Дилинизи идарә едәрәк аиләдә мәһәббәт вә һөрмәти горујун
«Гој һәр кәс өз арвадыны өзү кими севсин, арвад исә әринә еһтирам етсин» (ЕФЕСЛИЛӘРӘ 5:33).
1, 2. Евли инсанларын һамысы өзләринә һансы ваҹиб суалы вермәлидирләр вә нә үчүн?
ТӘСӘВВҮР ет ки, сәнә һәдијјә бағышлајыблар. Һәдијјә гәшәнҝ бир гутунун ичиндәдир вә үзәриндә «Еһтијатлы олун, ичәридә сынан әшја вар!» сөзләри јазылыб. Сән бу гуту илә неҹә давранардын? Јәгин, әлиндән ҝәләни едәрдин ки, она бир шеј олмасын. Бәс онда гијмәтли ән’ам олан никаһ һансы мүнасибәтә лајигдир?
2 Мәншәҹә исраилли олан Наоми адлы дул гадын ҝәлинләри Орпа вә Рута деди: «Гој Рәбб сизә хејирхаһлыг етсин. Рәбб елә етсин ки, һәр бириниз әр евиндә раһатлыг тапасыныз» (Рут 1:3-9). Мүгәддәс Китабда јахшы арвад һаггында дејилир: «Инсана ев, вар-дөвләт аталардан мирас галар, ағыллы арвады исә Рәбб нәсиб едәр» (Сүлејманын мәсәлләри 19:14). Әҝәр сән дә аиләлисәнсә, һәјат јолдашына Аллаһын вердији бир ән’ам кими бахмалысан. Аллаһын сәнә бәхш етдији ән’амла сән неҹә давранырсан?
3. Әрләр вә арвадлар Павелин һансы мәсләһәтинә әмәл етмәлидирләр?
3 Һәвари Павел биринҹи әсрдә јашајан мәсиһчиләрә демишди: «Гој һәр кәс өз арвадыны өзү кими севсин, арвад исә әринә еһтирам етсин» (Ефеслиләрә 5:33). Ҝәлин ҝөрәк әрлә арвад сөһбәт заманы бу мәсләһәтә неҹә әмәл едә биләрләр.
‘Дил гаршысы алынмаз бәладыр’
4. ‘Дил’ һансы мә’нада инсана һәм јахшы, һәм дә пис тә’сир ҝөстәрир?
4 Мүгәддәс Китаб јазычыларындан бири Јагуб јазыр ки, дил ‘өлдүрүҹү зәһәрлә долу гаршысы алынмаз бәладыр’ (Јагуб 3:8). Јагуб јахшы билирди ки, дили идарә етмәмәк әввәл-ахыр бир бәлаја ҝәтириб чыхарыр. Шүбһәсиз, о, дүшүнүлмәмиш сөзләри ‘гылынҹ јараларына’ бәнзәдән мәсәллә таныш иди. Анҹаг елә һәмин мәсәлдә дә дејилир ки, ‘һикмәтлинин дили инсаны сағалтмаға’ гадирдир (Сүлејманын мәсәлләри 12:18). Доғрудан да, сөзләр ҝүҹлү тә’сирә маликдир. Онлар инсанын гәлбини һәм јаралаја, һәм дә сағалда биләр. Бәс сәнин сөзләрин неҹә? Онлар һәјат јолдашына неҹә тә’сир едир? Әҝәр бу суалы һәјат јолдашына версән, о сәнә неҹә ҹаваб верәр?
5, 6. Бә’зиләринә дилини сахламаг нә үчүн чәтиндир?
5 Әҝәр аҹыдиллик сизин аиләниздә јува салыбса, вәзијјәти дәјишмәк мүмкүндүр. Амма бунун үчүн мүәјјән гәдәр гүввә сәрф етмәк лазым ҝәләҹәк. Нә үчүн? Биринҹиси, она ҝөрә ки, биз гејри-камиллијимизлә мүбаризә апармалыјыг. Мирас алдығымыз ҝүнаһа ҝөрә дүшүнҹә вә данышыг тәрзимиз пислијә доғру дәјишиб. Јагуб јазыр: «Сөзүндә сәһв етмәјән, камил инсандыр. О бүтүн бәдәнини дә јүјәнләјә биләр» (Јагуб 3:2).
6 Гејри-камилликдән әлавә, боја-баша чатдығы аилә дә инсанын данышыг тәрзинә өз тә’сирини ҝөстәрир. Бә’зи адамлар ҝөзләрини ачандан валидејнләринин «барышмаз... нәфсини сахламајан, азғын» олдуғуну ҝөрүбләр (2 Тимотејә 3:1-3). Чох заман бу ҹүр аиләдә тәрбијә алмыш ушаглар, неҹә дејәрләр, валидејнләринин төкдүкләрини јығырлар. Әлбәттә, нә гејри-камиллик, нә дә пис тәрбијә аҹыдиллијә бәраәт газандырмыр. Лакин бу ики амили биләндә бә’зиләри үчүн дилини сахламағын нәјә ҝөрә хүсусилә чәтин олдуғуну даһа јахшы баша дүшүрүк.
‘Ифтираны кәнара атын’
7. Мәсиһчиләри ‘һәр ҹүр ифтираны кәнара атмаға’ тәшвиг едәндә Петер нә демәк истәјирди?
7 Јухарыда ҝөстәрилән сәбәбләрдән асылы олмајараг, әр вә ја арвад һәјат јолдашы илә кобуд данышанда ону лазымынҹа севмәдијини, һөрмәт етмәдијини ҝөстәрир. Петер дә бош јерә мәсиһчиләри ‘һәр ҹүр ифтираны кәнара атмаға’ тәшвиг етмирди (1 Петер 2:1). «Ифтира» кими тәрҹүмә едилән јунан сөзүнүн мә’насы «тәһгирамиз нитг» олуб, сөзләрлә санҹмаг демәкдир. Бу ифадә ҹиловланмајан дилин инсана ҝөстәрдији тә’сири јахшы тәсвир едир!
8, 9. Данышыгда тәһгирамиз сөзләрдән истифадә етмәк нәјә ҝәтириб чыхара биләр вә әрлә арвад нәјә ҝөрә белә сөзләрдән истифадә етмәмәлидирләр?
8 Ола биләр, кимсә кобуд сөзләрә ҹидди јанашмыр, амма ҝәлин ҝөрәк әр вә ја арвад кобуд данышанда нә баш верир. Һәјат јолдашыны ганмаз, тәнбәл вә егоист адландыранда бу алчалдыҹы сөзләрлә онун бүтүн хасијјәтини үмумиләшдирмиш олурсан. Бунунла онун гәлбинә тохунурсан. Елә адамлар да вар ки, һәјат јолдашларынын нөгсанларыны шиширдирләр. Доғрудан да, «сән евә һәмишә ҝеҹ ҝәлирсән», «сән һеч вахт мәнә гулаг асмырсан» кими ифадәләр шиширтмә дејилсә, бәс нәдир? Бу ҹүр сөзләрдән сонра гаршы тәрәф өзүнү мүдафиә едир, сонра да гызғын мүбаһисә башлајыр (Јагуб 3:5).
9 Әр-арвад бир-бирини аҹылајанда мүнасибәтләри ҝәрҝинләшир, бу да өз нөвбәсиндә ҹидди проблемләрә сәбәб олур. Сүлејманын мәсәлләри 25:24 ајәсиндә дејилир: «Давакар арвадла бир евдә јашамагданса дамын бир күнҹүндә јашамаг јахшыдыр». Сөзсүз, ејни шеји белә әр һаггында да демәк олар. Әрин вә ја арвадын сөјләдији аҹы сөзләр мүәјјән вахтдан сонра онларын мүнасибәтләрини дахилдән позур. Белә шәраитдә онлардан бири севилмәдијини вә јахуд да үмумијјәтлә севҝијә лајиг олмадығыны дүшүнә биләр. Ҝөрдүјүмүз кими, дили сахламаг сон дәрәҹә ваҹибдир. Буну неҹә етмәк олар?
‘Дилинизи јүјәнләјин’
10. Дили идарә етмәк нәјә ҝөрә ваҹибдир?
10 Јагуб 3:8 ајәсиндә дејилир: «Дили... һеч бир инсан әһлиләшдирә билмир». Бунунла белә, атлы аты јүјәнләдији кими, биз дә вар ҝүҹүмүзлә дилимизи јүјәнләмәјә чалышмалыјыг. «Әҝәр сизләрдән бири дүшүнүрсә ки, диндардыр, амма үрәјини алдадыб, өз дилини јүјәнләмәзсә, онун диндарлығы бошдур» (Јагуб 1:26; 3:2, 3). Бу сөзләрдән ајдын олур ки, данышығымыза фикир вермәк чох ҹидди мәсәләдир. Бундан тәкҹә һәјат јолдашымызла мүнасибәтимиз јох, ән ваҹиби Јеһова Аллаһла мүнасибәтимиз асылыдыр (1 Петер 3:7).
11. Әрлә арвад хырда бир шејин гызғын мүбаһисәјә чеврилмәсинин гаршысыны неҹә ала биләр?
11 Јахшы оларды ки, һәјат јолдашынла неҹә данышдығына фикир верәсән. Аиләдә ҝәрҝинлик јарананда вәзијјәти јүнҝүлләшдирмәјә чалыш. Исһагла Ривганын дүшдүјү вәзијјәтә диггәт јетирәк. Јарадылыш 27:46–28:4 ајәләриндә јазылыб: «Ривга Исһага деди: “Хетли гызларын әлиндән һәјатымдан бездим. Әҝәр Јагуб да беләҹә бу өлкәнин гызларындан — Хетли гызлардан өзүнә арвад алса, даһа мән нијә јашајырам?”» Исһаг арвадына кобуд ҹаваб вермәди. Әксинә, оғлу Јагубу Аллаһдан горхан арвад тапмаг үчүн узаглара ҝөндәрди ки, јени ҝәлин дә гајынанасы үчүн дәрд олмасын. Инди тәсәввүр ет ки, әр-арвад һансыса мәсәләдә бир-бирини баша дүшмүр. Әҝәр онлардан бири о бирисини ҝүнаһландырмаг әвәзинә проблеми һәлл етмәјә чалышса, онда кичик анлашылмазлығын гызғын мүбаһисәјә чеврилмәсинин гаршысы алынар. Мисал үчүн, «сән мәнә аз вахт ајырырсан» демәк әвәзинә, «бир јердә даһа чох вахт кечирсәјдик, нә јахшы оларды» демәк олар. Кимин һаглы, кимин һагсыз олдуғуну сүбут етмәјә чалышмајын. Проблеми мүзакирә един. Ромалылара 14:19 ајәсиндә дејилдији кими ‘сүлһ ҝәтирән вә бир-биринизи руһән инкишаф етдирән шејләрә ҹан атын’.
‘Кин, һиддәт [вә] гәзәби’ бир јана гојун
12. Дилимизи ҹиловламаг үчүн биз нә һагда дуа етмәлијик вә нә үчүн?
12 Дили ҹиловламаға данышығымыза фикир вермәкдән даһа чох шеј дахилдир. Чүнки сөзләр ағыздан јох, үрәкдән ҝәлир. Иса демишди: «Јахшы адам үрәјинин јахшылыг хәзинәсиндән јахшы шејләр чыхарыр; вә пис адам үрәјинин пислик хәзинәсиндән пис шејләр чыхарыр; чүнки онун ағзы үрәјиндән ҝәләни сөјләјир» (Лука 6:45). Буна ҝөрә дә дили ҹиловламаг үчүн сәнә Давуд кими дуа етмәк лазым ҝәлә биләр: «Еј Аллаһ, мәндә тәмиз үрәк јарат, дахилимә јенидән сәдагәт руһуну вер» (Мәзмур 51:10).
13. Кин, һиддәт вә гәзәб аҹы сөзләрә неҹә ҝәтириб чыхарыр?
13 Павел ефеслиләри нәинки аҹы сөзләрдән чәкинмәјә, һәм дә бу сөзләрин архасында ҝизләнән һиссләрә галиб ҝәлмәјә тәшвиг едирди: «Гој һәр ҹүр кин, һиддәт, гәзәб, чығырты, күфр, һәр нөв пис нијјәтлә бәрабәр сиздән узаг олсун» (Ефеслиләрә 4:31). Фикир вердинизсә, ‘чығырты вә күфрдән’ әввәл, Павел ‘кин, һиддәт вә гәзәби’ хатырладыр. Адәтән белә дә олур: инсанын ичиндәки һирс гајнајыб ону өзүндән чыхарыр, сонра да о, гаршысындакына аҹы сөзләр јағдырмаға башлајыр. Өзүндән соруш: «Үрәјимдә кин, гәзәб сахлајыраммы? Һөвсәләдән тезми чыхырам?» (Сүлејманын мәсәлләри 29:22). Әҝәр сәнин дә хасијјәтин беләдирсә, онда Аллаһа дуа ет. Аллаһ сәнә һиссләринлә баҹармаға вә өзүнү әлә алмаға көмәк едәҹәк. Мәзмур 4:4 ајәсиндә дејилир: «Горхуб-титрәјин, ҝүнаһ етмәјин, јатагда үрәјиниздә дүшүнүн, динләјин». Әҝәр өзүндән чыхаҹағыны һисс едирсәнсә вә өзүнү идарә едә билмәјәҹәјиндән горхурсанса, Сүлејманын мәсәлләри 17:14 ајәсиндәки мәсләһәтә әмәл ет: «Дава башланмамыш мүнагишәни тәрк ет». Әсәбиләшдијини һисс едән кими сөһбәти сахла вә һирсин сојумајынҹа онун үстүнә гајытма.
14. Кин-күдурәт аиләјә неҹә тә’сир едир?
14 Үрәкдә «кин» варса, онда әсәбин, һирсин өһдәсиндән ҝәлмәк даһа чәтин олур. Павелин истифадә етдији «кин» сөзү јунанҹа «күсәјән, барышмагдан имтина едән» вә «сәһвләрин һесабыны тутан» адамын әһвал-руһијјәсини билдирир. Әрлә арвад узун мүддәт күсүлү галыб барышмырларса, мүнасибәтләри сојујур, араларында санки галын дивар әмәлә ҝәлир. Олуб-кечәнләрә ҝөрә үрәјиндә кин сахламагла сән өзүнә пислик едирсән. Кечмиши гајтармаг олмур. Јолдашынын сәһвини бағышламысанса, онда ону јадындан чыхарт. Унутма, мәһәббәт «она едилән писликләрин һесабыны тутмаз» (1 Коринфлиләрә 13:4, 5).
15. Кобуд данышыға өјрәшәнләрә нә көмәк едә биләр?
15 Ола биләр, бөјүдүјүн аиләдә һамы кобуд данышдығындан, сән дә белә данышыға өјрәшмисән. Анҹаг бу вәрдишдән азад олмаг мүмкүндүр. Сән артыг һәјатда мүәјјән шејләрдә өзүнә сәрһәд гојмусан. Бәс данышыға ҝәләндә сәрһәди һарада гојаҹагсан? Ағзындан кобуд сөзләр чыхмамыш өзүнү сахлајаҹагсанмы? Ефеслиләрә 4:29 ајәси сәнә көмәк едә биләр: «Ағзыныздан һеч бир чүрүк сөз чыхмасын». Буна наил олмаг үчүн ‘көһнә мәнлији вә онун әмәлләрини сојунмаг вә јени мәнлији ҝејмәк’ лазымдыр. ‘Јени мәнлик ону Јараданын сурәтинә бәнзәр тәрздә тәзәләнир ки, дәрракә там олсун’ (Колослулара 3:9, 10).
«Е’тибарлы сөһбәт» ваҹибдир
16. Әрлә арвад бир-бирини данышдырмајанда никаһ үчүн һансы тәһлүкә јараныр?
16 Әрлә арвад күсүб бири-бири илә данышмајанда, проблемин һәлли даһа да чәтинләшир. Амма демәк олмаз ки, онлар бу үсулла бир-бирини ҹәзаландырмаг истәјирләр. Чох заман инҹиклијин сәбәби үмидләрин доғрулмамасында, руһ дүшкүнлүјүндәдир. Бунунла белә, әрлә арвад бир-бирини данышдырмајанда мүнасибәтләри даһа да ҝәрҝинләшир, проблем исә һәлл едилмир. Әрдә олан бир гадын белә дејир: «Бир-биримизлә барышсаг да, проблем һәмишә һәлл едилмәмиш галыр».
17. Аиләдә чәтинликләри олан мәсиһчиләр нә етмәлидирләр?
17 Аиләдә мүәјјән мүддәт давам едән ҝәрҝинлији асанлыгла арадан галдырмаг олмур. Сүлејманын мәсәлләри 15:22 ајәсиндә дејилир: «Мәсләһәтсиз [«е’тибарлы сөһбәт олмазса», ЈД] нијјәт боша чыхар, доғру нәсиһәт верән чохдурса, уғур газандырар». Бәли, һәјат јолдашынла отуруб мәсәләни һәлл ет. Она диггәтлә вә гәрәзсиз гулаг ас. Әҝәр һеч нә алынмаса, мәсиһчи јығынҹағындакы ағсаггаллара мүраҹиәт един. Онлар Мүгәддәс Китабы јахшы билирләр вә орадакы принсипләрә риајәт етмәкдә бөјүк тәҹрүбәләри вар. Ағсаггаллар, мәҹази дилдә десәк, ‘күләјә гаршы бир пәнаһҝаһ, фыртынаја гаршы сығынаҹагдырлар’ (Јешаја 32:2).
Сиздә һәр шеј алынаҹаг
18. Ромалылара 7:18-23 ајәләриндә һансы мүбаризәдән сөһбәт ҝедир?
18 Дили ҹиловламаг да, өзүмүзү идарә етмәк дә әсл мүбаризәдир. Һәвари Павел дә һәјатда буна бәнзәр чәтинликлә гаршылашмышды: «Билирәм ки, мәндә, јә’ни ҹисмани тәбиәтимдә јахшы шеј јашамыр; јахшы шеј етмәк истәји мәндә вар, амма тәтбиг етмәјә ҝүҹүм чатмыр. Истәдијим јахшы шеји етмирәм, лакин истәмәдијим пис иши ҝөрүрәм. Лакин әҝәр истәмәдијим шеји едирәмсә, артыг мән јох, мәндә олан ҝүнаһ белә һәрәкәт едир». ‘Үзвләримиздә олан ҝүнаһ ганунуна’ ҝөрә биз дилимиздән вә бәдәнимизин диҝәр үзвләриндән дүзҝүн истифадә етмәмәјә мејллијик (Ромалылара 7:18-23). Буна бахмајараг, мүбаризәјә давам етмәлијик. Гәләбә чалмағымыза Аллаһ Өзү көмәк едәҹәк.
19, 20. Исанын нүмунәси әрлә арвада дилләрини ҹиловламаға неҹә көмәк едә биләр?
19 Мәһәббәт вә һөрмәт үзәриндә гурулмуш мүнасибәтләрдә дүшүнүлмәмиш, кобуд сөзләрә јер јохдур. Иса Мәсиһин нүмунәсинә фикир верәк. О, шаҝирдләри илә данышаркән һеч вахт тәһгирамиз, кобуд сөзләрдән истифадә етмәзди. Исанын өмрүнүн сон ҝүнү һәвариләр араларында кимин ән бөјүк олдуғу барәдә мүбаһисә едирдиләр. Һәтта бу вахт да Аллаһын Оғлу онлары данламады (Лука 22:24-27). Мүгәддәс Китаб әрләрә бујурур: «Әрләр, арвадларынызы севин, неҹә ки, Мәсиһ дә иманлылар ҹәмијјәтини севди вә онун уғрунда Өзүнү фәда етди» (Ефеслиләрә 5:25).
20 Бәс гадынлар һаггында нә демәк олар? Гадын ‘әринә еһтирам етмәлидир’ (Ефеслиләрә 5:33). Һеч әринә һөрмәт едән гадын онун үстүнә гышгырар, кобуд сөзләр дејәрми? Павел дејирди: «Буну... билмәнизи истәјирәм ки, һәр әрин башы Мәсиһ, арвадын башы әр, Мәсиһин башы исә Аллаһдыр» (1 Коринфлиләрә 11:3). Мәсиһ Аллаһа табе олдуғу кими, гадынлар да башлары олан әрләринә табе олмалыдырлар (Колослулара 3:18). Дүздүр, нә гәдәр ки гејри-камилик, Исаны мүкәммәл шәкилдә һеч вахт тәглид едә билмәјәҹәјик. Амма ‘онун изләри илә ҝетмәк’ әрләрлә арвадлара аҹыдилликлә мүбаризәдә галиб чыхмаға шүбһәсиз көмәк едәҹәк (1 Петер 2:21).
Сиз нә өјрәндиниз?
• Дилимизи сахламамагла никаһа һансы зәрәри вура биләрик?
• Дили ҹиловламаг нәјә ҝөрә чәтин олур?
• Дилимизи идарә етмәјә бизә нә көмәк едир?
• Аиләдә ҝәрҝин вәзијјәт оланда нә етмәк лазымдыр?