јердәки маликанәсини артырараг бу севинҹә шәрик олурлар (2 Коринфлиләрә 5:20). Онларын севинҹи, Ишаја 61:10 ајәсиндәки пејғәмбәрлик сөзләриндән ҝөрүнүр: “Рәбб илә чох мәсрур олаҹағам, ҹаным Аллаһымла севиниб ҹошаҹаг; чүнки... мәнә гуртулуш ҝејими ҝејдирди”.

      18. Бә’зиләри нәјә ҝөрә сынаглара таб ҝәтирмәдиләр вә онларла нә баш верди?

      18 Әфсуслар олсун ки, бә’зиләри сынаға таб ҝәтирмәди. Биз охујуруг: “Бир талант алмыш олан... ҝәлиб деди: “Аға, сәнин сәрт бир адам олдуғуну билирдим; әкмәдијин јердән бичәрсән, сәпмәдијин јердән јығарсан. Горхдум, ҝедиб сәнин талантыны торпагда ҝизләтдим; бујур, өз малыны ҝери ҝөтүр!” (Матта 25:24, 25). Буна бәнзәр тәрздә, бә’зи мәсһ едилмиш мәсиһчиләр Мәсиһдән алдыглары талантла “тиҹарәт” етмәдиләр. Онлар малик олдуглары севинҹли хәбәри 1914-ҹү илә гәдәр дә башгалары илә бөлүшмүрдүләр, онлар буну 1919-ҹу илдә дә етмәк истәмәдиләр. Иса онларын һөрмәтсизликләринә неҹә мүнасибәт ҝөстәрди? О, онларын бүтүн имтијазларыны әлләриндән алды. Онлар ‘чөл гаранлығына атылдылар; орада ағлашма вә диш гыҹыртма олаҹагдыр’ (Матта 25:28, 30).

      Сынаг давам едир

      19. Сынаг просеси һансы мә’нада давам едир вә мәсһ едилмиш бүтүн мәсиһчиләр нәјә гәти гәрарлыдырлар?

      19 Сонун вахты заманы Мәсиһин мәсһ едил­миш гуллары олаҹаг инсанларын әксәријјәти 1918⁠-ҹи илдә Иса сынаға башладығы заман, һәлә Јеһоваја хидмәт етмирдиләр. Бу о демәкдирми ки, онлар һеч ҹүр сынанмырлар? Әсла јох. Сынаг просеси 1918-1919-ҹу илләрдә башлады вә бу просесдә садиг вә ағыллы гул бир синиф кими бу сынаға таб ҝәтирди. Һәр бир мәсһ едилмиш мәсиһчинин сынағы, онун бирдәфәлик мөһүрләнәҹәји вахта кими давам едир (Вәһј 7:1-3). Буну дәрк едәрәк, Мәсиһин мәсһ едилмиш гардашлары Ағаларынын “маликанәсини” артырмаға сәдагәтлә давам етмәјә гәти гәрарлыдырлар. Онлар ағыллы олмаға — ишыглары даима парылдасын дејә бол руһани јаға малик олмаға да гәти гәрарлыдырлар. Онлардан һәр бири билир ки, һәјатынын сонуна гәдәр садиг галдығы тәгдирдә Иса ону сәмави мәскәнә гәбул едир (Матта 24:13; Јәһја 14:2-4; 1 Коринфлиләрә 15:50, 51).

      20. а) Бөјүк издиһам бу ҝүн нәјә гәти гәрарлыдыр? б) Мәсһ едилмиш мәсиһчиләр нәји дәрк едирләр?

      20 Башга гојунларын бөјүк издиһамы мәсһ едилмиш гардашларыны тәглид едир. Онлар баша дүшүрләр ки, Аллаһын ирадәсини билмәк онларын үзәринә бөјүк мәс’улијјәт гојур (Һезекиел 3:17-21). Буна ҝөрә дә, Јеһованын Кәламынын вә мүгәддәс руһунун көмәјиндән истифадә едәрәк, онлар өјрәнмә јолу илә вә бир-бирләри илә үнсијјәт васитәсилә даима руһани јағ еһтијатларыны тәдарүк едирләр. Онлар мәсһ едилмиш гардашлары илә бирликдә хош хәбәри јајма вә тә’лим вермә иши илә мәшғул олараг вә бунунла да Ағаларынын “маликанәсини” артырараг ишыгларына парылдамаға имкан верирләр. Буна бахмајараг, мәсһ едилмишләр ајдын баша дүшүрләр ки, талантлар онлара һәвалә едилмишдир. Онлар, Ағанын јер үзүндәки маликанәси илә әлагәдар ишләрә ҝөрә һесабат вермәлидирләр. Онлар сајҹа аз олсалар да, өз мәс’улијјәтләрини бөјүк издиһамын үзәринә гоја билмәзләр. Буну јадда сахлајараг, садиг вә ағыллы гул бөјүк издиһамын садиг үзвләринин јардымына миннәтдар олмагла јанашы, Ағанын “маликанәсинин” артырылмасы үчүн олан рәһбәрлији өз үзәринә ҝөтүрмәјә давам едир. Бөјүк издиһамын үзвләри исә мәсһ едилмиш гардашларынын дашыдығы мәс’улијјәти баша дүшүр вә онларын рәһбәрлији алтында чалышмаг имканыны шәрәф сајырлар.

      21. Һансы өјүд бизим ҝүнүмүзә гәдәр бүтүн мәсиһчиләрә аиддир?

      21 Беләликлә, бу ики мәсәл 1919-ҹу илдә вә ја она јахын тарихләрдә баш верән һадисәләрә ајдынлыг ҝәтирсә дә, принсип е’тибары илә онлар сон ҝүнләрдә јашајан Мәсиһин бүтүн һәгиги давамчыларына тәтбиг едиләндир. Буна ҝөрә дә, Исанын он гызла әлагәдар мәсәлинин сонунда вердији өјүд, илк нөвбәдә 1919-ҹу илә гәдәрки мәсһ едилмиш мәсиһчиләрә аид олдуғуна бахмајараг, ондан һәр бир мәсиһчи фајдалана биләр. Белә исә, ҝәлин һамымыз Исанын нөвбәти сөзләринә диггәт јетирәк: “Беләликлә, ојаг дурун, чүнки сиз нә... ҝүнү вә нә дә сааты билирсиниз” (Матта 25:13).

      [Һашијәләр]

      a Буна бәнзәр тәрздә, һәвариләрин өлүмүндән сонра, “азғын гурдлар” да мәсһ едилмиш ағсаггалларын арасындан чыхмышды (Һәвариләрин ишләри 20:29, 30).

      b Исанын бу мәсәли, Јеһованын Шаһидләри тәрәфиндән дәрҹ едилмиш “Сүлһ Рәиси”нин рәһбәрлији алтында үмумдүнја тәһлүкәсизлији” адлы китабын 5-ҹи, 6-ҹы фәсилләриндә дә мүзакирә олунур (инҝ.).

Азәрбајҹан (кирил) нәшрләри (2000—2025)
Чыхыш
Дахил ол
  • Aзәрбајҹан (кирил әлифбасы)
  • Пајлаш
  • Параметрләр
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Истифадә шәртләри
  • Мәхфилик гајдалары
  • Настройки конфиденциальности
  • JW.ORG
  • Дахил ол
Пајлаш