«Мән сизинләјәм»
«Рәббин рәсулу. . . белә деди: Рәбб дејир: “Мән сизинләјәм”» (ҺАГГАЈ 1:13).
1. Иса бизим ҝүнләрә бәнзәјән һансы дөврә истинад етмишди?
БИЗ ТАРИХИН мүһүм бир мәрһәләсиндә јашајырыг. Мүгәддәс Китаб пејғәмбәрликләринин јеринә јетмәси 1914-ҹү илдән ‘Рәббин ҝүнүндә’ јашадығымызы сүбут едир (Вәһј 1:10). Јәгин сиз бу пејғәмбәрлији өјрәнмисиниз вә сизә мә’лумдур ки, Иса, Падшаһлыг тахтында отуран ‘Инсан Оғлунун ҝүнләрини’ ‘Нуһун вә Лутун ҝүнләри’ илә мүгајисә етмишди (Лука 17:26, 28). Беләликлә, Мүгәддәс Китаб о дөврүн бизим ҝүнләримизә бәнзәдијини ҝөстәрир. Лакин диггәтәлајиг олан башга бир ујғунлуг да мөвҹуддур.
2. Јеһова Һаггај вә Зәкәријјәни һансы иш үчүн тә’јин етмишди?
2 Ҝәлин даһа әввәлә гајыдараг, Јәһуди пејғәмбәрләри Һаггај вә Зәкәријјәнин дөврүндә мөвҹуд олан вәзијјәти нәзәрдән кечирәк. Бу ики садиг пејғәмбәр Јеһованын мүасир хидмәтчиләри үчүн әһәмијјәт кәсб едән һансы хәбәри е’лан едирди? Һаггај вә Зәкәријјә Бабил әсарәтиндән гајытмыш Јәһуди халгы үчүн ‘Рәббин рәсуллары’ тә’јин олунмушдулар. Онлар исраиллиләри әмин етмәли идиләр ки, мә’бәди тә’мир етмәк ишиндә Аллаһ онлара арха дураҹаг (Һаггај 1:13; Зәкәријјә 4:8, 9). Һаггај вә Зәкәријјәнин јаздығы китаблар балаҹа олса да, ‘Аллаһдан илһам алан вә тә’лим, тәкзиб, ислаһ, салеһлик тәрбијәси үчүн фајдалы олан’ Мүгәддәс Јазыларын бир һиссәсидир (2 Тимотејә 3:16).
Бу пејғәмбәрликләр бизә дә аиддир
3, 4. Һаггај вә Зәкәријјәнин китаблары бизи нә үчүн марагландырмалыдыр?
3 Һаггај вә Зәкәријјәнин е’лан етдији хәбәрләр, әлбәттә ки, јәһудиләр үчүн фајдалы иди вә онларын сөјләдикләри пејғәмбәрликләр о дөврдә дә јеринә јетди. Белә исә, биз нә үчүн әмин ола биләрик ки, бу китабларын бизә дә аидијјаты вардыр? Бу суалын ҹавабыны Ибраниләрә 12:26-29 ајәләриндә тапырыг. Бурада һәвари Павел, Аллаһын ‘ҝөјләри, јери ләрзәјә ҝәтирәҹәјиндән’ данышан Һаггај 2:6 ајәсиндән ситат ҝәтирир. Ләрзә, нәтиҹә е’тибарилә ‘падшаһлыгларын тахт-таҹларыны алт-үст, милләтләрин сәлтәнәтләринин ҝүҹүнү дармадағын едәҹәк’ (Һаггај 2:22).
4 «Һаггај» китабындан ситат ҝәтирдикдән сонра Павел ‘милләтләрин сәлтәнәтләри’ илә нә баш верәҹәјини сөјләјир вә мәсһ олунмуш мәсиһчиләрин мирас алаҹағы сарсылмаз Падшаһлығын үстүнлүјүндән бәһс едир (Ибраниләрә 12:28). Бу сөзләрдән ҝөрүнүр ки, бизим еранын биринҹи әсриндә јазылан «Ибраниләрә мәктуб»да Һаггај вә Зәкәријјәнин сөјләдији пејғәмбәрликләрин ҝәләҹәкдә јеринә јетәҹәјиндән данышылыр. Иса илә бирҝә Хиласкар Падшаһлығы мирас алаҹаг мәсһ олунмуш мәсиһчиләрин галығы һәлә дә јер үзүндә јашајыр. Беләликлә, «Һаггај» вә «Зәкәријјә» китаблары бизим үчүн дә әһәмијјәт кәсб едир.
5, 6. Һаггај вә Зәкәријјәнин пејғәмбәр тә’јин едилмәсинә һансы һадисәләр сәбәб олду?
5 «Езра» китабында Һаггај вә Зәкәријјәнин хидмәтләринә башламаздан әввәл баш вермиш һадисәләр нәгл едилир. Б. е. ә. 537-ҹи илдә јәһудиләр Бабил әсарәтиндән гајытдылар. Вали Зеруббабил вә баш каһин Јешуанын нәзарәти алтында б. е. ә. 536-ҹы илдә јени мә’бәдин тәмәли гојулду (Езра 3:8-13; 5:1). Бу һадисә јәһудиләрә әввәлҹә бөјүк севинҹ ҝәтирди, лакин чох кечмәдән горху онлара үстүн ҝәлди. Езра 4:4 ајәсиндә јазылдығы кими, ‘бу өлкәнин халгы Јәһуда халгынын әлләрини ишдән сојутмагла тикинти ишиндә онлара әзијјәт верирди’. Бу дүшмәнләр, хүсусилә дә самаријалылар, јәһудиләрә гаршы јалан иттиһамлар ирәли сүрдүләр. Онлар Фарс падшаһыны инандырдылар ки, мә’бәдин тикинтисини гадаған етмәк лазымдыр (Езра 4:10-21).
6 Јәһудиләрдә мә’бәдин тикинтисинә олан илк һәвәс тезликлә сөндү. Онларын башы шәхси ишләринә гарышды. Лакин мә’бәдин тәмәлинин гојулмасындан 16 ил сонра б. е. ә. 520-ҹи илдә, Јеһова Һаггај вә Зәкәријјәни пејғәмбәр тә’јин етди. Онлар мә’бәдин тикинтисини давам етдирмәк үчүн халгда һәвәс ојатмалы идиләр (Һаггај 1:1; Зәкәријјә 1:1). Аллаһын рәсуллары тәрәфиндән руһланан вә Јеһованын онлара арха дураҹағына әмин едилән јәһудиләр јенидән мә’бәдин тикинтисинә башлајыб, б. е. ә. 515-ҹи илдә ону баша чатдырдылар (Езра 6:14, 15).
7. Һаггај вә Зәкәријјәнин ҝүнләри илә бизим ҝүнләримиз арасында һансы ујғунлуг вардыр?
7 Бүтүн бунларын бизим үчүн һансы әһәмијјәти кәсб етдијини билирсинизми? Бизә ‘Сәмави Сәлтәнәт [Падшаһлыг] һаггында олан Мүждәни’ тәблиғ етмәк тапшырығы верилиб (Матта 24:14). Бу иш Биринҹи Дүнја мүһарибәсиндән сонра ҝениш вүс’әт алды. Гәдим јәһудиләрин Бабил әсарәтиндән азад олундуглары кими, Јеһованын мүасир хидмәтчиләри дә јалан динләрин дүнја империјасы олан Бөјүк Бабилин әсарәтиндән азад олундулар. Аллаһын мәсһ едилмиш хидмәтчиләри чалышганлыгла тәблиғ, тә’лим вә инсанлары һәгиги ибадәтә јөнәлтмәк ишинә башладылар. Бу иш бу ҝүн даһа бөјүк мигјасда апарылыр вә ола билсин, сиз дә бу ишдә иштирак едирсиниз. Бу пис системин сону јахынлашдығы үчүн инди тәблиғ ишинин һәјата кечирилмәсинин әсл вахтыдыр. Аллаһын тапшырдығы бу иш, ‘бөјүк мәшәггәтә’ — Јеһованын инсанларын ишләринә гарышаҹағы вахта кими давам етмәлидир (Матта 24:21). О заман пислик арадан галдырылаҹаг вә һәгиги ибадәт бүтүн јер үзүндә чичәкләнәҹәк.
8. Нә үчүн ҝөрдүјүмүз ишдә Аллаһын бизә арха дураҹағына әмин ола биләрик?
8 Һаггај вә Зәкәријјәнин пејғәмбәрликләриндән ајдын олур ки, бизә тапшырылан ишдә үрәкдән иштирак едәриксә, Јеһованын бизи мүдафиә едәҹәјинә вә хејир-дуа верәҹәјинә әмин ола биләрик. Аллаһын хидмәтчиләрини сыхышдырмаг вә ја онларын ишини гадаған етмәк үчүн бә’зи дөвләтләр ҹәһд ҝөстәрсәләр дә, онлардан һеч бири тәблиғ ишинин инкишафыны дајандыра билмәмишдир. Јеһованын Биринҹи Дүнја мүһарибәсинин сонундан е’тибарән Падшаһлыг ишинә неҹә хејир-дуа вермәси һаггында бир дүшүн! Бунунла белә, гаршыда һәлә чох ҝөрүләҹәк ишләр вар.
9. Гәдимдә јаранан һансы вәзијјәтә диггәт јетирмәлијик вә нә үчүн?
9 Аллаһын тапшырдығы тәблиғ вә тә’лим ишиндә бундан сонра да иштирак етмәк үчүн Һаггај вә Зәкәријјәнин китабларындан өјрәндикләримиз бизи неҹә руһландыра биләр? Ҝәлин Аллаһдан илһам алмыш бу ики китабдан алдығымыз бә’зи ибрәт дәрсләрини нәзәрдән кечирәк. Мәсәлән, ҝери дөнән јәһудиләрә тапшырылмыш тикинти илә бағлы бир нечә мәгама да диггәт јетирәк. Гејд едилдији кими, Бабилдән Јерусәлимә гајыдан јәһудиләр мә’бәдин ишиндә мәтанәтли олмадылар. Тәмәли гојдугдан сонра онларын әлләри ишдән сојуду. Араларында һансы сәһв фикир јајылмаға башлады? Биз бундан нә өјрәнә биләрик?
Дүзҝүн нөгтеји-нәзәрин ваҹиблији
10. Јәһудиләр арасында һансы сәһв нөгтеји-нәзәр јајылмаға башлады вә бу нә илә нәтиҹәләнди?
10 Јерусәлимә гајыдан јәһудиләр дејирдиләр: ‘Вахт һәлә чатмајыб’ (Һаггај 1:2). Онлар б. е. ә. 536-ҹы илдә мә’бәдин тәмәлини гојуб тикинтијә башлајанда, ‘вахт һәлә чатмајыб’ демирдиләр, лакин тезликлә јол вердиләр ки, әтрафдакы халгларын мүгавимәти вә дөвләтин мүдахиләси онлара тә’сир ҝөстәрсин. Јәһудиләр даһа чох өз евләринин вә раһатлыгларынын гајғысына галмаға башладылар. Јеһова, јарымчыг галмыш мә’бәди онларын јарашыглы евләри илә мүгајисә едәрәк, сорушур: «Бу мә’бәд хараба галдығы һалда сизин үчүн дамы јарашыглы евләриниздә отурмаг вахтыдырмы?»
11. Јеһова нә үчүн Һаггајын дөврүндә јашајан јәһудиләрә өјүд-нәсиһәт вермәли олду?
11 Бәли, јәһудиләр үстүнлүјү артыг башга шејләрә вермәјә башладылар. Биринҹи јерә Јеһованын нијјәтини, мә’бәдин тикилмәсини гојмаг әвәзинә, Аллаһын халгы диггәти өзләринә вә евләринә ҹәмләшдирди. Аллаһын мә’бәдинин тикинтиси јаддан чыхды. Јеһованын Һаггај 1:5 ајәсиндә јазылан сөзләри јәһудиләри ‘һәјат јоллары һаггында јахшы дүшүнмәјә’ чағырырды. Јеһова онлары ајаг сахлајыб, етдикләри үзәриндә дүшүнмәјә сәсләјир, мә’бәдин тикинтисини һәјатларында биринҹи јерә гојмамағын ҝәтирдији нәтиҹә барәдә фикирләшмәјә тәшвиг едирди.
12, 13. Јәһудиләрин вәзијјәти Һаггај 1:6 ајәсиндә неҹә тәсвир олунур вә бу ајә һансы мә’наны дашыјыр?
12 Ајдын мәсәләдир ки, ваҹиб олмајан шејләрә үстүнлүк вермәклә јәһудиләр өзләринә зијан едирдиләр. Аллаһын Һаггај 1:6 ајәсиндә јазылан сөзләринә диггәт јетирин: «Чох әкдиниз, амма аз ҝөтүрдүнүз. Јејирсиниз, амма дојмурсунуз. Ичирсиниз, амма сусузлуғунуз јатмыр [«сәрхош олмурсунуз», ЈД]. Ҝејинирсиниз, амма ҝејиминиз сизи иситмир. Мәваҹибиниз ҹырыг кисәјә гојулур».
13 Јәһудиләр Аллаһын вердији торпагда јашасалар да, торпаг онларын истәдији гәдәр мәһсул вермирди. Габагҹадан хәбәрдарлыг етдији кими, Јеһова онлары хејир-дуаларындан мәһрум етди (Ганунун тәкрары 28:38-48). Аллаһын хејир-дуасы олмадығы үчүн, јәһудиләр тохум сәпсәләр дә, кифајәт гәдәр мәһсул јығмырдылар, әјинләринә исти палтар тапа билмирдиләр. Һәтта елә тәәссүрат јаранырды ки, газандыглары пул онлара һеч бир фајда ҝәтирмәдән ҹырыг кисәјә гојулур. Бәс «ичирсиниз, амма [«сәрхош олмурсунуз», ЈД]» сөзләри һансы мә’наны дашыјыр? Бу о демәк дејилдир ки, сәрхош олмаг Аллаһын хејир-дуасыны ҝөстәрир, Јеһова сәрхошлуға пис бахыр (1 Шамуел 25:36; Сүлејманын мәсәлләри 23:29-35). Әксинә, бу сөзләр Јеһованын јәһудиләрә хејир-дуа вермәмәсинә ишарәдир. Онларын дүзәлтдикләри шәраб о гәдәр аз иди ки, һәтта сәрхош олмаг үчүн кифајәт етмирди.
14, 15. Һаггај 1:6 ајәсиндән өзүмүзә һансы ибрәт дәрсини алырыг?
14 Бүтүн бунлар бизә евин бәр-бәзәји барәдә дәрс вермәк үчүн јазылмајыб. Сүрҝүндән чох-чох әввәл пејғәмбәр Амос варлы исраиллиләри ‘фил сүмүјү илә бәзәнмиш евләринә’ вә ‘фил диши илә бәзәнмиш диванларына’ ҝөрә мәзәммәт етмишди (Амос 3:15; 6:4). Лакин чох чәкмәди ки, бәзәкли евләр вә мебел ишғалчылар тәрәфиндән гарәт едилди. Лакин 70 иллик сүрҝүндән сонра да Аллаһын халгындан бир чохлары бу һадисәдән өзләри үчүн һеч бир нәтиҹә чыхармады. Бәс биз неҹә? Јахшы оларды ки, һәр биримиз өзүмүзә белә суаллар верәк: виҹданла десәм, евим вә онун јарашығы мәним үчүн нә дәрәҹәдә ваҹибдир? Бир нечә ил әрзиндә руһани мәгсәдләрими арха плана кечирәҹәјинә вә вахтымын чох һиссәсини алаҹағына бахмајараг, јүксәк вәзифә тутмаг мәгсәдилә тәһсилими артырмағы планлашдырыраммы? (Лука 12:20, 21; 1 Тимотејә 6:17-19).
15 Һаггај 1:6 ајәси бизи Аллаһын хејир-дуасына еһтијаҹымыз олдуғу һагда дүшүндүрмәлидир. Аллаһын хејир-дуасыны итирмәк гәдим јәһудиләрә зәрәрдән башга һеч бир шеј ҝәтирмәди. Мадди вәзијјәтимиздән асылы олмајараг, Јеһовадан хејир-дуа алмасаг, бу, бирмә’налы олараг, руһанилијимизә пис тә’сир ҝөстәрәҹәк (Матта 25:34-40; 2 Коринфлиләрә 9:8-12). Бәс Јеһовадан неҹә хејир-дуа ала биләрик?
Јеһова Өз руһу васитәсилә јардым едир
16-18. Зәкәријјә 4:6 ајәсиндәки мә’лумат о дөврдә һансы мә’наны дашыјырды?
16 Һаггајын мүасири олан Зәкәријјә пејғәмбәрин хидмәтинә, Аллаһын садиг јәһудиләри һансы јолла руһландырдығыны вә хејир-дуа вердијини ҝөстәрмәк дахил иди. Биз охујуруг: «“Ҝүҹлә, гүдрәтлә јох, јалныз Мәним Руһумла иш ҝөрәҹәксән” дејир Ордулар Рәбби» (Зәкәријјә 4:6). Бурадан Јеһованын сизә дә неҹә хејир-дуа верәҹәји ајдын олур. Ола билсин ки, сиз бу ајәни чох ешитмисиниз. Бәс Һаггај вә Зәкәријјәнин дөврүндәки јәһудиләр, о ҹүмләдән, сизләр үчүн онун һансы әһәмијјәти вардыр?
17 Әҝәр хатырласаг, Һаггај вә Зәкәријјәнин Аллаһдан илһам алмыш сөзләри јәһудиләрә чох ҝүҹлү тә’сир бағышламышды. Бу ики пејғәмбәрин сөзләри садиг јәһудиләри руһландырмышды. Һаггај б. е. ә. 520-ҹи илин алтынҹы ајында, Зәкәријјә исә һәмин илин сәккизинҹи ајында пејғәмбәрлик етмәјә башламышды (Зәкәријјә 1:1). Һаггај 2:18 ајәсиндән ҝөрүндүјү кими, доггузунҹу ајда јәһудиләр јенидән һәвәслә мә’бәдин бәрпасына башладылар. Беләликлә, јәһудиләр һәрәкәтә тәшвиг олундулар вә Јеһованын көмәјинә архаланараг Она табе олдулар. Зәкәријјә 4:6 ајәсиндә јазылмыш сөзләр Аллаһын Өз халгына арха дураҹағыны ҝөстәрир.
18 Јәһудиләр б. е. ә. 537-ҹи илдә вәтәнә дөнәндә онларын силаһлы гүввәләри јох иди. Буна бахмајараг, Бабилдән гајыдаркән, Јеһова онлары мүдафиә едәрәк рәһбәрлијини әсирҝәмәмишди. Јәһудиләр тезликлә мә’бәдин тикинтисинә башлајанда да, Јеһованын руһу ишләри идарә едирди. Онлар јенидән үрәклә ишә башлајан кими, Јеһова онлара Өз мүгәддәс руһу илә көмәк етди.
19. Аллаһын руһу һансы ҝүҹлү манеәјә үстүн ҝәлди?
19 Сәккиз ҝөрүнтү васитәсилә Аллаһ Зәкәријјәни әмин етди ки, О, мә’бәдин тикинтисини сәдагәтлә баша чатдыран халгыны тәрк етмәјәҹәк. 3-ҹү фәсилдә тәсвир едилмиш дөрдүнҹү ҝөрүнтүдән ајдын олур ки, Шејтан мә’бәдин тикинтисинә фәал мүгавимәт ҝөстәрирди (Зәкәријјә 3:1). Баш каһин Јешуанын халгы тәмсил едәрәк јени мә’бәддә иҹра етдији хидмәт Шејтаны, әлбәттә ки, севиндирмирди. Бахмајараг ки, Иблис јәһудиләрә мә’бәдин тикилмәсиндә фәал сурәтдә манечилик төрәдирди, Јеһованын руһу манеәләри арадан галдыраҹаг вә мә’бәди тикиб гуртармаг үчүн јәһудиләрә ҝүҹ верәҹәкди.
20. Мүгәддәс руһ Аллаһын ирадәсини јеринә јетирмәкдә јәһудиләрә неҹә көмәк етди?
20 Дөвләт мә’мурлары ишә гадаға гоја билдикләри үчүн, онларын ҝөстәрдикләри мүгавимәтләр илк бахышдан рәфедилмәз ҝөрүнә биләрди. Лакин Јеһова вә’д етди ки, «дағ» кими ҝөрүнән манеә рәф едиләҹәк вә ‘дүзәнлијә чевриләҹәк’ (Зәкәријјә 4:7). Бу һәгигәтән дә белә олду! Падшаһ I Дара арашдырма апарараг, јәһудиләрә мә’бәди бәрпа етмәк сәлаһијјәти верән сәрәнҹамы тапды. I Дара гадағаны ләғв етди вә тикинтинин хәрҹләрини өдәмәк үчүн сарајын хәзинәсиндән јәһудиләрә пул ајрылмасыны әмр етди. Вәзијјәт неҹә дә ҝөзләнилмәјән истигамәтдә дәјишилди! Бу ишдә Аллаһын руһунун ролу вар идими? Биз буна әмин ола биләрик. Мә’бәдин тикинтиси б. е. ә. 515-ҹи илдә I Даранын һакимијјәтинин алтынҹы илиндә баша чатды (Езра 6:1, 15).
21. а) Гәдим дөврдә Аллаһ ‘милләтләри’ неҹә ‘ләрзәјә салды’ вә ‘милләтләрин ҹаһ-ҹәлалыны’ һансы мә’нада ҝәтирди? б) Бу пејғәмбәрлик мүасир дөврдә неҹә јеринә јетир?
21 Һаггај 2:5 ајәсиндә пејғәмбәр јәһудиләрә Аллаһын Сина дағында онларла бағладығы әһди хатырладыр. О заман «бүтүн дағ... бәрк титрәјирди» (Чыхыш 19:18). 6 вә 7-ҹи ајәләрдә бәдии тәрздә тәсвир едилдији кими, Јеһова Һаггај вә Зәкәријјәнин ҝүнләриндә башга бир титрәјиш едәҹәкди. Фарс империјасында вәзијјәт гејри-сабит олаҹагды, лакин мә’бәдин тикинтиси баша чатаҹагды. Јәһудиләрлә бирликдә ‘бүтүн милләтләрин ҹаһ-ҹәлалы’ олан гејри-јәһудиләр дә бу ибадәт јериндә Аллаһы иззәтләндирәҹәкдиләр. Бизим ҝүнләримиздә исә Аллаһ тәблиғимиз васитәсилә «милләтләри ләрзәјә салмыш» вә ‘бүтүн милләтләрин ҹаһ-ҹәлалы’ мәсһ едилмиш мәсиһчиләрлә бирликдә һәгиги ибадәтә ҝәлмишләр. Һәгигәтән дә, мәсһ едилмишләрлә диҝәр гојунлар Аллаһын евини әзәмәтлә долдурурлар. Аллаһын һәгиги хидмәтчиләри Јеһованын ‘ҝөјләри вә јери’ башга мә’нада ‘ләрзәјә ҝәтирәҹәји’ вахты иманла ҝөзләјирләр. Бу, милләтләрин сәлтәнәтләрини девирмәк вә мәһв етмәк үчүн баш верәҹәк (Һаггај 2:22).
22. Бүтүн милләтләр неҹә ‘ләрзәјә салыныр’, бу һансы нәтиҹәни ҝәтирир вә һәлә һансы һадисә баш вермәлидир?
22 Бу пејғәмбәрлик бизә ‘ҝөјләр, јер, дәниз, торпаг’ кими тәсвир едилән мүхтәлиф үнсүрләрдә баш вермиш титрәјиши хатырладыр. Бунлардан бири, Шејтан Иблисин вә онун ҹинләринин јерин һүдудларына говулмасыдыр (Вәһј 12:7-12). Бундан башга, мәсһ едилмишләрин рәһбәрлији илә һәјата кечирилән тәблиғ, бәшәријјәти силкәләмишдир (Вәһј 11:18). Буна бахмајараг, бүтүн милләтләрин ҹаһ-ҹәлалы олан ‘бөјүк издиһам’ Јеһоваја ибадәт етмәк үчүн руһани Исраилә гошулмушдур (Вәһј 7:9, 10). Бөјүк издиһам Аллаһын Һар-Меҝидонда милләтләри ләрзәјә ҝәтирәҹәјини е’лан едән мүждәни мәсһ олунмушларла бирҝә тәблиғ едир. Бу һадисә һәгиги ибадәтин бүтүн јер үзүндә мүкәммәл вәзијјәтә чатмасына јол ачаҹагдыр.
Хатырлајырсынызмы?
• Һаггај вә Зәкәријјә нә заман вә һансы шәраитдә хидмәт едирдиләр?
• Һаггај вә Зәкәријјәнин хәбәри бизә неҹә аиддир?
• Зәкәријјә 4:6 ајәси сизи нә үчүн руһландырыр?
[8-ҹи сәһифәдәки шәкилләр]
Һаггај вә Зәкәријјәнин китаблары бизи Аллаһын мүдафиәсинә әмин едир.