«Һабил өлсә дә, иманы сајәсиндә индијәдәк данышыр»

ҺАБИЛ бир гырагда дуруб дағ дөшүндә сакитҹә отлајан сүрүсүнү сејр едир. Сонра ҝөзләрини орадан чәкиб узагда сајрышан ишылтыја бахыр. О билир ки, бу ишылты ҝеҹә-ҝүндүз фырланараг Еден бағынын ҝиришини горујан одлу гылынҹын ишылтысыдыр. Бир вахтлар бу ҝөзәл бағ онун валидејнләринин еви олмушду; лакин инди нә валидејнләри, нә дә онларын өвладлары ораја ҝирә билмәзләр. Һабил ҝөзләрини ҝөјә дикиб, Јарадан барәдә дәрин фикрә даланда сәрин меһин онун сачларыны неҹә далғаландырдығыны хәјалыныза ҝәтирин. Инсанла Аллаһ арасында әмәлә ҝәлән учурум нә вахтса арадан ҝөтүрүләҹәкми? Һабилин ән бөјүк арзусу елә будур.

Һабил бу ҝүн бизимлә данышыр. Бәс биз онун сәсини ешидә биләрикми? Ола билсин, сиз бунун мүмкүн олмадығыны дүшүнүрсүнүз. Ахы Адәмин икинҹи оғлу олан Һабил чохдан өлүб. Онун галыглары 60 әсрә јахындыр ки, чүрүјүб торпаға гарышыб. Өлүләрин вәзијјәти барәдә Мүгәддәс Китабда дејилир: «Өлүләр һеч нә билмир» (Ваиз 9:5, 10). Үстәлик, Мүгәддәс Китабда Һабилин бир кәлмә сөзү белә гәләмә алынмајыб. Белә олан һалда о, бизимлә неҹә даныша биләр?

Һәвари Павел Аллаһдан илһам алараг Һабил һагда демишди: «Һабил өлсә дә... индијәдәк данышыр» (Ибраниләрә 11:4). О, нәјин сајәсиндә данышыр? Иманы сајәсиндә. О, бу ҝөзәл хүсусијјәти инкишаф етдирән илк инсан иди. Һабил о дәрәҹәдә ҝүҹлү иман тәзаһүр етдирмишди ки, онун нүмунәси индијәдәк өз тәсирини итирмәјиб вә бизим үчүн тәглид едиләси ҹанлы өрнәкдир. Әҝәр биз ондан ибрәт ҝөтүрүб иманыны тәглид етсәк, онда демәк олар ки, Һабил ҹанлы шәкилдә бизимлә нүмунәси васитәсилә данышыр.

Мүгәддәс Китабда Һабил һаггында аз мәлумат олса да, биз ондан вә онун иманындан нә өјрәнә биләрик? Ҝәлин бахаг.

БӘШӘРИЈЈӘТИН ИЛК ЧАҒЫ ВӘ ҺАБИЛИН УШАГЛЫҒЫ

Һабил бәшәр тарихинин илк чағында дүнјаја ҝөз ачыб. Мараглыдыр ки, Иса пејғәмбәр «дүнјанын әсасы»нын гојулмасыны Һабиллә әлагәләндирди (Лука 11:50, 51, Инҹил, 1996). Иса «дүнја» дедикдә ҝүнаһдан сатын алынмаг үмиди олан инсанлары нәзәрдә тутурду. Һабил илк инсанлардан дөрдүнҹүсү олса да, Аллаһын нөгтеји-нәзәринҹә, о сатын алынмаға лајиг олан илк инсан идиa. Бәли, Һабилин боја-баша чатдығы мүһити һеч дә јахшы адландырмаг олмазды.

Бәшәр аиләсинин јени јаранмасына бахмајараг, бәдбәхтликләр гара булуд тәк онун үстүнү алмышды. Һабилин валидејнләри Адәмлә Һәвва заһирән ҝөзәл вә ҝүмраһ идиләр. Амма онлар һәјатларынын ән бөјүк сәһвини етмишдиләр вә бунун фәргинә јахшы варырдылар. Бир вахтлар Адәмлә Һәвва камил идиләр вә онларын әбәди јашамаг имканы варды. Сонрадан исә бу ҹүтлүк Јеһова Аллаһа гаршы үсјан галдырды вә Аллаһ онлары евләри олан ҹәннәтдән, Еден бағындан говду. Өз истәкләрини һәр шејдән, һәтта өвладларындан да үстүн тутан Адәмлә Һәвва камиллији вә әбәди һәјаты итирдиләр (Јарадылыш 2:15—3:24).

Ҹәннәтдән өмүрлүк сүрҝүн едилән Адәмлә Һәвванын гара ҝүнләри башлады. Онларын илк өвлады дүнјаја ҝәләндә онун адыны Габил гојдулар. Бу ад «әмәлә ҝәтирмәк», «истеһсал етмәк» кими мәналар верән сөзүн көкүндән ҝөтүрүлүб. Һәвва деди: «Рәббин көмәји илә бир инсан газандым». Ола билсин ки, о, Јеһованын Еден бағында вердији вәди нәзәрдә тутурду. Һәмин вәдә әсасән, бир гадын дүнјаја «өвлад» ҝәтирмәли иди вә бу өвлад Адәмлә Һәвваны ҝүнаһа сүрүкләјән о пис варлығы мәһв етмәли иди (Јарадылыш 3:15; 4:1). Ола биләрми ки, Һәвва пејғәмбәрликдәки гадынын өзү, вәд едилмиш «өвлад»ын исә Габил олдуғуну дүшүнүрдү?

Әҝәр Һәвва белә фикирләширдисә, чох јанылырды. Үстәлик, әҝәр о вә Адәм Габили бу дүшүнҹә илә бөјүдүрдүләрсә, о заман онда гејри-камиллијә хас олан тәкәббүр инкишаф етдирмиш олурдулар. Бир мүддәтдән сонра Һәвва икинҹи оғлуну дүнјаја ҝәтирәндә онун барәсиндә бу ҹүр ибарәли сөзләр демәди. Валидејнләр онун адыны Һабил гојдулар. Бу ад «нәфәс», јәни «бошлуг» мәнасыны верир (Јарадылыш 4:2). Ола биләрми ки, икинҹи оғулларына белә ад вермәләринә сәбәб Адәмлә Һәвванын Габилә нисбәтән она даһа аз үмид бағламаларыдыр? Биз јалныз буну тәхмин едә биләрик.

Һәр неҹә олса да, мүасир валидејнләр онлардан чох шеј өјрәнә биләр. Сиз сөз вә һәрәкәтләринизлә өвладларыныза гүрур, шөһрәтпәрәстлик вә худбинлик ашылајырсыныз, јохса онлара Јеһова Аллаһы севмәји вә Онунла дост олмағы өјрәдирсиниз? Әфсуслар олсун ки, илк валидејнләр бу мәсулијјәтин өһдәсиндән ҝәлмәдиләр. Лакин онларын нәсли үчүн үмид јери вар иди.

ҺАБИЛДӘ ИМАН НЕҸӘ ЈАРАНМЫШДЫ?

Аилә сахлаја билсинләр дејә Адәм өвладларына балаҹалыгдан ишләмәји өјрәдирди. Беләликлә, Габил әкинчи, Һабил исә чобан олду.

Амма Һабил даһа ваҹиб бир шеј етди. Илләр өтдүкҹә, о, өзүндә иман инкишаф етдирирди. Әсрләр сонра һәвари Павел Аллаһдан илһам алараг бу ҝөзәл хүсусијјәт барәдә јазмышды. Ҝәлин дүшүнәк: онун әтрафындакы инсанлар арасында тәглид едиләси јахшы нүмунә олмадығы бир һалда, Һабилдә Јеһова Аллаһа иман неҹә јаранды? Ҝәлин бу ишдә она көмәк едән үч амилә диггәт јетирәк.

Јеһованын јаратдыглары.

Дүздүр, Јеһова јери ләнәтләјәрәк онун тикан вә гангал битирәҹәјини демишди. Анҹаг јер Һабилин аиләсинин өзүнү тәмин етмәси үчүн кифајәт гәдәр мәһсул верирди. Бундан әлавә, Аллаһ һејванлары, гушлары, балыглары, дағлары, ҝөлләри, чајлары, дәнизләри, ҝөјү, булудлары, ҝүнәши, ајы вә улдузлары ләнәтләмәмишди. Һабил һара нәзәр салырдыса, бүтүн бунлары хәлг едән Јеһова Аллаһын дәрин мәһәббәтинин, һикмәтинин вә хејирхаһлығынын сүбутуну ҝөрүрдү (Ромалылара 1:20). О, бунларын үзәриндә дәриндән дүшүндүкҹә иманы мөһкәмләнирди.

Шүбһәсиз, Һабил Јараданы Јеһова һаггында дүшүнмәк үчүн вахт ајырырды. Ҝәлин бир анлыға Һабили чөлдә гојун отараркән ҝөзүмүзүн өнүндә ҹанландыраг. Билдијимиз кими, чобанын ҝүнү јолларда кечир. Һабил дағлары, дәрәләри ашыр, чајлары кечир, бу зәиф мәхлуглары јамјашыл оту, сәрин сују олан ән тәһлүкәсиз чәмәнләрә апарыр. Аллаһын јаратдығы һејванлар ичиндә ән аҹизи гојунлардыр, санки, бу мәхлуглар јарандыглары ҝүндән инсанын рәһбәрлијинә вә мүдафиәсинә еһтијаҹ дујурлар. Һабил баша дүшүрдүмү ки, о да истәнилән инсандан гат-гат ҝүҹлү вә гат-гат мүдрик олан бир Кәсин рәһбәрлијинә, мүдафиәсинә вә гајғысына мөһтаҹдыр? Шүбһә јохдур ки, о, бу кими фикирләрини дуада Аллаһла бөлүшүрдү вә бунун сајәсиндә онун иманы ҝетдикҹә бөјүјүрдү.

Јеһованын вәдләри.

Адәмлә Һәвва онларын Еден бағындан говулмаларына ҝәтириб чыхаран һадисәләри оғулларына данышмамыш олмаздылар. Елә буна ҝөрә дә Һабилин үзәриндә дүшүнәси чох шеј вар иди.

Јеһова демишди ки, јер ләнәтләнәҹәк, јәни орада тикан вә гангал битәҹәк. Һабил бу сөзләрин јеринә јетдијини ајдын шәкилдә ҝөрүрдү. Јеһова һәмчинин Һәвваја билдирмишди ки, һамиләлији әзијјәтлә кечәҹәк, ағры илә ушаг доғаҹаг. Баҹы-гардашлары дүнјаја ҝәлдикҹә Һабил бу сөзләрин дә неҹә һәјата кечдијинин шаһиди олду. Аллаһ һадисәләрин ҝедишатыны габагҹадан ҝөрәрәк деди ки, Һәвва әринин мәһәббәт вә диггәтинә гејри-таразлы еһтијаҹ дујаҹаг, Адәм исә она ағалыг едәҹәк. Бу сөзләрин дә һәгигәт олдуғуну Һабил өз ҝөзләри илә ҝөрдү. Һабил һәр дәфә Јеһованын сөзләринин там етибара лајиг олдуғуна әмин олурду. О инанырды ки, бир ҝүн Јеһованын вәд етдији «өвлад» ҝәлиб Едендә едилән сәһвләри арадан галдыраҹаг. Бәли, буна иман етмәси үчүн онун әсаслы сәбәбләри вар иди (Јарадылыш 3:15—19).

Јеһованын хидмәтчиләри.

Һабил инсанлар ичиндән өзүнә тәглид едиләси јахшы нүмунә тапмады. Лакин о вахт инсанлар јер үзүндә олан јеҝанә шүурлу варлыглар дејилди. Адәмлә Һәвва Еден бағындан говуланда Јеһова Аллаһ тәдбир ҝөрдү ки, нә онлар, нә дә онларын өвладлары һәмин ҹәннәтә ҝирә билмәсинләр. Бунун үчүн Јеһова ҹәннәтин ҝиришиндә керувлары, јәни јүксәк мөвге саһиби олан мәләкләри вә даима фырланан одлу гылынҹы гојду (Јарадылыш 3:24).

Һабилин ушаглыгдан бу керувлары мүшаһидә етдијини тәсәввүр един. Һәмин мәләкләр заһирән инсанлара бәнзәдијиндән Һабил онларын нә гәдәр ҝүҹлү олдуғуну ҝөрә билирди. Алов кими шөлә сачан вә даима фырланан «гылынҹ» адамы ваһимәјә салырды. Бәс Һабил бөјүдүкҹә бу керувларын бирҹә дәфә дә олсун безиб өз јерләрини тәрк етдикләрини ҝөрмүшдүмү? Әсла! Бу гүдрәтли шүурлу варлыглар ҝүнләр, ајлар, илләр, һәтта онилликләр дә кечсә, өз јерләриндән тәрпәнмирдиләр. Беләҹә, Һабил өјрәнди ки, Јеһова Аллаһын салеһ вә дәјанәтли хидмәтчиләри вар. Һабил өз аиләсиндә ҝөрмәдији садиглији вә итаәткарлығы бу керувларда ҝөрдү. Шүбһәсиз ки, мәләкләрин нүмунәси онун иманыны мөһкәмләндирди.

Јеһованын јаратдыглары, вәдләри вә хидмәтчиләри васитәсилә Өзү һагда ачыгладыгларынын үзәриндә дәриндән дүшүндүкҹә Һабил һисс едирди ки, онун иманы ҝетдикҹә мөһкәмләнир. Мәҝәр инди демәк олмазмы ки, о, бизимлә нүмунәси васитәсилә данышыр? Һабилин нүмунәси хүсусилә ҝәнҹләр үчүн руһландырыҹы ола биләр. Чүнки доғмаларынын мүнасибәтиндән асылы олмајараг, онлар Јеһова Аллаһа әсил иман инкишаф етдирә биләрләр. Иманымызы артырмаг үчүн биз бу ҝүн чох шејләрә маликик: бизи әһатә едән Јеһова Аллаһын јарадылыш мөҹүзәләринә, там Мүгәддәс Китаба, еләҹә дә имана саһиб олан чохсајлы инсанларын нүмунәсинә.

ҺАБИЛИН ГУРБАНЫ НӘЈӘ ҜӨРӘ ДАҺА ГИЈМӘТЛИ ИДИ?

Јеһоваја иманы артдыгҹа Һабил ону әмәлдә ҝөстәрмәк истәјирди. Бәс ади инсан Каинатын Јараданына нә верә биләр? Әлбәттә ки, Аллаһ инсанларын нә һәдијјәсинә, нә дә көмәјинә еһтијаҹ дујур. Заман кечдикҹә Һабил данылмаз бир һәгигәти дәрк етди: әҝәр дүзҝүн нијјәтдән ирәли ҝәләрәк әлиндә оланын ән јахшысыны Јеһоваја Аллаһа верәрсә, гајғыкеш Јараданын үрәјини шад едәҹәк.

Беләликлә, Һабил өз сүрүсүндән бир неҹә гојуну Јеһова Аллаһа тәгдим етмәк үчүн һазырлады. О, илк доғулан һејванлардан ән јахшысыны сечди вә ән јахшы һесаб етдији һиссәләри ҝөтүрдү. Бу арада Габил дә Јеһова Аллаһын хејир-дуасыны вә лүтфүнү газанмаг үчүн әкиб-бичдији мәһсуллардан һазырлады. Амма онун нијјәти Һабилинки кими дејилди. Гардашлар өз гурбанларыны тәгдим едәндә бу фәрг ајдын ҝөрүндү.

Ола билсин, Адәмин һәр ики оғлу гурбанҝаһдан вә оддан истифадә етмишди. Ҝүман ки, онлар өз тәгдимләрини о вахт јер үзүндә Јеһованын јеҝанә тәмсилчиләри олан керувларын ҝөзү гаршысында тәгдим етмишдиләр. Јеһованын ҹавабы нә олду? Биз охујуруг: «Рәбб Һабили вә онун тәгдимини гәбул етди» (Јарадылыш 4:4). Мүгәддәс Китабда Аллаһын Һабилин гурбанындан разы галдығыны неҹә ҝөстәрдији дејилмир. Бәс нә үчүн Аллаһ мәһз Һабилдән разы галды?

Бу, онун ҝәтирдији гурбанла бағлы иди? Һабил ҹанлы һејван тәгдим едәрәк онун дәјәрли ганыны ахытды. Һабил белә гурбанын нә гәдәр гијмәтли олдуғуну дәрк едирдими? Һабилин өлүмүндән әсрләр сонра Аллаһ гүсурсуз гузу гурбаны тәсис етди. Бу гурбан ҝүнаһсыз ганы ахыдылаҹаг «Аллаһ Гузусу» олан камил Иса Мәсиһин гурбанынын рәмзи иди (Јәһја 1:29; Чыхыш 12:5—7). Лакин Һабилин нәји билиб-билмәдији бизә мәлум дејил.

Анҹаг әминликлә дејә биләрик ки, Һабил малик олдуғунун ән јахшысыны тәгдим етди. Јеһова јалныз Һабилин гурбанындан јох, һәмчинин онун өзүндән дә разы иди. Һабили һәрәкәтә тәшвиг едән Јеһова Аллаһа олан мәһәббәти вә әсил иманы иди.

Габиллә исә вәзијјәт башга ҹүр иди. Јеһова «Габили вә онун тәгдимини гәбул етмәди» (Јарадылыш 4:5). Амма она ҝөрә јох ки, Габилин ҝәтирдији тәгдим дүзҝүн дејилди, ахы сонралар Аллаһын Ганунуна торпағын бәһрәсиндән дә тәгдимләр ҝәтирмәк дахил едилмишди (Левилиләр 6:14, 15). Анҹаг Мүгәддәс Китабда Габил һагда дејилир ки, онун «әмәлләри пис» иди (1 Јәһја 3:12). Ҝөрүнүр, бир чох инсанлар кими, Габил дә фикирләширди ки, үздән өзүнү Аллаһ бәндәси кими ҝөстәрмәк кифајәтдир. Чох кечмәди ки, онун әмәлләриндән Аллаһа иман етмәдији вә Ону севмәдији ҝөрүндү.

Габил Јеһованын лүтфүнү газанмадығыны ҝөрәндә Һабилдән ибрәт ҝөтүрдүмү? Хејр! Онда гардашына гаршы нифрәт јаранды. Јеһова Габилин үрәјиндә нәләрин баш вердијинә диггәт јетирди вә сәбирлә ону јола ҝәтирмәјә чалышды. Аллаһ Габили хәбәрдар етди ки, онун тутдуғу јол ҝүнаһа апарыр, лакин ејни заманда үмид верди ки, дүзәлсә, ону гәбул едәр (Јарадылыш 4:6, 7).

Габил Аллаһын хәбәрдарлығыны гулагардына вурду. О, һеч нәдән шүбһәләнмәјән кичик гардашындан онунла чөлә ҝетмәји хаһиш етди. Орада Габил Һабилин үстүнә һүҹум чәкиб ону гәтлә јетирди (Јарадылыш 4:8). Мүәјјән мәнада Һабил дини тәгибләрин илк гурбаны — илк шәһид олду. О өлсә дә, онун әһвалаты бунунла битмәди.

Мәҹази мәнада десәк, Һабилин ганы Јеһова Аллаһа гисас вә ја әдаләт үчүн фәрјад едирди. Аллаһ бу ҹинајәтә ҝөрә гәддар Габили ҹәзаландырмагла әдаләти бәрпа етди (Јарадылыш 4:9—12). Даһа ваҹиб олан одур ки, Һабил иманы васитәсилә бу ҝүн бизимлә данышыр. Ола билсин, Һабил тәгрибән јүз ил јашады. Һәмин дөврүн инсанлары илә мүгајисәдә Һабилин өмрү гыса олса да, о, Аллаһа мәгбул һәјат сүрдү. О, Аллаһы Јеһованын севҝисини вә рәғбәтини газандығыны биләрәк һәјата ҝөзүнү јумду (Ибраниләрә 11:4). Биз әмин ола биләрик ки, Һабил ән етибарлы јердә — Јеһованын һәдди-һүдуду олмајан јаддашындадыр вә јер үзүндә Ҹәннәт бәрпа едиләндә о дириләҹәк (Јәһја 5:28, 29). Бәс сиз ону Ҹәннәтдә ҝөрәҹәксинизми? Әмин олун ки, Һабилин дедикләринә гулаг асмаға вә онун бөјүк иманыны тәглид етмәјә әзмли олсаныз, ҝөрәҹәксиниз.